DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
DE KABINETSVORMING IN BELGIË
De exploitatie van het Victorie-bad.
No. 126
138e Jaargang
Naar een nieuwe driepartijdige
regeering-Van Zeeland.
Nog de verkiezingsresultaten.
De staking in Frankrijk.
Stad en Omgeving,
De „Overdekte" wil een poging doen
het bad nog rendabel te maken.
DURE PRINCIPES.
De onrust in Palestina.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar f 2.—
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE AD VERTEN TIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote
contracten rabat Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Vrijdag 29 Mei 1936 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
(Van onzen correspondent.)
Brussel, 28 Mei 1936.
Men heeft, aan katholieke zijde, in België
niet veel tijd noodig gehad om, na de ver
bijsterende verkiezingsuitslagen, op adem te
komen. Een berekening heeft uitgewezen,
dat de traditioneele katholieken, de christen
democraten, de rexisten en de Vlaamsche'
nationalisten een „klerikaal" front vormen
van 100 afgevaardigden in de Kamer op 202
leden, wat een vooruitgang is, daar in de
vorige Kamer slechts 87 „klerikalen" zetel
den, bestaande uit 79 katholieken en 8
Vlaamsche nationalisten. Men besluit hier
uit dat de katholieke gedachte niet aange
tast is in België, integendeel. Dit is natuur
lijk niet onjuist gezien. Anderzijds is men
tot bezinning gekomen wat betreft de rexis
ten en het besluit is wel dat 16 Vlaamsche
nationalisten, de 21 rexisten en de 9 com
munisten slechts een oppositie vormen van
46 afgevaardigden, zoodat er nog 156 ande
ren een stevige meerderheid kunnen vor
men. De regeeringspartijen zijn bijgevolg
niet aangetast, zoo luidt het, zij betalen
slechts den tol dien men verwachten moest,
na de vele onpopulaire maatregelen die
moesten worden genomen. Had de regee-
ring-van Zeeland geen verbetering gebracht,
dan zou de uitslag er nog anders uit gezien
hebben. Voor dit standpunt is ook wat te
zeggen.
De premier, van Zeeland, is geen parle
mentair en hij is dus buiten den kiesstrijd
gebleven. Dit heeft zijn crediet bij de open
bare meening verscherpt. Hij krijgt zoowat
d« beteekenis van een scheidsrechter. Zoo
als aangekondigd heeft hij de regeering ont
slag doen nemen en de koning houdt consul
taties, alvorens een opvolger te kiezen. Ver
moedelijk zal van Zeeland zelf zijn opvol
ger zijn.
Daar is het meest spraak over. De katho
lieke en socialistische leiders hebben zich
hiervoor reeds uitgesproken en de partij ver
gaderingen die worden belegd zullen onge
twijfeld besluiten nemen in den zin dat een
nieuwe driepartijdige regeering wenschelijk
is, onder de leiding van een man als van
Zeeland die, jong zijnde, buiten de politiek
staande, van katholieke afkomst, maar met
denkbeelden op economisch gebied die de
socialisten bevallen, aan den geest van het
oogenblik tegemoet komt. Alleen bij de
liberalen is er aarzeling. Er is een neiging
om te trachten de partij te versterken door
haar in de oppositie te doen treden. Doch
dit zal wel veranderen. Men laat zich gaarne
bidden en smeeken bij de liberalen, om dan
eischen te kunnen stellen. De liberale partij
is een gezagspartij van traditie, met tal van
ministrabele personen, die slechts met lee-
de oogen een kans, om minister te worden,
zullen laten ontglippen.
Op het oogenblik dat wy dit schrijven
wordt verwacht dat de koning ook de lei
ders van de Vlaamsche nationalisten, mr,
H. Borginon en van de rexisten Léon
Degrelle bij zich zal roepen. Dit zou een
moedige daad zijn van den jongen vorst.
Zoo wordt er algemeen over gesproken,
maar men onthoudt zich van commentaar.
Degrelle bevindt zich op het oogenblik in
het Groot-Hertogdom Luxemburg, om uit
te rusten van de verkiezingscampagne. Zijn
orgaan „Le Pays Réel", gaat fel te keer te
gen zoogenaamde onregelmatigheden met
het optellen van de stemmen in West-Vlaan
deren, bewerende dat er tegen Rex werd ge
knoeid. Intusschen heeft men in dit orgaan
ook eenige eischen van de Rex-partij kunnen
lezen, waarvan de onmiddellijke verwezen
lijking zal worden nagestreefd. Bij gebrek
aan een vast omlijnd programma van „Rex"
kan dat als voorbeeld dienen.
De eischen van „Rex".
Het orgaan van Degrelle eischt radicale
afschaffing van alle politiek in de radio. De
meerderheid van de Belgische openbare
meening zal het hiermee wel eens zijn. Ver
der de afschaffing van de crisisbelasting, die
zwaar op alle loonen weegt; vermindering
van de grondbelasting, invoering van een
belasting op alle rechtstreeksche en on-
rechtstreeksche winsten die door de deva
luatie werden gemaakt, radicale afschaffing
van de parlementaire vergoeding, met ver
vanging door zitpenningen, verbod van po-
litiek-financieele cumuls voor alle openbare
mandatarissen, streng toezicht op de wapen
nijverheid en den wapenhandel, onverbid-
dellijke taxeering van de winsten der ka-
nonnenhandelaars, vermindering van het
aantal Kamerleden op 100 en van de senato
ren op 50, parlementair onderzoek, met uit
gebreide volmacht over alle feiten die se
dert 30 November 1933 werden onthuld
(men leze: door Rex); instelling van een
commissie voor verzoekschriften, die elke
klacht betreffende de openbare belangen
zal onderzoeken en sancties zal voorstellen
beperking tot 4 pCt. maximum van de in
trest-waarborgen die door de kolonie aan
de „hyperkapitalistische ondernemingen'
zyn toegestaan, verlaging tot 7 pCt maxi
mum van de winsten van alle ondernemin
gen die een openbaren dienst verzekeren
met monopolie zooals de transportbedry
ven, de water-, gas-, electriciteitsmaatschap'
pijen, enz., doelmatige bescherming van de
politieke betoogingen in het publiek. Deze
punten zullen iederen lezer nogal droome^
rig laten. Degrelle schijnt er in elk geval op
te blijven staan dat zijn partij niet geen en
kele andere een accoord zal sluiten en ook
het bericht dat een van „zijn" volksverte'
genwoordigers zou ontslag nemen om het
hem mogelijk te maken in de Kamer te ze
telen werd gelogenstraft. Dit kan mettertijd
wel mogelijk worden, nochtans, want er is
onder zijn afgevaardigden niet een die hem
„waardig" zou kunnen vervangen.
Socialistische eischen,
Aan den kant van de traditioneele en de
mocratische partijen beseft men wel dat
lang dralen in verband met de kabinetsvor
ming slechts koren op den molen is van de
rexistische extremisten. De socialisten stel
len echter ook hun eischen. Zy willen dat
het ministerie van binnenlandsche zaken,
sedert altijd beheerd door een katholiek, in
handen zou worden gesteld van een socia
list, omdat deze post een strydpost is tegen
anti-parlementaire invloeden. In katholieken
heeft men geen vertrouwen meer. In libera
len ook niet. Bovendien eischen zij een mi
nisterportefeuille meer, daar zy de sterkste
groep geworden zyn en vragen zy ook dat
het kamervoorzitterschap hen zal worden
toegewezen. Wat dit laatste betreft zal er
niet veel verzet zyn, doch inzake de porte
feuille van binnenlandsche zaken, die aan
Spaak zou worden gegeven, zal het niet ge
makkelijk gaan. Bovendien is er de Vlaam
sche kwestie waarvoor wel iets zal moeten
worden gevonden. De socialisten willen ech
ter met alle middelen een grondwetsherzie
ning vermijden, daar hiervoor een consti
tuante zou moeten worden bijeengeroepen
en dus nieuwe verkiezingen zouden moeten
worden gehouden, wat de wensch is van de
rexisten. De kwestie van de personen die
in de regeering zullen zetelen speelt na
tuurlijk ook een belangrijke rol. Dit laat
een moeilijke oplossing voorzien, wat nog
niet beteekent dat de crisis lang duren zal,
Ook bij de Renault-fabrieken.
De metaal-industrie en aanverwante groe
pen in het gebied van Parijs hebben een
communiqué uitgegeven, waarin wordt
verklaard, dat de stakingen in de metaal
industrie meer een politiek dan een profes
sioneel conflict zijn. De eischen van de
werklieden n.1. een werkweek van 40 uur,
vacantie met behoud van loon, vermeerde
ring van loon en erkenning van de arbei
ders-afgevaardigden door de werkgevers
hebben betrekking op de algemeene ver
houding tusschen werknemers en werkge
vers en hebben dus landelijk en geen ge
westelijk belang. De werkgevers hebben
steeds getoond verzoeningsgezind te zijn,
doch ten aanzien van de huidige conflicten
kan een dergelijke houding niet worden
bewaard.
De stakers hebben gisteren te Billan-
court biljetten aangeplakt waarin de werk
lieden van de fabrieken van Renault wor
den uitgenoodigd zich te voegen bij de sta
kers van de Farmanfabrieken en te elf
uur gisterochtend legden de arbeiders het
werk neer. De terreinen van de fabriek
bieden thans een schilderachtigen aanblik.
De werklieden blijven in de fabriek doch
werken niet en hun vrouwen komen hen
bezoeken, beladen met etenswaren. In an
dere gebouwen van de fabriek worden de
levensmiddelen vanaf de straat met een
„Jacobsladder" naar de bovenverdiepingen
gevoerd.
Verder is alles buitengewoon kalm, geen
kreet wordt gehoord en ordebewaarders
zijn niet te zien. Het communistische ge
meenteraadslid van de stad Costes ver
klaarde gistermiddag: „De toestand is on
veranderd, wij handhaven onze eischen",
33.004 stakers?
In de Renault-fabrieken is een stakings
comité gevormd. Dit comité heeft een
communiqué uitgegeven, waarin wordt
gezegd, dat 33.000 arbeiders staken. Alles is
rustig.
Een delegatie van metaalbewerkers werd
ontvangen door minister-president Sarraut
in tegenwoordigheid van den minister van
arbeid Frossard. Na het onderhoud ver
klaarden de delegatieleden, dat een basis
voor onderhandelen was gelegd.
Ook bij Citroen staking.
Ook de arbeiders van de Citroën-fabrie-
ken te Grenelle zijn in staking gegaan,
evenals de arbeiders van de fabrieken van
Jedelot, de patronenfabriek te Issy Les
Moulineaux en de fabrieken in de Rue
Lacroix te Parijs. Waarschijnlijk zouden
nog andere fabrieken in staking gaan.
De toestand is overal zeer rustig.
De staking bij Renault.
De directie van Renault verklaarde, dat
zij nog slechts in groote trekken de eischen
van de stakers kent. Zy verwachtte gister
morgen een delegatie van de arbeiders, met
wie de kwestie zal worden besproken. En
een oplossing zal worden gezocht.
De toestand is nog steeds kalm, sterke
posten van de stakers bewaken de ingangen
van de fabrieken, ordebewaarders zijn ner
gens te zien.
Herhaaldelijk weerklonk de „Internatio
nale", onderbroken door kreten als: „onze
vacanties betaald".
Soms hoorde men achter de hooge mu
ren van de fabriek de cadans van voetstap
pen en zag men roode vanen boven den
muur Uitkomen, terwijl revolutionnaire lie
deren werden gezongen.
Klaarblijkelijk hebben de stakers achter
de muren optochten.
Besprekingen in verband met de
stakingen.
Minister-president Sarraut heeft gisteren
een onderhoud gehad met den minister van
luchtvaart Deat, den minister van arbeid
Frossard en een vertegenwoordiger van
het ministerie van oorlog, in verband met
de staking in de Parysche vliegtuigindus
trie. Bovendien heeft Sarraut een bespre
king gevoerd met den voorzitter der radi
caal-socialistische partij, Daladier.
Overeenstemming in zicht.
De gister den geheelen dag gevoerde onder
handelingen tusschen de regeering, de
werkgevers en de werknemersorganisaties
hebben gisteravond tot een principieele
overeenstemming geleid. Overeengekomen
werd, dat Vrijdagmiddag onder voorzitter
schap van den minister van arbeid tusschen
de werkgevers- en de werknemersorgani
saties onderhandelingen zullen aanvangen
over de afsluiting van een collectief ar
beidscontract De vakvereenigingsorgani-
satie zal de principieele overeenkomst van
daag aan de delegaties der stakende fa
brieksarbeiders voorleggen.
De metaalindustrieelen hebben den mi
nister van arbeid doen weten dat zy een
delegatie bereid houden om met de arbei
ders over hun eischen te onderhandelen
onder voorwaarde, dat te voren het werk
hervat wordt.
Verder hebben de werkgevers verklaard
dat geen represaillemaatregelen genomen
zullen worden in verband met de staking.
De jeugdige arbeiders weggehaald.
Gisteravond werden in de Renaultfabrie-
ken door de stakers de jeugdige arbeiders
onder 18 jaar en de vrouwen en meisjes
naar huis gezonden. De overige werklie
den brachten den nacht in de fabriek door.
Zy werden door hun familieleden en door
den bond van levensmiddelen, wijn en si
garetten voorzien.
De socialistische- en communistische
vakvereenigings-leiders maakten in den
avond een inspectietocht. Overal werden
zy met het zingen van de „internationale"
en met opgeheven gebalde vuist ontvangen.
graph te Jaffa stelt de vraag hoe de Ara
bieren aan munitie komen.
Het is bekend, dat aan het einde van
den oorlog de Turken groote hoeveelheden
achter lieten, welke de Arabieren in bezit
namen, maar sedert 1918 moeten de on
geregeldheden in Palestina deze voorra
den hebben uitgeput. Het is dus duidelijk,
dat 'de Arabieren nieuwe voorraden heb
ben ontvangen van buiten af.
Men vraagt zich nu af, wie de leveran
cier der munitie is.
De staking der Arabieren.
De staking der Arabieren neemt op de
eene plaats toe en op de andere af. Te
Haifa zijn circulaires verspreid waarin alle
Mohamedanen naar de centrale moskee
worden geroepen.
De joodsche taxi's en autobussen zorgen
thans voor het politietransport, waardoor
de niet-stakende Arabieren van hun bron
nen van inkomsten worden beroofd. De
Arabische journalisten besloten met in
gang van heden het verschijnen van de
Arabische kranten te staken.
Te Tel Aviv heeft een joodsche groep
een maatschappij met een kapitaal van
100.000 pond sterling gevormd teneinde
het lossen in de nieuwe haven te verge
makkelijken.
Nachtelijk vuurgevecht.
Uit Jeruzalem wordt gemeld, dat het
gisterennacht tot nieuwe botsingen is ge
komen.
Een geregeld vuurgevecht heeft plaats
gehad tusschen de politie en de Arabieren,
die een niet ver van Jeruzalem gelegen
sanatorium hadden beschoten. Ook in
Jaffa is het weer tot schietpartijen ge
komen.
In de noordelijke districten richten de
Arabieren steeds grootere verwoestingen
in de aanplantingen aan.
In den laatsten nacht zyn op een jood
sche nederzetting niet minder dan 5000
boomen uitgerukt. De bedreigde gebieden
worden thans door sterke afdeelingen
joodsche en Arabische politie bewaakt.
Veertig Arabische leiders ver
bannen.
Uit Jeruzalem wordt gemeld, dat veer
tig Arabische leiders naar andere steden
zyn uitgewezen en daar onder toezicht der
politie zijn gesteld.
Troepenversterkingen onnoodig.
Een regiment uit Alexandrië en een uit
Caïro zouden ter versterking der troepen
naar Palestina worden gezonden, doch de
hooge commissaris van Palestina heeft
verklaard dat er geen nieuwe troepen
noodzakelijk werden. Er zullen thans
slechts detachementen der hulpdiensten
worden gezonden.
De politie bestookt.
De politie welke joodsche vrachtauto's
met levensmiddelen uit Tel Aviv en be
stemd voor Jaffa begeleidde, werd door
Arabieren met steenen geworpen. Zy zag
zich dientengevolge tot schieten genood
zaakt, waardoor een Arabier doodelijk ge
wond werd.
Naar het joodsche telegraafagentschap
meldt werden drie Arabieren gedood en
negen gewond bij het aanvallen der Ara
bieren op posten of detachementen der
openbare macht.
Traangas ter onderdrukking der
onlusten.
In een gisteravond uitgegeven commu
niqué wordt medegedeeld dat traangas in
gereedheid wordt gehouden om, wanneer
de omstandigheden dit vragen, gebruikt te
worden. De hooge commissaris, zoo deelt
het communiqué verder mede, wenscht
ter handhaving der orde, die maatregelen,
welke tot het verlies van menschenlevens
of ernstige verwondingen zouden kunnen
leiden, te vermijden.
Twee Arabieren gedood.
De Seaforth hooglanders zijn slaags ge
raakt met een bende Arabieren, 8 K.M.
bezuiden Jinin, tijdens een verkennings
tocht. Twee Arabieren werden gedood en
vier'gewond, waarvan één ernstig.
De beschuldiging van Italiaansche
propaganda.
De semi-officieele „Giornale d'Italia"
wijst formeel in een hoofdartkel de be
schuldiging van de hand, dat Italië in Pa
lestina propaganda zou hebben gevoerd.
Het blad bestrijdt het door de „Times"
ten opzichte hiervan gepubliceerde en zet
uiteen, dat Engeland door de joodsche
immigratie een toenemende economische
en cultureele concurrentie heeft doen ont
staan tusschen de beide rassen in Palesti
na, waarbij tegelijkertijd de traditioneele
Arabische rechten onderdrukt werden.
Het blad vergelijkt verder het gebruik
van Engelsche bombardementsvliegtuigen
in Palestina met hét optreden der lucht
strijdkrachten in Abessinië en is van mee
ning, dat dit gebruik een ernstigen slag
vormt voor de Engelsche sanctionnisten.
Overal onrust.
De onrust in het geheele land blijft aan
houden. Van Jaffa komende booten hebben
getracht een aanval te doen op de kade-
werken van Tel-Aviv en op de joodsche
lichters. Bovendien zijn weer dynamiet-
aanslagen op spoorbruggen en wegen ge
pleegd.
In de laatste weken zijn minstens tien
duizend ooftboomen en wijnstokken uit
gerukt. De Arabische pers heeft besloten
officieele mededeelingen niet meer te pu-
bliceeren, zelfs wordt een persstaking over
wogen.
Hoe komen de Arabieren aan
munitie?
De correspondent van de Daily Tele-
De N.V. Zwembad Alkmaar die tot dusver
het zwembad aan de Sportlaan exploiteerde
en aan welke N.V. voor dat doel krachtens
uw besluit d.d. 8 Febr. 1934, nr. 22, recht
van erfpacht was verleend op het voor den
bouw van het bad bestemde terrein, heeft
te kennen gegeven, dat zij de exploitatie
wenscht te doen eindigen en dat zij mits
dien de medewerking der gemeente ver
zoekt om de met haar gesloten overeen
komsten te ontbinden.
Wij hebben hiertegen geen bezwaar, mits
de gemeente in geenerlei opzicht door dezen
gang van zaken worde benadeeld, met na
me, dat de gemeente, die als borg verbon
den blijft jegens de Levensverzekering-
Maatschappij „de Nederlanden" van 1845
voor rente en aflossing van de in 1934 door
de N.V. „Zwembad Alkmaar" gesloten geld-
leening van 50.000, eigenares wordt van
het bad met opstallen en inventaris. De
N.V. heeft daarin toegestemd. De onder
voorbehoud van uwe bekrachtiging met
haar gesloten overeenkomst ligt voor u ter
inzage.
Wordt deze bekrachtiging verleend, dan
is de gemeente als eigenares bevoegd, over
het bad te beschikken en zal zij dus moeten
beslissen omtrent de wijze, waarop het bad
voortaan zal worden geëxploiteerd.
Daartoe bestaan verschillende mogelijkhe
den.
De gemeente kan:
a. het bad zelf exploiteeren;
b. een openbare verpachting houden;
c. trachten het bad onderhands te verhu
ren.
Gemeentelijke exploitatie achten wij on-
gewenscht met het oog op het daaraan ver
bonden risico, dat de gemeente zeker in de
zen tijd niet kan lijden.
Het houden van een openbare verpach
ting heeft dit groote bez /aar, dat daarme
de kostbare tijd verloren gaat, die de ver
pachting voor 1936 wellicht geheel onmoge
lijk maakt, in elk geval den pachtprijs in
hooge mate zal drukken, terwijl inmiddels
allerlei uitgaven voor onderhoud voor reke
ning komen van de gemeente.
Het zou niettemin de eenige uitweg zijn,
wanneer niet een oplossing ware te vinden
op de wyze als sub c. is aangegeven. Dit is
mogelijk gebleken doordat wij contact heb
ben gezocht met de N.V. Alkmaarsche Over
dekte Bad- en Zweminrichting. Het moest,
naar wij meenden, om allerlei redenen de
voorkeur verdienen, de beide hier ter stede
gevestigde bad- en zweminrichtingen in on
derling verband te brengen. De zwemsport
zou daarbij slechts kunnen, winnen en voor
beide inrichtingen zou een economische ex
ploitatie worden bevorderd.
De N.V. is na eenig overleg bereid ge
vonden, zich met de exploitatie van het
zwembad aan de Sportlaan te belasten, op
de in de ter inzage gelegde briefwisseling
gestelde voorwaarden. De N.V. zal het bad
gedurende 10 jaren huren voor een huur
prijs van 500 per jaar. Het grove onder
houd voor rekening der N.V. Personeele be
lasting, verlofsrecht en belasting wegens
openbare vermakelijkheden zijn voor reke
ning der N.V., de andere lasten voor reke
ning der gemeente. Voorts gelden eenige
andere in het na te noemen besluit vermel
de voorwaarden, waaronder deze, dat de
N.V. van de gemeente bij het eindigen van
de huur geenerlei vergoeding zal vragen
voor de verbeteringen en veranderingen, die
zij aan het bad, de opstallen of den inven
taris zal hebben aangebracht.
Voorzooveel deze bepalingen en bedingen
aangaat, is ons college in zijn geheel bereid,
tot het sluiten der overeenkomst het voor
stel te doen.
Gelijk u uit de gevoerde briefwisseling
zal blijken, is de N.V. niet bereid, eenige
formeele beperking bij de exploitatie te
aanvaarden. Toen wij een nadere verklaring
vroegen heeft de N.V. deze mededeeling
herhaald, daarbij opmerkende, dat het by
de exploitatie van het Victoriebad zoowel
als bij vele andere baden duidelijk is geble
ken, dat het niet mogelijk is, dergelijke ob
jecten met succes te exploiteeren wanneer
aan de exploitatie beperkingen worden op
gelegd. Nochtans, schrijft de N.V., „spreekt
het vanzelf, dat zeer zeker rekening zal
worden gehouden met cje wenschen van een
zeker deel van het publiek".
Dit laatste is voor de meerderheid van
ons College aanleiding geweest, in deze
voorwaarde van de N.V. te berusten. De
voordeelen, welke by het leggen van een
verband tusschen de beide baden worden
verkregen, zijn van dien aard, dat de meer
derheid geen bezwaar heeft, op den door
de N.V. aangegeven voet een contract te
sluiten. Het gaat hier ten slotte om het stel
len van eenig vertrouwen, ten volle ver
diend.
De minderheid, hoezeer eveneens zonder
voorbehoud vertrouwen stellende in de lei
ding der N.V., heeft toch overwegend be
zwaar, de exploitatie ook op dit punt ge
heel uit handen te geven. Zij acht het vol
strekt noodig, dat de gemeente zich als tot
dusver bepaalde bevoegdheden voorbehoudt.