MEER DAN 15 JAREN
FAVORIET!
PTT HET PARLEMENTAIRE LEVEN.
Oiaiüopcogcamna
Financieel Overzicht.
ALKMAARSCHE COURANT van ZATERDAG 22 JUNI 1935
Mr. J. B. KAN.
Zondag 23 Juni.
HILVERSUM, 301 M. (8.55—
10.— en 5.-8.— VARA, de VPRO
van 10.—12.en de AVRO van
12.—5.— en 8.-12— uur). 8.55
Gr.pl. 9.— Postduivennieuws. 9.05
Tuinbouwpr. S. S. Lantinga. 9.30
Orgelspel J. Jong. 9.45 A. Pley-
sier: Van Staat en Maatschappij.
10.— Rep. uit het Doopsgez. Broe
derschapshuis te Elspeet. 10.30 Li
turgische dienst uit Elspeet olv. ds.
J. J. G. Wuite, mmv. P. Karse-
meijer, orgel en het Gooisch Vocaal
Kwartet. 12.Klokkenspel en uur
slag v. d. Herv. kerk te Barneveld.
12.05 Filmpr. L. J. Jordaan. 12.30
The Continental Five. 1.15 Om
roeporkest olv. N. Treep. 2.Boek-
bespr. dr. P. H. Ritter Jr. 2.30
Mannenkoor „Kunst na Arbeid" te
A'dam olv. W. F. Kools en gr.pl.
3— Residentie-orkest olv. Ignaz
Neumark mmv. L. Szikra, viool.
4 30 Gr.pl. (4.45 Vaz Dias). 5.
„Carmen", opera van Bizet. gr.pl.
5 45 Sportpr. 6— Gr.pl. 6.20
Sportnieuws. 6.30 Orvitropia olv. J.
v d. Horst. 7.M. Peltini in zijn
repertoire. 7.20 Verv. orkestconcert.
8.Vaz Dias. 8.15 Omroeporkest
olv. N. Treep mmv. J. Kiveron,
zang. 8.45 Intiem cabaret olv. Ch.
de Boer. 9.15 Radio-Journaal. 9.35
Residentie-orkest olv. C. Schuricht.
9.50 Causerie W. Vogt. 10.— Ko-
vacs Lajos en zijn orkest en gr.pl.
11.— Vaz Dias. 11.10-12— Avro-
Decibels olv. E. Meenk.
HUIZEN, 1875 M. (8 30—9.30 en
5 -7.45 NCRV, de KRO van 9.30
5.en 7.45—12.uur). 8.30
Morgenwijding olv. dr. J. H. Gun
ning, mmv. zang en orgel. 9.30
Concert. 10.30 Hoogmis. 12.15 Gr.
pl. 12.45 KRO-Wereldprogr. 3.
Phohi-progr. 4.Orkestconcert en
lezing. 5— Orgelspel R. Blom
5 30 Kerkdienst uit de Geref. Kerk
te Groningen. Spr. ds. A. Wijngaar
den. Orgel R. Blom. Hierna tot
7.45 Gr.pl. 7.45 Orkestconcert. 8.15
Vaz Dias. 8 20 Gr.pl. 8.30 Lezing.
9.Gr.pl. 9.30 Hoorspel. 10.
Gr.pl. 10.10 Schlagcrmuziek. 10 30
Vaz Dias. 10.35 Koorconcert. 10.50
Orkestconcert 11.10 Gr.pl. 11.30
Orkestconcert. 11.5012.Toe
spraak.
DROITWICH, 1500 M. 12.50
BBC-Midland-orkest olv. R. Bur-
ston. 1.50 Vioolrecital B. Soeters
2.20 Walford Hyden's Zigeuner
orkest. 3.20 Orkestcc ncert olv. Si-
debottom. 4.05 Gr.pl. 4.50 Kerk
dienst voor de jeugd. 5.20 Religi
euze causerie. 5.40 BBC-Militair*
orkest olv. B. W. ODonnell, mmv.
J Morel, bariton. 6.35 Causerie.
7 05 BBC-Theaterorkest olv. S. Ro-
binson mmv. E. Buttcher, bariton
8.20 Metthodistenkerkdienst. 9.05
Liefdadigheidsoproep. 9.10 Ber.
9.20 „Justice" van J. Galsworthy
olv. L. M. Lion. 11.05—11.20 Epi
loog.
RADIO PARIS, 1648 M. 720 en
8 20, 9.40 en 11— Gr.pl. 11.35
Orgelconcert Mar the Bracquemond.
12.35 Mandoline-orkest. 1.— Zie
progr. Huiz om 12.45. 1.40 Gr.pl.
5.50 Orkestconcert olv. Letombe.
8.20 Zang. 9.05 Radio-tooneel.
Hierna orkestconcert olv. Pascal.
KALUNDBORO, 1261 M. 1.—
2.15 Zieprogr. Huizen om 12.45.
4.20 Harmonieconcert olv. Hye—
Knudsen. 6.10—6.30 Rep. van de
Deensche Derby. 8-20 Omroep
orkest olv. Reesen. 9.05 Midzomer
feest. 10.30 Omroeporkest olv. Ree
sen. 11.20—12.50 Dansmuziek.
KEULEN, 456 M. 6.20 Haven
concert. 1050 Weragstrijkorkest o.
1. v. Kühn. 11.45 Omroeporkest,
Radiokoor en solisten olv. Breuer.
12.20 Gr.pl. 2.50 Pianorecital J.
Schwan. 4.20 Uit München: Om-
ro* pkleinorkest olv. Klosz 6.05 We-
ragkamerorkest o. 1. v. Hagestedt.
8.20 Uit Koningsbergen: Gevar.
progr. 10.50—12.20 Dansmuziek.
ROME, 421 M. 9.05 Symph con
cert olv. Casella, mmv. I. J. Santo-
liquido, piano. 10.30 Populair con
cert.
BRUSSEL, 322 en 484 M. 322 M.:
10.20 Max Alexys' orkest. 11.20 en
12 20 Gr.pl. 12.45 Zie progr. Hui
zen 5.20 Concert. 6 20 Omroep
orkest. 7.35 Gr.nl. 8.20 Salonorkest
10.30—12.20 Concert. 484 M.;
10 20 Gr pl. 11.20 Max Alexys
orkest. 12.20 Gr.pl. 12.50 Omroep
orkest olv. Douliez. 1.502.20 Gr.
pl. 5.20 Concert. 7.35 Gr.pl. 8.20
Cabaret. 9.35 Omroeporkest. 10.30
—12.20 Populair concert.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571
M. 8.20 „Glückliche Reise gev-
progr. 10.20 Ber. 10.50 Pianoreci
tal, weerber. en dansmuziek. 12.20
—12.50 Zonnewendefeest der jeugd.
GEMEENTELIJKE RADIO
DISTRIBUTIE.
Lijn 1Hilversum.
Liin 2: Hui? n.
Lijn 3: Keulen 8 50—10.20,
Brussel VI. 10.20-11.45, Keulen
1145—14.20, Luxemburg 14.20—
16.20, Keulen 16.20-19.40, Brus
sel VI. 19.40—20.20, Keulen 20.20
—22.20, Paris P. P- 22.2022.50,
Weenen 22.50—24.
Lijn 4: Parijs Radio 8.30—9-20,
Brussel Fr. 10.20-12.05, Parijs
Radio 12.05-12.50, Droitwich
12 50-16 50, Lond. Reg. 16-50—
19.20, Droitwich 19.20—21.05, E>.-
sender 21.0521.20, Lond. Reg.
21.20-23.15, Brussel Fr. 23.15—
24.—.
Maandag 24 Juni.
HILVERSUM, 301 M. (VARA-
uitz., Alg. progr.) 8.— Orgelspel J.
Jong. 8.30 Gr.pl. 10,— VPRO-
morgenwijding. 10.15 Deel. J. van
Oogen. 10.35 Gr.pl. 11.Vervolg
decl.ll.20Gr.pl. 11.30 Orgelspel
C Steyn. 12.— Gr.pl. 12.30 „De
Notenkrakers", olv. D. Wins. 1.
Gr.pl. 1.151.45 E. Walis en zijn
orkest. 2.15 De Zonnekloppers, olv.
C. Steyn. 3.— Voor de vrouw. 3.30
De Flierefluiters olv. E. Walis. 4.
Gr.pl. 4.30 Kinderuurtje. 5.Orvi
tropia olv. J. v. d. Horst. 6.N.
de Klijn, viool en R. Schoute,
piano. 6.10 Gr.pl. 6.30 Muzikale
lezing P. Tiggers. 7.10 C. A. 't
Hart: Langs het strand. 7.30 H.
Wiggelaar, viool en D. Wins, piano.
8.Herh. SOS-ber. en Vaz Dias.
8.10 L. J. A. M. Lammers: PTT--
Kwartiertje. .25 „Fantasia". 9.10
Report, v. d. kampioenschappen
van Nederland wielrennen op den
weg. 9.45 „De Bohemians", olv. J.
v. d. Horst. 10.30 „De spiegel van
Yow-Kus-Ki". spel van Nel Bakker,
mmv. het VARA-tooneel olv. W. v.
Cappellen. 11.15—12.— Gr.pl.
HUIZEN, 1875 M. (NCRV-uitz.)
8.— Schriftlezing en meditatie. 8.15
—9.30 Gr.pl. 10.30 Morgendienst
olv. ds. J. J. Timmer. 11.— Chr
Lectuur. 11.30 Gr.pl. 12.15 Gr.pl
12.30 Orgelconcert J. Zwart. 2.
Gr.pl. 2.35 Plantenpraatje A. J.
Herwig. 3.15 Gr.pl. 3.45 Zender-
wiss. 4 Bijbellezing door ds. C.
C. G. Visser, mmv. zang en orgel.
5.Gr.pl. 5.15 Orgelconcert R.
Parker. 6.Gr pl. 6.30 Vragenuur
7.— Ned. Chr. Persbureau. 7.15
Radio-reportage. 7.30 Vragenuur
8.Vaz Dias. 8.05 Arnh. Orkest-
vereen. olv. J. Spaanderman. 8.30
Prof. dr. K. Schilder spreekt over
Calvijn. 9.Verv. orkestconcert.
(9.25 Vaz Dias. 10.0511.30 Gra-
mofoonplaten.
DROITWICH, 1500 M. 10 35
10.50 Morgenwijding. 11.20 Gr pl.
11.50 Voor de scholen. 12.05 Or
gelconcert W. Greenhouse Allt.
12.35 BBC-Variété-orkest olv. Kn.
Kelley. 1.30 BBC-Midland-orkest o.
1 v. L. Heward, mmv. P. Under-
wood, zang. 2.25 Voor de scholen.
3.10 Gr.pl. 3.55 Voor de scholen.
4 20 Versl. van de Intern. Paarden-
tentoonstelling. 5.05 Gr.pl. 5.35 C
Sharpe en zijn Sextet. 6.20 Ber.
6 50 en 7.05 Lezingen. 7.25 Bach-
concert. 7.50 Muzik. causerie. 8.20
De „White Coons", in hun rep. 9.20
Gr.pl. 9.50 Ber. 10.10 Causerie.
10.20 Het Lyra Kwartet mmv. H.
Gregg, voordr. 11.35—12.20 Jack
Jackson en zijn Band.
RADIO PARIS, 1648 M. 720 en
8.20 Gr.pl. 12.35 Orkestconcert olv.
Touche. 8.20 Viool, orgel en zang.
9.05 Reitlinger-kwartet en D. Das-
sy, zang. Hierna dansmuziek.
KALUNDBORG, 1261 M. 12.20
2.20 Strijkorkest olv. H. Ander-
sen. 2.35—4.35 Omroeporkest o.l.v.
Mahler. 5.20—5.50 Gr.pl. 8.20
Opera-muziek olv. Mahler. 9.20
Marimbasoli. 9.35 Hoorspel. 10.05
Zang en piano 10.30 Kamermu
ziek. 11.15—12.50 Dansmuziek.
KEULEN, 456 M. 6.35 Gr.pl.
11.Viool en piano. 12.20 Uit
Hamburg: Nedersaks. Symphonie
orkest olv. O. E. v. Sosen en orkest
olv. Grille. 2.35 Gr.pl. 4.20 Piano
recital. 5.20 Weragkamerorkest olv.
Hagestedt. 7.20 Omroepkwintet
8.20 Zang. 9.Mandolineconcert
olv. Ritter. 10.5512.20 Concert
mmv. solisten en het Omroeporkest.
ROME, 421 M. 9.10 „Scugnizza",
operette van Costa. Leiding: Josi.
BRUSSEL, 322 en 484 M. 322 M.:
12.20 en 1.30—2.20 Orkest Con-
stantin. 6.20 Symph.-concert. 7.20
Cembalorecital. 8.20 Cello- en
pianorecital. 9.05 'Jr.pl. 9.20 Zi-
geunermuziek. 10.30—11.20 Gr.pl.
484 M.: 12.20 Gv.pl. 12.50 Om
roeporkest olv. Douliez. 1.502.20
en 5.20 Gr.pl. 6.35 Pianorecital
7 05 en 7.35 Gr.pl. 8.20 Omroep
orkest olv. Gason. 8.50 Cabaret.
10.30—11.20 Gr.pl.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571
M. 8.30 Operaconcert mmv. or
kest en solisten olv. Prof. R. Heger.
10.20 Ber. 10.50 Pianorecital
11.05 Weerber. 11.20—12.20 Ilja
Livschakoff's orkest.
GEMEENTELIJKE RADIO
DISTRIBUTIE.
Lijn 1Hilversum.
Lijn 2: Huizen.
Lijn 3: Keulen 8.-8-55, D.sen-
der 8.55—9.20, Keulen 10.20—
12 20, Brussel VI. 12.20-14.20, D
sender 14.20—14.35, Kalundborg
14 35—16.20, D.sender 16.20-
17.20, Keulen 17.20—18.50, Brus
sel Fr. 18.50—19 20, Keulen 19.20
—19.50, Lond. Reg. 19.50—20.20,
Parijs R. 20.20—21.—, Keulen
21.21.50, Beromünster 21.50—
22.35, Weenen 22.35-22.55, Keu
len 22.55-24.—.
Lijn 4: Parijs Radio 8.05—8.50,
Lond. Reg. 10.35—16 20, Droitwich
16.20—18.50, Lond. Reg. 18.50—
19.25, Droitwich '9.2520.50 en
Lond. Reg. 20.50-24.—.
CHIEF WHIP
Zes flinke, struische jongedames. Boerinne
tjes. Echt? Of niet! in ieder geval, in be
koorlijke boerinne-costuums gestoken.
Arm in arm.
En tusschen die zes in, aan iederen kant
drie: minister Kan.
Zoo stond destijds de kiek in de bladen.
Zoo heeft Holland z'n bewindsman aan
schouwd. Gearmd met die zes, d.w.z. met
twee van die zes. Een levende en pittige il
lustratie van Hollands welvaren: die ge
bruinde kop te midden van zooveel moois en
bloeiends.
Iets anders. Een boere-kar. Een doodge
wone, kale boere-kar, op twee wielen, en
getrokken door een philosofisch paard. Hebt
u al 'eens goed opgelet, hoeveel philosofie er
in zoo'n oud gebogen paard kan zitten, dat
z'n leven versjokt langs denzelfden weg voor
dezelfde kar? Enfin. En boven op die onher
bergzame kar, op het stuntelige plankje naast
den voerman: minister Kan. Op officieel
bezoek.
Is het wonder, vraag ik, dat op een des
tijds uitgeschreven prijsvraag naar de twin
tig meest-populaire Nederlanders deze mi
nister een der eerste plaatsen innam
Hij was in al z'n echtheid, ongedwongen
heid, spontaniteit, in heel z'n frissche tempe
rament en met z'n totaal gemis van valsche
schaamte en gewichtig-doenerij, toch wel een
aparte figuur in de rij van bewindslieden, die
onze parlementaire geschiedenis heeft opge
leverd On-Holiandsch. In het buitenland
heeft men die dingen meer gezien, zij het dan
misschien al evenmin op groote schaal. Maar
we herinneren ons toch allemaal wel den
Prins van Wales op een houten péérd in een
draaimolen, en het Engelsche Koningspaar
in die kleine, amusante autotjes op Wembley,
en Engelsche ministers met kromme pijpen
in den mond en golfbroeken aan midden in
het publiek.
Maar:
Holland, Holland! Denk u den staatsman
Cort van der Linden, gearmd met Drentsche
boerinnetjes, een leutige lach boven z'n
grijzen baard.
Stel u wijlen mr. N. G. Pierson voor,
boven op een wankele boere-kar, met een
open-waaiend colbertje en in z'n blooten
schedel. Vertrouw u een oogenblik met de
gedachte, dat Thorbecke, een officieel bezoek
brengend aan Groningen 's morgens voor
dag en dauw met een sierlijken duiksprong
neerplompt in het gemeentelijk zwembad
van Helpman
De heer Kan is eens minister geworden,
inderdaad (och, hij was het al vele jaren,
want hoeveel bewindslieden hebben gesteund
op den schranderen kop van dezen secretaris
generaal?) Maar de heer Kan is bovenal de
neer Kan gebleven Waarom zou ik toch niet
eens verklappen wat mij overkwam, toen ik
hem aantrof op het perron vaan de Holland-
sche Spoor in de residentie, en ik de onder
scheiding genoot van met hem te reizen en
hij mii vertelde, dat hij naar Haarlem ging,
voor het wetsontwerp inzake de grenswijzi
ging. Maar hoe ging hij? Plechtig-officieel?
Om ginds aan het station door een stoet van
hooge hoeden ontvangen te worden? Dacht
U maar! Niemand wist er iets van. De mi
nister ging er in z'n dooie eentjeeen uur
of drie, vier langs de Haarlemsche grens
kuieren. Hij wilae niet „geleid" worden, hij
liep zelf wel. Hij wenschte uit eigen oogen te
zien.
Dit was mr. J. B. Kan. Ten voeten uit.
Alle ambtelijkheid, alle bureaucratie, alle
sleur is hem vreemd. Uit eigen oogen zien.
En:
daarom maakte hij van een vrijen m'ddag
op z'n departement (het was 's Prinsenver
jaardag) gebruik, om even stilletjes naar
Haarlem te gaan en daar langs de heele
stadsgrens te gaan wandelen.
Dit was dan ook de reden van 's ministers
veelvuldige bezoeken aan allerlei deelen van
het land. Hij wilde zien. Zich overtuigen.
Zich oriënteeren. Tegen ongerief en ver
moeienissen zag hij niet op. Een kleinigheid
voor 'm, om uren langs de Drentsche hei of
door de venen te wandelen. Om boven op een
XLVIII.
fox-trottende boerekar te kruipen. Om
's avonds laat scheep te gaan, teneinde een
nacht-visscherij mee te maken. Zooals alle
menschen, die veel en vlot werken, had hij
letterlijk overal tijd voor. Hij was overal en
overal op tijd en 'steeds weer op tijd terug.
Iederen morgen lag hij in het zwembad; geen
belangrijke voetbal-wedstrijd of tennismatch
sloeg hij over. En daarbij gingen de zaken,
die hij als minister behandelen moest, vlotter
dan ooit.
Let u eens op, hoe hij de schriftelijke vra
gen van afgevaardigden beantwoordde. De
meeste ministers doen daar plechtig lang
over. Weken lang. Minister Kan stuurde den
volgenden dag zijn antwoord in. Met hoeveel
radicale voortvarendheid heeft hij het Drent
sche vraagstuk aangepakt. Hoe vlot en op
den man af, zonder bureaucratische en de
partementale plechtigheden, om- en sluip
wegen waren de circulaires die hij uitvaar
digde. Eens had ik voor een bepaalde uit
gave een bijdrage noodig van verschil
lende bekende personen in ons vaderland. Ik
veroorloofde mij tot minister Kan een ver
zoek te richten: den volgenden morgen had
ik een aardig artikeltje van hem, het eerste
dat ik ontving. Deze bewindsman werkte
met een verbluffende vlotheid en zou bet
geheim daarvan niet voor een groot deel
hierin schuilen, dat hij dadelijk afdeed wat er
afgedaan kon worden? Dit is ook naar
mijn eigen ondervinding het beste systeem
om veel te »unnen werken: niets uitstellen.
Wanneer men daarbij dan beschikt over een
groote mate van besluitvaardigheid, over het
talent of liever het instinct, om op staanden
voet te kunnen en te duiven beslissen en die
beslissing direct uit te voeren, dan heeft men
de twee factoren, die aocdig zijn om in een
minimum van tijd een maximum dosis werk
af te leveren.
Ik geloof, dat minister Kan over die beide
factoren volledig beschikte.
En:
daarbij kwam dan nog. dat hij in de zaken
van zijn departement doorkneed was als
niemand anders. Hij was er van zes of zeven
ministers de vraagbaak geweest. Toen hij
zelf minister was, deed hij het zonder secre
taris-generaal. Zou hij die noodig hebben?
Hij?
De heer Kan is een belijder van de mooi
ste en beste democratie, die er bestaat. De
democratie van den eenvoud. Het is zijn een
voudige en open natuur die hem belet om
plechtig of gewichtig te doen. Men ziet dan
ook altijd den mensch in zijn optreden. Spon
taan springt hij op de wankele boerekar.
Plompt hij in het zwembad. Schudt hij voet
ballers de hand. Laat hij zich arm in arm
met weldadigheids-dames kieken: is-dat-nou-
een-minister? Most dat nou wel magge? Ja
beste menschen. dat was nu een minister. En
wat voor een! Hij verdedigde zijn begroo
ting met korte, sterke, geestige redevoerin
gen, zakelijk, zonder franje. Hij deed de din
gen met een overrompelende vlotheid en ken
nis van zaken. En hij bleef onder dat alles
de oude, een frissche, rake, kernachtige fi
guur, een democraat van den eenvoud en de
ongedwongenheid.
Weest U dus maar heusch niet bang. dar
de dingetjes op het departement minder goed
gingen, omdat de minister 's morgens als een
otter in 't Groningsche zwembad lag, 's mid
dags als een globetrotter door de Drentsche
venen kuierde en 's avonds als een geboren
visscher te peuren zat op 't Hollandsch
Diep, en tusschen 'at alles in nog een par
tijtje tennis speelde op Scheveningen. 't Kwam
best voor mekaar.
En al was het, uiterlijk, wèl een heele
sprong van den stijven, statigen, rechten
Thorbecke in de zwarte gekleede jas met de
zwarte stropdas, tot den beweeglijken, soe-
pelen en jovialen Kan in het fantasie-colbertje
met den gekleurden zèlf-strikker een
sprong als van Lindbergh over den Oceaan
ze zaten toch maar in 't zelfde torentje en
de geachte Nederlandsche Maagd kon bést
in haar schik zijn.
't Was dik in orde. En als er deftige, plech
tige, hoofd-schuddende Nederlanders waren
(sjonge sjonge, een menister die met meissies
gearmd staat, een menister die zwemt!) Zijn
eerlijkheid en frischheid en bekwaamheic
wonnen het van hen met 60, 6—0, 6—0.
Volgende partij! D. HANS.
Nog geen terugvloeiïng van kapi
taal naar de goudlanden. Stagna
tie in de daling van den rentevoet
hier te lande. Geringe belang
stelling voor obligatiën. Onge
animeerde stemming op de aandee-
lenmarkt. Winstmogelijkheden
der rubbermijen sterk verminderd
door het te heffen uitvoerrecht op
rubber. Ongunstige vooruitzich
ten voor het Aku concern.
De terugkeer van kalmere verhoudingen op
de valuta-markt heeft nog altijd niet geleid
tot het krachtige koershersel op de obligatie
mark, dat bij vorige gelegenheden, toen even
eens een aanval op de goudvaluta's met suc
ces was afgeslagen, is ingetreden. Dit is om
meer dan één reden begrijpelijk. In de eerste
plaats gevoelt men zich nog altijd niet vol
komen „safe", wat de verdere ontwikkeling
op valuta-gebied aangaat. In ons vorig
overzicht wezen wij reeds op de onzekere
vooruitzichten op financieel gebied in Frank
rijk; in de afgeloopen week heeft de Parij
sche beurs onder den invloed verkeerd van
de vrees voor politieke verwikkelingen, die het
leven van dit kabinet in gevaar zouden kun
nen brengen, waardoor de saneering der
staatsfinanciën opnieuw op losse schroeven
zou komen te staan. In Zwitserland baart de
positie van het bankwezen groote zorgen en
wat ons eigen land betreft, zoo heeft de cri
tiek op het Bezuinigingsostwerp der regee
ring, in het Voorloopige Verslag der Tweede
Kamer, wel duidelijk doen zien, dat ook onze
regeering bij de uitvoering van de noodzake
lijke aanpassingspolitiek nog voor groote
moeilijkheden gesteld kan worden Aan al
deze factoren van onzekerheid zou eerst een
eind kunnen komen, indien men in de toon
aangevende landen tot overeenstemming zou
komen betreffende een definitieve stabilisatie
der valuta's, met handhaving van de goud-
waarde van den Franschen en Zwitserschen
ranc en den Nederlandschen gulden. Eerst
dan zou men mogen verwachten, dat het aan
de „goudlanden" in de laatste maanden ont
trokken kapitaal naar deze landen terug
vloeit, waardoor zoowel de markt voor geld
op korten termijn als de beleggingsmarkt ge-
eidelijk weder een ander aanzien zouden
verkrijgen.
In de positie van de geldmarkt te Amster
dam is n.1. tengevolge van de groote kapi
taal-, resp. goudonttrekkingen der laatste
maanden een zeer belangrijke verandering in
getreden. Terwijl te voren zeer groote bedra
gen aan vlottende middelen renteloos lagen
of tegen een minimale rente van slechts een
half percent per jaar konden worden uitge
zet, wordt thans op korten termijn een rente
Ijerekend van ca. 434 Het disconto in de
ope nmarkt bedraagt thans zelfs 4 3/4 a
4 7/8 waarmede men slechts 1/4 a 1/8
sneden het officieele disconto blijft. Hoewel
er in de afgeloopen week geen verdere goud
onttrekkingen hebben plaats gehad en de
dollar zich beneden het gouduitvoerpunt be
weegt, kan er van eenige ontspanning op de
geldmarkt niet worden gesproken. Men ver
wachtte dan ook voor de uitgifte van schat-
cistpapier, die aan het einde van deze week
inmiddels heeft plaats gehad, in zooverre een
niet zeer gunstig resultaat, dat de schat-
cist genoegen zal hebben te nemen met een
iielangrijk hooger disconto dan den vorigen
keer het geval was. Jaren achtereen heeft het
Rijk het voordeel gehad, zijn vlottende schuld
zeer goedkoop te kunnen financieren, doch
deze periode schijnt thans te zijn afgesloten.
Het ergste is nog, dat er uit den aard der
zaak een wisselwerking bestaat tusschen de
koersen op de geldmarkt en de kapitaalren'e
in het algemeen. Het ligt immers voor c!e
hand, dat tal van instellingen, die uie hoofde
van hun bedrijf gewend zijn, min of meer be
langrijke bedragen rentegevend uit te zetten,
thans aan beleggingen op korten termijn de
voorkeur zullen geven. In verhouding tot de
thans geldende hooge geldkoersen is het ren
dement op prima beleggingswaarden, on
danks het feit, dat de koersen belangrijk
lager zijn dan voor het intreden van den
grooten kapitaalexport het geval was, toch
bedekking gering. Houdt deze toestand aan,
dan is er reden, te veronderstellen, dat de
koersen voor beleggingswaarden verder nog
iets zullen afbrokkelen en het lijkt zelfs niet
uitgesloten, dat wij dan definitief naar het
renetype van 4% wellich zelfs 5 zul
len teruggaan. In dat geval zou natuurlijk
de mogelijkheid van verdere conversies van
provinciale en gemeenteleeningen als uiterst
gering moeten worden beschouwd. Voor vele
gemeenten is het ook een misrekening, omdat
men er bij het vaststellen van de begrootin
gen op gerekend had, dat de rentelasten ge
leidelijk zouden terugloopen. Ook in andere
opzichten is dit vraagstuk van beteekenis.
Men denke slechts aan het zoo noodzakelijke
huurverlagingsproces, dat in zoo sterke mate
afhankelijk is van de ontwikkeling der rente-
markt. Het is wel een der meest betreurens
waardige gevolgen van de onrust op valuta-
gebied, dat deze een ontijdig einde heeft be
reid aan het proces van daling der rentelas
ten, dat hier te lande zonder eenig ruw in
grijpen van overheidswege reeds zulke goede
vorderingen had gemaakt.
Uiteraard ondervindt ook het hypotheekbe-
drijf in ernstige mate de stoornis van de
plotselinge stijging van den rentevoet, die
zich ook afspiegel, in den lagen koersstand
van de pandbrieven der prima hypotheekban
ken. In de afgeloopen week is in de positie
van de pandbriefmarkt geen verandering
ten gunste ingetreden en ook de vraag naar
obligatiën is, binnen beperkte grenzen ge
bleven. Naar men weet was de belangstel
ling van het publiek in den laatsten tijd voor
al uitgegaan naar de aandeelenmarkt, waar
bij ook overwegingen in het spel waren, die
verband hielden met de beoordeeling van den
monetairen toestand. Nu de vooruitzichten
op dit gebied zich in zooverre beter laten
aanzien, dat er momenteel weinig kan bestaat
op een devaluatie hier te lande, is er in de
marktstelling wel eenige verandering inge
treden. Koopers hebben zich teruggetrokken
of zij hebben hun kooplimities verlaagd.
Daartegenover bleken houders eerder ge
neigd te zijn, materiaal af te geven, zulks te
meer, omdat zij in de meeste gevallen nog
met winst konden verkoopen.
Een scherpen koersval gaven rubberaan-
deelen te zien, die de laatste weken in zoo
sterke mate geprofiteerd hadden van de be
langrijk betere beoordeelen van de vooruit
zichten van de rubbercultuur Weliswaar was
de rubberprijs niet verder belangrijk geste
gen, maar het prijsniveau was toch van dien
aard, dat enkele ondernemingen thans een
matige winst maken. Andere zijn nog bezig,
hun financieelen toestand zoodanig te conso-
lideeren, dat zeer waarschijnlijk het loopende
en het volgende jaar bij een handhaving der
prijzen met een matig winstsaldo zouden
kunnen worden afgesloten. Vooral indien
men dezen toestand vergeleek met eenige
jaren geleden, toen het dieptepunt der depres
sie was bereikt, bestond er eenige reden tot
voldoening. Het is dan ook op dien grond,
dat rubberaandeelen den laatsten tijd ge
vraagd zijn geweest en de koersen een vrij
belangrijk avans te zien hebben gegeven. Er
was reeds eenig keeren een dreigende wolk
opgekomen en wel in den vorm van bespre
kingen over een mogelijk uitvoerrecht op on-
dernemingsrubber. De vorige maand had
evenwel minister Colijn nog in de Eerste
Kamer verklaard, dat, hoewel zulk een recht
in overwegingen was genomen, daarvan
