het nieuwe politiebureau
Een goed merk
VAN
HOUTENS
CACAO
v>
SOU
De 8 Octobervereeniging jubileert.
ALKMAARSCHE COURANT van ZATERDAG 3 OCTOBER 1036
Stad en Omgeving
Architectonische beschouwing over Kropholler's
nieuwste schepping.
gen aanwinst voor Alkmaar.
B
)U7E!
LUI
de nieuwe verpakking
Moge Alkmaar's ontzet nog eens door alle
stadgenooten eendrachtelijk
gevierd worden.
De feestplannen.
Thans, nu de werkzaamheden aan het
nieuwe politiebureau binnen korten tijd hun
einde zullen nemen en daarmede, niet al
leen dit nieuwe gebouw maar ook het ge
hele Kropholler-complex, bestaande uit:
het „Hooge Huys" het „Princenhof'en het
Politiebureau, in een toestand komt, waar
in het voorloopig wel blijven zal, is het
oogenblik gekomen om aan dit, uit stede
bouwkundig oogpunt, zoo belangrijke stads
deel en aan het nieuw-ontstane gebouw in
het bijzonder, onzen aandacht te schenken.
Een opmerkelijk verschijnsel is, dat de
werken van den architect Kropholler met
evenveel felheid worden gelaakt als ge
prezen, nooit laten zij indifferent, zij stoo-
ten af of wekken bewondering op. Volle
dig uit te pluizen hoe het komt dat deze
architect door zijn scheppingen de gemoe
deren zoo in beweging brengt, zou voor dit
bestek te ver voeren.
Echter wil ik er dit van zeggen. Waar men
eenerzijds heeft: de vereering voor den on
berispelijk vlakken muur, voor de groote
spiegelruit, voor de volmaakte uitvoering
en in plaats van het bouwen, de „montage"
van in de fabriek klaargemaakte onderdee-
len; kortom dat streven, dat men gemaks
halve met den naam van „de nieuwe zake
lijkheid" aanduidt, heeft men anderzijds:
de richting waarvoor het etiket nog niet is
gevonden, de richting die werkt met de
van ouds beproefde middelen van 3e
schoonheid van het materiaal, de schoon
heid van een zichtbare constructie, de
schoonheid van een pannendak en van een
stuk natuursteen.
Van deze richting is Kropholler de uiter
ste figuur. Wordt Kropholler dus bestreden,
dan is het omdat hij niet is een tusschen-
man doch een radicaal.
In de werken van dezen architect zal men
overal dezelfde elementen aantreffen, den
steen van groot formaat, de volle voeg, den
natuursteen, het hooge dak, de deuren van
blank hout met de zware hengsels, het glas
in lood en voor zoover het kerkgebouwen
betreft, de zichtbare kapconstructie.
Dezelfde elementen ziet men bij de Kerk
Pascalis in den Haag, het raadhuis te Waal
wijk, het raadhuis te Noordwijkerhout, het
Klooster te Egmond en thans weer bij de
drie gebouwen in Alkmaar.
Overal hetzelfde, doch toch ook weer
overal verschillend naar gelang de plaats,
waar zij toegepast werden en naar gelang
de omstandigheid, waaronder zij verwerkt
werden.
Ook dient vermeld te worden de groote
duidelijkheid, waardoor de gebouwen van
Kropholler zich kenmerken; de Kerk lijkt
inderdaad een kerk, het raadhuis eea raad
huis.
Een deugd, die velen misschien vanzelf
sprekend zullen achten, doch die het daar
om nog niet is. Talloos zijn de voorbeelden
van raadhuizen die scholen, kerken die
bioscopen of pakhuizen gelijken, of het ge
sticht dat een villa of erger, de villa die een
gesticht lijkt.
Begeven wij ons thans naar het eigenlij
ke terrein van onze belangstelling.
Ter waarschuwing zij gezegd, dat men
zich niet moet voornemen te gaan kijken
uitsluitend naar het pas voltooide gebouw,
doch naar het voltooide complex in zijn ge
heel.
Als bewoner van deze stad zal men gedre
ven door zijn nieuwsgierigheid en aange
trokken door de, nu nog iets te felle kleur
van het nieuwe gebouw, te veel de neiging
hebben dit als een afzonderlijk iets niet in
verband met de rest te zien.
Men denke zich dus den toestand in van
iemand, die voor het eerst van zijn leven
de stad binnenkomt, veronderstellen wij,
Van de zijde van het Ritsevoort.
Vanzelfsprekend zal de blik het eerst
Wan naar de St. Laurenskerk, naar het
Koor, naar het hoekje ter linkerzijde met
den overdekten ingang van de Kerk. Dingen.
waarvan ik U de schoonheid niet zal behoe
ven te beschrijven, dingen, die weer lederen
dag opnieuw een vreugde zijn om te aan
bouwen.
Nu verder gaande, nadat ons oog even
langs de bescheiden, zich aan den Plaatse-
lUken toestand volledig aanpassende bebou-
ter rechterzijde gegleden heeft, wordt
d® blik als vanzelf getrokken door de hof
partij van het gebouw van de Noordholland-
Levensverzekering. Het mooie hier is
®at de afsluiting van Ritsevoort en Koor-
®traat eerst gevormd door het Koor en aan
bouwt je van de Kerk thans op een verder
*e egen pi^ voorgezet wordt door het ver
«ekerir -
n«sgebouw.
Het zacht rood van den baksteen harmo
£!!Ln steunt tegelijk het grijs van ue
kerk- De overwelfd* oortiek met de zware
de
overwelfde portiek
het
ge-
ge-
een ongra-
iui*
Architect J. Kropholler.
hoekpijler drukt tegelijkertijd stabiliteit en
bewogenheid uit.
Opvallend is, dat het politiebureau pas in
de tweede plaats ons oog zal treffen, on
danks den massalen voorgevel, ondanks het
hooge dak.
Er is een laag gehouden breede hoofdin
gang. een groote gevelsteen, eenige ramen.
Daarboven 't vlak van den hoog opgaanden
topgevel, geheel gesloten en toch door het
steeds hooger worden der trappen en door
de bekroning met de ranke pinakel niet
lomp aandoend.
Dit gebouw, als zetel van politie-corps,
zetel van een gewapende macht, moet
kracht, strengheid uitdrukken.
Zetten wij onze bezichtiging voort, zoo
zullen wij, wanneer wij ons ter hoogte van
't Landbouwhuis opstellen, wel door de top
pen van de boomen, boven de rommelige
groep huizen, den gevel van het politiebu
reau gewaarworden, maar ook hier wordt
onze blik getrokken naar de fijne geledingen
van de ramen van de N.-H. Levensverze
kering. Ook hier valt het schoone kleuren
gamma van Kerk en nieuw-bouw op. Eerst
thans nu het Kerkplein gesloten is, komt
de monumentale lantaarn beter tot haar
recht op den weinig beloopen driehoek tus-
schen de verkeersbanen.
Ook nu, weer naderbij tredende, zal men
zien, dat het politiebureau niet onmiddel
lijk de aandacht trekt. Men ziet den gevel nu
weer uit 'n geheel anderen gezichtshoek en
verbaast zich opnieuw, dat deze massa niet
lomp aandoet doch veeleer het gevoel van
vriendelijke beschutting geeft. De St. Lau-
rensstraat ingaande, ziet men de conciërge
woning met voorpleintje, waarachter het
laag en bescheiden gehouden Princenhof.
De lange gevel van het politiebureau ver
toont een rustige travee verdeeling vaa
groepen van twee ramen. Alleen de plaats
van de kamer van den commissaris is door
drie ramen aangegeven. Hier meer dan aan
den voorgevel valt het op, dat stalen ramen
zijn toegepast en dat van glas in lood geen
gebruik is gemaakt.
De ramen zijn hoog en zullen een aange
name verlichting in de er achter liggende
vertrekken geven, iets wat men van de
kleine spelonkachtige ramen van het Prin
cenhof niet verwachten zal.
Beschouwt men den gevel in zijn geheel,
dan valt in de allereerste plaats op het ge
weldig hooge dak, dat dank zjj de genuan
ceerde pannhn niet monotoon aandoet; het
dak, dat even gebroken wordt door
coquette dakkapelletje.
Het ijzerwerk voor de ramen, de
hengen van de deuren doen wel zeer
weldig aan.
Is echter het geheel meer bestorven van
kleur geworden, dan zullen deze onderdee-
len minder sterk spreken dan zij nu doen.
De achter-gevel, zichtbaar vanaf dc
Nieuwe Sloot, mist het ranke van den voor
gevel door den hoog opgaanden schoorsteen
welks top ontsierd wordt door
cieuse betonnen uitmonding.
De doorkijk door de St. Laurensstraat
naar Koorstraat daarentegen biedt één der
aardigste kijkjes op de drie gebouwen, zoo
als zij onderling gegroepeerd zijn.
Begeven wij ons thans in het pas voltooi
de bouwwerk. De vertrekken zijn nog niet
gemeubileerd, nog ontbreekt het stempel, die
door het gebruik op een gebouw gezet
wordt. Nergens ziet men een hoed, een jas
en kepi of ander blijk, waaruit men kan op
maken dat het gebouw bevolkt is.
Wel ligt hier en daar nog rommel van den
bouw, ziet men deuren zonder krukken, ziet
men emmers, bezems en dweilen slingeren
voor de aanstaande schoonmaak.
Heeft het gebouw als geheel een represen
tatieven plicht te vervullen, van al de ver
trekken, die men er vinden zal, is dit niet
te verwachten, zij zijn kantoor- of dienst-
lokalen zonder meer en hebben in hun een
voudige afwerking daarvan ook het uiterlijk.
Geschuurde wanden, riftvloeren en een
eigenlijk niet bij den stijl van het gebouw
passende, gespoten lambriseering. Afwasch-
baar en daarom waarschijnlijk verkozen
boven een zooveel fijnere lambriseering van
lichtgrijs schuurwerk.
De eigenlijke representatieve ruimten zijn
de hal beneden, het trappenhuis, de hal
boven, de kamer van den commissaris en in
mindere mate de kamers van de hoofdamb
tenaren. Treffen de interieurs van de
bouwwerken van Kropholler over het alge
meen door een warmen toon in den vorm
van welk product ook, behoort te verschijnen in een passend
gewaad. Dat ons merk, met zijn onbetwiste wereldvermaardheid,
kwaliteit vertegenwoordigt, waarborgt onze ervaring in de cacao-
fabricatie van meer dan 100 jaren.
De kwaliteit van onze cacao is niet meer te verbeteren, wij kon
den slechts het uiterlijk der verpakking aanpassen aan den voor-
treffelijken inhoud. Thans is het edele product te herkennen aan
gij zult van zelf uit het groote aantal cacaosoorten grijpen naar
de beste:
van een vloer van roode tegels, een lambri-
setring van baksteen, hier is het geheel der
kleuren koel gehouden. Ook hier treft op
geheel andere wijze dan bij het exterieur
een zekere strengheid en zekere reserve,
passend by den dienst, die in het gebouw
uitgeoefend zal wurden. De vloer in de gang
is belegd met kwartsietplaten, ruig van
oppervlak, grijsblauw van kleur. De lambri
seering van wit geglasuurden steen vloeit
over in den opgaanden muur van witten steen,
gebakken van Silezische klei. Deze witte,
eigenlijk meer roomkleurige steen is ook
voor het gewelf en voor de bogen in het
trappenhuis gebruikt. De wamden zijn hier
en daar verlevendigd door een nis, een
terracotta relief.
De gramieten trap opgaand, komt men
langs het wat armelijk aamdoend glas in
lood, dat een schraal, voor het geheel der
hal en gangen weinig flatteus, licht doorlaat.
Doorgaand door de bovenhal naar de
kauner van den commissaris, wordt men ge
troffen door den fraaien mahonie parket
vloer, de eiken lambriseering en de prettige
verhoudingen vam het ruime lichte vertrek.
Resumeerende kunnen wij dus constatee-
ren, dat het nieuwe politiebureau, aanslui
tende bij de vroegere bouwwerken van
Kropholler en aansluitend by de St. Lau
renskerk, uit archiiecturaal en stedebouw
kundig oogpunt een aanwinst, een schoon
heid te meer voor de stad Alkmaar is te
achten.
Ir. G. EFTING DYKSTRA.
Wij leven in veel bewogen dagen.
Nauwelijks zijn hier ter stede de feest
klanken ter gelegenheid van de vorstelijke
verloving verstomd, nauwelijks zijn wij een
beetje hersteld van onze verwondering over
de ingrijpende regeeringsmaatregelen op
monetair gebied al hebben daarbij onze
muziekcorpsen dan ook geen vroolijke mar-
schen geblazen of daar nadert al weer
de dag van den achtsten October, die dit
maal, door het 75-jarig bestaan van een
onzer meest populaire vereenigingen, een
zeer bij zonderen feestdag belooft te worden.
Wij laten hieronder een uitvoerig over
zicht volgen van alles wat ons op dien dag
en de daaraan voorafgaande dagen te wach
ten staat in de goede beteekenis van het
woord natuurlijk maar wij willen voor
af nog een ernstig woordje spreken over de
beteekenis van onze ontzetviering en over
den plicht van iederen Alkroaarder er toe
mede te werken, dat gedenkdagen als deie
in alle opzichten kunnen slagen.
De historische beteekenis *b
Alkmaar's ontzet.
Het is geenszins onze bedoeling hier nog
eens als schoolmeester op te treden en met
onze lezers de vaderlandsche geschiedenis
van omstreeks 1573 na te gaan. Wij hebben
als kinderen in de schoolbanken allemasfl
onze jaartallen moeten opzeggen en wij we
ten natuurlijk wat het ontzet van Alkmaar
niet alleen voor onze stad, maar voor hed
ons land heeft beteekend.
Van Alkmaar begon de Victorie, van Alk
maar, dat eenmaal moedig stand hield, ie
de vrijmaking van deze gewesten begonnen
en door Alkmaar's ontzet, waarin de stam
vader der Oranje's zulk een groot aandeel
gehad heeft, is de onverbreekbare band ge
legd tusschen Nederland en Oranje, een
band, die thans hechter dan ooit is en waar
over het overgroote deel onzer landgenooten
nog zoo kort geleden zijn bijzondere vreugde
getoond heeft.
Er zijn van die nuchterlingen, die rede
neeren, dat Alkmaar's ontzet nu al zoo lang
geleden is, dat wij het in deze veelbewogen
tijden eindelijk maar eens moeten vergeten.
Maar welke goede Nederlander kan zijd
vaderlandsche historie vergeten en welke
goede Alkmaarder in het bijzonder kan
voorbijzien, dat het zijn voorvaderen waren,
die in dagen van vrees en spanning het
voorbeeld hebben gegeven en het juk der
vreemde overheersching van de schouders
hebben geworpen!
Onze vrijheid is ons hoogste goed en al
was het alleen maar om ons dat in de toe
komst duidelijk voor oogen te houden, is het
zoo nuttig, dat wij telken jaren weer even
bijeenkomen en terugblikken op de dagen,
dat wij, Nederlanders, ons zelf gered en de
vrijheid van ons volksbestaan verzekerd
hebben.
Waarom nog altijd bezwaren?
Het is de Ontzetvereeniging, later omge
doopt in 8 Octobervereeniging, geweest, die
de belangstelling voor dit historische gebeu
ren, dat onze stadgenooten in zoovele poli-
houden en het is alleen nog maar te betreu
ren dat onze stadgenooten in zoovele poli
tieke groepjes gesplitst zijn, dat er hier en
daar nog altijd bezwaren opkomen tegen
een herdenking en feestviering van de ge-
heele bevolking, die toch in gelijke mate
profiteert van de vrijheid, die onze voor
vaderen gemeenschappelijk hebben bevoch
ten.
Wij hebben het bijzonder op prijs gesteld,
dat de katholieken, die door geloofsoverwe-
gingen den strijd om onze vrijheid van een
geheel ander standpunt konden bezien, alle
bezwaren tegen een gezamenlijke feestvie
ring op zij gezet hebben en daarmede ge
toond hebben goede Alkmaarders te zijn, die
met ons slechts dankbaar willen gedenken
wat onze voorvaderen voor de vrijheid van
ons land hebben geofferd.
Zoo moet deze jaarlijksche herdenking ge
zien worden en dan is er ook geen enkele
reden waarom één Alkmaarder zich daarbij
afzijdig zou moeten houden. Wij allen pro-
fiteeren in gelijke mate van onze onafhan
kelijkheid en zelfstandigheid en het is daar
om ieders plicht naar vermogen mede te
werken om den dag der ontzetviering tot
een vreugdevollen gedenkdag te maken.
Geen politieke overtuiging van dit oogen
blik mag ons den plicht der dankbaarheid
voor de groote daden in het verleden doen
vergeten en wij wekken met name de
sociaal-democraten in onze gemeente op zich
niet langer afzijdig te houden, met wat goe
den wil over nog bestaande bezwaren heen
te stappen en zich aan te sluiten bij alle
stadgenooten, die slechts eendrachtig hulde
brengen aan de mannen en vrouwen, die
eenmaal op onze wallen gestaan hebben en
door hun moed en uithoudingsvermogen
een zoo groot aandeel hadden in de verdrij
ving der vreemde overheerschers.
Een gelukwensch voor de 8 Oc
tobervereeniging.
Een journalist heeft altijd het voorrecht,
dat hij wat vroeger dan anderen kan felici-
teeren en dat, van wat hij te zeggen heeft,
in breeden kring zal worden kennis geno
men.
Wij maken gaarne gebruik van de gelegen
heid, dat wij de komende feestelijkheden
beschrijven om het bestuur der 8 October
vereeniging van harte geluk te wenschen
met zijn zeldzaam jubileum. Wie 75 jaar is
begint in den regel aan verval van krachten
te lijden, maar een vereeniging als de»
demonstreert op zeer duidelijke wijze, dat
men oud in jaren, maar sterk in daden kan
zijn. Vele oud-Alkmaarders, vele verdienste
lijke stadgenooten hebben in het verleden
hun beste krachten aan de ontzetviering ge
geven. Zij allen hebben er toe medege
werkt, dat de thans jubileerende vereeniging
gegroeid is tot de machtige organisatie, die
in onze stad een zoo bijzondere plaats be
kleedt.
Telken jare blijkt, dat steeds meer straten
versierd worden, dat een steeds grooter deel
der bevolking aan de feestviering deelneemt,
welnu laat het bestuur der 8 October-veree-
r.iging, voor wie geen moeite te groot is, op
dit 75-jarig bestaan eens verrast worden met
de mededeeling, dat geen enkele volksgroep
zich bij de algemeene feestviering nog lan
ger afzijdig zal houden.
Dan kan van een stadsfeest in de volle
beteekenis van het woord gesproken wor
den.
Na deze inleiding zullen wij een expo»
van de voornaamste feestplannen laten vol
gen.
DE FEESTELIJKHEDEN.
Wij hebben zoo nu en dan al eens een
tipje van den sluier opgelicht waaronder de
komende feestelijkheden tot dusver nog voor
de bevolking verborgen waren gehouden en
wij zullen nu dien sluier heelemaal wegtrek
ken zoodat men een globaal overzicht kan
krijgen van alles wat op 8 October en op
de voorafgaande dagen in Alkmaar staat
te gebeuren.
Maandagavond worden de feestelijkheden
ingezet met een tweetal gratis variété-voor
stellingen voor leden vergezeld van een
dame in de Schouwburgzalen van 't Gul
den Vlies w de iioïwiue»
