DVGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Debeteekenisvand.» Alkmaarsche kaasmarkt
Hxxqdiihdi Ovetiidd
De Waarde van de Uitvinding van Dunikovski.
ft
No. 305 Dit nummer bestaat uidrie blaaen. Directeur: C. KRAK. Maandag 30 December 1935
137e Jaargang
De markt i als reclame-object niet alleen van
belang voc de stad, maar allereerst voor pro
ducenten n handelaren.
Markt gaat boven beurs.
In de fabriek te Vilvoorde.
Hoe de veelbesproken bestralingsmachine er uitziet.
De wensch om naar Nederland
te komen.
Waf vandaag de
aandacht trekt
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze lurant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Fetdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maaien bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
francdoor het geheele Rijk 2.50.
Lossnummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De heer Grondsma, voorzitter va den
Noord-Hollandschen Bond van K asap.de-
laren, heeft de vorige week, toen d< Alk
maarsche gemeentebegrooting aehndeid
werd, als raadslid een waarschuwend geluid
laten hooren
Hij heeft het college van B. en V. tr na
drukkelijk op gewezen, dat er poginj n in
het werk gesteld worden, de wereldbeoende
Alkmaarsche kaasmarkt te ondemijnen.
pogingen, welke wanneer ze te eem er tijd
voldoende door belanghebbenden gsteund
worden—tengevolge zouden hebben, d.t onze
kaasmarkt, waarnaar belangstellerdm van
uit alle werelddeelen des zomers komen kij
ken, binnen afzienbaren tijd ten dooie zou
zijn opgeschreven.
Het was toen mr de Groot bepleitk het be
kende diorama van deze markt, voor welks
plaatsing in het Holland Huis te Brussel de
gemeente ieder jaar een aanzienlp bedrag
betaalt, aan de A.N.V.V. in brukleen te
geven, opdat deze organisatie het op diverse
exposities zou kunnen opstellen, dat heer
Grondsma zijn waarschuwend gelnit deed
hooren en de verklaring aflegde, dat B. en
W. zeer diligent moeten wezen, omdat
de reclame, bij gebrek aan de kaasmarri zei*',
anders geen enkele beteekenis meer i»u heb
ben.
Er is onlangs in den Nieuwe Bod van
Zuivelfabrieken al een waarschuwen woord
gesproken, er is toen al op gewezendat be
langhebbenden de stichting van en kaas-
beurs te Alkmaar overwegen, in tfvofgirg
van de beurs te Purmerend. De plannen
zouden reeds in een vergevorderd Stadium
verkeeren, er zou reeds een pakhuislls beurs
zijn aangewezen en men zou noj slechts
trachten een aantal van twintig fabrieken
voor deze zaak te winnen om voldoade mede
werking te hebben met den verandeden kaas
verkoop te kunnen aanvangen.
Het is niet de eerste maal, dat ïs derge
lijks onze gemeente bedreigt, er i.' ook reeds
sprake van geweest in 1930, toen /ij de voor
deden van een markt boven een leurs in het
licht gesteld hebben.
Wij hebben toen ook een bezoik aan de
beurs te Purmerend gebracht er geconsta
teerd, hoe de kaasverkoop hier een buitenge
woon prozaïsch en onopvallei<i karakter
heeft, hoe ze gedegradeerd is tot een doodge
wone binnenkamersche beschouwing en be
spreking, waarvoor niemand, die niet recht
streeks daarbij betrokken is, eenige interesse
zal gevoelen.
Men zal ons, van de zijde van belangheb
benden, onmiddellijk tegenwerpen, d dit
voor de producenten en handelaren oo bso
luut niet noodzakelijk is. Zij hebben slechts
elkander noodig en alle entourage vormt
vaak zelfs een hinderlijk element, waardoor
de afwikkeling van transacties vi rtragi kan
ondervinden. De handelaren iouden ^een
markt in Alkmaar om reclar- voor de stad
te maken, het kan hun weinig schelen of er
honderd dan wel duizend be/oekers o[ de
kaasmarkt zijn. Liever heeft men er maar
weinige, omdat een te groot publiek slechts
in den weg loopt, de kaasdragers in het ver
voer belemmert en stagnatie bij het wegen
kan veroorzaken.
Alkmaar heeft ongetwijfeld belang bij het
vreemdelingenbezoek, dat den naam onzer
gemeente wereldbekend maakt en dat steeds
meer vacantiegangers naar deze omgeving
trekt, waarvan de middenstand terdege kan
profiteeren.
Alkmaar zelf heeft er belang bij, maar
zoo spreekt de voorstander van een kaas-
beurs waarom zou ik mij druk maken en
op kosten laten jagen voor het belang van
Alkmaar, als dat tegenstrijdig is aan het
mijne?
Ik zoo redeneert deze kortzichtige pro
ducent of handelaar heb alleen belang bij
een vlugge a'wikkeling van zaken. Alkmaar
houdt er een gilde van kaasdragers op na,
dat wereldvermaardheid mag hebben, maar
dat ten slotte een kostbare geschiedenis is
tr zijn boven de kaasdragers en kaaszetters
n°g allerlei onmisbare ambtenaren, die alle
maal door de gemeente betaald moeten wor-
en aangezien de gemeente ook niet graag
verl|es werkt, moeten alle kosten ten
vorm °P 0ns verhaald worden in den
ipaHüCo" en weegloonen, waarvoor wij
moeten twinti8 duizend KuIden
sparen dle w'j heel best kunnen uit-
simkt^pJï'i ?u P" 200 redeneert deze pes
beurs hadden"^ Purmerend een kaas"
deze kïfft Zouden wiJ niet a"een
van het aani/n"""6" be#Paren. maar ook die
van het aanvoeren en afvoeren van het pro
duct naar de marktplaats met alle daaraan
verbonden bezwaren.
Bij een kaasbeurs is dat alles heel een
voudig. De producent verschijnt met een
kistje monsters, dat hij desnoods zelf onder
den arm kan nemen. Wij zien het monster
en bestellen het kwantum, dat wij noodig heb
ben. Wij omzeilen daarbij de kosten van aan
voer en afvoer en bovendien de wik- en weeg
loonen, zoodat wij veel voordeeliger en vlug
ger onze zaken kunnen afwikkelen.
Wij hebben, eerlijkheidshalve, deze zijde
van het vraagstuk niet onbelicht willen laten,
maar zullen daartegenover thans het stand
punt van de voorstanders van een markt
laten volgen.
Er zijn fabrieken, die direct aan den han
del verkoopen en daardoor de markt uitscha
kelen. Zij benadeelen dikwijls zich zelf, door
dat zij te vroeg verkoopen en, wanneer zij een
afwachtende houding hadden aangenomen,
een hoogeren prijs hadden kunnen bedingen
Zij noteeren een prijs, die door een markt
vastgesteld is en parasiteeren hierdoor in
zekere mate op de actie van andere fabrieken,
die door het aanvoeren ter markt het vast
stellen van een prijs mogelijk maken. Zou
het systeem van directen verkoop aan de
handelaren op groote schaal navolging vin
den, dan zouden voortaan slechts onverkoop
bare partijtjes naar de markt komen, dan zou
de marktprijs daardoor gedrukt worden en
zouden de fabrieken daarvan zelf de grootste
nadeelen ondervinden.
Bij een kaasbeurs ziet men enkele exem
plaren in een kistje en moet den producent
maar gelooven als deze verzekert, dat de
heele partij even mooi is.
Het is nu eenmaal een feit, dat geen enkele
producent, die een monster meeneemt, daar
voor de slechtste exemplaren zal uitzoeken en
wie kaas op monster koopt, loopt daardoor
het risico, dat de partij, die hij thuis krijgt,
vaak zal tegenvallen.
Slechts een markt geeft gelegenheid deze
geheele partij te zien en te onderzoeken al
vorens men tot den koop besluit en slechts
een kaasmarkt voorkomt daardoor de moei
lijkheden van het niet accepteeren of niet
willen betalen, waardoor zoowel de produ
cent als de handelaar in groote onaange
naamheden kan komen.
Wanneer men buiten de markt koopt zou
dezelfde partij niet eenmaal maar tweemaal
gewogen moeten worden, allereerst door den
verkooper en daarna door den kooper, waar
bij een verschil van gewicht opnieuw tot on
aangenaamheden zal kunnen leiden.
Wanneer de gemeente in de Waag het ge
wicht vaststelt is dat alles uitgesloten en
hebben kooper en verkooper de zekerheid, dat
het gewicht officieel met groote nauwkeu
righeid is vastgesteld. En daarbij komt dan
nog dit zeer belangrijke voordeel, dat on
middellijk kan worden afgerekend. De produ
cent, die van de markt naar huis gaat heeft
zijn geld in den zak, de producent, die op de
beurs verkocht heeft, moet afwachten wan
neer hij het zal kunnen krijgen.
Er is nog een ander voordeel van een
markt boven een beurs.
De markt is allereerst een ontmoetings
plaats van belanghebbenden, een plaats
waar men vrienden en relaties vinot en door
dit wekelijksch contact ontstaan nieuwe af
spraken en overeenkomsten, welke den han
del in het algemeen ten goede zullen komen.
Wanneer de producenten slechts aan de fa
briek of als monster verkoopen is hun tegen
woordigheid op de plaats van verkoop bui
ten de fabriek in den regel niet vereischt.
Vooral geldt dit voor de zelfkazende boeren,
al is hun aantal in verloop van jaren dan
ook sterk teruggeloopen. Wanneer *1 boer
alles wat hij te verhandelen heeft op de boer
derij aflevert, verliest hij het contact met de
buitenwereld en komt er een levenloos ele
ment in zijn bedrijf.
Alvorens tot het zwaartepunt van het be
toog voor het in stand' houden van een kaas
markt te komen, willen we de Vrijdag hier
ter stede gehouden vergadering nog even in
herinnering brengen. Daar waren belang
hebbenden zoowel van de producenten als
van de handelaren, vertegenwoordigers van
de gemeenten, van V.V.V., van de Kamer van
Koophandel, bestuursleden van den Nieuwen
Bond van Zuivelfabrieken en van den groo-
teren op coöperatieven grondslag werkenden
Bond van Zuivelfabrieken in Noord-Holland
Er was van de zijde van een handelaar
een actie in het leven geroepen om een kaas
beurs te Alkmaar te stichten, de nieuwe bond
stelde daarvan den ouden in kennis en de
oude bond deed er weer mededeeling van in
een dezer dagen te Hoorn gehouden algc-
meene vergadering, waarbij men het stand
punt innam, dat de producenten moeten
worden vrijgelaten.
Al is dit nog niet direct een uitspraak ten
gunste van een kaasbeurs, het is toch van een
zoo belangrijke groep van producenten een
bewijs, dat van die zijde we zouden haast
zeggen van die gevaarlijke zijde een
krachtig pleidooi voor het behoud van onze
kaasmarkt niet te verwachten is, vooral als
men bedenkt, dat dezelfde groep van belang
hebbenden reeds vijf jaren geleden de moge
lijkheid van het stichten van een kaasbeurs
onder de oogen gezien heeft.
Door een der handelaren, die het initiatief
tot het stichten van een kaasbeurs heeft ge
nomen werd er op gewzen, dat z.i. de markt
op den langen duur vanzelf zou uitsterven
omdat de daar verhandelde voorraden steeds
kleiner zijn geworden en de markt van 7
millioen K.G. in 1928 tot 5 millioen K.r. in
dit jaar is terug geloopen.
Het is inderdaad een feit, dat de aanvoe
ren ter markt de laatste jaren zijn terug ge
loopen, maar mag men dit zuiver ris een
gevolg van het verkoopsysteem aannemen in
een tijd, dat de handel door overheidsmaat
regelen van alle landen aan zoovele beper
kende bepalingen is gebonden?
In 1931 was de aanvoer-6.300.421 K.G., in
1932 5.755.008 K.G., in 1933 5.494.524 K G.,
in 1934 5.149.468 K.G. en dit jaar 5.511.301
K.G. Zelfs al waren alle toestanden normaal
en zou er dus van een geregelde afname ge
sproken kunnen worden, dan nog zou deze
afname zoo gering tegenover den aanvoer
zijn, dat de markt nog jaren lang van betee
kenis zou blijven. Maar wie den aanvoer van
dit jaar bekijkt ziet weer een vermeerdering
bij 1934 vergeleken en de bewering, dat het
marktsysteem door afname van aanvoer ten
doode is opgeschreven, mist daardoor eiken
grond van waarschijnlijkheid.
Er is destijds een verzoek om verlaging
van wik- en weegftönen gedaan, dat de ge
meente niet heeft ingewilligd omdat toen
juist de kaasprijzen omhoog liepen en men
van meening was, dat een bedrag van nog
geen twintigduizend gulden op een omzet
van ruim 5 millioen K.G. kaas niet van be
teekenis kon genoemd worden.
Nu de kaasprijzen gezakt zijn zou eenzelf
de verzoek zeker meer kans van slagen heb
ben, maar het is teekenend voor de opvat
ting in den Coöp. Bond van Zuivelfabrieken,
dat deze thans een dergelijk verzoek niet
wenscht te doen omdat de Bond zich daar
door moreel voor de markt zou binden ter
wijl men van meening was, dat de producen
ten vrij moesten blijven. Ook al propageert
men van die zijde dus niet rechtstreeks een
kaasbeurs, toch neemt men daar een houding
aan, welke voor het gemeentebestuur niet on
opgemerkt kan blijven.
Men heeft het wel eens doen voorkomen,
alsof de kaasmarkt financieel voor Alkmaar
van groote beteekenis zou zijn. Wie het be
wijs wil, dat dit geenszins het geval is, neme
inzage van twee posten op de juist in den
Raad aangenomen begrooting, post nr. 176
waarin de wik- en weeggelden geraamd zijn
waarbij men voor de kaasmarkt op een be
drag van 18.000 komt en 100 als markt-
geld voor onverkochte kaas en post no. 185
waarin men kan zien, dat de gemeente voor
het marktpersoneel, voor de Waag en alles
wat daarbij komt, een bedrag van 18.172
uitgeeft.
Van winst door de markt is hier dus geen
sprake.
Zoo komen wij tenslotte tot de vraag,
waarom behoudens alle voor handelaren
en producenten hierboven reeds uiteengezette
voordeelen de Alkmaarsche kaasmarkt
voor belanghebbenden van zoo groote betee
kenis is, dat haar verdwijning niet minder
dan een ramp zou zijn.
Dat geldt niet alleen voor het uitgebreide
personeel, dat daardoor de rijen der werkloo-
zen zou komen vergrooten, maar betreft het
feit, dat met het opheffen van de markt een
zoo suggestieve reclame, zoowel voor de stad
als voor het product, zou verdwijnen, dat
alle bij dezen kaashandel betrokkenen daar
van de zeer nadeel ige gevolgen zouden on
dervinden.
Het is niet alleen door het aantal kilo
grammen, dat de Alkmaarsche markt van
zoo groote bekendheid is, het ligt bovenal
aan ae typische, we zouden bijna zeggen ro
mantische, wijze waarop deze kaasverkoop
hier plaats vindt
Er is een eeuwenoud gilde, dat zijn middel-
eeuwsche gebruiken in eere heeft gehouden,
er is een verdeeling in veemen en kleuren, een
karakteristieke uniform, een dragen en we
gen zoo typeerend voor deze markt, dat jaar
lijks duizenden vieemdelingen op hun va-
cantiereis een trip naar Alkmaar maken om
dat te kunnen bekijken.
Het is geen wonder, dat ook V.V.V. zich
hiervoor interesseert en dat de gemeente al
les in het werk stelt om dit voor Alkmaar te
kunnen behouden, niet alleen ten bate van
zijn middenstand, maar ook omdat Alkmaar
hierdoor tot ver buiten onze grenzen een be
kendheid krijgt, welke de gemeente ten goede
moet komen en een offer van verlaging van
wik- en weegloonen zoo noodig rechtvaar
digt.
Er is daarnaast voor den handel zelf
al mogen de kijkers dan ook wel eens in den
weg staan in deze markt een wereldrecla
me, die men goed zal doen niet te onderschat
ten.
Al deze kijkers zijn in eigen land en in
eigen kring weer propagandisten voor een
bezoek aan onze kaasmarkt en deze propa
ganda, de artikelen, die regelmatig in aller
lei couranten verschijnen, de tallooze foto's
die Vrijdags genomen worden en in buiten-
landsche bladen gereproduceerd worden, zij
maken niet alleen reclame voor een bezoek
aan onze stad maar tevens voor het product
zelf, dat hierdoor een bekendheid geniet, wel
ke de Holandsche kaas, en de Edammer in
het bijzonder, gevraagd en gegeten doen
worden.
De regeering, die een millioen als reclame
voor den zuivel beschikbaar stelt, zal een
wereldreclame als de Alkmaarsche kaasmarkt
niet over het hoofd kunnen zien.
Wie op een zomerschen Vrijdag dit markt-
beeld aanschouwd heeft, wie de belangstel
ling ziet van duizenden voor de karakteris
tieke wijze waarop het eeuwenoude gilde der
kaasdragers zijn werk verricht, wie daarbij
als achtergrond onze wondermooie Waag
aanschouwt uit welks fraaien toren het ca
rillon zijn liederen over heel dit fleurige en
kleurige marktbeeld Iaat beieren, die zal be
grijpen, dat er aan het verdwijnen van de
markt meer vastzit dan het vraagstuk der
wik- en weegloonen en met ons van meening
zijn, dat belanghebbenden alle krachten moe
ten inspannen om deze markt voor stad en
product te kunnen behouden.
(Van onzen correspondent.)
Dunikovski heeft er ernstig aan gedacht
naar Nederland te komen, in afwachting dat
hij een nieuwe toelating bekomt om in België
zijn proefnemingen voort te zetten. Er werd
in dezen zin een stap gedaan bij het consu
laat-generaal te Brussel, doch wegens den
tijd die noodig is voor het bekomen van een
vi6um moest aan dit plan worden verzaakt
Dunikovski bevindt zich nu in een ander
grensland.
Bij de Belgische autoriteiten bestaat het
verlangen te beletten, dat er in België nieu
we moeilijkheden zouden ontstaan met Duni
kovski, in den aard van deze die in Frankrijk
gebeurden. De ingenieur is steeds een ver
oordeelde. Men vreesde, dat wellicht pogin
gen zouden worden gedaan om ook in België
geld op te halen ten bate van een induatrieele
exploitatie van zijn procédé en dat wenschte
men te voorkomen, ook door te beletten dat
aan zijn aanwezigheid in België ruchtbaar
heid werd gegeven. Dit verklaart, waarom
de autoriteiten de waarheid geweld aan
deden, toen de vraag werd gesteld of ja dan
neen Dunikovski zich in België bevond
Doch toen de bedreiging van uitzetting uit
het land boven het hoofd hing van Duni
kovski, hebben de financiërs uit Parijs ver
klaard, dat zij zich borg stelden en dat zij
zelfs bereid waren een som als waarborg te
storten voor hem.
Het heeft niet mogen helpen.
Intusschen is het niet uitgesloten, dat
Dunikovski toch trachten zal zich een tijdje in
Nederland te vestigen, van waaruit hij ge
makkelijk geregeld naar België kan komen
De bestralingszaal.
Te Vilvoorde, in de fabriek, wordt verder
gewerkt, zooals gezegd. In deze fabriek, die
wij herhaaldelijk bezochten, waarvoor heel
wat diplomatie moest worden gebruikt, is
alles gereed. De montage is geëindigd en
men heeft getracht een eerste proefneming te
verhaasten, doch er moet nog een en ander
De beteekenis van de Alkmaarsche
Kaasmarkt. (Hoofdartikel).
Berlijnsche rabbijn in arrest ge
nomen. (Buitenland).
Laval zegeviert met slechts 20
stemmen. (Buitenland).
Groot Abessinisch offensief. (Bui
tenland).
Geruchten rond Lindbergh. (Bui
tenland).
De vluchtelingencommissaris James
MacDonald afgetreden. (Buitenland)
Een aardbeving bij Sumatra.
(Binnenland).
Goede vangst van politie te Loe-
nen. (Binnenland).
De stranding van de „Kerkplein"
voor den raad van de scheepvaart
behandeld; kapitein voor den tijd
van 3 maanden geschorst. (Stad).
(Zie verder eventueel laatste
berichten.)
worden verbeterd, zoodat men er niet in ge
slaagd is. De voornaamste zaal is de be
stralingszaal. Hier is een machine opgesteld,
die naar de plannen van Dunikovski is ge
bouwd, en die reeds te Cap Martin werd ge
monteerd, die er enkele dagen heeft gewerkf
en de uitslagen opleverde, welk men ver
wachtte, zoo werd ons tenminste ver
zekerd door Dunikovski doch werd stil ge
legd, omdat de geldschieters, na de eerste
overtuigende proef, dit eischten. Zij wensch-
ten in het bezit te komen van het geheim, en
daaruit zijn al de moeilijkheden gevolgd,mede
uit de omstandigheid dat er inderdaad met
de kapitaalvorming was geknoeid geworden,
echter niet door den ingenieur zelf, die ver
klaart, dat hij zich hiermee niet bezig hield,
maar door vooraanstaande lieden.
Deze bestralingsmachine werd gebouwd
met geld, dat ter beschikking was gesteld
door den heer Willem van Heutsz, zoon von
den gewezen gouverneur-generaal van Ne-
derlandsch-Indië. Zij gelijkt op een rotatie
pers. Er zijn drie koperen banden, in het
onderste gedeelte. Deze banden worden bij
het in actie brengen langzaam bewogen door
een rotatiesysteem, terwijl langs drie groote
trefters op eiken band gouderts wordt ge-
foten, dat fijn gemalen is. Dit erts komt uit
anganyka, van de „Goldiefilds". Er wordt
binnen enkele dagen nog 20 ton verwacht.
Het wordt per vrachtauto naar Dar-Es-
Salaam gevoerd, tegen 13 pond per ton en
van daar naar Londen verscheept, waar het
wordt gemalen, om dan naar Antwerpen te
worden verzonden. Er zijn boven het zich op
de koperen platen bevindende erts twee
electrodes aangebracht, die door een boven
de machine geplaatsten motor van links
naar rechts worden bewogen, zoodat het erts
op eiken band den invloed ondergaat van de
gensters. Een meter verder zijn boven eiken
band groote lampen aangebracht, die het
erts onder den invloed brengen van ultra
violette stralen. In het midden van de ma
chine, op een meter hoogte ongeveer, is In een
kastje, een tube aangebracht, het groote
geheim waarin het Protor-element zich be
vindt van Dunikovski. Het is een glazen
buisje, waarin zich een wit poeder bevindt.
Dit poeder schijnt ons eerder de rol te moeten
vervullen van bescherming, tegen onbeschei
den blikken, van 't Protor-element. Het buisje
staat door een aantal draden, die de tech
nici een antenne noemen, waarop al de dra
den inderdaad gelijken, onder thermische en
electrische spanning. In den hoek van de zaal
is inderdaad een transformator aangebracht,
die de electriciteit van 110 volt transfor
meert in 150.000 volt. Verder is er een toestel
voor het produceeren van statische electrici
teit. Wanneer eenmaal het erts den weg van
de koperen platen heeft afgelegd, dan valt
het in een bak. Potaarden kroezen werden er
mee gevuld. In een cokesoven worden de
kroezen tot 1450 graden verhit, waarna het
erts wordt verkoeld en vervolgens kan met
de extractie van het goud worden begonnen.
Het erts heeft dan een wit-grijzen kleur ge
kregen.
Een andere belangrijke uitvinding.
Doch de extractie gebeurt dan weer niet op
de gewone manier, maar zonder reactiemia-
delen, zooals zoutzuur In de fabriek is een
in België gebreveteerd toestel opgesteld van
den Franschen ingenieur Fran«;ois de Phily,
dat op het oogenblik nog slechts den vorm
heeft van een demonstratietoestel, maar, bij
industrieele toepassing, wordt vergroot en
nog wordt verbeterd. Het heeft de eigen
schap, dat geen water of zoutzuur noodig is,
wat van groot belang is voor vele mijnen die
over geen overvloedige hoeveelheden water
beschiKken. Het erts wordt in het toestel ge
goten, komt terecht in een kwikzilverbad. en
door toepassing van een natuurkundig begin
sel blijven alle ertsdeeltjes kleven aan de
oppervlakte van ijzeren wielen, die langzaam
wentelen in dit bad en waardoor alle erts-