8
8
I
8
^KUopeogtamtua
8
i
Wat is zoo'n kruiser eigenlijk?
SPIERPIJNEN in
zijn arm genezen
KLOOSTERBALSEM
DIT HET PARLEMENTAIRE LEVEN.
ALKMAARSCHE COURANT van ZATERDAG 2 MEI 193G
DANK ZIJ KL00STERBAISEM
'n Pqn om razend te worden
b|| 't bewegen van den arm
AKKERS
„Geen goud zoo goed"
Zondag Mei.
HILVERSUM, 301 M. (8.55—12.—
en 5.-6— VARA, de VPRO van
6.-8.— en de AVRO van 12—5—
en 8—12— uur). 8.55 Orgelspel.
9— Postduivenber. 9.05 Tuinbouw-
praatje. 9.30 Ber. en vervolg orgel
spel. 9.58 Ber. en gr.pl. 10.30 Dam-
praatje. 10.50 Hollandsch strijk
kwartet. 11.15 Causerie „Van Staat
en Maatschappij", n.30 Vervolg
kwartetconcert. 11.50 Gr.pl. 12—
Cantabilé-orkest en reportage uit
de Betuwe. 1.30 Orgelspel en zang.
2— Boekbespr. 2.30 Gr.pl. 2.35
Verslag voetbalwedstrijd België—
Holland. 4.35 en 5— Gr.pl. 5.30
Sportpr. en -nieuws, gr.pL 6.
Literaire causerie. 6.30 Causerie Dr.
J. A. de Koning. 6.45 Kerkdienst
Ned. Prot. Bond. 8.Ber. 8.15
Kovacs Lajos' orkest, solist en
gr.pl. 9.45 Radio-journaal. 10.
Omroeporkest en solist. 11— Ber.
11.1012.Renova-kwintet.
HILVERSUM, 1875 M. (8.30—9.30,
12.15—5— en 7.45—11.30 KRO, de
NCRV van 9.30—12.15 en 5—7.45).
8.30 Morgenwijding. 9.30 Gewijde
muziek. 10.20 Herst. Evang. Luth.
Kerkdienst. Hierna orgelspel. 12.15
KRO-orkest en boekbespr. 2.
Godsdienstonderricht. 2.30 Rep. v.
d Pater Damiaan-Hulde te Ant
werpen en gr.pl. 5.Ned. Herv.
Kerkdienst. Hierna gewijde mu
ziek. 7.45 Sport. Causerie over re-
classeering. 8.10 Ber. 8.20 Gr.pl.
8.25 Zang en piano. 8.45 Gr.pl. 9—
KRO-Symph.-orkest en solist. 9.50
Gr.p.1 10.05 Symph.-concert. 10.30
Ber., gr.pl. 104.0 Epiloog. 11.11.30
Esperanto-causerie.
DROITWICH, 1500 M. 11.50 BBC-
Northern Ireland orkest. 12.50 Het
Squire Celecte Octet. 1.35 Het
Hanwell Silver-orkest en solist.
2.35 Gr.pl. 3.05 Mantovani's Tipica-
orkest. 3.50 Voor de kinderen.
4.10 Relig. causerie. 4.30 Causerie
„Church and State". 4.50 Da BBC-
zangers. 5.20 Causerie, over Wee-
nen. 5.35 Zangvoordracht. 6.05 Le
zing „Living in the past". 6.20 So
listen en het Griller strijkkwartet.
7.20 Kerkdienst. 7.35 ReL causerie.
8.05 Liefdadigheidsoproep. 8.10
Ber. 8.20Troise en zijn Mandolines
orkest mmv. solist. 8.50 Leslie
Jeffries' orkest en solisten. 10.05
Epiloog.
RADIO PARIS, 1648 M. 6.20 en 7.20
Gr.pl. 10.20 Orkestconcert. 11.20
Orgelconcert. 12.20 Orkestconcert.
2.05 Nat. orkest. 4.20 Populair con
cert. 6.50 Zang. 8.05 Radio-tooneeL
10.0511.35 Dansmuziek en popu
lair concert.
KEULEN, 456 M. 5.20 Havencon-
cert. 11.20 Omroeporkest en solis
ten. 2.20 Gevar. progr. 3.20 Gevar.
progr. mmv. solisten en het Om-
roepkleinorkest en -koor. 7.20 Po
pulair concert. 9.50 Dansmuziek.
10.35 Gr.pL 11.20 Dansmuziek.
BRUSSEL, 322 en 484 M. 322 M.:
8.25 Gr.pl. 9.30 Zigeunermuziek.
10.20 en 11.20 Gr.pL 11.35 Constan-
tin-orkest. 12.30 Orgelspel. 1.20
Klein-orkest. 2.10 Pater Damiaan
Hulde te Antwerpen en gr.pl. 4.50
Voetbalwedstrijd BelgiëHolland.
5.35 Gr.pl. 5.50 Vervolg van 4.50
7.20 Militair concert. 8.50 Gr.pl. 9.30
Dansmuziek. 10.05—11.20 Gr.pL
484 M.: 8.20 Zigeunermuziek. 9.20
Gr.pL 10.20 Constantin-orkest. 11.20
Gr.pL 12.30 Dansmuziek. 1.20 Zang.
I.50 Gr.pL 2.10 Pater Damiaan-
Hulde te Antwerpen en gr.pl. 4.50
Zigeunermuziek. 5.35 Voetbalwed
strijd BelgiëHo'land. 5.45 Ka
mermuziek. 6.35 Gr.pL 7.20 Klein-
orkest. 8.20 Gr.pL 8.35 Klein-orkest.
9.30 Zigeunermuziek. 10.2011.20
Dansmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571 M.
7.20 Keltisch progr. mmv. solisten
en het Omroeporkest. 8.50
Mai ist gekommen", reportage. 9.35
Ber. 9.55 Piano-recital. 10.05
Scheepsweerber. 10.2012.15 Dans
muziek.
GEMEENTELIJKE RADIO
DISTRIBUTIE.
Lijn 1: Hilversum.
Lijn 2: Hilversum.
Lijn 3: Brussel Fr. 8.30—10.20,
Parys Radio 10.20-11.20, Keulen
II.20—12.20, Brussel (VI.) 12.20
12.35, Keulen 12.35—15.20, Lu
xemburg 15.20—15.20, Keulen
—17.20, Parijs Radio J7-20-18q5,0'
München 18.5019.20, Keulen
—20.35, Berlijn 20.3521.20, Brus
sel VI. 21.20—21.30, Brussel Fr.
21.30—22.20, Boedapest 22.20—23.25
Kalundborg 23.2524.—.
Lijn 4: Brussel VI. 8.30—11.50,
Droitwich 11.50—15.50, Lond. Reg.
15.5017.35, Droitwich 17.3518;05
Lond. Reg. 18.05—19.20, Brussel Fr.
19.2020.20, Droitwich 20.20
22.15, Berlijn 22.15—24.—.
Maandag 4 Mei.
HILVERSUM, 301 M. (Alg. progr.
AVRO). 8.Gr.pL 9.Ensemble
Lismonde. 10.Morgenwijding en
gr.pL 10.30 Ensemble Lismonde.
11.Orgelconcert en zang. 12.
De Minstreels en gr.pl. 2.Voor
dracht. 2.30 Omroeporkest. 3.30
De Octophonikers. 4.30 Muzikale
causerie. 5.30 Kovacs Lajos' orkest
en zangduo. 7.Liefdadige cause
rie. 7.10 Pianorecital. 7.30 Dans
muziek. 8.— Ber. 8.10 Gr.pL 9.—
Deel. met orkestbegel. 9.10 Orgel
concert. 9.25 Moderne zangdecl.
9.40 Concert mmv. solist, mannen
koor en het Omroeporkest. 10.30
Gr.pL 11.— Ber. 11.10—12.— Het
Juga-orkest.
HILVERSUM, 1875 M. (NCRV-
uitz.) 8.Schriftlezing, meditatie.
8.159.30 Gr.pL 10.30 Morgen
dienst. 11.Chr. Lectuur. 11.30
12.Gr.pL 12.15 A'damsch Salon
orkest. 2.Voor de scholen. 2.35
Gr.pL 2.45 Wenken voor de keu
ken. 3.153.45 Gr.pL 4.Bijbel
lezing. 5.Friesch kinderuur. 6.
Gr.pL 6.30Vragenuur. 7.Ber. 7.13
Rep. 7.30 Vragenuur. 8.Ber. 8.15
NCRV-orkest. 9.Voor jonge
menschen. 9.30 Concert. (10.
Ber.) 10.30—11.30 Gr.pL
DROITWICH, 1500 M. 10.20—10.50
en 11.05—11.20 Gr.pL 11.45 Het
Wayne-Sextet. 12.35 Orgelconcert.
2.202.55 Gr.pL 3.20 Viool en
piano. 3.50 Blaasconcert. 4.35
Kwintetconcert. 5.20 Ber. 5.50 Beet
hoven-concert. 6.10 Reislezing, 6.30
Boekbespr. 6.50 Natuurhistorische
lezing. 7.20 Sopraan en piano. 7.50
Orkest- en koorconcert. 8.50 Ber.
9.20 Buitenlandsch overzicht. 9.35
BBC-Northern-orkest. 10.35 Dans
muziek. 10.5011.20 Dansmuziek
(gr.pl.)
RADIO PARIS, 1648 M. 6.20 en 7.35
Gr.pL 10.20 Kamermuziek. 1.50
Gr.pL 3.20 Concert. 450 Orkestcon
cert. 7.20 Radiotooneel. 8.05 Ka
mermuziek. 10.0511.35 Dansmu
ziek en populair concert.
KEULEN, 456 M. 5.50 Orkestcon
cert. 11.20 Populair concert. 12.35
Nedersaks. Symph-orkest. 1.20 Or
gelconcert. 3.20 Gevar. progr. 5.20
Omroeporkest, O. Joost en zijn
orkest en solisten. 6.20 Zang en
piano. 7.25 Mei-cantate, mmv. so
listen, het Omroeporkest, en -koor
en mandoline-orkest. 9.50 Literair-
muzikaal progr. 10.2011.20 Or-
kestconcert.
BRUSSEL, 322 en 484 M. 322 M.:
11.20 Gr.pL 11.50 Zigeunermuziek.
12.50—1.20 Gr.pL 4.20 Klein-orkest.
5.50 en 6.20 Gr.pL 7.25 Omroep
orkest en radiotooneel. In de pau-
ze's: zang en gr.pl. 9.3010.20
Dansmuziek. 484 M.: 11.20 Gr.pL
11.50 Licht orkest. 12.501.20 Gev.
progr. 4.20 Zigeunermuziek. 5.35
Gr.pl. 6.35 Zang. 7.20 Symph.-con
cert, mmv. violist. 9.301020 Ca
baret.
DEUTSCHLANDSENDER, 1571 M.
7.30 Dansmuziek. 8.20 Radiotoo
neel. 9.20 Ber. 9.50 Sextetconcert.
10.05 Weerber. 10.2011.20 Gr.pL
len
GEMEENTELIJKE RADIO
DISTRIBUTIE.
Lijn 1: Hilversum.
Lijn 2: Hilversum.
Lijn 3: Brussel VI. 8.9.05, Keu-
9.059.20, D.sender 9.20—9.50,
Keulen 9.50—10.20, Parijs Radio
10.2011.20, Brussel VI. 11.20
13.20, Keulen 13.20—13.50, Parijs
Radio 13.50—16.20, Brussel (VI.)
16.2017.05, Keulen 17.05—19.05,
Weenen 19.05—19.30 D.sender 19.30
—19.55, Rome 19.55—20.50, Keulen
20.5021.20, Brussel VI. 21.20
21.30, Weenen 21.30—22.—, Brus
sel VI. 22.-24.—.
Lijn 4: Normandië 8.9.35, Lond.
Reg. 9.35—15.50, Droitwich 15.50
17.20, Luxemburg 17.2017.50,
Droitwich 17.50—18.10, Lond. Reg.
18.1021.35, Droitwich 21.3523.20
Kalundborg 23.2024.-
V.
(Slot).
De opvarenden zijn naar rang en stand
gelogeerd. Het verblijf van den
dant, in de toekomst misschien a
eskader-commandant, die schou - U
kan zijn, omvat een salon, door Mutters in
gericht, een werkkamer, een slaapnu
een eigen gamelle, ijskast en toilet en.
De eerste officier beschikt over een slaap
hut en werkkamer, ook is er nog een er
gelijke ruimte in reserve, want als er een
vlagofficier op de De Ruyter komt, trekt ae
kolonel in de kleinere behuizing, verscnii
moet er zijn!
De officieren hebben ieder een hut, zo
ook de opperschipper, de opperkonstabe en
de oppermachinist.
De officieren vinden hun dagelijksch ver
blijf in de longroom, de onderofficieren heb-
korporaals en manschappen slapen in de
volksverblijven in hangmatten, 's Morgens
worden deze gesjord en opgeborgen, maar
zü dienen niet meer, zooals in Péter Simpl s
tijd voor de bepantsering der verschansing,
Overdag staan in de volksverblijven, die
alle over zoet- en zoutwater-hydranten be
schikken, de eettafels, waaraan de man
nen in z.g. bakken (schaftgemeenschappen)
verdeeld, eten. Een vermeldingswaardige
nieuwigheid op dit schip is, dat ook de kor
poraals een eigen recreatieverblijf gekregen
hebben. Dit is psychologisch juist gezien. De
korporaalsrang heeft iets amphibie-achtigs,
men is als een mindere geüniformeerd; op
de korporaalsstrepen na lijkt men op den
matroos, men gaat met de ongegradueerden
„op en neer" en niettemin is men meerdere,
ben ook een apart gezamenlijk dagverblijf,
en beide categorieën hun eigen gamelle, ijs
kasten en toiletten.
De onderofficieren beneden den rang van
adjudant-onderofficier logeeren in 3 ruime
zespersoons en 5 vierpersoons hutten. De
niets slechts militair gesproken, maar ook
in den zin van bekwaamheid; in vele takken
van dienst haalt men dien graad niet ge
makkelijk.
Het samenleven van de korporaals buiten
den dienst moet op den duur htm prestige
verhoogen, ook hun gevoel van eigenwaarde
stimuleeren en hun sneller de juiste menta
liteit van den onderofficier deelachtig
maken.
De huiselijkheid.
VII.
Er ligt schijnbaar iets weeks in den titel
van dit hoofdstukje. Wij, Hollanders, ver
wachten alleen echte huiselijkheid in een
eigen huis, in; ons gezin, met een huiselijken
haard, niet onze lievelingskostjes, bereid
door vrouwenhanden, in een sfeer, waar wij
onze kostelijke individualiteit kunnen hand
haven. Dat alles mist men natuurlijk in een
groote mannengemeenschap op een schip,
maar de Hollandsche marineschepeling mist
nog meer, want gedurende zijn verblijf in
Indië ontbeert hij vrijwel al het goede, dat
de tropen den Indischgast bieden. Voor
hem geen koele, ruime Indische woning en
geen omgang met standgenooten buiten het
schip; hij is aangewezen op zijn maats, ook
aan den wal. De Indische maatschappij kent
ambtenaren, administrateurs en employé's
en is zeer exclusief.
Voor den fuselier en Janmaat is nog altijd
geen hokje gevonden in de Indische samen
leving, zeker niet het hokje, waarin een
gezonde jongen zich „senang" zal voelen.
Hoe moeilijk het probleem dan ook is om
huiselijkheid en sfeer op een oorlogsschip te
scheppen, zoo zal toch de benadering der
oplossing den autoriteiten steeds tot eer
strekken, want niets waardeert een redelijk
niensch méér, dan het inzicht in zijn psy
chische nooden.
En er is psychische nood, als 'n schepeling
van zijn schip loopt om verstrooiing na te
jagen in den donkeren tropennacht.
Ik zal niet uitweiden over de mogelijk
heden, die. er zijn, om de maats overdag in
de buitenlucht 't schoone van Indië te doen
doorvoelen en hen in hun vrijen tijd 's
avonds te boeien aan boord.
Die taak is een echt individueele van er
varen officieren en onderofficieren; haar
vervulling eischt niet alleen hart voor de
menschen, maar ook verbeeldingskracht en
initiatief.
De Marine heeft eenige decennia doorwor
steld, waarin haar vijanden welbewust ge
bruik maakten van het zwakke punt in elke
scheepsmaatschappij; de ophooping en
daardoor de vatbaarheid voor infectie met
kankergif. Daardoor dreven zij zulk een wig
tusschen meerderen en minderen, tusschen
„achteruit" en „vooruit", dat de goedwillen-
den uit beide kampen, met den besten wil
bezield,-de klove tusschen galon en branie
kraag niet konden" overbruggen en machte
loos stonden tegenover de fabrieksmentali-
teit van klasse tegen klasse, welke in de
Marine het militaire instinct bijna ver
stikte. Zulk een mentaliteit concentreerde
zich volkomen op materialistische zaken,
doch was doodend voor mutueele waardee
ring en begrip.
Er zijn teekenen, dat de Marine daardoor
niet doodelijk ziek is geworden, en haar
gezonde bloed regenereert. Als één bodem
vruchtbaar kan worden voor de door op
rechte vaderlandsliefde begoten zaadjes van
onderlinge waardeering, dan is het de stalen
bodem van den nieuwen kruiser!
Dit schip is door en door bewoonbaar ge
maakt. Ik noemde reeds verscheidene ac-
comodaties, doch wat mij boven alles trof,
zijn vier, in mijn oogen, gróóte verbeterin
gen van psychologische waarde. Ze zijn: de
inrichting van een schrijfkamer voor de
minderen, de afschaffing van het plunje-
wasschen door de maats zelf en van het
komaliewant (de vaten) reinigen door de
zeuntjes van de bakken en ten slotte de ver
strekking van aardewerk eetgerei in plaats
van ijzer email. In de schrijfkamer zitten
de matrozen aan lessenaars, door schotjes
van elkaar gescheiden. Rustig, vrij en onge
stoord kunnen ze daar schrijven aan hun
dierbaren in het Vaderland, en de enkeling,
die eens wat op het papier wil gooien over
zijn indrukken in den vreemde in alle
eeuwen zijn er zoo geweest en zij hebben
de literatuur der Zeehistorie verrijkt
krijgt hier zijn kans zonder de kritische
hulp of spot van zijn makkers, en hij kan
daar komen tot lezen, wat ik mijn lezers in
tienen zet te doen in het roezemoezig volks-
verblijf.
Er zullen „die-hards" zijn, die zoo'n
schrijfkamer gekheid vinden, maar mij, die
weinig last van weekigheid heb, kwam bij
het zien van de schrijfkamer de herinne
ring op van mijn eigen schrijf cursus je, toen
ik als jong officier stampvol illusies den
jongens van mijn divisie leeren wilde,
brieven met inhoud te pennen. Er kwam
weinig van terecht; nu ja, één Jan heeft mij
hartelijk bedankt, want Zijn meisje ant
woordde: „Kees, schrijf, mij zoo maar
meer", doch het milieu, waarin ik les moest
geven, deugde niet. Had ik in mijn tijd
zoo'n schrijfkamer ter dispositie van mijn
lesjes gehad, dan zouden meer moeders
geweten hebben, dat haar zoons haar in de
verre Oost niet vergaten.
Ik geef toe, dat ik eenige voorlichting
noodig had, eer ik begreep, waarom de
maats op de De Ruyter vrij zwaaien van het
plunjewasschen en waarom de zeuntjes (de
jongsten van den bak) het vatenwasschen
bespaard geworden is. Ik mocht die achter
middagen wel, als de kraakzindelijke sche
pelingen aan het zeepen, wrijven en wrin
gen waren en hun zwaarmoedig liedjes neu
rieden, en het was een frisch gezicht, dat
„droog wfnt" maken op de verticale bleek
van het schip wanneer de honderden frokjes
en werkpakjes aan de drooglijnen wapper
den, stevig geknepen tusschen de tieren der
lijnen.
Voor de zeuntjes was het lamme vaten
wasschen in allen gevalle een oefening in j
zindelijkheid en zorg voor andermans bul-
zoo gauw mogelijk vol matroos te worden.
Maar ik was vergeten, dat op een modern
oorlogsschip de eigenlijke matroos tot het j
verleden behoort, diens bijna vrouwelijke i
zorg voor zijn eigen uitrusting verdwijnen j
moest met zijn merkwaardig sterk ontwik-
keld individualiteitsgevoel, en daarvoor in
de plaats getreden is: technische bedreven
heid. Zijn handen en zijn hersens staan niet
meer naar den marlpriem en de tobbe, maar
beheerschen moersleutel en schroeven
draaier beter. Wasschen zou in den nieuwen
tijd lanterfanten worden, want als hoogst,
belangrijk werk kan de moderne zeeman "t
niet meer waardeeren. Bovendien hoeveel
meer tijd dan vroeger eischt de dienst van
den oorlogsschepeling!
Wij beschreven reeds, hoe het in het ge
vecht aankomt op den eersten raken klap
en de kans daarop wordt slechts verkregen,
als iedere man zijn oorlogstaak in de per
fectie leert door stage oefening, en de ver
kregen handigheid en snelheid behoudt. En
daarom is terecht sjablonen werk als plunje
wasschen en vatenreinigen geëlimineerd, om
vervangen te worden door belangwekken-
den vakarbeid. De techniek heeft hierbij
natuurlijk uitstekend kunnen helpen. In een
flinke ruimte zijn wasch-droog-mangel-
machines opgesteld van groote capaciteit,
het waschgoed vliegt er doorheen, de laat
ste dampigheid wordt er in droogkasten
uitgedreven, ideale plaatsjes ook, om er een
uurtje z'n kistje sigaren, die in Indië direct
klem worden, in te zetten.
De zeuntjes plaatsen na het schaften het
komaliewant in loketten, van waaruit het
machinaal gereinigd wordt in weinig plaats
vorderende machines.
Aardappeljassen, koffiemalen, vleesch-
snijden, gehakat- en worstmaken, dat alles
gaat ook machinaal, de aardappelmachine
heeft een capaciteit van 500 K.M. per dag.
De schepelingen hebben het in eigen hand,
om de proef met aardewerk eetgerei te doen
slagen. Men eet ongetwijfeld smakelijker
uit aardewerk dan uit email, maar het is
breekbaar en zal dus zorg vereischen, om
den Lande voor schade te vrijwaren. Aan
boord zal men nu wel niet, zooals een klas
sieke Hollandsche huisvrouw, „het heele
stel geschonden" achten, als een hoekje uit
een bord geslagen is, maar het zal toch wel
zaak zijn, dat de maats er wat voor over
hebben om van vertoonbare spullen te eten,
en elkaar op de vingers te tikken bij ruw
omgaan met het breekbare goed.
Een garantie, dat de schafting goed moet
müe pijn begon in mijn bovenarm en
zette zïch zoo voort tot in mijn nek,
soms zóó hevig, dat het huilen mH
nader stond dan het lachen. Gewone
spierpijn, zeide men mij, maar ik kon
niets vinden om die gewone pijn te
genezen Ten einde raad ben ik metI
Kloosterbalsem begonnen. De uitwer
king is enorm geweest. Na de eerste
behandeling verminderde de pijn al
en na voortgezet gebruik zijn al mijn
pijnen verdwenen, dank zij Klooster
balsem, den grooten pijndooder."
Eg Ce te A.
ORIGINBBL TIN INZAGE
Onovertroffen b(| brand-en snij wonden
Ook ongeëvenaard als wrijfmiddel b(J
Rheumatlek, spit en pijnlijke spieren
Schroetdoos 35 et Potten: 62J4 et en 1.04
zijn, wordt verkregen door de perfecte, mo
derne inrichting van kombuizen, bakkerij
en de reeds vermelde koelinrichtingen. In
de bakkerij staan een deeg- en trogmachine.
In de kombuis staan drie door stoom ver
hitte kookketels voor aardappelen, groenten
en rijst, benevens een waterketel, thee- en
koffiezet-installaties en een groot fornuis,
met olie gestookt, voor bakken en braden.
De rook hiervan kwalmt niet over dek, zoo
als in de oude kombuizen, maar wordt afge
voerd naar den scheepsschoorsteen.
Voor de oficieren is een aparte kombuis,
waaruit de klaargemaakte spijzen met een
lift naar het tusschèndeks en dus naar de
longroom gebracht worden.
Er is dus gedaan, wat kon, om de opva
renden „senang" te maken en ik deed in
het voorgaande het mijne, de belangstellen
den in onzen nieuwen kruiser „en pays de
connaissance" te brengen, zoodat zij nu in
hun verbeelding mee uit varen kunnen
gaan, om te zien, of de zaakjes kloppen
zullen als een bus.
MR. P. RINK.
Tiel, het centrum van onze schoone Be
tuwe, is in de leiding van den Vrijheids
bond jaren lang wel ruim vertegenwoor
digd geweest.
Want de.eerste Bondsvoorzitter mr. H. C.
Dresselhuys, was een Tielenaar. En Mr.
P. Rink, die jaren lang parlementair lei
der der fractie in de Tweede en daarna in
de Eerste Kamer was, is het ook.
En ik geloof, dat mr. P. Rink in z'n hart
altijd Tielenaar gebleven is. Hij werd er
na zijn promotie advocaat, hij was er 22
jaar lang raadslid en een aantal jaren
wethouder, hij zat er voor in de Staten,
evenlang als hij er raadslid was. En toen
de Arnhemsche kiezers hem in de Tweede
Kamer brachten, bleef mr. Rink zijn Tiel
nog getrouw. Ik heb eens hooren vertellen,
dat hij al die jaren (18911905) bijna dag
in dag uit van Tiel naar Den Haag en te
rug reisde, en in den trein zijn stukken
bestudeerde. Maar in 1905 brak het uur
van scheiding aan: Ministers kunnen nu
eenmaal niet in Tiel wonen, en toen hij
aan het hoofd van Binnenlandsche Zaken
kwam te staan, moest hij zijn historische
geboortestad ruilen voor het historische
Torentje, waar Thorbecke gezeten had,
waar Kuyper zich een beetje te groot voor
voelde, maar dat Rink in de oude eer her
stelde. En na zijn aftreden (Hoogezand
bracht hem al spoedig weer in het parle
ment) bleef hij in de residentie wonen.
Een hoog-bejaarde. Hij is nu bijna 85.
Maar als ge hem ziet wandelen in Den
Haag (een jaar of wat geleden sloot hij
zijn openbare loopbaan af) gelooft ge het
niet. Hij heeft nog niets van den hoogen
ouderdom. Het ietwat correct-stijve, het
hoekige, het afgemetene in zijn uiterlijk
en in zijn gedragingen heeft hij altijd be
zeten. Ik heb hem nooit anders gekend,
dan zoo;: eenigszins het type van een
notabenl uit een provincie-stad, nooit uit
de plooi, altijd uitermate correct in het
zwart, om door een ringetje te halen. Al
tijd precies. Tot in de puntjes. Dat was
Rink ten voeten uit: er viel niets van te
zeggen, er was geen stofje van 'm af te
knippen
Welnu, dat zuivere, dat preciese, dat
nooit-uit-den-pas-loopende van de figuur-
Rink was ook een kenmerk van den staats
man Rink. Een paar jaar geleden vroeg 'k
voor een dagblad de meening van de
leiders der linksche Kamerfractie over de
kabinetscrisis. De heeren Schaper en
Marchant waren er toe bereid. Maar Mr.
Rink, hoe welwillend ook, maakte bezwa
ren. Zijn positie legde hem groote verant
woordelijkheid op en: hij kon immers bij
de Koningin geroepen worden (hetgeen
dan ook gebeurd is). Daarom vond hij het
blijkbaar minder correct, zich te voren in
het openbaar te uiten. Dat typeert hem ge
heel. En zoo is hij in alles. Tegenover
iedereen, en ik zou haast zeggen vooral
tegenover politieke tegenstanders, was en
is.hij zichzelf. Als zoodanig het type van
den echten liberalen geest: verdraagzaam
heid en eerbied toonend jegens de overtui
ging van een ander. Nooit zou hij jegens
den tegenstander ook maar een onhoffe
lijkheid of grievend wóórd gebruiken. En
bij al zijn preciesheid is hij toch volstrekt
niet het beeld van den letterknecht of den
formalist.
Toen destijds bekend werd, dat mr. Dres
selhuys voorzitter van den Vrijhiedsbond
en mr. Rink voorzitter van de fractie in
de Tweede Kamer zou worden, heb ik mij
een oogenblik afgevraagd, of het eigenlijk
niet andersom had gemoeten. Want de heer
Rink was volstrekt geen strijdlustige, of
fensieve natuur, bereid en gereed om dag
in dag uit in de parlementaire loopgraven
te staan. Hij is een bedachtzame, bezadig
de, voorzichtige strijder. Maar toch viel de
keur te verdedigen. Want hij was onge
twijfeld een man van gezag in de Kamer,
iemand van parlementaire routine en er
varing, wiens woord er wóóg. En dat ver
hoogde het aanzien van de fractie. Hij
sprak niet zoo heel veel. Maar Nolens sprak
ook nooit veel. En Drucker voerde even
eens zelden het woord. Toch kan men
daarom wel leiding geven. Voor zoover er,
uit de Vrijheidsbond-fractie, dan wat meer
offensief en propagandistisch optreden
noodig was, konden anderen deelnemen
aan den strijd.
En het strookte geheel met de natuur en
de opvattingen van mr. Rink, om anderen
daarvoor de gelegenheid te geven. Een
goede tooneeldirecteür, die zelf ook acteur
is, schuift zijn spelers niet op den achter
grond, maar stelt ze naast en zelfs vóór
zich. Van zulk een mentaliteit is ook deze
oud-minister. Eenvoud en bescheidenheid
hebben den heer Rink altijd gekenmerkt.
Hij heeft nooit fanfares geblazen. Hij
wrong zich nimmer naar voren. Dat is een
deugd, maar een deugd, die een fout in
zich heeft.
Deze: dat er daardoor wel eens minder
licht op de eigen figuur valt, dan zij ver
dient.
In den korten tijd van zijn minister
schap is de heer Rink een goed bewinds
man geweest. Ik herinner mij meer dan één
voortreffelijke redevoering van hem,
vooral in de Eerste Kamer, waar hij zich
aan de regeeringstafel wat meer op zijn
gemak scheen te voelen. Zakelijk en sober
en precies, zooals de heele figuur, zoo was
ook altijd zijn gesproken woord.
Juist omdat hij zich nooit op den voor
grond heeft gesteld, en altijd zijn werk
deed als een eenvoudige plicht, om het
werk zelf en omdat hij vond, dat hij het
doen moest, iederen dag weer, en omdat
hij er stille bevrediging in vond het zonder
ophe fte doen, juist daarom is de beteeke-
nis van zijn arbeid voor de vrijzinnige
zaak niet altijd op de juiste waarde ge
schat. Hij timmerde geen uithang-bordjes
aan zijn huis en daarom liep men er wel
eens voorbij. Maar in zijn veeljarige loop
baan als volksvertegenwoordiger in Ka
mer, Staten en Raad, als wethouder en als
minister, als lid- van staatscommissies en
partij colleges, heeft mr. Rink aan de vrij
zinnige zaak groote diensten bewezen.
Ook de kiesrechtbeweging had veel aan
hem te danken. Met bekwaamheid en vast
heid van overtuiging heeft hij er den
strijd voor gevoerd. Het kiesrechtrapport
van de Liberale Unie, zijn geesteskind, is
één der beste stukken in dien tijd versche
nen. Na Borgesius is, naar mijn vaste
overtuiging, Rink dan ook één der man
nen, aan wie de vooruitstrevo'.d-liberale
beweging in ons land veel dank verschul
digd is. Gelukkig heeft deze waarheid op
Rinks zeventigsten en tachtigsten veijaar-
