DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
In België eveneens een socialistisch
eenheidsfront
een luchtaanval op Madrid te wachten
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIES
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 174
\a de goedkeuring van de nieuwe sociale weiten
is België's politiek onzeker.
Dovaluatie bracht geen heil.
Zaterdag 25 Juli 1936
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
138» Jaargang
Pc woelingen in Spanje.
Reeds verscheidene ministeries gebombardeerd door de
opstandelingen, die zienderoog veld winnen.
In San Sebastian heerscht anarchie.
Postverbinding met
Spanje verbroken.
J
ALKMAARSCHE COURANT.
Dit nummer bestaat uit vier bladen. Directeur: C. KRAK.
Van onzen Brusselschen correspondent.
Brussel, 24 Juli 1936.
Er zijn vaststellingen welke door
geen enkele redeneering kunnen wor
den ongedaan gemaakt en bij de be
oordeeling van wat er in de laatste
tijden in België is gebeurd kan men
best beginnen met het onderzoek van
de maandelijksche werkloozensta-
tistiek. Hieruit blijkt dat de opslor
ping van de werkloosheid geleidelijk
voortgang vindt. Begin Juli waren er
nog slechts een 100.000 tal arbeiders
volledig werkloos in het land, met
90.00 gedeeltelijke werkloozen. De
statistiek wijst aan dat er in Januari
1935 223.000 volledige en 158.000 ge
deeltelijke werkloozen waren in Bel
gië en in Januari 1936 167.000 vol
ledige en 100.000 gedeeltelijke. In
April van dit jaar waren er 117.000
volledige en 100.000 gedeeltelijk werk
loozen. In Mei 1936 waren de cijfers
onderscheidenlijk 110.000 volledige
werkloozen en 86.00 onvolledige.
Voor Juni telde men dus 102.000 volle-
j dige en 90.000 gedeeltelijke werkloozen en
men moet teruggaan tot 1931 om een zoo
gunstige statistiek te vinden waarbij men
niet mag vergeten, zooals de economist
Fernand Baudhuin heeft doen opmerken
dat sedert 1931 de arbeidersbevolking met
150.000 is toegenomen, waarvan een derde
zich op de arbeidsmarkt doet gelden. Waar
uit de professor het besluit trekt dat Bel
gië thans zooveel arbeiders bezigt als in
1929. Hij voegt er echter bij dat meer dan
waarschijnlijk deze verbetering niet zal
duren en dat zelfs een verslechting van den
toestand niet is uitgesloten.
Dat zijn natuurlijk veronderstellingen,
doch men is hier over 't algemeen bekom
merd over de toekomst in verband met de
nieuwe lasten die op de ondernemingen
drukken tengevolge van de goedkeuring,
door de Kamer, van de wetten op het be
taald verlof, op de 40-urige werkweek en
op de verhooging van de gezinstoelagen,
waarbij ook nog de loonsverhoogingen
moeten worden gevoegd. De verschillende
wetten vonden een groote meerderheid in
de Kamer. Deze op het betaald verlof werd
aangenomen met algemeenheid van stem
men, alsmede deze op de syndicale vrij
heid. Het ontwerp op de invoering van de
40-urige arbeidsweek kreeg 160 stemmen
bij 23 onthoudingen. Een aanpassing van
de arbeidsomstandigheden die door de de
valuatie werden geschapen moest onver
mijdelijk geacht worden omdat zij redelijk
is. Wij hebben herhaaldelijk aangetoond
dat de devaluatie niet ten bate van de
loontrekkende bevolking is geweest. Men
heeft terecht de operatie „a sens unique"
genoemd. Doch de wijze waarop deze aan
passing is tot stand gekomen, onder be
dreiging van straatbetoogingen, van sta
kingen, verdient geen lof. De nieuw ge
vormde regeering treft hieromtrent geen
blaam, vermits de moeilijkheden beston
den toén zij het bewind in handen nam. De
stekingen en alle andere uitingen van on
tevredenheid heeft zij als eerste moeilijk
heden op haar weg ontmoet en haar taak
was ongetwijfeld verzoenend op te treden.
Zij heeft dit gedaan door zooveel mogelijk
het standpunt van de arbeiders te kiezen
en zoodoende zijn de socialisten die in de
regeering zetelen er in geslaagd een groot
deel van hun programma uit te voeren. Er
was eigenlijk geen keus mogelijk, vermits,
zooals gezegd een aanpassing meer dan
noodig was. Dit toont eens te meer aan dat
een devaluatie steeds een avontuurlijke
oplossing blijft. Men moet zich niet blind
staren op de mkele economische voordee-
len die zij meebrengt. De eisch van betaald
verlof, minimum zes dagen, heeft vrijwel
geen tegenkanting gevonden, evenmin deze
van de syndicale vrijheid. Over de loons
verhoogingen is er in de paritaire, dus
verzoeningscommissie onderhandeld en in
de meeste gevallen is er een accoord tot
stand gekomen. Voor de bedrijven die geen
paritaire commissie hebben is de minister
bemiddelend opgetreden. Voor die bedrij
ven zijn nu ook paritaire commissies opge
richt of zijn maatregelen genomen met dit
doel. Er is uit de beweging dus een ver
sterking gevolgd van de regelende organi
saties op de arbeidsmarkt, doch dit mist
vrtfwül ille waarde voor zoover de over
eenkomsten die worden afgesloten geen
bindend karakter heben. Men heeft het
voortdurend moeten beleven dat vrijwil
lig afgesloten overeenkomsten werden ver
broken zonder dat zelfs een beroep werd
gedaan op de paritaire commissie. Vele
nieuwe overeenkomsten hadden kunnen
getroffen worden zonder dat het daarom
tot een staking komen moest. Dit wijst op
de atmosfeer waarin dit alles is gebeurd.
Opvallend is geweest dat ook van de zijde
der bedienden aan staking is gedaan, wat
men hier nog niet gewoon was.
De 40-urige werkweek is ingevoerd, in
beginsel, zonder dat de patroonsorganisa
ties hieraan hun goedkeuring hebben ge
hecht. Men heeft berekend dat de betaalde
verlofdagen een verhooging meebrengen
van de lasten der industrie en van den
handel met 2 percent. Wat de lasten be
treft die uit de 40-urige arbeidsweek zul
len volgen, deze worden geraamd op 20
percent. Dit wordt gevaarlijk geacht, voor
al daar bovendien algemeen ook het basis-
loon is verhoogd.
Alleen de toekomst zal dit kunnen uit
maken, natuurlijk want er zijn ook econo
misten die na een studie van het probleem
tot de slotsom zijn gekomen dat België
door de maatregelen van allen aard wel de
grens heeft bereikt v^n wat door de onder
nemingen kan worden gedragen, maar dat
deze stoutmoedige economische en sociale
politiek wel degelijk mogelijk is zonder
aan hun vitaliteit te schaden, dat zij inte
gendeel moet worden gewaardeerd want
dat aldus op normale wijze, door evolutie,
een aanpassing gebeurd aan nieuwe be
hoeften, bestaande mogelijkheden worden
verwezenlijkt, die zoo niet in de toekomst
toch verscholen liggen en dan wellicht
door veel ergere schokken zouden tot
stand komen.
De regeering heeft overigens op ver
standige wijze gehandeld. De wet die goed
gekeurd is voorziet dat de regeering, in
kabinetszitting vereenigd wat uitzon
derlijk is geleidelijk den arbeidsduur tot
40 uren per week kan verminderen, voor
wat betreft de arbeiders die te werk ge
steld zijn in gevaarlijke, ongezonde of
pijnlijke bedrijven. Alvorens hiertoe over
te gaan moeten eerst de paritaire commis
sies worden geraadpdleegd, evenals de
beroepsvereenigingen van patroons en
werklieden. De regeering kan dus rem
mend optreden. Doch de heer Delattre,
minister van arbeid, heeft verklaard, dat
niets de gedachte van de 40-uren week kan
tegen houden. Hij zegt waarschijnlijk wel
de waarheid en men mag dus wel aanne
men dat tenslotte de rem, die door de re
geering kan worden gehanteerd, maar
weinig zal worden gebruikt, mede ook on
der invloed van de syndicale organisaties
die van de gelegenheid hebben gebruik
gemaakt om hun kracht te meten ten over
staan van een regeering waarin de socia
listische leiders de hefboomen beheer
schen. In de wet wordt niet gezegd dat de
werktijd kan worden verminderd zonder
dat het weekloon wordt verlaagd. Doch
uit het commentaar van de wet door de
regeering in het parlement gedaan, blijkt
ten overvloede dat van loonsverlaging
geen sprake zal kunnen zijn. De heer Van
Zeeland heeft in een academische rede
zelfs zijn verantwoordelijkheid eemgszins
trachten te dekken door te spreken over
de veiligheidsmarge die België verloren,
heeft en over het feit dat het land nu het
slachtoffer kan worden van de minste
buitenlandsche gebeurtenis. Wat kan doen
besluiten dat inderdaad de maatregelen
onvoldoende voorbereid en bestudeerd zijn
goedgekeurd geworden. Hopen we voor
België dat zulks ten slotte niet bezwaarlijk
zal blijken te zijn.
Tijdens de verschillende troebelen die
plaats gehad hebben heeft de gendarmerie
en heeft de politie talrijke arrestaties ver
richt en processen-verbaal opgesteld. Dit
heeft de socialistische leiders een indigestie
bezorgd en op hun aandrang heeft Van
Zeeland zich laten verleiden een amnestie'
ontwerp te doen goedkeuren voor sta
kingsfeiten, dit zonder het minste onder'
scheid. Dit wordt algemeen beschouwd als
een gevoel van zwakheid, hetwelk, ge
voegd bij de waarlijk ongelooflijk zwakke
manier waarop de minister van binnen-
landsche zaken de gendarmerie in het par
lement heeft verdedigd tegen de aanvallen
van socialistische en andere woordvoer
ders, een zeer jammerlijken indruk heeft
gemaakt.
Dit alles moet gezegd om de atmosfeer
aan te duiden waarop hier fel wordt ge-
sproken over de totstandkoming van een
linksch volksfront naar Fransch en
Spaansch voorbeeld. De communisten zijn
felle voorstanders van het volksfront. De
socialisten ook. Van liberale zijde is er
niet het minste enthousiasme. Bij de chris
ten-democraten is er een bepaalde afzij
digheid. Men beschouwt het onmogelijk de
bondgenooten te worden van de commu
nisten in een verbond, dat hen slechts ge
legenheid zou geven tot betere propagan
da, terwijl zij zelf onaangetast zouden
blijven, vermits zij slechts als organisatie
een politiek aanbrengen zonder syndica
ten, kooperatieven, enz. Bij de socialisten
is het volksfront vrijwel een afgedane
zaak, voor zoover de sympathie waarmee
het denkbeeld is onthaald kan worden be
schouwd als een aanwijzing voor het be
sluit dat volgen moet. Men legt het er op
aan het volksfront tot stand te brengen en
zoo heeft men in de Kamer den commu
nist Jacquemotte kunnen zien optreden
als bondgenoot van de regeering om tegen
de rexisten te manoeuvreeren bij hun in
terpellatie over de politie-financieele
schandalen. De politiek bevat dergelijke
verrassingen, waarover men zich niet al
te zeer dient te verwonderen.
De Spaansche regeering consolideert
haar positie te Madrid en Barcelona
en schijnt te San Sebastian de over
hand te hebben. De uitslag van den
strijd met de rebellen ten noorden van
Madrid lijkt nog onzeker.
De ernst van den toestand wordt
onderstreept door het feit, dat sche
pen van verschillende landen reeds
honderden vreemdelingen hebben ge-
evacueerd en dat een voortzetting van
deze uittocht door de diplomatieke
vertegenwoordigers en de consuls der
verschillende landen dringend nood
zakelijk wordt geacht. Met name de
situatie te San Sebastian wordt als
zeer ernstig beschouwd.
Gistermiddag maakte de regeering door
de radio bekend, dat de rebellen in de
Siërra de Guadarrama ten noorden van
Madrid volkomen op de vlucht zijn ge
slagen. De opstandelingen, die Guadala-
jara omsingelden, zijn uiteengejaagd. Het
spoorwegverkeer tusschen Madrid en het
oude paleis van de Spaansche koningen,
El Escurial, is thans hersteld. Verscheidene
winkeliers in de hoofdstad hebben de re-
publikeinsche vlag geheschen op het be
richt, dat in de dagbladen en door de radio
werd gepubliceerd, dat de regeeringstroe-
pen een overwinning hebben behaald.
Ook uit Barcelona komen voor de regee
ring gunstige berichten. De generaliteit
heeft namelijk door de radio bekend ge
maakt, dat haar luchtmacht met succes
Baragossa gebombardeerd heeft. Een van
de kolonnes uit Barcelona heeft Jaca her
overd.
De Catalaansche regeering heeft voorts
aan journalisten medegedeeld, dat de re
geering in Andalusie, geheel meester is
van de situatie, behalve in Sevilla en
Cadiz. Verder houden de opstandelingen
alleen een gedeelte van Arragon, van
Galicië en van het oude Castillië bezet.
Daarentegen meldt de zender te Sevilla,
die zich nog steeds in handen der opstan
delingen bevindt, dat een aanval der
luchtstrijdkrachten van generaal Franco
op Madrid zou zijn uitgevoerd. Verschei
dene ministeries moeten getroffen zijn.
Voorts meldde de zender, dat de kruiser
Almirante Gervera zich heeft aangesloten
bij de groep militairen, die thans het
hoofdkwartier in Burgos heeft.
Uit Burgos zelf wordt gemeld, dat de
steden Bilbao, Ciudad Rodlrigo en Ferrol
zich bij de opstandelingen aangesloten
hebben. De regeeringstroepen zouden bij
Avila, Orense en Zamora na felle gevech
ten zijn verslagen.
De strijd in en om San Sebastian.
Naar verluidt wordt de toestand in San
Sebastian steeds neteliger. De leden van 't
volksfront zouden besloten hebben de
vrouwen en kinderen uit de stad te evacu-
eeren, ten einde ze te behoeden voor de
gevaren van een beschieting. Sedert gis
terochtend hoort men te Hendaye het ge
donder van de kanonnen uit de richting
van San Sebastian.
Een speciale correspondent van Havas
seint uit Henday, dat het station van San
Sebastian niet in brand is gestoken. Om
trent den Donderdag tusschen fascisten en
volksfronttroepen geleverden strijd wordt
nog verteld, dat de fascisten, die in het
hotel Maria Christina verschanst zaten, na
een vuurgevecht de witte vlag hebben ge
heschen. Toen de volksfronttroepen daar
op naderden werd het vuur wederom ge
opend, zoodat een aantal slachtoffers vie
len. Het vuurgevecht verdubbelde daarop
weer in hevigheid; toen de regeeringstroe
pen eindelijk 't hotel binnendrongen von
den zy daar de lijken der opstandelingen,
die klaarblijkelijk zelfmoord hadden ge
pleegd om niet in handen van hun tegen
standers te vallen.
Uit dezelfde bron wordt gemeld, dat een
bepantserde trein, voorzien van mitrail
leurs gereed staat op het station van Irun
met twee locomotieven, een achter en een
voor den trein, om de loyale troepen te
steunen. Ten slotte wordt vernomen, dat
alles normaal zou zijn in Salamanca en
Bilbao, welke steden de regeering van
Madrid gehoorzaam zijn gebleven.
De carabineros in de provincie Guipuz-
coa, waar zij de hevige aanvallen van de
opstandelingen moeten opvangen, terwijl
gewapende burgers politiediensten ver
richten, hebben versterking van geregel
de troepen ontvangen. Barricades van
zandzakken zijn opgericht rondom de bu-
reaux van het volksfront. Jongelieden, die
vermoeid zijn door verscheidene dagen
zonder slaap, rusten hierbij met het ge
weer in den arm. Dokters en verpleegsters
wordt verzocht zich aan te melden.
De burgemeester van San Sebastian
heeft de bevolking verzocht zich op rant
soen te stellen, aangezien de voorraden
verminderen. Niettegenstaande de staking
werken de bakkers door en de arbeiders
organisaties zorgen voor het ronddeelen
van het brood. De commandant van het
fort Guadelupe nabij Fontarabie, die het
vuur wilde openen op San Sebastian, en
vervolgens het fort in de lucht wilde
blazen, heeft zich overgegeven. Hierdoor
is een gevaar voor de omringende bevol
king gekeerd.
De minister van binnenlandsche zaken
deelt overigens mede, dat een radio-bericht
uit Bilbao is ontvangen van den gouver
neur aldaar, waarin deze mededeelt, dat de
opstandelingen uit San Sebastian zijn ver
dreven door twee afdeelingen regeerings-
getrouwen. Een groot aantal opstandelin
gen is gevangen genomen. Twee afdee
lingen regeeringstroepen zijn thans op
weg naar Vitoria, waar men verwacht dat
de opstandelingen zich binnenkort zullen
overgeven.
Nieuwe bewegingen in het Noorden.
Een speciale correspondent van het
D.N.B. seint:
Aan de Spaansche zijde van de rivier
de Bidassoa heerscht weer een drukker
verkeer. Van Spanjaarden, die naar de
Fransche zijde van de rivier gekomen wa
ren, vernamen wij, dat de plaatselijke lei
ding van het volksfront bevel heeft gege
ven tot onmiddellijke ontruiming van alle
langs de rivier gelegen huizen en den be
woners den raad heeft gegeven zich naar
Fransch gebied te begeven. Het schijnt
dus, dat de oostelijke af deeling van den
noordelijken groep van generaal Mola een
begin heeft gemaakt met den opmarsch
naar de kust. Ook de midden-afdeeling die
oprukt in de richting van het midden der
lijn PironSan Sebastian, zou weer in be
weging zijn gekomen.
Van de westelijke afdeeling die van
Tolosa naar den westrand gedirigeerd
wordt, is tot dusverre nog geen bericht
ontvangen. Van vluchtelingen uit San
Sebastian is het verhaal afkomstig dat
daar alle aanzienlijke personen, die als na
tionalistisch of rechtsgeoriënteerd bekend
staan, dan wel hun familieleden door de
mannen van het volksfront als gijzelaars
gevangen zijn gezet. Het doel hiervan zou
zijn een aanval op de stad af te wenden.
Dit zou dan, tezamen met de groote ter
reinmoeilijkheden het langzame oprukken
van de strijdkrachten van generaal Mola
verklaren. De stemming bij de troepen van
Mola schijnt uitstekend te zijn.
Barcelona begint er weer normaal
uit te zien.
Weliswaar rijden de trams te Barcelona
nog niet, omdat de vernielde stroomdraden
moeten worden gerepareerd, doch de onder-
grondsche spoorweg rijdt sinds gistermorgen
weer. Daar de meeste arbeiders en em
ployé': de door de vakvereenigingen gege
ven order, het werk te hervatten, hebben
opgevolgd, biedt Barcelona een veel nor
maler aanblik dan tevoren. De meeste café's
zijn heropend, alsmede de zaken, die de eer
ste levensbehoeften verkoopen.
Bij de Nederlandsche postad
ministratie is bericht ontvangen,
dat de postverbindingen met
Spanje zijn verbroken, zoowel
voor brief- als voor pakketpost.
Verzending geschiedt alleen op
risico der afzenders. Postverzen
ding naar Portugal blijft nog
mogelijk, doch alleen met ver
traging langs den zeeweg.
Aaneensluiting van linksche par
tijen in Catalonië.
Volgens te Parijs ontvangen berichten
hebben de communistische artij van Catalo
nië, de Spaansche socialistische partij, de
Catalaansche proletarische partijen en So
cialistische Vereeniging van Catalonië te
Barcelona besloten zich in één partij aan
een te sluiten, welke den naam Vereenigde
socialistische partij van Catalonië zal dra
gen.
De nieuwe partij heeft een afdeeling van
1000 man gevormd, die onder bevel van een
communist naar Saragossa zal oprukken.
Steeds meer anti-fascistische militie
naar Saragossa.
Gistermiddag is een nieuwe afdeeling
anti-fascistische militie, groot 3000 man,
naar Saragossa vertrokken. Voorts is een
kolonne van 2000 man gevormd voor het
zelfde doel in Tarragone. Tenslotte is een
derde kolonne samengesteld, die 2500 man
zal omvatten, eveneens anti-fascistische bur
gers. De drie afdeelingen zijn rijkelijk voor
zien van wapenen en munitie. Zij beschik
ken over zware en lichte artillerie en wor
den begeleid door een eskader vliegtuigen.
De bescherming van de buitenlanders.
De correspondent van Havas te Hendaye
bericht, dat de onzekerheid welke bestond
inzake de buitenlandsche gezantschappen te
San Sebastian, thans heeft plaats gemaakt
voor vrees; de gezantschappen van Enge
land, Frankrijk en Duitschland zijn geïso
leerd. In de kelders van laatstgenoemd ge
bouw zouden vele Franschen een toevluchtt
hebben gezocht. De Fransche torpedojager
Indomptable werd gistermiddag voor San
Sebastian verwacht en men zal trachten
met een minimum risico de opgeslotenen te
redden.
In de Spaansche wateren bevinden zich
op het oogenblik talrijke Britsche oorlogs
schepen, o.a. twee torpedojagers te San
Sebastian. Reeds zijn vele vreemdelingen
door deze schepen aan boord genomen. Het
Engelsche oorlogsschip de Devonshire is ie
Palma, de hoofdstad van Mallorca aange
komen, eveneens om Britsche onderdanen
aan boord te nemen.
Voorts heeft het Amerikaansche mail
schip Exeter, dat op weg was naar New
York, van de reederij bericht ontvangen, de
passagiers aan land te zetten en naar Bar
celona te gaan om hier de Amerikaansche
onderdanen aan boord te nemen.
De Duitsche pantserschepen Admiraal
Scheer en Deutschland zijn uitgevaren en
worden binnen enkele dagen voor de Spaan
sche kust verwacht.
Een interview met ex-koning
Alfonso.
Koning Alfonso heeft in een interview met
de „Paris Soir" verklaard, dat hij niet over
een onmiddellijke terugkeer naar Madrid
dacht. Koning Alfonso, die zich op het
oogenblik op een kasteel in Slowakije be
vindt, verklaarde verder o.a. dat de opstand
een nationale beweging vormt, waardoor
de monarchisten en de rechtsche partijen als
uitsluitend doel willen bereiken het over
winnen en afschaffen van het roode regime
der linksche partijen, die zich schuldig heb
ben gemaakt aan ernstige ongelukken.
Spanje zal gered worden. Tenslotte verklaar
de de ex-koning zich bereik terug te kee-
ren, wanneer het vaderland hem roept
Luchtaanval op Madrid?
De nog steeds in handen der opstande
lingen zijnde zender van Sevilla meldde
gisteren dat een aanval der luchtstrijd
krachten van generaal Franco op Madrid
zou zijn gepleegd. Verscheidene ministeries
en het schietterrein Ge taf e zouden gebom
bardeerd zijn.
Voorts meldt de zender, dat de kruiser
Almirante Gervera zich zou hebebn aange
sloten bij den groep militairen, die thans
zijn hoofdkwartier in Burgos heeft. Hier
zou een regeer uigscooite gevormd. Verder
k'