HOLLAND's STEDENSCHOON
IN PRAAT EN PRENT.
JUi<2ïleaéciek
l
CL
i
CL
d,
e
9
z
i
ïfchaakaticiek
m
l
Mm
m
M
iÉm
fm
mh
WW
i
m
"/vl
WPy
m
9
y
WIERINGERWAARD
HENSBROEK
Eeis over de beroemde universiteit.
HET OUDSTE CARILLON VAN
ENKHUIZEN WORDT
GERESTAUREERD.
g
E
1
St
p
i
Hl
i
i
S
Eindspel 943.
u
i
m
Pj
n
Jh.
ijl
JjJ
s
J|S
8!
'ÜP
IS
1
I
m
1
j§§
u
Hj
11
it
i
m
Si
HH
JJ
22. Pf3 Dc2!
Onze Derde December-Opgave.
Een krniswoordpnzzle.
Wij laten hieronder het geheel inge
vulde diagram als oplossing volgen en
kunnen mededeelen, dat wij de ingezon
den oplossingen met genoegen hebben
nagezien.
Onze Nieuwe Opgave. (No. 4 der De-
cember-serie).
Lettervermenigvuldiging.
Gevraagd wordt de volgende verme
nigvuldiging in lettere, geheel in cijfers
in te zenden. Elke gelijke letter stelt
steeds hetzelfde cijfer voor.
nieuwjaar
oudejaar
n 1 e u w j a
eooraariw
eeoraariwt
rran iejuue
r irunurded
anueuudneu
nrnniadowo
a r
a
nw deduorrojniaauf
(N. B. Denk om het verschil tuëschen
de letter o en het cijfer 0).
Oplossingen (2 p.) liefst zoo vroegtijdig
mogelijk, doch uiterlijk tot Vrijdag 3
Jan. 1936 12 uur aan den Puzzle Redac
teur van de Alkmaarsche Courant.
IX
Kerstvergadering S. D. A. P. en
N. V. V.
Dinsdagavond werd in hotel Concordia
de jaarlijksche kerstvergadering gehouden
door S. D. A. P. en N. V. V. van den Lan
gendijk.
De opkomst was vrij groot.
De voorzitter, de heer J. van dien Abeele
opende de vergadering met een woord van
welkom, er zijn tevredenheid over uitspre
kende. dat toch nog zoovelen waren opge
komen ondanks de gladheid, welke het komen
naar deze vergadering zeer bemoeilijkte.
Spr sprak eenige woorden ter nagedacn °nis
van den heer P. Zeeman, die dit jaar is over
leden.
De heer ds. A. van der Heide, lid van de
Tweede Kamer, kreeg hierna het woord tot
het uitspreken van de kerstrede. Ds. van der
Heide begon met er op te wijzen, dat men
leeft in een bange wereld, waarin de oorlog
tussche.i Italië en Abessinië wordt gevoerd
met de verfijndste, niets ontziende middelen,
die de wetenschap heeft uitgedacht De eerste
maal in <ie geschiedenis keert zich de Vol
kenbond, het geweten van de wereld, tegen
den oorlog. Het ontwerp Hoare-Laval werd
door hem besproken en daaruit werd de
vrees geboren, dat het wel eens een uit
breiding kan zijn van het conflict tot in
Europa. Als deze oorlog niet komt door
ItaliëAbessinië is er nog een gevaar: het
tot de tanden bewapendie Duitschland, dat
de laatste penningskes opvraagt voor be
wapening. Vet maakt de menschen maar dik,
wordt daar door een minister gezegd, wij
moeten ijzer en staal.
Verder is er het vermilitairiseerde Japan,
dat een groot gevaar is voor den wereld
vrede. Er hangt wel een zwarte schaduw
over de wereld. Het is beklemmend Hierna
behandelde spr. de economische crisis, waar
in de wereld verkeert. Hoeveel millioenen
menschen zijn er niet op de wereld? De
mensch wordt moedeloos, de levensvlam
dooft uit Wij leven in een bezeten wereld,
zonder het te weten, zegt prof. Huizinga.
De metoren draaien, de vlaggen wapperen,
maar de geest is verdwenen. Het is zeker,
dat booze machten, die bezit nemen van een
heel volk, over de wereld waren. Duitschland
is een bezeten land, waar met gevraagd
wordt naar verstand en karakter, maar naar
het zuivere bloed. Italië wil met bommen
Abessinië beschaven. En in deze wereld
komt de Kerstdag der schoonste gedachte, de
gedachte van het kind, dat geboren werd in
een stal, omdat er voor hem geen plaats
was. Zou er nu in de wereld plaats zijn
voor het Christuskind? vroeg spr Is er nu
plaats voor den Christusgeest, den geest van
de broederschap, de liefde en de barmhar
tigheid? Deze idealen vertolken de hoogste
waarheid, die niet ineenstort. Daarvoor te
strijden en te lijden geeft aan het menschen
leven zin. De s. d. a. p. strijdt voor dieze
idealen. Zij wil dit bereiken door de demo
cratie, welke in Duitschland en .Italië is
vertrapt. De democratie is de eerbied voor
de menschelijke persoonlijkheid van de
geestelijke vrijheid van den anderen mensch.
In iedere menschenziel is een straaltje van
h^t allerhoogste licht, dat kan niemand ont
kennen. Daarom willen wij eerbied hebben
voor de menschelijke persoonlijkheid. Daar
om zijn wij democraten, wij willen zonder
geweld komen tot de wereld van de wel
vaart, waar niet meer is de bange worste
ling om het bestaan en men zich kan ver
heugen in dien bloei van zijn gezin. Spr.
hoopte dat ondanks de bezwaren, door vol
harding in den strijd men een betere samen
leving zou krijgen.
gevolgdfede Wer<* mel biizondere aandacht
i r^n leZurede voerde de tooneelvereeniging
wï<" he' toon5elstuk „Toen het oorlog
w J van ds Schermerhorn op. Het wel
irpirT MWare stuk werd naar beste krachten
gespeeld en oogstte een dankbaar applaus,
Feestavond Vara.
Ter gelegenheid van het feit, dat de
Vara kort geleden haar 10-jarig bestaan
vierde, had de afdeeling Wieringerwaard in
de zaal van den heer Schenk een feestavond
georganiseerd.
Hiertoe had zij zich de medewerking ver
zekerd van het bekende cabaret-gezelschap
Lotte en Alex Wins.
Voor de kinderen werd 's middags een
speciaal voor hen samengesteld programma
opgevoerd.
Ongeveer 180 jeugdige bezoekers hebben
2 uur lang genoten van de grappen en liedjes
van „Oom Lex en Tante LotteVooral de
poppenkast en de goocheltoeren vielen bijzon
der in den smaak.
Ook 's avonds was de zaal uitstekend
bezet.
Ook nu was het gebodene van uitstekend
gehalte. De heer Wins bleek een goed confe
rencier te zijn en samen met zijn vrouw be
reidde hij den bezoekers een aantrekkelijk
programma, waarin naast het element ont
spanning ook de propaganda niet vergeten
werd.
Nog voor de pauze sprak de heer Feldman
uit Oudesluis een korte propagandarede uit
Na de pauze werd een tooneelstukje opge
voerd, waarin mevrouw Wins telkens een an
dere rol te vervuiler! kreeg en het geheel tot
een waardig slot van dezen avond maakte.
N. S. B.-vergadering.
Maandagavond vergaderde de N.S.B.
in café P. Groot. Door de voorzitter werd
de ij eenkomst geopend door het welkom
toe te roepen aan de aanwezigen die be
stonden uit enkele opgekomenen uit Hens
broek en een 15-tal leden van de N.S.B. uit
Alkmaar die den spreker van dezen avond
den heer van Kampen uit Hilversum verge
zelden.
Na een rede van een ruim uur eindigde
spr. en had van zijn geestverwanten een
dankbaar applaus in ontvangst te nemen
met het welbekende geroep van „Hou Zee"
Spr. deelde toen de aanwezigen mede dat
na de pauze gelegenheid zou worden ge
geven tot mondeling en schriftelijk debat
Hiervan werd een dankbaar gebruik ge
maakt, wat soms met zéér heftige discus
sies gepaard ging en meer dan 1 lA uur in
beslag nam. Aan het einde deelde de voor
zitter mede dat staande het Wilhelmus zou
worden gezongen, en wie hier niet aan
wenschte mee te doen werd verzocht de zaal
te verlaten. Op een paar menschen na ble
ven allen zitten en weigerden om de zaal
te verlaten. De voorzitter deelde daarna
mee dat ze dan maar moesten blijven zitten,
waarmee echter zijn partijgenooten geen
genoegen namen. Ten einde raad werd de
vergadering dan maar zonder het zingen
van het Wilhelmus gesloten. Een drietal
agenten waren in de zaal aanwezig doch
behoefden geen dienst te doen daar de aan
wezigen kalm uiteengingen.
Naar de vacantiekolonie.
Door de afdeeling Hensbroek van het
Centraal Genootschap gaan Vrijdag a.s.
weer 4 kinderen naar de vacantie-koloniën
„Veluwzoom" bij Ellecom (Gldl.) Uitge
zonden zullen worden A. Admiraal, Jani
Leegwater, L. Koning en W. den Das. Als
altijd zal mevrouw J. BommerijSagrand
de kinderen ook dit jaar weer weg brengen.
Waterleidingbuis gesprongen.
Door een lek in de buis van de water
leiding op de hoogte van de boerderij van
den heer v. d. Sluis, was ons dorp Dins
dagmorgen van water verstoken wat door
raiddel van de bekende ratel werd bekend
gemaakt, 's Middags om ongeveer 3 uur
was het euvel door personeel uit Hoorn
weer verholpen.
TEKST EN TEEKENINGEN VAN LEO ZELDENRUST.
OUD-LEIDEN XII
De bercemde onderwijsinstelling van
Leiden is de universiteit gesticht in het jaar
1574.
Omtrent de stichting lezen we:
bij rijpe deliberatie en advies van
onsen lieven Neve, Ridder van onse orders,
Willem, Prince van Oranien Grye van
Nassau, etc. met die van de Rade provin
ciaal van Holland en Zeeland binnen de
voors. stede van Leyde geordenneert anno-
opgericht een vrije en openbare schoole en
universiteit gelijck wij deselve aldaer orden-
neeren en oprechten bij dezen onme in de
selve school en universiteit vreyelijck en
openbaerlijck scientien der Godtheyt in de
Rechten en Medicinen, mitsgaders der Phi-
lesophie, en alle andere vrije Consten, ook
die talen Latijn, Grieksche Hebraïsche ge-
condicht, gelesen en gelecrt te werden, bij
Doctoren en Leeraers
t« U'B11
De inwijding werd met goedvinden der
regeering op den 8sten Februari 1575 met
groote plechtigheid voltrokken.
Aanvankelijk was de universiteit geves
tigd in het Sinte-Barbara klooster op het
Rapenburg. Daar dit echter niet al te zeer
voldeed, verplaatste men haar in Septem
ber van datzelfde jaar naar het gebouw,
dat voorheen de kerk was der zoogenaam
de „falide Begijnen", waar zij bleef tot
April 1581; Hierop werd zij overgebracht
naar het Klooster der Witte Nonnen.
Al deze verplaatsingen droegen niet de
goedkeuring weg van alle professoren.
Ja, een dezer geleerden was zelfs zoo ob
stinaat, dat hij besloot aan de laatste ver
plaatsing niet mee te doen.
Deze professor, Donellus geheeten, bleef
in de oude Academie doceeren tot hem be
volen werd voortaan in de nieuwe academie
college te geven.
Lang heeft hij echter niet in dit gebouw
behoeven te blijven, want in het jaar 1616
brandde het klooster der Witte Nonnen af
en ging men terug naar het St.-Barbara-
klooster.
Een ander merkwaardig gebouw in de
„Sleutelstad" is het „Gravensteen" eertijds
een gevangenis.
Van Mieris schrijft over dit bouwwerk:
„Vermits eertijds de gevangenhuizen van
steen hier te lande gebouwd zijn, terwijl al
de anderen van hout getimmerd waren, heb
ben ze bij uitzondering den naam gekregen
van „Steenen" en na dien men hier het
hoogste recht vorderde 's-Gravenhage".
Het was waarschijnlijk gebouwd in de
zelfde tijd, als het Gravenhof, dat ernaast
lag, dus al voor het jaar 1200.
Het moest dienen om misdadigers van
geheel Rijnland, alsook van de stad Leiden
op te bergen.
Het was eertijds door water omringd en
had een openbaar gerechtshof, dat den
naam „Schoonverdriet" droeg.
De Graaf van Holland was eigenaar
van het steen, dat na eenigen tijd zeer ver
vallen was. dat men geen raad meer wist,
hoe het te herstellen en bij de Stadsregee-
ring om hulp vroeg.
In 1655 werd aan de Zuidzijde tegenover
het Sint-Pieterskerkhof een fraaie hardstee-
nen gevel gebouwd met pilasters en beeld
houwwerk.
Weinige jaren later vond het Stadsbe
stuur het noodig een nieuw gebouw voor
den Vierschaar, tevens Schepenkamer te
doen gouwen.
„Die van de Gerechte der Stad Leyden,
gezien hebbende zeekere teykeninge van
eene Vierschaer en Schepenekamer te
maecken aan't Gevangenhuvs, hebben na
deliberatie goedgevonden en verstaen, dat
dien conform aldaer een Vierschaer en
Schepenekamer metten eerste gemaeck, dat
galerijs met ijsere bezet, en het werk van
dien zonder uitstel bestedet zal worden, en
dat vervolgens elckens, wanneer executie
van Justitie geschieden zal, een hout scha
vot, regt tegenover de Papestraat opgeregt
zal worden, ten eynde een evgelijck des be-
geerig sijnde te bequamen de voorsz. ex-
centie zoude konnen aanschouwen.
-MHUUWUK UIOVV
Burgerij bracht geld bijeen.
De Haringstad bezit als herinnering
aan haar grootsch verleden twee caril
lons, waarvan één op den uit 1423 datee
renden St. Pancrastoren en één op den
Drommedaris, welke beide tot de schoon
ste van den lande behooren. Dat van
den St. Pancrastoren, hetwelk uit 35
klokken bestaat, grootendeels gegoten
door de Gebe.r Hemony, begon de laatste
jaren bedenkelijke teekenen van verval
te vertoonen, weshalve zich reeds in
1929 een commissie uit de burgerij
vormde om gelden voor de restauratie
bijeen te brengen. Ruim vloeiden deze
toe, en de raad heeft besloten de restau
ratie op te dragen aan de Fa. van Ber
gen te Heiligerlee, onder leiding van
den heer W- J- N. P. Creman, stads-
beiaardier te Zwolle.
Aan de 35 klokken zullen er zes wor
den toegevoegd, zeven met gebreken
worden verwijderd en dertien nieuwe
worden gegoten. De geheele beiaard zal
in twee rijen aan een eikenhouten klok-
kenstelling worden opgehangen, waar
toe nog eenige voorzieningen aan den
toren moeten worden getroffen. Voorts
wordt geplaatst een nieuw hand- en voet
klavier, omvattende 42 stoktoetsen en
negentien pedalen. De verbindingen
tusschen klepels en toetsen worden tot
stand gebracht volgens het zoogenaam
de tuimelaarsysteem. In Mei denkt men
met de werkzaamheden gereed te zijn.
„Al weer zoo'n strooibiljet! Al weer
zoo'n stuk papier!"
Het zoontje speelt er mee! Dat 's 't nut,
winkelier!
Probleem 575.
R. Mayer.
I
abcdeigh
Tweezet,
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
1.
Lf8!
Th5?
faalt op e3!
'1' co faalt op e3!
Dg7? faalt op e3!
Dh8?. faalt op d6!
Lb4? faalt op Pa2
Ld6? faalt op Tbö
Le7? faalt op d6
Lf7? faalt op d6
Dg6? faalt op Lc2
E. Heks.
Wit speelt; remise.
1. d4, Ta2 2. b3 Ke4 3. Kb5 Kd4. 4. b4 Kc3
5. a8D! Ta8 pat.
Eindspel 944.
A. O. Herbetmann.
b c d e f g h
i
a b c d e
Wit speelt en wint.
1. d7 Kh5 (De eenige kans is pat). 2.
c7l Td6 (a) 3 .d8T. (niet d8D? Ta6f 4. Kbl
Tal 5. Kal pat) 3. Td8 4. c8T en wint.
a) 2Tc6 3. c8T en wint (niet c8D?
Tclf 4. Del pat.
De schaakmeesters zoeken naar mid-
dlen om zich te onderscheiden om een
zeker maatstaf te hebben voor hun re
latieve sterkte, 't Was Reti, die dit meen
de gevonden te hebben in bLindschaken.
Dit is schaken zonder bord. Dus alleen
met het voorstellingsvermogen. Na hem
zijn anderen daarmee doorgegaan. Men
speelde zelfs meerdere partijen tegelijk.
Er zijn voorbeelden van blindeeances
tegen 42 spelers tegelijk.
Weer anderen zoeken 't tegenwoordig
in monsterseances. Zoo lezen we dat
Lilienthal en Bilbao, een stad op Span-
jes noordkust aan 121 borden speelde
met het resultaat 97 11 13 d. w.
z. 97 gewonnen 11 verloren en 13 remise.
Dr. Aljechine speelde in Fransch-
Noord-Afrika met het resultaat 421
9 13. Een zbijner blindseances had als
gevolg 32 5 5.
In 't algemeen is vast te stellen dat si
multaan spelen hoe langer hoe moeiel ij
ker wordt wat te zien is aan de resulta
ten b.v. Spielman in M&hrischOstrau
13 4 13 en te Krakau 13 10
10.
Tot de beste simultaanspelers rekent
men tegenwoordig Flohr en Capablanca.
Hier laten we een partij uit C&pablan-
ca's simultaanseance te Praag volgen
van 5 Febr 1935.
Men zal zien dat de kracht der tegen
standers de taak aan den rimultaanspe-
ler uiterst moeielijk maakt.
Wit: Capablanca. Zw.: Dr. Schenk.
1. Pf3 d5
2. c4 d4
3. e3 c5
4. b4 f6!
5. bc5 e5 Dit geldt als de beste
verdediging.
6. Pe5 Deze partij geldt voor een
ho:g theoretisch gehalte, daar te
voren, dit Paardoffer nog niet is
geschied.
6fe5
7. Dh5f Ke7
8. De5 Kf7
9. Dd4. Beter dan 9. ed4 Zwart kon
daarop antwoorden met 9Pf6
10. b2 Pc6 11. Df4 g5! 12. Dg5 Pd4
enz.
9. Dc7! niet aruilen natuurlijk
dan wor len de pionnen te sterk.
10. Ddóf Zwart heeft 4 pionnen in 't
centrum voor het geofferde paard.
Hij heeft dus materieel niets te
vreezen. 't Gevaar schuilt voor hem
hierin, dat zwart zich zeer snel kan
ontwikkelen en daarvoor zijn meer
dere officieren spoedig mobiel kan
hebben, daarom is 't fataal dat
Capablanca twee tempo's verloren
laat gaan o mmet zijn L. op c3 te
komen. Beter was daarom den L.
op a3 te plaatsen, b.v. 10. La3 Pf6
11. Le2 Pa6. 12. Db2 Pc5 d4 11. Pce4
14. Lf8 Tf8 15. Pd2 gevolgd door Da5
en f3.
1 0Le6
11. Df3f Pf6
12. d4 Pc6 dreigt Pb4 en Pc2+
13. Ld2 Tae8!
14. Lc3? Bedoeld om 14Pd4! te
verihnderen. Toch is de zet fout!
Beter ware 14. Dg3 om zoo mogelijk
de dames te ruilen.
14Lg4
15. Dg3 Dd7!
16 d5? Capablanca pareert de drei
ging 16Pd4 maar ziet over 't
'hoofd dat zijn dame verloren gaat.
16Ph5!
17. Dg4. Dh4 Na 17. Dh4 volgt Le7.
18. Le2 Dg6. Zwart gaat niet in op
18 Dg2 19. Lh5f enz.
19. dc6 bc6
20. Pd2 Lc5
21. 0—0 Thf8
