DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Eden ontmoet Laval opnieuw.
^Buitenland
Huwelijk tusschen Waterstaat en Verkeer
No. 150 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Vrijdag 28 Juni 1935
137e Jaargang
Eerste Kamer
Het Joodsche werkdorp in de Wieringermeer.
Geen vrees voor concurrentie met de werkloozen
HET ZUIDERZEEFONDS EN HET
VERKEERSFONDS.
QaqeUiksch
Een verklaring van Laval over de besprekingen die
2 uur duurden en nog steeds niet beslissend waren.
ALWEER HET VLOOTVERDRAG
ENGELAND—DUITSCHLAND.
De Engelsch-Duitsche
V looto ve re e n ko m st.
Aardschok in Baden.
U/af vandaag de
aandacht trekt
(Zie verder eventueel laatste
berichten.)
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. TeleL 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Den Haag, 27 Juni.
Langzaam werkt de Kamer de agenda af.
Verder dan het Zuiderzeefonds en het Ver-
keersfonds is zij heden niet gekomen. In het
begin van den middag verscheen minister
Gelissen, in de verwachting, een paar wetjes,
zijn departement betreffende, aan het slot der
agenda, met den senaat te kunnen afhande
len. Hij ging een hand geven aan den voor
zitter, aan den griffier en aan den commies
griffier. Wij hebben het al eerder gezegd: mi
nister Gelissen moet een recht vriendelijk
man zijn. Toen ging hij werken aan de
regeeringstafel, waar de andere ingenieur
van het kabinet, minister Van Lidth de Jeude,
weldra een speech over de begrooting van het
Zuiderzeefonds ging houden. Minister Gelis
sen werkte door, maar toen zijn ambtegenoot
van Waterstaat technische beschouwingen
ging houden over het chloorgehalte van het
water uit het IJselmeer, spitste hij het oor en
luisterde hij aandachtig.
Of vele senatoren de beteekenis van het be
toog van minister Van Lidth over „de zout
huishouding'', met bijzonderheden omtrent
aantallen milligrammen chloor in een liter
water, hebben begrepen? Enfin, de bewinds
man heeft mr. Van der Hoeven (c.h.), die
vreest, dat het water uit het IJselmeer nooit
voor leidingwater geschikt zal zijn, een „niet
zoo somber'' toegeroepen.
Wij vernamen voorts, dat dezer dagen een
wetsontwerp betreffende reorganisatie van de
Zuiderzeewerken bij de Tweede Kamer zal
worden ingediend.
Jhr. Van Citters (a.r.) kreeg het met den
heer Van den Bergh (lib.) aan den stok over
het werkdorp in de Wieringermeer, waar
Duitsche Joodsche uitgewekenen voor arbeid
in Palestina worden opgeleid. De eerste
vreest, dat die arbeidsgemeenschap een blij
vend karakter heeft en dat de opgeleiden, die
niet naar Palestina gaan, de concurrenten
zullen worden van onze jonge werklooze
landgenooten. De heer Van den Bergh, die
bestuurslid der stichting van het werkdorp
is, verzekerde, dat er voor deze vrees geen
reden bestond, en verweet jhr. Van Citters
hardheid, waarop de laatste verklaarde, dat
hij wel instemde met hulp aan vluchtelingen,
maar dat er nu Duitsche jongelui, die niet
behoeven te vluchten, naar dat werkdorp trek
ken, met de bedoeling, daar te worden opge
leid en vervolgens arbeid in ons land te
zoeken. Hoe dit zij, het Rijk heeft, zoo ver
telde minister Van Lidth, gronden aan de
stichting verhuurd tot in 1936 en niet later
In den herfst zullen de eerste dertig jongelui
uit het werkdorp naar Palestina vertrekken
en tien anderen gaan naar Zuid-Afrika.
In het contract tusschen het Rijk en het
werkdorp is gestipuleerd, dat de jongelui,
opgeleid, niet in ons land zullen blijven. Dit
kan, dunkt ons, j'hr. van Citters bevredigen.
De anders zoo bedaarde grijsaard wond zich
een beetje op, sprekende over „geïmporteerde
Duitschers".
Over een ander punt waren jhr. Van Cit
ters en de heer Van den Bergh het wel eens.
Beiden stemden ermede in, dat de regeering
den post van twee millioen voor voorberei
ding van de noordoostelijke inpoldering in
een memoriepost had veranderd. Zij zal er
eerst weer geld voor aanvragen, als de be
grooting door totstandkoming van de bezui-
nigingswet sluitend is geworden en als de
werkzaamheden niet meer blijken te kosten
dan 2500 per H.A. landaanwinning.
Op een internationaal congres in Den
Haag, dat wij onlangs moesten bijwonen
werd herhaaldelijk gesproken van „le Minis
tre de Waterstaat". Het laatste woord blijkt
onvertaalbaar. „What 's in a name?", zegt
in zoo'n geval menig landgenoot, als hij een
beetje Engelsch kent en Shakespeare niet
gelezen heeft. Maar de heer Ter Haar (c.h.
zegt dit niet. Hij wenscht het departement
„Waterstaat en Verkeer" te zien genoemd.
Minister Van Lidth vindt het niet noodig
Ook zonder dat het in den naam van het mi
nisterie tot uitdrukking komt, komt het ver
keer wel tot zijn recht, meent hij. Men kan
zeggen, dat waterstaat en verkeer in ons lanc
een huwelijk hebben gesloten. Hoevele ge
huwde vrouwen volstaan met den naam van
haar man te voeren, zonder dien door haar
meisjesnaam te laten volgenMag men daar
uit afleiden, dat deze vrouwen geen invloec
oefenen in haar huwelijk?
Olala!
De heer Ter Haar heeft overigens een
speech gehouden over honderd details van
het verkeersvraagstuk. In zooverre als zijn
rede min of meer chaotisch was, beteekende
zij een symbool van ons hedendaagsche
verkeer.
Hij bepleitte o.m. de vorming van een
financieringsplan voor de tertiaire wegen
Voor een algemeene verbetering dezer we
gen sprong ook. de heer Otten (v.d.) in de
bres. Zij behoeft niet persé het bagatel van
72 millioen te kosten, volgens 's heeren Ot-
ten's berekening de-uitgave, noodig voor de
verwezenlijking van het plan der desbetref
fende commissie van het Nederlandsch we
gencongres (welk plan weliswaar in 26 jaar
zou worden uitgevoerd). De centrale land
bouworganisaties zien kans, het voor een
derde deel van dit bedrag te laten doen. Het
departement heeft het wetsontwerp betref
fende de tertiaire wegen naar de provinciale
besturen gezonden. Hun elf adviezen zijn
noodig, maar maken ons een beetje ongerust.
Als het nu maar niet op zijn elf-en-dertigst
gaat!
De heer Moltmaker (s.d.) was boos, omdat
er in de centrale verkeerscommissie geen ver
tegenwoordiger van de arbeidersbeweging
zit. Minister Kalff had zoo ongeveer beloofd
er den heer Van Braambeek in te zullen op
nemen. Minister Van Lidth praatte een
beetje in en uit, maar eindigde met te verkla
ren, dat hij uitbreiding van de commissie op
korten termijn ernstig zou overwegen.
De roode senator klaagde voorts, dat de
regeling der dienst- en rusttijden der chauf
feurs zoo lang uitblijft, waardoor de auto
bussen, de vrachtauto's en de taxi's kunnen
voortgaan, den spoorwegen oneerlijke con
currentie aan te doen. De regeering wil déze
regeling verbinden aan concessies voor de
uitoefening van bepaalde diensten. De be
windsman verzekerde overigens, dat het con
cessiestelsel niet zekeren verkeerstakken het
bestaan onmogelijk zal maken.
Tot slot twee nieuwtjes, waarmee Z.Exc
ons gelukkig maakte:
Uit het werkfonds is veertien millioen voor
wegenverbetering beschikbaar gesteld tot nu
toe.
En de regeling van de wettelijke aanspra
kelijkheid zal spoedig haar beslag krijgen.
Eden, de Engelsche reis-minister
(wij mogen hem toch zeker wel dien
titel geven, want geen zijner colle
ga's heeft in zoo'n korten tijd zoo
veel gereisd dan hij is gisteren
vanuit Rome naar Londen terugge
keerd en heeft van die gelegenheid
gebruik gemaakt om in Parijs even
af te stappen en Laval voor de twee
de keer in zeer korten tijd te ont
moeten.
Het gesprek, dat Eden met Laval had,
duurde ruim twee uur en na afloop er van
legde Laval een verklaring af tegenover de
pers, welke verklaring aldus luidt:
„Eden heeft mij verslag uitgebracht van
zijn beide besprekingen met Mussolini. Blij
vende binnen het kader van het Londensche
communiqué van 3 Febr. hebben wij ons be
zig gehouden met het vinden van de beste
onderhandelingsmethode, die moet leiden tot
een spoedige oplossing van de vraagstukken
in genoemd communiqué te berde gebracht.
„Wij zullen voortgaan met langs d'iploma-
tieken weg die kwesties te onderzoeken, wel
ke ons korte onderhoud niet toegestaan heeft
uitvoerig te bespreken. Ons beider wil is er
op gericht de handelingen van onze regee
ringen parallel te laten gaan in wat betreft
de uitvoering van het programma van den
derden Februari.
Eden heeft mij in het bijzonder in kennis
gesteld van den inhoud van zijn besprekin
gen met Mussolini over het Italiaansch-Abes-
sijnsche geschil".
Het verluidt nu in welingelichte kringen
te Parijs, dat de instructies, die Eden naar
aanleiding van zijn eerste onderhoud met
Laval uit Londen heeft ontvangen, niet van
dien aard waren, als men zich te Parijs had
voorgesteld. Lavai's voorstellen zouden op
de volgende drie punten betrekking hebben
gehad
1. de hernieuwde bevestiging van de on
derlinge afhankelijkheid van de Fransch-En-
gelsche verklaring van 3 Feruari en de uit
eindelijke verbinding van luchtpact, Donau-
pact, Oostelijk pact en regeling van de wa
peningen te land;
2. de onderlinge afhankelijkheid van de
strijdmachten te land, te water en in de lucht
ondanks het bilaterale Engelsch-Duitsche
verdrag;
3. de noodzakelijkheid om het algemeene
karakter van het tusschen de mogendheden
van Locarno te sluiten luchtpact te bewaren,
teri einde hierdoor bilaterale overeenkomsten
te versterken, die krachtig den wederzijd-
schen bijstand, den grondslag van het alge
meene verdrag, versterken.
Per vliegtuig is Eden gisteravond te Lon
den teruggekeerd. Des middags heeft hij in
de diplomatenloge nog een deel van de mid
dagzitting van de Fransche Kamer bijge
woond. Ook in het gebouw van de Kamer
heeft hij nog met Laval geconfereerd.
Het systeem der multilaterale
pacten.
Laval heeft in de senatoriale commissies
voor buitenlandsche zaken en marine ver
klaard, dat Frankrijk steeds vóór multilate
rale pacten en algemeene onderhandelingen
is over den vrede in Europa binnen het kader
van den Volkenbond. Wat Oostenrijk betreft
vertelaarde Laval, dat Frankrijk gunstig ge
stemd is voor een samenwerking tusschen de
betrokken mogendheden, voor het geval de
Oostenrijksche zelfstandigheid en integriteit
wordt bedreigd.
Ten slotte gaf hij de verzekering, dat de
mogelijkheid voor besprekingen tusschen
Frankrijk en DuitschlAnd open blijft en dat,
indien een regeling met eerbiediging van de
grenzen van alle mogendheden werkelijk bin
nen afzienbaren tijd mogelijk zou lijken, het
hoofd der regeering niet zou aarzelen zijn
plicht te doen voor den algemeenen vrede en
den wederopbouw van Europa. De commis
sie heeft den president van den ministerraac
eenstemmig met zijn verklaringen gelukge-
wenscht.
Naar de correspondent te Parijs van de
Daily Telegraph meldt verwacht men aldaar,
dat binnenkort stappen zullen worden ge
daan, om een gezamenlijke Fransch-Britsche
démarche te Addis Abeba voor te bereiden.
Fransch-Britsche démarche te
Addis Abeba?
Het doel hiervan zou zijn, den negus van
Abessynië te verzoeken een aantal concessies
aan de buitenlandsche belangen in zijn land
toe te staan. Men gelooft, dat op deze wijze
de Italiaansch-Abessijnsche spanning uit
den weg geruimd zou kunnen worden, waar
bij Italië's prestige niet zou lijden. In ieder
geval acht men het in diplomatieke kringen
in hooge mate waarschijnlijk, dat onverwijld
onderhandeligen tusschen Londen en Parijs
zullen worden geopend met het oog op bo
venvermelde démarche.
De Daily Telegraph bericht verder uit
Addis Abeba, dat de regeering van Ethiopië
levendig verlangt een houding aan te nemen,
waardoor Eden wordt geholpen. Derhalve
zal men zich vermoedelijk niet verzetten te
gen economische concessies aan Italië, mits
deze geen gevaar opleveren voor de onafhan
kelijkheid en de intregriteit van het grond
gebied van Ethiopië.
Zoo zou bijvoorbeeld de concessie voor het
aanleggen van een spoorweg geen corridor
mogen beteekenen en Italië zou niet het recht
krijgen deze spoorlijnen met ItaliaansChe
troepen te beschermen.
Een pikant vraag- en antwoord
spel in het Lagerhuis.
In het Engelsche Lagerhuis is volgens de
N.R.Crt. gistermiddag het volgende korte,
doch niet van pikanterie ontbloote vraag- en
antwoordspel geleverd door den oppositie-
iberaal Mander en minister Hoare.
Mander: Kan de minister meedeelen, of er
in de vlootovereenkomst met Duitschland 'n
voorziening is getroffen voor wederkeerige
controle op de scheepswerven?
Sir Samuel: Die voorziening is niet getrof-
en, maar zij is ook onnoodig, omdat wij
Duitschland weer eerlang als gelijkgerech
tigde in den Volkenbond hopen te begroeten
onder wier auspiciën dan de verdere ontwa
pening ter zee kan worden uitgevoerd of
controle-maatregelen besproken.
Mander: Ziet de regeering dan nu in dat
zij een on vergeef lijken blunder gemaakt heeft
met het sluiten van een verdrag zonder
waarborg door controle, te meer daar het
geenszins zeker is dat Duitschland te Gene-
ve terug zal keeren?
Sir Samuel: Ik ben het met die opvatting
volkomen oneens.
Mander: Als u het oneens bent waarom
is de heer Eden dan al een week op reis naar
Rome en Parijs om het verdrag zoo mogelijk
goed te praten? (De heer Mander zeide let
terlijk „to explain it away", het weer „weg"
praten. Red.)
Sir Samuel: Ik betreur, dat de geachte a
gevaard'igde een dergelijke verklaring van
de reis van minister Eden geeft en kan daar
niet nader op antwoorden.
Het oordeel van Piétri.
Piètri, de Fransche minister van marine
heeft gisteren in een rede te Brest gezegc
dat Frankrijk reden had zich over de haasti
ge sluiting van het vlootverdrag door Enge
land te beklagen, niet omdat de herbewape
ning van Duitschland nu in open daglicht
was geplaatst en eenzijdig goedgekeurd, en
ook niet omdat wij de traditionele vriend
schap van Engeland wantrouwen, maar we
omdat wij ditmaal de noodige omzichtigheid
gemist hebben, die de Engelsche politiek der
laatste jaren gekenmerkt heeft Was er waar
lijk zoo'n haast bij de sluiting van deze over
eenkomst, die alle nog bestaande verdragen
op losse schroeven heeft gezet en had de En
gelsche regeering niet kunnen voorzien dlat
een dergelijke overeenkomst aan Frankrijk en
andere landen de volkomen vrijheid van het
eigen bouwprogram te herzien, moest terug
geven?
Piétri, heeft ook den voorzitters en gede
legeerden van de commissies voor marine
aangelegenheden uit Kamer en Senaat gewe
zen op den ernst van het Engelsch-Duitsche
vlootverdrag. Hij betoogde, dat Frankrijk
zich moet toeleggen op linie-schepen, waar
van de tonnenmaat in overeenstemming moet
worden gebracht met de globale beteekenis
van de Fransche vloot.
Donderdagavond is in geheel Baden (Dtl.
een krachtige aardschok waargenomen, waar
door op verschillende plaatsen de huizen aan
het slingeren gingen. Voetgangers voelden
ender zich de grend bewegen. Vooral sterk
is de aardschok waargenomen in het Mury-
dal en wel zeer sterk in Rotenfels.
Uit Freiburg wordt gemeld, dat daar om
18 uur 21 twee tamelijk sterke aardschokken
zijn waargenomen. Hetzelfde wordt gemelc
uit Offenburg, waar de duur van de schokken
2 seconden bedroeg.
Bijzonder hevig schijnt de beweging van
den grond te zijn geweest in het Hegau- en
Bodenseegebied. Er staat echter nog niet
vast of de haard van de aardbeving inder
daad in dit gebied hetft gelegen, zooals
vroeger ook reeds het geval is geweest.
Volgens een bericht uit Singen am
Hohentwiel werden daar 5 tot 6 vrij hevige
aardschokken met een totalen duur van 5 se
conden gevoeld. De beving was niet golf
vormig, doch had den aara van schokken. In
verschillende woningen sprongen deuren
open en meubelen verschoven van hun
plaats. Gelijkluidende berichten komen uit
net Bodenseegebied In Loerrach werden
slechts twee korte schokken gevoeld. Over
materieele schade is tot dusverre uit de ge
noemde gebieden niets gemeld.
De sterkste schok sedert 1911.
Het seismologisch instituut te München
deelt mede, dat het bij de aardschokken van
'heden gaat om de sterkste aardbeving, die
door het instituut sedert 16 November 1911
is opgeteekend.
De aardschok was zoo krachtig, dat de
naalden van het buitengewoon gevoelige
apparaat, dat voornamelijk dient voor de aan-
teekening van verre aardbevingen, zoo krach
tig doorsloegen, dat slechts het begin van de
grondbeweging werd genoteerd. Op tal van
plaatsen in Zuid-Beieren zijn inmiddels be
richten ontvangen over de aardschokken.
In Memmingen ging aan de beving een op
donder gelijkend rommelen vooraf. Er zijn
geen berichten ontvangen over noemens
waardige schade.
Ook Stuttgart registreert aardschokken.
Het seismografisch instituut te Stuttgart
heeft gisteravond een aardschok geregis
treerd. Men is tot de conclusie gekomen, dat
de haard van de beving in het gebied der
Zwabische Alpen ligt.
De aardbeving in Wurtemberg.
Te Stuttgart is de aardbeving vooral
krachtig gevoeld op de omliggende hoogten.
In Balingen (Schwaebische Alp) was de aard
schok zoo krachtig, dat de inwoners in hun
eersten schrik voor een deel hun huizen ver
lieten. In Heidenheim a. d. Brenz en in Stein-
heim voelde men eerst een lichte en daarop
een zeer krachtigen aardschok. Kasten,
deuren en vensters kwamen in heftige bewe
ging. Men kon zelfs duidelijk een heen en
weer zwaaien dier kerktorens waarnemen. In
Biberach in Ober-Scbwaben werd de beving
begeleid door een op donderen gelijkend
rumoer.
In verschillende straten vielen schoorstee-
nen naar beneden.
De tweede ontmoeting tusschen
Eden en Laval; al weer de Engelsch-
Duitsche vlootovereenkomst. (Dag.
Overzicht).
Aardschokken in Zuid-Duitsch-
land en andere deelen van Europa.
(Buitenland).
De export naar Rusland. (Binnen
land).
De voornaamste wijzigingen in de
nieuwe ziektewet. (Binnenland).
Congres te Noordwijk van de Ver.
van Nederlandsche gemeenten. (Bin
nenland).
H.M. de Koningin spreekt de wak
kere marechaussée van Oss en
omgeving toe. (Binnenland.)
De jaarlijksche algemeene verga
dering van de Ned. Maatschappij
voor Nijverheid en Handel te Gro
ningen. (Binnenland).
Uitbreiding van de voorschriften
inzake inschrijvingsplicht voor ge
zinsleden van werkloozen. (Binnen
land).
Cor Wals als stayer in het Stadion.
(Sport en Wedstrijden).
Onze reisredacteur schrijft over
„Grondverlies aan Texel's Noord
punt". (Artikelen).
Ook aardschokken in Zwitserland.
Ook in verschillende deelen van Zwitser
land, vooral in Bazel, Zürich, Bern, Oost-
Zwitserland en het centrum is een aardschok
waargenomen, die ongeveer vier seconden
duurde. Te Zürich, Bazel en St. Gallen kon
de schok in de huizen duidelijk worden ge
voeld. Berichten over materieele schade zijn
niet binnengekomen.
Aardschokken ook in Oostenrijk
gevoeld.
In verschillende deelen van Oostenrijk zijn
vrij sterke aardschokken waargenomen, die
echter, voorzoover thans bekend is, geen
schade hebben aangericht. In de Zuidelijke
Alpen was reeds eenige dagen geleden een
schok gevoeld.
INCIDENT BIJ SJAN-HEI-KWAN.
Chineesche overvallen een
Japansche kolonie.
Het Japansche oppercommando deelt me
de, dat ongeveer 20 mijl van Sjan-Hei-Kwan
een groep Chineezen een Japansche kolonie
heeft overvallen en geplunlerd. Vijf Japan
ners werden gedood, vele personen gewond.
Volgens de tot dusverre ontvangen berichten
hebben de Chineezen meer dan 20 personen,
onder wier vrouwen en kinderen, ontvoerd.
Talrijke vliegtuigen zijn uitgezonden om
een onderzoek in te stellen naar het lot der
ontvoerden.
DE ZAAK-RAKOSI.
Voor de „Koninklijke Hongaarsche Tafel"
is gister de behandeling in beroep begonnen
tegen den communistischen leider Matthias
Rakosi, die op 8 Januari j.1. door het ge
rechtshof van Boedapest wegens hoogver
raad, oproer en deelneming aan moord in
27 gevallen en geld\ rvalschingen veroor
deeld was tot levenslange gevangenisstraf.
De officier van justitie wees er in de be
handeling van gister op, dat Rakosi als mi
nister van handel in communistische rad°n-
regeering van 1919 was opgetreden en op
grond van de besluiten van den revolution-
nairen raad de omverwerping had doorge
voerd van de wettelijke Hongaarsche grond
wet, terwijl hij de revolutionnaire rechtbank
had ingesteld. Honderden doodvonnissen
zijn door hem geveld. Voorts zijn door hem
bankbiljetten in kronen ter waarde van 3.5
milliard gedrukt.
HET SPOORWEGONGELUK IN
NOORD-ZWEDEN.
Het spoorwegongeluk in Noord-Zweden
leeft volgens een nader bericht 8 menschen-
evens geëischt. Onder de slachtoffers be
vindt zich een vrouw. Er zijn nog een aan
tal zwaargewonden wier leven in gevaar
verkeert.
DOOR EEN BAZALTBLOK
GETROFFEN EN GEDOOD.
In de nabijheid van Napels heeft zich bij
grondwerken een ernstig ongeluk voorge
daan. Verscheidene arbeiders werden getrof
fen door een zwaar blok bazalt, dat plotse
ling losgeraakte van den wand, waaraan
zij aan het werk waren. Zij werden door het.
bazaltblok bedolven, en op slag gedood. Een
vierde arbeider bekwam zware verwon
dingen.
