DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
IRUN HEDENMORGEN GEVALLEN.
Deze Coaraot wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 1—5 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Ho- %09 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Vrijdag 4 September 1936
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
138e Jaargang
DeSpaansche revolutie
De stad bij verrassing genomen.
Regeeringstroepen over de Fransche grens gevlucht.
DE STRIJD OM DE STAD.
Van andere fronten.
Zaanlandsche Bank vraagt
surséance van betaling aan.
Staat van beleg in geheel
Palestina?
ALKMAARSCHE COURANT.
Naar de speciale correspondent van
het Duitsche Nieuwsbureau meldt, zijn
de troepen van generaal Mola er van
morgen om 7 uur in geslaagd, de stad
Irun, om het bezit waarvan zoo verbit
terd gestreden is, te veroveren.
Gebruik makend van het nevelaohtige
weer konden de rechtsche troepen door
een verrassende manoeuvre tot de op
ongeveer 800 meter voor de stad ge
legen voorloopige stellingen doordrin
gen. Na een kort geweer- en mitrail-
leurvuur gelukte het den opstandelin
gen de regeeringsaanhangers terug te
dringen, die zich daarop in wilde vlucht
over de internationale brug bij Hendaye
op Fransch gebied in veiligheid tracht
ten te brengen.
Terwijl gistermiddag de nieuwe batterijen
der regeeringstroepen voor Irun, bestaande
uit berggeschut en eenige 75-m.m.-kanon
nen, ononderbroken de hoogte van San Mar-
cial thans in handen der opstandelingen
met granaten bestookten, zonder zicht
bare schade aan te richten, was de tegen
partij bezig met het versterken van haar
stellingen. Duidelijk was van de hoogten
van Behobie te zien hoe stoeten muilezels
langs de steile berghelling achter het op-
standelingenfront geklommen waren met
naar het schijnt machinegeweren en onder-
deelen van bergkanonnen. Later werd het
in Behobia,, tegenover het Fransche Behobie
met het verkeer op straat weer drukker. Men
zag hoe gewonden weggebracht werden en
hoe ambulancewagens in de richting van
Irun wegreden. Ondanks het groote gevaar
trachtten de laatste bewoners van Behobia
nog hun have en goed zooveel mogelijk
over de brug op Fransch gebied in veilig
heid te brengen. Dekking zoekend aan de
leuning der internationale brug stonden
leden der militie, die stroomafwaarts den
weg onder vuur hielden, waarlangs de recht-
schen oprukten. De pantsertrein stond mid
den in Behobia en vuurde onophoudelijk
met zijn machinegeweren.
In het begin van den middag waren drie
vliegtuigen van de opstandelingen boven
Irun en Fontarabie verschenen en hadden
zeven bommen omlaag geworpen. Ter be
antwoording daarvan kwamen op een ge
geven oogenblik twee snelle regeerings-
vliegtuigen, die de Woensdag door de op
standelingen genomen stellingen van betrek
kelijk geringe hoogte met bommen be
stookten. Vervolgens achtervolgden deze toe
stellen het inmiddels teruggekeerde vlieg
tuig der opstandelingen, dat Irun en de
batterijen bij Fontarabie en tusschen Irun
en San Marcial gebombardeerd had.
Later op den middag begonnen troepen,
die verzameld waren bij La Puncha thans
gelijk men weet eveneens een stelling der
opstandelingen na opgerukt te zijn langs
de Bidassoa, den aanval op Behobia onder
dekking van auto's met mitrailleurs. Van
de tegenoverliggende berghellingen kwa
men nu eveneens manschappen; het waren
er zeker wel 1500, die gebukt tusschen het
Struikgewas, aanstormden. De verslaggever
meldt, hoe zij op minder dan twintig meter
langs hem kwamen: men onderscheidde ge
makkelijk de Marokkaansche legioen-sol
daten door hun witten tulband. Het gevecht
ontspon zich thans in alle hevigheid. De
eerste aanvallers vielen reeds onder de
mitrailleurkogels der regeeringstroepen, die
niet ophielden te schieten. Niettemin gingen
de opstandelingen voort. Eerst kwamen de
mitrailleur-auto's, daarna de Marokkanen
«n vervolgens de andere troepen. Intus-
schen verdedigde de militie van het Volks
front zich vastberaden. De aanvallers trok
ken kleine loopgraafkanonnen met zich mee,
Welke van tijd tot tijd in stelling werden
gebracht om te vuren en daarna rukten zij
Weer verder op. Langs den oever van de Bi-
dasoa had men op dat oogenblik zeker 200
man voorbij zien trekken, in de richting v au
de internationale brug, andere marcheerden
°P langs den weg van Irun naar San Mar
cial. Geregeld hoorde men het ontploffen
van de granaten; uit de huizen van Behobia
Werd voortdurend geschoten.
Artillerieduel.
Om vijf uur gistermiddag begon een bat
terij der opstandelingen op de hoogte van
San Marcos, welke den hoofdtoegang tot
Fontarabië beheerscht, op deze plaats en
®p den landweg van Irun naar Fontarrabie
Nu Irun in handen der opstande
lingen is gevallen, kan generaal
Franco alle strijdmachten aan het
Noordelijk front inzetten, om San
Sebastiac te veroveren. Daarmee
zou geheel het Noorden in handen
der opstandelingen zijn.
te schieten. Tegelijkertijd werd in Irun het
vuur op de helling tusschen San Marcial en
Irun geopend. Door tegenvuur werd een
tusschen San Marcial en Irun gelegen en
door de regeeringstroepen bezette fabriek
in brand geschoten, nadat deze in den loop
van den middag reeds door een vliegtuig der
opstandelingen gebombardeerd was. Een
geweldige rookwolk hangt over de oostelijke
zijde van Irun. Ook ten noorden van Irun
woedt een groote brand. Ook gistermiddag
zijn over de internationale brug by Hendaye
weer honderden vluchtelingen uit Fontara-
bië aangekomen.
Kort voor het invallen van de duisternis
verscheen weer een bommenwerper der op
standelingen boven Fontarabië, die bommen
wierp op de regeeringsbatterijen tusschen
Irun en Fontarabië. Tegelijkertijd werden
deze batterijen door de artillerie der op
standelingen onder vuur genomen.
In Behobia.
Een speciale correspondent seinde gister
avond 11 uur:
Wij naderen uiterst moeilijk het front,
terwijl de kogels over den rijksweg fluiten.
Te Behobie zijn de menschen in hun huizen
opgesloten. Soldaten der volksmilitie, ge
dekt achter zakken zand, vuren uit mi
trailleurs op de Marokkaansche legionnaris,
die naar de Bidassoa oprukken en die zich
om zes uur des middags nog op ongeveer
400 M. van de internationale brug bevon
den.
Het Spaansche dorp Behobia is een hel.
Uit ieder huis knallen de schoten. De op
standelingen vuren uit mitrailleurs. De ar
tillerie der opstandelingen bombardeert
Behobia en Irun. Twee granaten zijn neer
gekomen op den spoorweg bij het station
van Hendaye. Zij zijn niet ontploft.
Nauwer wordt de omsingeling.
Nog later meldt men ons:
De actie der opstandelingen werd op koel
bloedige en methodische wijze gevoerd,
zonder ook maar iets aan het toeval over te
laten. De aanval werd ontketend, toen uit
Pampeluna versterkingen waren aangeko
men.
Carlisten, legionnairs en Marokkanen, die
te Laguncha verzameld waren, wachtten de
orders af. De artillerie was verplaatst en
auto's met mitrailleurs kruisten op den weg
van Irun naar Burgos. De vliegtuigen ston
den gereed, uit Pampeluna te vertrekken.
Toen het signaal werd gegeven, trokken
de mannen op langs de Bidassoa of langs
den bergweg onder bescherming van ge
pantserde auto's.
De Marokkanen, kenbaar aan hun blauwe
tulbanden, schenen niet te letten op het mi
trailleur vuur, waardoor er velen van hun
vielen.
Des avonds was Behobia nog niet geheel
bezet. De volksfront-militie bood met de
laatste energie weerstand. Enkele offerden
zich op en trokken met dynamiet naar de
vijandelijke gelederen, waar zij een zekere
verwarring veroorzaakten.
Op 400 M. afstand van de internationale
brug gekomen, moesten de aanvallers halt
houden wegens het geweervuur uit de hui
zen en tusschen hun gelederen vielen de
granaten. Toch werd de omsingeling nau
wer en nauwer.
De atmosfeer in Behobia en Irun werd
steeds drukkende. De luchtraida volgden I
elkaar op en de granaten veroorzaakten een
groot aantal branden.
Zoo ging de nacht in, nog steeds onder
hevige gevechten
En overal heerschten groote opwinding,
ook op het Fransche grensgebied.
De vluchtelingen.
De naar Frankrijk gevluchte bevolking uit
Irun, Behobia en Fontarabië wordt ver
deeld over de zuid-westelijke streek. Giste
ren is te Bordeaux de eerste greep van 164
vluchtelingen aangekomen, welke onmid
dellijk ondergebracht werden in de stad.
Gisteravond werd nog een groot contingent
vluchtelingen verwacht!" waardoor het totaal
aantal uitgewekenen op ?*nstreeks 1000 zal
komen. Het gemeentebestuur van Bordeaux
neemt hulpmaatregelen, bijgestaan door de
militaire autoriteiten, die voor bedden zor
gen. Geleidelijk zullen de uitgewekenen
naar het centrum van Ffcaafcrijk worden
gebracht
Na de verovering van Irun.
Na den geslaagden uitmal, die vanmorgen
vroeg Irun in handen der opstandelingen
deed vallen, stonden de strijdkrachten van
generaal Mola even naA uuf direct voor de
Internationale brug bij hendaye. Een klein
aantal regeeringsaanhangers bood nog den
laatsten vertwijfelden tegenstand. De inter
nationale brug lag in het spervuur der nH-
trailleurs van de opstandelingen, zoodat de
toestroom van vluchtelingen, die in het be
gin van den morgen nog met honderden
tegelijk aankwamen, plotseling afgebroken
werd.
Niet slechts vrouwen, kinderen en andere
non-combattanten hebben vanmorgen het
veilige Fransche grondgebied opgezocht,
ook honderden regeeringsaanhangers heb
ben zich in wilde vlucht over de grens in
veiligheid gebracht. De vluchtelingen wer
den aan de Fransche zijde der brug door de
gendarmerie zorffeildig op waflens en mu
nitie gevisiteerd en daarna voor verder
transport in colonnes opgesteld.
Moordpartijen.
Verschrikkelijke moordpartijen hebben
zich naar Reuter nog uit Hendaye meldt
hedenmorgen afgespeeld, toen Irun in
handen der opstandelingen viel. De verde
digers der stad begonnen deze reeds te ont
ruimen, toen de strijdkrachten van generaal
Mola hun aanval deden. De regeerings
aanhangers staken, terwijl de vrouwen en
kinderen zich opmaakten om naar Frank
rijk te vluchten, de gebouwen in brand.
Na door twee opstandelingencolonnes
letterlijk verrast te zijn, werd onder de
volksfronttroepen een ware slachting aan
gericht.
Ook Behobia thans gevallen.
Om tien uur hedenmorgen hielden nog
slechts enkele posten der regeeringstroepen
in de nabijheid der internationale brug
stand, vanwaar zij op de onder goede dek
king oprukkende opstandelingen een sper
vuur richtten.
In Irun staan geheele huizenblokken in
brand, en doorloopen komen te Hendaye
nieuwe troepen gevluchte regeeringsmilities
aan, die voor het grootste deel de grens
rivier de Bidassoa zijn overgezwommen.
De bij Irun en Fontarrabië opgestelde
batterijen der regeeringstroepen hebben
zich sedert vanmorgen niet meer doen hoo-
ren. Later in den morgen zijn de opstande
lingen overgegaan tot een krachtigen aan
val tegen het op ongeveer 3 K.M. stroomop
waarts gelegen dorp Behobia, dat na een
buitengewoon hardnekkigen strijd werd in
genomen. Daar den regeeringsaanhangers
de terugweg naar Irun was afgesneden,
zwommen zij, nadat verdere tegenstand
nutteloos bleek, de Bidassoa over om zich
op Fransch gebied in veiligheid te brengen.
Successen van de regeering bij
Huesca.
De strydberichten uit andere deelen van
Spanje geraken eenigszins op den achter
grond door het relaas van de gevechten by
Irun. Intusschen is het ook daar verre van
rustig. Voor de poorten van Huesca is een
gevecht ontstaan waarbij de regeeringstroe
pen in het voordeel zijn. Enkele afdeelingen
van het Volksfront zijn reeds in de straten
van de stad doorgedrongen. Overigens is de
stad geheel ingesloten en alle verbindingen
zijn verbroken. De regeeringstroepen bekla
gen er zich over, dat de opstandelingen ge
bruik maken van strijdgas.
Een vliegtuig der regeering heeft gisteren
nog eens boven Oviedo gevlogen en een
„laatste waarschuwing" omlaag geworpen.
De soldaten worden uitgenoodigd zich tegen
hun leiders te verzetten.
Volgens een bericht van het radiostation
te Cadiz is een colonne anti-regeerings-
gezinde troepen opgerukt naar Toledo zon
der veel tegenstand te ontmoeten.
Nieuwe inboorlingentroepen
georganiseerd in Marokko.
In de Spaansche zone van Marokko orga-
niseeren de opstandelingen thans „Mehal-
la's", bestaande uit 5000 inlandsche solda
ten, die voor het grootste deel gerecruteerd
werden na den opstand. Verschillende Caids
der Rifinboorlingen die allen min of meer
verwant zijn aan Abdel Krim voeren het
bevel over deze troepen, die waarschijnlijk
den een of andere dag geroepen zullen wor
den ter vervanging van de op het oogenblik
in Spanje vertoevende „Regulares". Twee
duizend van de 12000 regulares die naar
Spanje zijn gebracht zouden thans buiten
gevecht zijn gesteld.
Het gerucht gaat dat zeker stammen der
Rifinboorlingen zouden hebben gedemon
streerd tegen het aanvaarden van het bevel
over een nieuwe Mehalla door den Caid
van den inboorlingenstam Beni-Ouriaghael.
Deze Caid zou overigens onlangs zijn gear
resteerd, doch de autoriteiten waren waar
schijnlijk van meening dat zijn diensten op
het oogenblik van nut zouden tonnen zijn.
De vrouwen van de mboorlingen die mo
menteel op het Iberische schiereiland strij
den hebben zich om steun gewend tot de
autoriteiten te Tetouan, die hun elk 25
pesata's zouden hebben ter hand gesteld. In
tegenstelling nfet zekere geruchten die on
langs ginpen als zou Abdel Khalac, Torres
de eigenlijke leider der nationaal Arabische
partij in de Spaansche zone zijn gearresteerd
is dit nooit het gevaHgeweest. Hij heeft
zelfs vergunning gekregen voor de uitgifte
rin Spaanschen zone van een Arabisch dag
blad El Rifs, waarvan het eerste nummer
een dezer dagen is uitgekomen, terwijl hij
tevens door de autoriteiten worden ge
steund.
DE SPANNING CHINA—JAPAN.
Het Tsjengtoe-incident
De vertegenwoordigers van het ministerie
van oorlog en marine hebben gisteren op
nieuw het incident van Tsjengtoe bespro
ken, in verband met het officieele rapport,
dat is ontvangen van den secretaris van de
Japansche ambassade in China, Matsumura
en den Japanschen consul te Tsjoeng King,
Kasuya, die ter plaatse een onderzoek heb
ben ingesteld naar het incident.
De definitieve houding van Japan zal
worden vastgesteld, nadat het rapport zal
zijn ontvangen van den ambtenaar, die of
ficieel naar Tsjengtoe is gezonden om een
onderzoek in te stellen en die de ministe
ries van buitenlandsche zaken, oorlog en
marine vertegenwoordigd.
Volgens berichten in de pers hebben de
Japansche inwoners van Hankou besloten
een resolutie te zenden naar Tokio, waarin
wordt verklaard, dat het incident van
Tsjengtoe een gevolg is van de anti-Ja-
pansche politiek van de Chineesche regee
ring en waarin de Japansche regeering
wordt aangespoord diepgaande maatregelen
te nemen, om dergelijke incidenten in de
toekomst te voorkomen.
MASSA-PROCES TEGEN COMMUNISTEN.
De volgende week zal voor den krijgsraad
te Kaunas het proces beginnen tegen 86
communisten, waaronder 17 vrouwen, die
ervan beschuldigd worden, tot opstand te
hebben opgeruid.
MIJNWERKERSSTAKING IN
ZUID-WALES.
Mijnwerkers weigeren naar boven
te komen.
De stakingstoestand in Zuid Wales heeft
zicht de laatste 24 uur nog meer verscherpt.
In de Bedwas mijn, die in het middelpunt
van het conflict staat, is vannacht staking
uitgebroken. De mijnwerkers weigeren
naar boven te komen, zoolang hun eisch tot
erkenning van den mijnwerkersbond van
Zuid-Wales als eenige bevoegde vertegen
woordiging der arbeidersbelangen niet is
erkend.
AARDBEVING MET NOODLOTTIGE
GEVOLGEN.
Vier mijnwerkers bedolven.
Tengevolge van een plaatselijk aardbe
ving zyn in een schacht van de drievuldig-
heids-myn vier arbeiders bedolven.
MASSA-VOEDSELVERGIFTIGING.
Tengevolge van het nuttigen van bedor
ven levensmiddelen zijn 140 arbeiders der
Japansche staats-spoorwegwerkplaatsen te
Omiya vergiftigd.
DE OMVANG VAN DE SCHADE OP
KOREA.
Officieel wordt meegedeeld door het mi
nisterie van overzeesche zaken, dat tenge
volge van den typhoon en de overstroo
mingen op Korea op 27 en 28 Augustus,
1596 personen zijn omgekomen, 1056 wor
den vermist en 2045 werden gewond. 5111
huizen werden vernield, 9066 beschadigd en
41.625 overstroomd.
Verder werden 966 visschersschepen weg
geslagen, 51 werden vermist, 2711 zijn ge
zonken, 1500 werden vernield en 1725 be
schadigd.
De keizer heeft een kamerheer gezonden
om een onderzoek in te stellen en hulp te
bieden.
Naar wij vernemen, heeft de Zaan
landsche Bank N.V. te Krommenie,
welke bijkantoren heeft te Zaandam en
Amsterdam, vanmorgen haar betalingen
gestaakt en surséance van betaling aan
gevraagd.
Tot deze maatregel is gisteren in een
vergadering van het bestuur besloten.
Den laatsten tijd was het vertrouwen in
de bank al eenigszins geschokt, waardoor
veel gelden aan haar beheer waren onttrok
ken en dus in dit opzicht het aantal gedu
peerden niet zoo groot is. Meer slachtoffers
zullen zich onder de spaarders bevinden.
De spaargelden n.1., welke men aanvan
kelijk van de rest afgescheiden had willen
houden, zullen echter toch by het overige
kapitaal getrokken worden.
De stukken betreffende de surséance-aan
vrage zijn reeds naar de rechtbank te Haar
lem verzonden.
Naar men weet, heeft in 1926 de Zaanland
sche Bank ook reeds een surséance van be
taling aangevraagd.
De door den typhoon van 27 Augustus
aangerichte schade.
Door het ministerie van overzeesche za
ken te Tokio wordt offiiceel medegedeeld,
dat tengevolge van den typhoon en de over
stroomingen op Korea op 27 en 28 Augustus,
1596 personen zijn omgekomen, 1056 worden
vermist en 2045 werd gewond; 511 huizen
werden vernield, 9066 beschadigd en 41.625
overstroomd.
Verder werden 966 visschersschepen weg
geslagen, 61 werden vermist, 2711 zijn ge
zonken, 1500 werden vernield en 1725 be
schadigd. De keizer heeft een kamerheer
gezonden, om een onderzoek in te stellen en
hulp te bieden.
GRAAF VAN COVADONGA MOET ZIJN
VROUW 250 DOLLAR PER MAAND
BETALEN.
De rechtbank heeft bepaald, dat de graai
van Covadonga aan zijn vrouw, van wie hy
gescheiden leeft, en die een alimentatie van
250 dollar per week had geëischt, 250 dol
lar per maand moet betalen. De graaf zal
ontbinding van zyn huwelijk trachten te
verkrijgen.
EPIDEMIE VAN KINDERVERLAMMING.
In Zweden.
In Zuid-Zweden heerscht een epidemie
van kinderverlamming. In het kleine stadje
Udevalle alleen zijn 118 gevallen.
WOLDEMARAS VRAAGT GRATIE.
De vroegere minister-president Wolde-
maras, die verleden jaar veroordeeld werd
tot 12 jaar dwangarbeid wegens deelnemen
aan een complot tegen de staat, heeft een
verzoek tot gratie ingediend Hy belooft
geen politieke agitatie meer te voeren en
zich alleen te wijden aan studie.
PETROLEUM ONTDEKT?
Op historische slagvelden.
By onderzoekingen op het slagveld van
Fornovo, waar in 1495 koning Karei V van
Frankrijk streed tegen de Italianen, ont
snapte methaangas uit den grond, men ge
looft, dat hier een aanzienlijke hoeveelheid
petroleum op minder dan 1000 meter in den
bodem ligt.
Iraksche voorstellen door Londen.
Het kabinet heeft zich Woensdag vooral
bezig gehouden met den toestand in Pa
lestina. Naar de ochtendbladen melden,
heeft het kabinet besloten, de „vredesvoor
stellen" van den minister van buitenland
sche zaken van Irak, die bepaalde concessies
aan de Arabieren behelsden, niet aan te
nemen.
De „Daily Telegraph" wijst er op, dat het
kabinet niet besloten heeft, de Joodsche im
migratie te beperken.
Het blad meent bovendien te weten, dat
de regeering wellicht den staat van beleg in
geheel Palestina zal afkondigen.
Engelsche manoeuvres plotseling
afgelascht.
De Engelsche legermanoeuvres voor de
eerste divisie, welke Woensdag te Sussex
een aanvang zouden nemen, zyn geheel on
verwacht afgelast.
In welingelichte kringen meent men, dat
het desbetreffend besluit van het departe
ment van oorlog een gevolg is van den nog
steeds niet opgehelderden toestand in Pa
lestina.
Men legt er zelfs den nadruk op, dat in de
zitting van het kabinet Woensdag 1.1. de
Palestijnache kwestie breedvoerig is bespro
ken, waarbij vermoedelijk zelfs de afkondi
ging van den staat van beleg over het ge-
