DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
\4
Nu de gulden gedevalueerd is.
OVIEDO NOG NIET GEVALLEN?
Ho 235 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Dinsdag 6 October 1936
138e Jaargang
De Spaansche revolutie
Nieuwe troepen uit Marokko.
MADRID VERDEDIGT ZICH.
GOEMBOES OVERLEDEN
De kosten van levensonderhoud.
URANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIENt
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
In de situatie rondom de Spaansche
hoofdstad is de laatste dagen zoo goed
als geen verandering gekomen. Werke
lijke gevechten werden niet geleverd an
beide partijen hebben zich de betrekke
lijke rust ten nutte gemaakt, om stellin
gen in te richten en versterkingen aan
te brengen.
Een correspondent van de Daily Tel. meldt
van het front rondom Madrid eenige bijzon
derheden aan zijn blad, waaruit moge blij
ken, dat generaal Franco over een uitste
kend gemechaniseerd leger beschikt, zoowel
wat de infanterie als de cavalerie betreft.
Langs de stoffige wegen marcheeren, zoo
schrijft de correspondent, de manschappen
niet meer. Zij zitten bij duizenden opeenge
pakt in vrachtauto's en autobussen.' Artil-
lerietreinen trekken over de geïmproviseer
de bruggen, gebouwd ter vervanging van de
bruggen, die door de regeeringtroepen zlin
opgeblazen. Terwijl het Guadarramage-
bérgte in het Noorden van Madrid ernstige
natuurlijke beletselen in den weg legt aan
het oprukken van de opstandige legers, loo-
pen de wegen in het Westen door vlak land,
dat het den tanks en pantserwagens moge
lijk maakt snel voortgang te maken.
Een andere correspondent van het zelfde
blad meldt uit Madrid, hoe daar de bevol
king onbewust rchijnt van het gevaar, dat de
hoofdstad bedreigt. De dag van eergisteren
bijvoorbeeld, scheen weinig te verschillen
van oen gewonen Zondag, afgezien van de
soldaten en militiemannen in de straten.
Alle bioscopen waren gewoon geopend,
het goede philharmonischo orkest van
Madrid gaf een concert en ook de windhon-
denrennen gingen door. Door de geheele
stad kondigen groote reclamebiljetten de
opening aan van een nieuw danspaleis.
De autoriteiten zijn zich echter wel dege
lijk bewust van den huidigen stand van
zaken. Er is een commissie voor de verdedi
ging der stad in het leven geroepen, waar
in vertegenwoordigers van de volksfront-
partijen zitting hebben. Of Madrid met suc
ces weerstand kan bieden, hangt voorname
lijk af van de vraag, hoe snel deze jcommis-
sie de verschillende plannen, die tnans nog
op papier staan, kan verwezenlijken.
Merkwaardig genoeg is de hoofdstad er
eerst thans toe overgegaan zich te verster
ken. Kort nadat de opstand uitbrak, heeft
«en aantal architecten plannen ingediend
Toor den aanleg van een uitgebreid netwerk
van loopgraven en versterkingen rondom de
stad. Deze plannen werden echter verwor
pen om een typisch Spaansche reden: men
vreesde, dat dergejijke voorbereidingen de
bewoners ongerust zouden maken.
De regeering heeft zich niet alleen te ver
dedigen tegen aanvallen van buiten de
hoofdstad. De politie heeft ontdekt, dat de
nationale bibliotheek gebruikt werd als een
plaats van samenkomst voor de fascisten.
Met medeweten van sommige bedienden
der bibliotheek werden kaarten verstrekt
snn personen, die met de nationalisten sym-
pathiseeren en die daar dagelijks vergade
ringen hielden. De politie was daar evenwel
achter gekomen, zij deed een inval en
arresteerde driehonderd personen. Voorts
heeft de politie de leiders gearresteerd van
een uitgebreide spionnenorganisatie, die
voor de rechtschen werkte.
Het groote publiek in de hoofdstad blijft
echter van dit alles onkundig, daar de pers
al wat in deze richting gebeurt, evenals
trouwens de nederlagen, die de regeerings-
troepen den laatsten tijd hebben geleden,
verzwijgt. Het publiek beseft derhalve nau
welijks den ernst van de situatie, die door
het gewijzigde karakter van den burger
oorlog is ontstaan.
De militaire adviseurs der regeering zien
echter zeer wel in, dat de geoefende Moor-
sche soldaten en het vreemdelingenlegioen
n»t met de burgerlijke militie bestreden
hunnen worden. Hiermede hangt ongetwij
feld samen het oproepen van de lichtingen
1932 en 1933 hetgeen in theorie de regee
ring de beschikking geeft over ongeveer
100.000 man. Daar echter juist van deze
lichtingen een groot aantal personen den
dienst heeft afgekocht en derhalve, naar
aangenomen kan worden, met de nationalis
ten sympathiseert, zal het aantal in de
Practijk wel aanzienlijk minder zijn. In elK
geval zal het geruimen tijd duren voor het
nieuwe leger zal zijn getraind.
Sevilla ontkent den val van Oviedo
In zijn radiorede van gisteren heeft gene
raal Queipo de Llano o.a. het volgende ver
klaard:
j ..Ter gelegenheid van den verjaardag van
den opstand van October 1934 hebben Pneto
en Gonzeles Pena instructie gegeven, de stad
Oviedo krachtig aan te vallen, teneinde haar
spoedig te doen vallen. Er werd een hevigen
aanval ontketend en meer dan 1,000 grana
ten en 400 vliegtuigbommen zijn op de stad
neergekomen. Onze strijdkrachten zijn niet
slechts geen duimbreed geweken, doch heb
ben onmiddellijk een tegenaanval ingezet,
waarbij zy een hoeveelheid oorlogsmateriaal
buitmaakten.
In den sector van Huesca hebben de natio
nalisten een aanval afgeslagen van een
regeeringscolonne, die 40 dooden en talrijke
krijgsgevangenen moest achterlaten.
Aan het front van Biscaye zetten onze
troepen de omsingeling van Bilbao en vooral
van Eibar voort.
In de provincie Guadalajara is Siguenza
volkomen omsingeld. Onze luchtmacht heeft
de munitiefabrieken en kazernes te Madrid
krachtig gebombardeerd. Een nationalis
tisch eskader heeft Valencia en Barcelor.a
gebombardeerd."
De generaal deelde tenslotte mede, dat de
operaties tegen Madrid spoedig zullen be
ginnen.
Nieuwe Marokkaansche troepen.
Men schat het aantal manschappen, dat
de laatste dagen uit Marokko naar het
schiereiland is overgebracht op ten minste
16,000. De transporten waren bestemd voor
Cadiz, Jerez en Algeciras en zijn zoowel door
de lucht als per schip uitgevoerd. Na het dra
matische gevecht in de Straat van Gibral
tar, waarbij de regeeringsvloot een harer
schepen verloor, heeft deze vloot geen belet
selen meer aan de transporten in den weg
kunnen leggen. Gistermorgen hebben weer
vijf gewapende treilers een duizend Marok
kanen, velen met ringen in neus en ooren,
ontscheept aan de Spaansche kust. Reuter
rekent, dat behalve deze transporten over
zee, per uur nog 70 met groote driemotorige
Duitsche en Italiaansche vliegtuigen worden
overgebracht. De toebereidselen worden nu
gemaakt voor een aanval, zoowel te land als
ter zee en uit de lucht op Malaga en de aan
vallers verwachten in de tweede helft van
deze week gereed te zijn. De eerste linie van
het offensief z&l bestaan uit 5000 Marokka
nen, daarna volgt het vreemdelingenlegioen
en vervolgens het fascistische vrijwilligers
corps.
Communiqué van ministerie van
oorlog.
Het ministerie van oorlog heeft om half
tien meegedeeld, dat de toestand aan het
N.N.O.-front ongewijzigd is gebleven.
De aanval op Oviedo is in een buitenge
woon hevig stadium getreden. Aan het
front in Aragon heeft de regeeringsartille-
rie Jaca gebombardeerd.
Aan het Zuidelijk front is de toestand
voor de regeeringstroepen gunstig in den
sector van don Benito (provincie Badajoz).
Een eskadon cavalerie werd er met zware
verliezen teruggeslagen. De regeeringstroe
pen hebben de dorpen Tpzar en Limones
bezet. Zij beheerschen daarmee den weg naar
Alcala Real in de provincie Jaen.
De belegerden in het Seminarium te
Toledo gefusilleerd.
Zaterdag is te Barcelona bericht ontvan
gen, dat de president van het hof van appél
te Barcelona, Moreda, die door de opstande
lingen te Logrono gevangen was genomen,
waar hy met vacantie verbleef, is gefusil
leerd.
Te St. Jean de Luz is bericht ontvangen,
dat negentig militiemanschappen, die nog
stand hielden in het seminarium te Toledo,
zich Zaterdag hebben overgegeven, nadat de
opstandelingen het seminarium in brand
hadden gestoken. De militiemanschappen
werden oogenblikkeiyk gefusilleerd. Een
zeker aantal mannen der regeeringstroepen,
die door een omsingelingsmanoeuvre in han
den der tegenstanders waren gevallen, is
eveneens over de kling gejaagd. De verove
ring van Toledo heeft de regeeringstroepen
in totaal 2300 dooden gekost.
De Carlisten zoeken een troonopvolger.
Gisteren is te Weenen een deputatie van
tien Carlisten uit Spanje aangekomen, om
met de Oostenryksche leden van de familie
Bourbon te spreken over het kiezen van een
opvolger voor den overleden kroonpreten
dent van de Carlisten, don Carlos Alfonso
van Bourbon, die kort geleden is overleden.
De broer van ex-keizerin Zita, prins Xave-
rius van Bourbon, schijnt de meeste kans te
maken.
De strijd in het Noorden,
Volgens te St. Jean de Lutz ontvangen
berichten ziet het er naar uit, alsof de hou
ding der strijdende party en in de kwestie
van uitwisseling van güzeiaars en gevange
nen een minder starre houding gaan aan
nemen, zoodat hoop bestaat op redding der
gevangenen.
Aan het front van Biscaye blijven de
regeeringstroepen in voordeelige positie,
vooral aan de kust, waar een hunner colon
nes, na Motrico te hebben ingenomen den
opmarsch naar Deva voortzet. De regeerings-
luch'tstrüdkrachten werken aan de aanval
len mede en hebben zelfs gisteren nog aan
vallen gedaan op San Sebastian en Irun.
De strijd om Madrid.
Per radio is medegedeeld, dat, wanneer de
troepen van Franco en van Mola zich aan
eengesloten zullen hebben, de aanval onder
persoonlijk bevel van Franco zal beginnen.
Aan het front van Toledo zijn gisteren vier
regeeringsvliegtuigen neergeschoten. De in
zittenden kwamen om het leven.
Van het Zuidelijk front.
Per radio is een officieele nota bekend ge
maakt, waarin o.m. wordt medegedeeld:
Aan het Zuidelijk front hebben de opstan
delingen Pozas Limos in de provincie Gra-
nada bezet. De regeeringstroepen verloren
31 dooden.
Tijdens schermutselingen te Campo Elon
verloren de loyalen 15 dooden. De aanval
der regeeringstroepen op Bargas bij Toledo
is afgeslagen. De regeeringstroepen verloren
ruim 100 dooden.
Voorts deelt de zender van La Coruna
mede, dat hy om kwart over twaalf in den
afgeloopen nacht een bericht heeft opgevan
gen van het regeeringsstation te Bilbao,
waarin Prieto te Madrid er van in kennis
werd gesteld, dat het geen zin heeft thans
dit station op te roepen, aangezien de opera
teur de stad heeft verlaten en de uitzen
dingen voor onbepaalden tyd opgeschort
zijn. De zender van La Coruna wijt dit feit
aan den wanhopigen toestand van Bilbao.
De Hongaarsche min.-president Goemboes
is om negen uur veertig overleden.
Goemboes
Levensbeschouwing.
De Hongaarsche minister-president
Goemboes, die vanmorgen is overleden, is in
1886 geboren. Gedurende den wereldoorlog
heeft hy als officier aan het Servische en
het Russische front gestreden. Toen in Hon
garije de communisten aan het bewind wa
ren, werkte Goemboes te Weenen en te
Szegedin aan de voorbereiding van een
contrarevolutie. Nadat hy in 1920 tot afge
vaardigde was gekozen, speelde hy in de
binnenlandsche politiek een rol van betee-
kenis. Hy droeg er toe by, dat de pogingen
om Karei den vierden op den troon te bren
gen, mislukten. Goemboes werd later lid van
de unionistische partij en staatssecretaris
van defentie.
Na van 1929 tot 1932 de portefeuille van
oorlog te hebben gehouden werd hy in dat
laatste jaar ministerpresident, hetgeen hy
tot zyn dood is gebleven.
Goemboes oefende een zeer grooten
vloed uit op de politiek van zyn land.
in-
Verschillende landen, wier ruilmiddel
in de laatste jaren gedeprecieerd is,
evenals thans de gulden, zagen zich de
voordeelen van deze waardedaling bin
nen betrekkelijk korten tyd voor een
belangrijk deel ontgaan door onge-
wenschte prijsstijging in het binnenland.
In verband hiermede heeft het A.N.P.
aan een terzake deskundige inlichtingen
en gegevens, verzocht met betrekking
tot het toekomstig prysverloop in ons
land, speciaal ten aanzien van de kosten
van het levensonderhoud.
Hoewel de toestand nog te weinig gecon
solideerd is om met eenige kans van slagen
het toekomstige prijsverloop te kunnen
schetsen, zal toch wel moeten worden aan
genomen, dat op verschillend terrein eenige
prijsstijging zal optreden, vooral met be
trekking tot artikelen, welke als zoodanig
of als grondstoffen geïmporteerd worden.
Anderzijds kan, met inachtneming van de
maatregelen, welke de regeering terstond
na het loslaten van den gouden standaard
heeft genomen, worden verwacht, dat de
kosten van het levensonderhoud niet be
langrijk door wijzigingen in het pryspeil
zullen worden getroffen. De gegrondheid
van deze verwachting kan blijken uit een
vergelijking van de samenstelling der uitga
ven voor levensonderhoud met de midde
len, welke tot handhaving van het binnen
landsche pryspeil ten dienst staan. Uit de
voortreffelijke cijfers van het bureau voor
statistiek der gemeente Amsterdam kan een
duidelijk beeld worden verkregen van de
onderlinge verhouding der verschillende
uitgaafposten van het arbeidersbudget.
In Juni 1936 werden ter dekking van de
kosten van onderstaande levensbehoeften
door een gemiddeld arbeidersgezin de aan
gegeven percentages van het budget be
steed:
brood, beschuit, koek, gebak 6.06 pCt.
grutterswaren 0.63 pCt.
kruidenierswaren 2.67 pCt.
suiker 2.10 pCt.
melk 3-64 pCt.
kaas 0.72 pCt.
eieren 0-85 pCt.
vleesch 4.84 pCt.
visch 0.69 pCt.
vetten 5-43 pCt.
aardappelen 1.79 pCt.
groenten 2.61 pCt.
fruit 2.48 pCL
dranken 0.60 pCt.
maaltijden, buitenshuis bereid 1.29 pCt.
totaal voeding 36.39 pCt.
RADEK KRANKZINNIG GEWORDEN?
Ook Kalinin zou op de zwarte lijst
staan.
De Poolsche bladen berichten, dat de
hoofdredacteur van de „Izwestia", Radek,
die zich sedert 18 September te Moskou
in hechtenis bevindt, plotseling krankzin
nig zou zyn geworden.
Naar verder uit Moskou wordt vernomen,
zou ook de voorzitter van het centrale exe
cutieve comité van de sovjet-unie, Michael
Iwanowitsj Kalinin, op de zwarte lijst van
den volkscommissaris van oorlog Woroshi-
loff, staan.
Voor deze veronderstelling pleit het feit,
dat Kalinin den laatsten tyd niet meer in
het openbaar is opgetreden en dat onder
alle besluiten van het executieve comité
regelmatig de naam van den plaatsver-
vangenden voorzitter stond.
In kringen van de Poolsche socialistische
party heeft een ander bericht uit de Russi
sche hoofdstad grooten indruk gemaakt,
volgens hetwelk daar dezer dagen een van
haar voormalige leiders is doodgeschoten.
Het betreft hier Dombski, den vroegeren
voorzitter van de sociaal-democratische
party van het koninkrijk Polen en Litauen
een voor-oorlogsche organisatie uit het
tsaristische Rusland.
Dombski stond in relatie met de Trotski-
groep en is daarom thans met zijn politieke
vrienden door Stalin uit den weg geruimd
kleeding
schoeisel
huishuur
gas
5.49 pCt.
1.29 pCt.
19.81 pCt.
1.48 pCt.
1.22 pCt
3.61 pCt.
wasch- en schoonmaakartikelen
woninginrichting, huisraad
ziekte- en begrafenisgelden, ver
zekeringen 6-03 pCt.
vereenigingen, dagbladen, tyd-
schriften 4.62 pCt.
rooken 2.01 pCt.
ontspanning 3.61 pCt.
Verkeersmiddelen 2.29 pCt.
godsdienst, liefdadigheid, steun 1.95 pCt.
studiegelden en leermiddelen 1.35 pCt.
lichamelijke verzorging 0.88 pCt.
berekende voeding inwonenden
en gasten 0.69 pCt.
dienstbode, werkster e.a. hulp 0.35 pCt.
diversen 2.89 pCt.
Naast de bijzondere maatregelen, welke
tegen prijsopdrijving zyn getroffen, staan
de regeering nog andere middelen ten dien
ste, om stijging van de kosten van het le
vensonderhoud te keeren.
De prijzen van vrijwel alle voedingsmid
delen worden van overheidswege door de
verschillende landbouwcrisismaatregelen be-
invloed. De overheid heeft het derhalve in
de hand door wijziging van heffingen en
toeslagen stijging van de pryzen dier arti
kelen te remmen.
Reeds is bekend gemaakt, dat ten aanzien
van tarwe zoodanige maatregelen zyn ge
troffen, dat zekerheid bestaat, dat de bloem-
prys en dus de prijs van het brood, niet
beïnvloed wordt door de monetaire maatre
gelen. De heffing op de voornaamste zet-
melen zal evenveel worden verlaagd als de
wereldmarktprijs gestegen is. Hetzelfde
geldt ten aanzien van de crisisheffing op
suiker.
De prys van de consumptiemelk zal
niet stijgen. De restituties by uitvoer van
kaas en van eieren zyn verlaagd. Deze
restituties beoogden verhooging van het
binnenlandsche prijspeil voor genoemde
artikelen. Vermindering dier restituties
houdt dus styging van de prijzen tegen.
Voor een verhooging van de pryzen van
het rundvleesch bestaat geen aanlei
ding, althans niet, zoolang nog geen vee ter
markt komt, dat voor een belangrijk deel
met het duurder geworden buitenlandsch
voeder is gemest.
Er werken thans maatregelen teneinde de
prijzen van de varkens, welke nog steeds op
een te laag peil stonden, te verhoogen. Er
worden n.1. geregeld zware varkens uit de
markt genomen, om de prijzen te stimulee-
ren. Zoo noodig kan hiermede ieder oogen-
blik worden opgehouden. Een onredelijke
styging van de pryzen van het varkens-
vleesch behoeft derhalve niet te worden
gevreesd.
In de nieuwe monetaire situatie is geen
aanleiding te zien tot verhooging van de
vischpry zen.
Met terugwerkende kracht van Maandag
28 September af is de heffing op boter
verlaagd van 0.85 tot 0.75 per K.G.
De toeslag by export van aardappe
len is vervallen, zoodat de aardappelprijs
ongeveer op hetzelfde peil blijft als voor
het in werking treden der monetaire maat
regelen.
Wanneer rekening wordt gehouden met de
groote hoeveelheden groenten, die in den
laatsten tyd zyn „doorgedraaid" kan met
reden worden verwacht, dat geen verhoo
ging van de pryzen der groenten zal optre
den. Wellicht zal de te vernietigen hoeveel
heid kleiner worden.
Uit bovenstaande opsomming blijkt, dat
de uitgaven voor voeding vrywel post
voor post tegen verhooging zyn veilig ge
steld.
Wat het overige budget betreft, zyn in de
eerste plaats maatregelen te verwachten,
welke stijging van den belangrijken post
huren zullen tegengaan.
De pryzen van gas en electriciteit
worden grootendeels door gemeente- of pro
vinciale besturen bepaald, op wier mede
werking tot het voorkomen van prysstyging
uiteraard kan worden gerekend.
Van de zijde van den brandstoffen-
handel is voorts bekend gemaakt, dat de
brandstoffen tegen normale winterpryzen
zullen worden verkocht.
De overige posten van het budget zyn
grootendeels van het binnenlandsch prijspeil
in zyn geheel afhankelijk, zoo dus de reeds
besproken kosten niet van beteekenis ver
hoogd zullen worden, behoeven ook deze
uitgaven geen stijging te vertoonen. Iets an
ders is de toestand wellicht bij de kosten
van kleeding en schoeisel, waarvan
de grondstoffen voor een belangrijk deel
van buitenlandsche herkomst zijn. Doch
zelfs voor deze artikelen is de maximaal te
verwachten prijsstijging niet hooger te stel
len dan nog niet één procent van het ge
heele budget.
De toekomstige ontwikkeling van het bin
nenlandsche pryspeil, waarop het waakzame
oog der regeering by voortduring gericht is,
kan dus in volle gerustheid worden tege-
moetgezien.
DEGRELLE OVER DE VLAAMSCHE
KWESTIE.
In La Pays Keël te Brussel ontwikkelt de
leider van de rex-beweging zyn gedachten
over de oplossing van de Vlaamsche kwes
tie. Hij zet uiteen, dat het een ontzaggelijk
voordeel voor België is, dat het op de grens
ligt van de Latijnsche- en de Noorsche be
schaving. Degrelle stelt dan de volgende
eischen:
Beide culturen moeten zich in den Belgi
schen staat vrij ontwikkelen, Vlamingen en
Walen moeten volstrekte rechtsgelijkheid
krijgen.
De staat moet gedecentraliseerd worden.
Rex wil een ver-gaande versterking van de
provinciale autoriteit, in het bijzonder op
schoolgebied en een splitsing van de over
heid, vooral in het ministerie van onderwijs
en eeredienst in een Vlaamsche- en Waal-
sche afdeeling.
GROOTE BRAND TE RIO.
Een groote brand heeft gedurende
eenige uren de geheele zakenwijk van de
hoofdstad bedreigd. Tenslotte slaagde de
brandweer er in, het vuur te bedwingen.
Drie groote gebouwen waren toen in de
asch gelegd.
HANDEL IN BLANKE SLAVINNEN.
Gedurende de afgeloopen weken heeft de
Amerikaansche politie te New-Haven tal
rijke personen, verdacht van den handel in
blanke slavinnen, gearresteerd. De Federal
Grand-jury heeft tegen 45 hunner rechts
ingang verleend.
BRAND IN EEN ZIEKENHUIS.
Een hevige brand heeft het ziekenhuis
van Arbekir vernield. De ongedeerd geble
ven verpleegden zijn overgebracht naar het
militaire hospitaal.