DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
DE STAKING IN BELG IE.
Eden in het Engelsche Lagerhuis.
No. 143
Vrijdag 19 Juni 1936
138e Jaargang
Het doel der sancties niet bereikt.
De oppositie uit zich.
Aantal Rijkskweekscholen
opgeheven.
Tevens aan vele scholen
rijksbijdrage onthouden.
Rijkskweekschool Alkmaar blijft!
Kasteel in Brabant
in brand gestoken
Gérant en zijn vrouw
in arrest gesteld.
Verklaring van den minister
van binnenlandsche zaken.
Zij, die zich met 1 Juli a.s. voor
minstens 3 maanden op dit
blad abonneeren, ontvangen de
tot dien datum verschijnende
nummers franco en gratis.
De ontwikkeling der
stakingsbeweging.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden by vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENt
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
In het stampvolle Lagerhuis heeft
Eden gistermiddag een verklaring af
gelegd, waarin hij o.m. zeide: „Wij
moeten toegeven, dat het doel, waar
voor wij sancties hebben uitgevaardigd
niet bereikt is. Het is nutteloos verdere
sancties toe te passen als middel van
pressie op Ialië".
Indien de Volkenbond het doel wil be
reiken, dat hem oorspronkelijk werd ge
steld, moet hij bereid zijn maatregelen te
nemen van een geheel verschillenden aard
dan die welke tot nu toe is toegepast.
Er is geen sprake van onze opvatting
dat het vonnis, dat de Volkenbond in den
vorigen herfst heeft uitgesproken over een
agressieve handeling zou moeten worden
gewijzigd of in tegengestelde zin zou moe
ten worden veranderd.
Uit hoofde van de ervaring in de laatste
maanden opgedaan heeft de regeering be
paald, dat het noodzakelijk is, dat wij in de
Middellandsche Zee permanent defensieve
strijdkrachten stationneeren van grooter
sterkte dan er geweest zijn voor het begin
van het geschil.
De hervorming van den Volken
bond.
Ten aanzien van een Volkenbondshervor
ming verklaarde Eden, dat het veel ver
standiger zou zijn de aangelegenheid te
verwijzen naar de zitting van September.
Eden vervolgde: Wü zullen te Geneve
voortgaan ons aandeel te nemen in iedere
beslissing van den Volkenbond. Eden be
vestigde, dat Groot-Brittannië tijdens het
Italiaansch-Abessinisch conflict nimmer is
opgehouden met op resolute wijze de in
ternationale actie te leiden ter voorkoming
van een aanval.
Eden
Voor zoover Eden weet, bestaat nergens
op Abessinisch grondgebied een Abessini-
sche regeering. Niets zou dezen toestand
kunnen wijzigen dan een militaire actie
van buiten af. Is er een land bereid een
dergelijke actie te ondernemen?
(De oppositie protesteert, wanneer Eden
zegt, dat het nutteloos is de sancties voort
te zetten. Er wordt geroepen: aftreden!)
De Britsche regeering zal zich voegen
naar de opvatting van de Volkenbondsver
gadering. (Het tumult is zoo groot, dat Eden
tien minuten lang moet onderbreken.
Indien de Volkenbond dus de sancties zou
willen opheffen, zal de Britsche regeering
zeggen, dat dat ook haar opvatting is. Zij
wil op deze wijze medewerken aan de tot
stand koming van het vertrouwen.
Ten aanzien van Duitschland verklaarde
Eden te hopen, dat Duitschland nu spoe
dig antwoord zal geven op de Britsche vra
genlijst, waardoor voortgang bij de onder
handelingen zou kunnen worden bereikt,
hetgeen het voornaamste en eerste doel is
Het gaat om de handhaving van den vrede.
willen het hoofd bieden aan de werke
lijkheid, zelfs, indien dat zou beteekenen de
erkenning van een gedeeltelijk echec.
Eden besloot met te zeggen, dat de door
hem uitgestippelde politiek kansen biedt om
de vrede te waarborgen.
(De meerderheid van het Huis applaudi
sseert, de oppositie protesteerde en lachte).
Arthur Greenwood spreekt.
Na de redevoering van Eden sprak Arthur
Greenwoud als woordvoerder van de la-
bour-oppositie. Hij diende een resolutie in,
waarbij wordt voorgesteld de begrooting
van buitenlandsche zaken te verminderen.
Greenwoud zeide o.m.: „Mililoenen men-
schen zullen de verklaring van Eden met
schaamte en verontrusting vernemen.
Greenwood vergeleek de nobele gevoelens
enkele maanden geleden uitgesproken met,
wat hy noemde, de afkeurenswaardige
houding, welke de regeering thans in de
zelfde kwestie aanneemt. De regeering, zei
de hij, is ontrouw aan haar verkiezings
manifest en begaat het grootste verraad
dat ooit in de wereldgeschiedenis is ge
pleegd. De terugkeer van Hoare in de re
geering is volgens Greenwood een beleedi-
ging voor de millioenen, die hun stem heb
ben laten hooren tegen de voorstellen van
Hoare en Laval.
Lloyd George, die toen aan het woord
kwam was niet minder fel en beschuldigde
de Britsche regeering formeel de eerste
bres te hebben geschoten in het sanctie
front. Hij had liever gezien, dat een ander
land dat zou hebben gedaan. Hij vroeg
Eden, of het waar is, dat Frankrijk zich
bereid verklaart Engeland te steunen bij
iederen maatregel, welke het zou nemen
voor de verzekering der uitvoering van het
pact.
Eden's antwoord.
Eden antwoordde Lloyd George, dat hij
herhaaldelijk met de nieuwe Fransche re
geering heeft gesproken, zoodat hij haar
standpunt inzake de sancties kent. Zij ant
woordde niet bereid te zijn het initiatief
te nemen voor het opheffen der sancties,
maar gaf hem nooit eenige aanwijzing waar
uit haar wensch zou blijken de sancties te
handhaven.
Lloyd George zeide hierop, dat hij nu bij
na een halve eeuw parlementair is versla
gen. Groot Brittannië en het rijk hebben
een onderneming, welke zij ter hand heb
ben genomen, prijs gegeven. Hij noemde
het ongelooflijk, dat de Groote Britsche
vloot niet in staat is 't hoofd te bieden aan
de Ialianen. De vloo is thans gereed aan
alle omstandigheden het hoofd te bieden en
ten slotte zijn alle Middellandschezee-mo-
gendheden, behalve Italië, bereid u te steu
nen en toch gaat gij op de vlucht
Wijzende op de regeeringsbank riep
Lloyd George ui: „Daar zijn de lafaards!"
Lloyd George ging onder toejuichingen
der linkerzijde, die om Baldwin riep, zit
ten.
Baldwin, die onder de hartelijke toe
juichingen van de meerderheid van 't Huis
daarna het woord nam, zeide: „Indien er
een punt is, waarop ik niet zal nalaten te
wijzen, is dat het experimenteele karakter
der sancties en de collectieve veiligheid.
Ik heb altijd gezegd, dat indien zij niet
zouden slagen de Volkenbond de oorzaken
van dit falen zou moeten nagaan.
Een der gedachten, daarbij moet men niet
uit het oog verliezen ten aanzien van een
toekomstige hervorming van het Volken
bondspact:
Indien Engeland bedreigd wordt, is
er geen Engelschman die niet naar de
wapens zal grijpen, maar ik geloof wel,
dat een langdurige opvoeding noodig
zal zijn aleer men de lieden, die niet
vrijelijk alle verplichtingen nakomen,
in welke omstandigheid dan ook, zou
kunnen vragen deze te vervullen.
Sprekende over den algemeenen toestand
in Europa zeide Baldwin het van het eerste
belang te achten, dat Duitschland, Frankrijk
en Groot-Brittannië voor den vrede in ge
heel Europa zij aan zij werken.
Baldwin zeide, dat de geweldsgedachte de
Duitsche mentaliteit van thans schijnt te be-
heerschen. Niettemin zegt Hitier ons, dat hij
den vrede wenscht en indien een man mij
dat zegt, wil ik de proef nemen. Ik weet niet
precies wanneer, maar ik hoop dat zich de
gelegenheid zal voordoen, dat we den
Franschen, Duitschers en Engelschen tot
een conferentie zullen kunnen brengen voor
het wel of wee van Europa. Indien de ge
legenheid zich voordoet, moeten wij doen
wat wij kunnen om het ten goede te doen
zijn. Baldwin besloot met te zeggen, dat het
vandaag door Eden uiteengezette standpunt
den volledigen steun der regeering heeft en
hij geloofde niet dat deze methode den Vol-
kenbonds zal dooden. Wij zullen steeds al
onze zorgen wijden aan den vrede in
Europa.
Attlee sprak zijn ernstige ontevredenheid
uit over de redevoering van Baldwin. De
beraadslagingen eindigden zonder stem
ming.
DE STAKING IN FRANKRIJK.
Dreigende staking in electriciteils-
bedrijven.
In Parijs dreigt een staking in de electri-
citeitsbedrijven uit te breken. Het personeel
van de Parijsche ecelectrische centrale heeft
gisteren geprotesteerd tegen de houding
der directie, welke geen rekening scheen te
willen houden met de eischen der werk
nemers. Zy hebben den minister van bin-
nenlandsche zaken verzocht een algemeene
bespreking tusschen werkgevers en werk
nemers onder zijn leiding te beleggen. In
een gisteren gehouden vergadering der ver
tegenwoordigers van werknemers werd be
sloten, personeel: en arbeiders op alle mo
gelijkheden gereid te houden. Hedenavond
vindt een massayergadering plaats, waarin
definitief over dé staking zal worden be
slist.
Bij de wet van 22 Februari 1936 tot
verlaging van de openbare uitgaven
voor het onderwijs is bepaald, dat bij
koninklijk besluit het aantal kweek
scholen, dat voor rijksbijdrage in aan
merking komt, met ingang van 1 Sep
tember 1936 zal worden verminderd.
Uit de behandeling van het ontwerp
dier wet blijkt, dat die vermindering
gepaard zal gaan met de opheffing van
eenige rijkskweekscholen.
Tot de vermindering van het aantal
gesubsidieerde kweekscholen zou eerst
worden overgegaan, nadat daarbij be
trokken onderwijsorganisaties zouden
zijn geraadpleegd en nadat de onder
wijsraad zou zijn gehoord.
Beslist is thans, dat 6 rijkskweekscho
len zullen wofden opgeheven en dat 12
gesubsidieerde kweekscholen de rijks
bijdrage zullen verliezen.
De zes rijkskweekscholen zijn die te
Breda, Gorinchem, Hellevoetsluis, Oost
burg, Zaandam en Zierikzee.
De 12 kweekscholen, die voortaan het
rijkssubsidie zullen missen, zijn: de ge
meentelijke kweekscholen te Groningen
en Leiden, de bijzondere kweekscholen
voor onderwijzeressen te Haarlem en
Nijmegen, uitgaande van de plaatselijke
departementen der Maatschappij tot Nut
van 't Algemeen, de bijzondere christe
lijke kweekschool te Leeuwarden
(Margaretha de Heerstraat) en de bij
zondere r.k. kweekscholen voor onder
wijzeressen te Amsterdam (Korte Prin
sengracht), Beesel (Reuver), Boxtel,
Breda, Heerlen, Nijmegen (Neerbosch)
en Woensdrecht (Hoogerheide).
Hedenmorgen vroeg is te Nuenen
(N.-Br.) het kasteel „Soeterbeek",
waarin gevestigd was de in de omge
ving van Helmond en Eindhoven be
ruchte sociëteit van dezelfde naam, tot
den grond toe afgebrand.
Een zelfde lot onderging een 200 me
ter daar vandaan gelegen koetshuis,
waarin een textielfabriekje was geves
tigd, dat sinds eenigen tijd niet meer
werkte.
Men ontdekte den brand pas toen de
beide gebouwen geheel in lichter laaie
stonden.
Aan blusschen viel niet meer te denken,
zoodat men de brandweer dan ook niet
waarschuwde.
De schade wordt door verzekering gedekt.
Het kasteel diende den laatsten tijd als
café-restaurant en had een zeer slechten
naam als nachtcafé.
Op last van het gemeentebestuur van
Nuenen werd de gelegenheid in Februari
gesloten.
De Duitsche gérant Küpers en diens
vrouw zijn toen als ongewenschte vreemde
lingen over de grens gezet.
Nadien stond het kasteel, dat eerst een
zustertehuis was, daarna uitspanning en
sindsdien een nacht-societeit leeg.
Door den brand is behalve de café-inven
taris, ook de geheele inboedel van boven'
en benedenverdiepingen geheel vernield. In
het Koetshuis ging een vijftal machineriën
van het voormalig textielfabriekje verloren.
Het pand behoorde in eigendom toe aan
den heer A. Beeks te Helmond.
Hedenmorgen heeft de koninklijke mare
chaussee te Eindhoven in verband met de
zen brand twee personen gearresteerd.
DE TOESTAND IN CHINA.
De leiders van het zuidwesten, Tsjen
Ktsji Tang, Li Tsjoeng Jen en Pei Tsjoeng
Hsi, hebben voor het eerst gemeenschappe
lijk aan maarschalk Tsjang Kai Sjek een
telegram gezonden, waarin zij er hun leed
wezen over uitspreken, dat de actie in het
westen door de Nanking-regeering niet be
grepen is. Het zuidwesten laat zich slechts
leiden door den wil, zich met de wapens te
verzetten tegen den vijand.
De generaals verklaren zich tegen een
burgeroorlog en dringen bij de Nanking-
regeering opnieuw aan op gemeenschappe-
lijken tegenstand, waarvoor de zuidweste
lijke troepen van Nanking het bevel tot cp-
marscheeren verwachten.
De toestand.
De Belgische minister van Binnenlandsche
Zaken, de Schrijver, heeft gistermiddag
voor de journalisten o.a. het volgende ver
klaard:
„Al nemen de stakingen nog niet af, toch
wijzen de berichten van dezen morgen op
een onbetwistbare ontspanning. De regee
ring volgt de gebeurtenissen van zeer
nabij. Zij tracht de bevolking te begrijpen,
doch wenscht niet van vooroordeel blijk te
geven.
De stakingen hebben zich nog uitgebreid,
onder meer in de textielnijverheid, doch de
toestand blijkt in het algemeen kalm, afge
zien van het optreden van bepaalde groepen.
De minister behandelde vervolgens breed
voerig de incidenten, en wat er gedaan
wordt om deze te bestrijden. Het blijkt, dat
de genomen maatregelen goede resultaten
hebben opgeleverd".
Tot zoover de minister. De stakers hebben
vannacht de houten brug van Bernier, op
den weg van Bergen naar Valenciennes, in
brand gestoken. Spoedig werden genie
troepen ontboden, die de brug hebben her
steld, welke reeds weer voor het verkeer is
opengesteld.
Gisteren werd het werk hervat in ver
schillende fabrieken te Ukkel en Vrost. Een
poging der stakers om een fabriek in de
omgeving van Brussel te bezetten, werd ver
ijdeld. De stakers werden door de politie
uiteengedreven. Alle samenscholingen en
optochten blijven verboden.
In de Borinage daarentegen is de staking
uitgebreid. Het werk werd er gister stil-
gelegdoun. in eenige fabrieken.
Te Grand-Kleez heeft een 100-tal stakers
gepoogd, de suikerfabrieken te bezetten, wat
echter mislukte door het tijdig ingrijpen der
gendarmerie. Te Gent ligt de textiel-nij ver
heid volkomen stil.
Meer dan 30.000 arbeiders hebben het
werk neergelegd. In de metaalnijverheid
worden 14.000 arbeiders door de staking ge
troffen.
Te Ronsse in Oost-Vlaanderen werd
heden het bedrijf stilgelegd in eenige weve
rijen.
Voor wat de toestand in Limburg betreft,
de staking is daar algemeen in alle kolen
mijnen, en 18.000 arbeiders zijn erbij be
trokken. Slechts in het Zuiden der provin
cie doen zich nu en dan incidenten voor,
veroorzaakt door stakers, die uit Luik
komen afzakken. De gouverneur der pro
vincie heeft er het verkeer per rijwiel op
de openbare wegen verboden, alsmede elk
personenvervoer met autobussen of vracht
auto's, behoudens het vervoer met gecon-
cessionneerde diensten, in alle gemeenten
ten Zuiden van den spoorlijn Haelen, Has
selt, Maastricht.
De toestand in het Antwerpsche.
Het personeel der sleepbooten in de
binnenvaart heeft heden het werk neerge
legd uit solidariteit met de havenarbeiders
en tevens verhooging van loon geëischt met
25 pet en verbetering der arbeidsvoorwaar
den D,t betreft niet alleen de haven van
Antwerpen doch ook die van Gent en
!Sa,?r00r Iigt de W«>eepv.,rt
HruSge is gister staking uitgebroken
in een metaalfabriek, waarbij 700 arbeiders
betrokken zijn. Men vreest, dat de staking
daarop andere industrieën zal overslaan.
Het socialistische algemeene vakverbond
van bedienden in het gebied van Charleroi
heeft het parool tot de algemeene staking
uitgegeven voor alle bedienden van handels
firma's, fabrieken en banken. De plaatse
lijke af deeling van het christelijke nationale
vakverbond van bedienden heeft een der
gelijke beslissing genomen. Talrijke taxi-
chauffeurh in de stad staken.
In Brussel nieuwe stakingen.
In de omstreken van Brussel zijn de ar
beiders van een reeks bedrijven in staking
gegaan. Ook in Brussel zelf begint het te
spannen, o.m. (in de groote warenhuizen en
bij de verzekeringsmaatschappijen. Er
wordt een krachtige stakingspropaganda,
vooral in Brabant gevoerd, waar de gen
darmerie de gas en electriciteitsbedrijven
heeft bezet, o.m. ook te Leuven. Volgens de
„Libre Belgique" houden militairen de be
langrijke fabrieken in de omgeving van Luik
bezet.
Tal van samenscholingen.
In de Borinage hebben de gendarmen her
haaldelijk moeten optreden om samenscho
lingen te verspreiden. Te Frameries werden
mijnwerkers, die een mijn wilden bezetten,
door de gendarmen in hun pogingen belet.
De gouverneur der provincie Henegouwen,
heeft een beroep gedaan op het leger. Troe
pen bezetten thans de voornaamste punten.
In de omgeving van Brussel.
In de omgeving van Brussel is op ver
schillende plaatsen staking uitgebroken.
In Brabant worden de gasfabrieken en de
electrische centrales door militairen be
waakt. Herhaaldelijk worden pogingen ge
daan om de spoorwegen te bewegen, zich bij
de stakingsbeweging aan te sluiten. Er
wordt zelfs gedreigd met het opblazen der
sporen.
Te Charleroi werd door de christelijke en
socialistische syndicaten de algemeene sta
king geproclameerd.
Schietpartij in Quaregnon.
Gisteravond tegen negen uur heeft te
Quaregnon een heftige botsing tusschen
Gendarmes en stakers plaats gevonden.
Een staker loste op dat tijdstip, toen het
duister werd, een aantal revolverschoten op
een groep gendarmes nabij het daar geves
tigde Volkshuis. Deze staker werd door een
aantal andere stakers bijgestaan. De gen
darmes beantwoordden het vuur met hun
karabijnen, waarop de stakers op de vlucht
sloegen. Een hunner werd in den buik ge
troffen.
Een 52-jarige vrouw die toevallig passeer
de en getuige was van het gebeurde, schrok
zoodanig, dat zij ter plaatse overleed. De
gendarmes drongen vervolgens het Volks
huis binnen, deden dit ontruimen en ver
richtten verscheidene arrestaties. Per
vrachtauto werden de arrestanten vervoerd.
Onderweg echter werd de vrachtauto door
een aantal stakers overvallen, zoodat de
gendarmes zich ten tweeden male gedwon
gen zagen van de vuurwapens gebruik te
maken. Zij slaagden erin de stakers te ver
drijven en de arrestanten in verzekerde be
waring te stellen.
Het is in Quaregnon Monsville vrij heftig
toegegaan tusschen de stakers en de gen
darmerie.
De arbeiders hadden de toegangswegen
tot deze in de Borinage gelegen plaats met
barricaden versperd en ter belemmering
van de gendarmes ook glasscherven uitge
strooid.
Laat in den middag werd een bereden
afdeeling gendarmes naar Monsville gezon
den om de orde te herstellen. Deze werd
met steenen ontvangen. Later vielen ook
schoten.
De botsingen in Quaregnon.
Na de incidenten in Monsville en Quareg
non. zijn ook barricaden opgeworpen in
Jemappes en Cuesne. De gendarmerie
wachtte op versterkingen uit Bergen en
ging vervolgens over tot bezetting van alle
barricades.
Zij is de toestand meester. Men is niet
voornemens de thans geldende ordemaatre
gelen te verscherpen. Verscheidene arbei
ders, die uit Waremmes kwamen om de ar
beiders van de ijzergieterij te Sainttrond in
Limburg tot staking op te zetten, zijn ge
arresteerd. In Luik heeft een vergadering
van mijnwerkers besloten op zijn minst tot
Zaterdag in staking te blijven, d.w.z. tot den
dag, waarop de paritaire commissie uit
spraak zal doen. Van alle punten uit het
gebied komen berichten over arrestaties.
V*
