DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
As
De opstandelingen naderen Madrid.
No. 240
Maandag 12 October 1936
138e Jaargang
De Spaansche revolutie
Hevige straatgevechten in Oviedo.
Starhemberg naar het
buitenland vertrokken.
nationaal socialisten
gearresteerd in oostenrijk.
rouwplechtigheid voor
gombos.
Noodlottig treinongeval in
Columbia.
De strijd in Palestina.
ALKMAARSCHE COURANT
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
wm
PRIJS FER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De strijd in Oviedo.
Te Madrid wordt vernomen, dat de
Asturische mijnwerkers thans viervijfde
der stad veroverd hebben. De rechtschen
die zich nog altijd hardnekkig verde
digden, zijn volgens dit bericht terugge
drongen naar het gebouwencomplex tus-
schen de kathedraal, de Pelayokazerne
en de wapenfabriek. Bij de verovering
van Oviedo spelen pantserauto's een
voorname rol. Achter elk der auto's
rukken „dynamiteros" op, die hun
handgranaten en partonen naar de ge
bouwen slingeren, waarin de nationa
listen zich genesteld hebben.
Anderszijds spant het nationalistische
hoofdkwartier alle krachten in, om de troe
pen, die de belegerden te Oviedo moeten
ontzetten, bijtijds op de plaats van bestem
ming te doen aankomen. Een afdeeling Ma
rokkanen en mannen van het Vreemde
lingenlegioen, die met 60 vrachtauto's vol
levensmiddelen en oorlogsmateriaal op weg
naar Oviedo was, is door regeeringsvlieg-
tuigen ontdekt en gebombardeerd.
In de Straat van Gibraltar is het Zondag
wederom tot een treffen gekomen. De krui
ser „Almirante Cervera", die aan de zijde
der nationalisten strijdt, heeft hier drie
kustschepen der regeering tot zinken ge
bracht.
Volgens het radiostation te Burgos
heerscht onder de regeeringstroepen in de
vuurlinie groote ontevredenheid, aangezien
zij den laatsten tijd geen soldij meer ont
vangen hebben. In verscheidene stellingen
zijn door de soldaten roode pamfletten ver
spreid, waarop vermeld stond: „Wij willen
niet, dat het Spaansche goud naar Rusland
gazonden wordt. Dit goud is het eigendom
van de Spaansche arbeiders en moet onder
hen verdeeld worden".
Drie regeeringsvliegtuigen omlaag
geschoten.
Naar het radiostation Teneriffe bericht
zijn in de omgeving van Montoro drie vlieg
tuigen van de regeering door de opstande
lingen omlaag geschoten.
De luchtmacht van de opstandelingen
wierp opnieuw bommen op Bilbao, waar
door 300 manschappen van de regeerings-
hoepen zouden zijn gedood. Ook de vlieg
velden van Madrid zijn opnieuw door een
20-tal opstandelingen-vliegtuigen gebom
bardeerd.
De strijd om Madrid.
Radio-Coruna heeft medegedeeld, dat
het dorp El Tienblo in den sector Avila
door de rechtschen is genomen. De re
geeringstroepen vluchtten naar Madrid
met achterlating van 40 dooden. Het
rechtsche front strekt zich thans zonder
onderbreking uit van Navalperal tot
Toledo, de verbinding tusschen de ver
schillende colonnes, die naar Madrid
optrekken, is tot stand gekomen. By de
inneming van Villa Viciosa in Cordova
verloren de linkschen 140 dooden, ter
wijl zy vier kanonnen achterlieten.
Radia-Teneriffe deelt mede, dat in den
lector Montero drie regeeringsvliegtuigen
*Ün neergeschoten. Het bombardement van
Bilbao wordt voortgezet. De colonne van
Castejon die naar Madrid oprukt, is tien
kilometer gevorderd. De rechtsche kruiser
«Almirante Cervera" heeft twee kanonneer-
kooten tot zinken gebracht.
Hoofdkwartier van Franco naar
Salamanca.
Generaal Franco heeft zijn hoofdkwartier
•hu Salamanca overgebracht om een beter
overzicht over de troepenbewegingen te
hebben. De technische Junta blijft te Burgos.
Mededeelingen der regeering.
D* regeering deelt mede, dat de regee-
"Ogitroeoen in den sector San Martin de
Valde Sas ei omtrekkende beweging
hebben uitgevoerd, zoodat de °Pstande1^;
met zware verliezen moesten terug
trekken.
den sector Medellin werdertwe.recht
se cavalerie-eskadrons geheel verslagen
«9 heten mee. dan 30 dooden en gewonden
*ehter.
Bh Navalperal zijn meer dan SO ops ande-
lu>gen gedood. Sedert Vrijdagavond
gestreden om San Martin de Valde Iglesias.
Tien regeeringsvliegtuigen hebbe" d
i gen der opstandelingen gebambardeeiU
^ater hebben de regeeringstroepen het dorp
d.n ^•*nde'
htgen gedood of gewond werden.
Mededeelingen der opstandelingen.
Radio-Jerez heeft medegedeeld, dat de
troep van Franco, in den sector Avila de
plaats San Juan de la Nava bezet hebben,
evenals Baranche. In de provincie Ciudad
Real zou Almagro bezet zijn, nadat gisteren
Villa Civiosa genomen was. Uit Malaga
wordt vernomen, dat de rechtschen Manil-
ba, dat als sleutel van Malaga beschouwt
wordt, hebben veroverd. Gisteren zijn Ali-
cante, Valencia en Barcelona gebombar
deerd.
Radio-Sevilla meldt, dat de rechtschen de
stad Sotillo zonder moeite hebben geno
men. Na den eersten aanval zouden de
regeeringsaanhangers gevlucht zijn met
achterlating van 400 geweren, vier mitrail
leurs, patronen en granaten. De troepen
van Franco zouden voor de poorten van
Oviedo staan. Bij een nieuw bombardement
van Bilbao zouden 300 linkschen gedood of
gewond zijn.
Het radiostation te La Coruna heeft me
degedeeld, dat de in Asturië opereerende
colonnes den opmarsch naar Oviedo voort
zetten. In den sector Cordova heeft de
rechtsche luchtmacht een heftigen aanval
op de stellingen der regeeringstroepen ge
daan. Bij Villa Viciosa hebben de troepen
van Franco het dorp Espiel bezet. In den
sector Avila zouden de regeeringstroepen
meer dan 400 dooden verloren hebben.
Verklaring van Queipo de Llano.
Generaal Queipo de Llano heeft voor de
microfoon onder meer het volgende ver
klaard:
„Vernomen wordt, dat Italië heeft mede
gedeeld, dat het, indien Rusland de marxis
tische beweging steunt, zich genoopt zal
zien, de nationalistische beweging te hulp te
komen"..
De generaal deelde verder mede, dat de
regeeringstroepen bij San Martin de Val de
Iglesias meer dan vijfhonderd dooden ver
loren hebben.
123 gijzelaars vrijgelaten
Aan boord van de Britsche torpedojagers
„Exmuth" en „Esk" zijn gisterochtend 123
vrouwen en kinderen te Saint Jean de Luz
aangekomen, die door de regeeringstroepen
als gijzelaars uit San Sebastian en Bilbao
waren meegevoerd en door bemiddeling van
het roode kruis zijn vrijgelaten. Zij zullen
via Hendaye naar San Sebastian terugkee-
ren.
De gijzelaars, welke gisteren te Saint
de Luz zijn aangekomen, werden vrijgela
ten na de onderhandelingen van het Inter
nationale Roode Kruis met den nieuwen
chef van den Baskischen staat, Aguirre.
Alleen werden vrouwen en kinderen vrijge
laten. De vrijgelatenen zijn intusschen naar
San Sebastian teruggekeerd, waar zij met
vreugde werden ontvangen.
Columbus-dag en de burgeroorlog.
Tot dusverre is de Columbus-dag altijd in
geheel Spanje als feestdag gevierd, waaron
iedereen vrijaf had. Vandaag zal het feest,
in verband met den burgeroorlog, niet wor
den gevierd. Wel zal Ramon Colon Carba-
jal, een afstammeling van Columbus, die te
Bilbao gevangen zit, in vrijheid worden ge
steld en naar een neutrale zone worden
gebracht.
Directe radiotelegrafische verbin
ding MadridMoskou.
Tusschen Madrid en Moskou is een
rechtstreeksche radiotelegrafische verbin
ding tot stand gebracht.
Bij deze gelegenheid heeft de Spaansche
minister van buitenlandsche zaken en Rus-
sischen volkscommissaris van buitenland
sche zaken een radiogram gezonden, waarin
hij de diepe erkentelijkheid van de repu-
blikeinsche Spaansche regeering tot uiting
brengt jegens de door het Russische volk
aan het Spaansche volk gezonden voorra
den levensmiddelen.
DE ITALIAANSCHE BEWAPENING.
Militaire voorbereidingen.
De Italiaansche ministerraad is Zater
dagmorgen bijeengekomen onder voorzit
terschap van Mussolini, die als minister
dJn raad inlichtte over de ontwikkeling
van de militaire voorbereiding in den
laatsten tijd. Het algemeen commissariaat
van oorlogsfabricage controleert op het
oogenblik 1200 fabrieken van oorlogstuig.
Voor zekere fabrieken, vooral die welke
luchtvaartmateriaal vervaardigen en
vlootbenoodigdheden, is verlof verleend
tot instelling van een werkweek van
maximaal 60 uur.
Voor nieuwe vliegvelden in de Po-
vallei en langs de Adriatische en Thyr-
rensche zee, op Sardinië en Sicilië is 40
milloen uitgetrokken. De werkzaamheden
zullen nog deze maand beginnen. De
bouw van toestellen is bevredigend maar
nog niet voldoende volgens het opgestelde
plan. Fabrieken, die uitsluitend vliegtuig
motoren zullen vervaardigen, worden in
gericht. Het luchtvaartpersoneel wordt
voortdurend uitgebreid. Het vlootperso-
necl zal worden opgevoerd tot gemiddeld
60.000 man. Op Italiaansche werven zijn
op het oogenblik verscheidene tientallen
oorlogsvloot-eenheden in aanbouw. De
nieuwe bewapening van het leger gaat
regelmatig voort en zal binnen een reeds
vastgesteld tijdperk voltooid zijn. Het
koloniale leger is nog bezig gevormd te
worden. Er worden 30 bataillons zwart-
hemden in het kolonale leger opgenomen.
De situatie in Oostenrijk.
Van betrouwbare zijde wordt ver
nomen, dat prins Starhemberg Zaterdag
middag plotseling uit Weenen zou zijn
vertrokken.
Hij zou zich naar het buitenland heb
ben begeven, doch men weet in ieder
geval nog niet waarheen.
Proclamatie van prins Starhemberg.
Starhemberg heeft een proclamatie
tot de burgerwacht uitgevaardigd waar
in hij verklaart:
„De burgerwacht is ontbonden. Ik be
veel U, kameraden, en verzoek het dan
ook dringend, blijf onder alle omstan
digheden, wat ook geschieden moge,
bezonnen en koelbloedig. Laat U onder
geen omstandigheden verleiden tot eenig
verzet tegen de autoriteiten van den
staat. Wie in dit noodlottig uur even-
tueele ontstemming misbruikt om op te
hitsen tegen den staat en zijn autoritei
ten is een verrader en misdadiger jegens
het vaderland, en jegens de burger
wachtsgedachte".
De positie van de burgerwacht.
Naar van bevoegde zijde verluidt zullen
de Oostenrijksche en ook de Weensche bur
gerwacht verder als vereeniging blijven
bestaan.
Daarmede zouden ook de vakvereenigings-
organisaties van de burgerwacht blijven
bestaan. Majoor Fey heeft aan alle onder
bevelhebbers, die zich voor hem hebben
uitgesproken, opdracht gegeven volledige
orde en rust te bewaren.
Fey wil zich dezer dagen met bondskan
selier Schuschnigg verstaan.
Incident voor parlementsgebouw.
Zaterdagavond hebben eenige leden van
de burgerwacht geprobeerd samen te scho
len, voor het parlementsgebouw met het
doel te betoogen tegen de gisteren door den
ministerraad genomen besluiten. Zij werden
evenwel direct verspreid, zoodat het inci
dent vrijwel ongemerkt is voorbijgegaan.
Elf communisten gearresteerd.
Het Neuigkeitsblatt meldt, dat de laatste
dagen te Weenen elf personen zijn gearres
teerd, van wie gebleken zou zijn, dat zij
communistische propaganda hebben ge
voerd. Volgens het blad zouden de gearres
teerden hebben bekend.
Starhemberg verklaart niet uit angst of
zwakheid te handelen en zegt dat op zijn
uitdrukkelijk verlangen kameraad dr.
Draxler lid der regeering blijft, terwijl ook
alle andere kameraden die openbare func
ties bekleeden, deze zullen blijven be
houden.
Uit Insbrück wordt gemeld, dat in de
laatste dagen 48 nationaal socialisten
werden gearresteerd, die geprobeerd zou
den hebben de nationaal socialistische
partij in Tirol te reorganiseeren.
Dit zijn de eerste arrestaties van natio
naai socialisten sedert de tot stand koming
van de Oostenrijksch-Duitsche overeen
komst van 11 Juli j.L
Zaterdag is in den Hongaarschen Rijks
dag de laatste rouwplechtigheid voor den
overleden premier Gömbös gehouden. Het
stoffelijk overschot was in de hooge go
tische koepelzaal opgebaard. Aanwezig
waren o. m. rijksbestuurder Horthy, mi
nister Göring, bondskanselier Schusch
nigg, minister Ciano, het geheele corps
diplömatique en tal van andere hoog-
waardigheidsbekleeders. De bisschop van
Boedapest, mgr. Raffay, leidde een kor
ten dienst, Baranyi, de plaatsvervangende
premier sprak een rede uit. Na de plech
tigheid werd de kist naar het kerkhof
overgebracht. Langs den weg stonden
duizenden belangstellenden.
Duitsche voldoening over ontbin
ding van den Heimatschutz.
De Duitsche pers toont zich voldaan over
het besluit tot ontbinding van den Heimat
schutz in Oostenrijk.
De „Angriff" zegt, dat deze organisatie en
de persoon van Starhemberg de eenige fac
toren waren, die den goeden betrekkingen
met Duitschland in den weg stonden. Zon
der prins Starhemberg en majoor Fey is de
weg veel gemakkelijker, aldus het blad.
BARANYNI OPVOLGER VAN
GOMBOS.
Officieel wordt medegedeeld, dat de
rijksbestuurder von Horthy Zaterdag den
plaatsvervangenden minister-pesident,
Varanyni, benoemd heeft tot minister
president.
GORING BIJ BARANYNI EN HORTHY.
Generaal Göring heeft bezoeken afge
legd bij den nieuwen Hongaarschen mi
nister-president Baranyni en den rijksbe
stuurder Horthy. Bij Baranyni gebruikte
hij het avondmaal.
Dertig Columbiaansche soldaten om
het leven gekomen.
Tengevolge van ontsporing van twee
wagons van een trein met soldaten, die
deel uitmaakten van een strafexpeditie
tegen bandieten, die verscheidene in
woners van het dorp Quabrala Negra
hadden vermoord, zijn 30 Columbiaan
sche soldaten gedood en 40 gewond.
Toen de trein op den top van een heuvel
was aangekomen, brak naar men ver
moedt tengevolge van kwaadwilligheid
een koppeling, waardoor twee wagens los
raakten en met steeds grooter wordende
snelheid naar beneden reden, om: tenslotte
in een bocht te ontsporen.
Hedenochtend einde van de
Arabische staking.
Men deelt mede, dat de Arabische staking,
welke 165 dagen heeft geduurd, heden
ochtend zal eindigen. Het hooge Arabische
comité heeft dit besluit genomen in zijn
gisteravond gehouden zitting.
Overval op een Britsche patrouille.
Een Britsche militaire patrouille, die een
barricade opruimde op den weg van Yatta
naar Hebron, is door Arabieren aangevallen.
Vier Engelschen werden ernstig gewond. De
verliezen der aanvallers zijn niet bekend.
Irak-petroleumleiding opnieuw
beschadigd.
De laatste nacht voor het einde der sta
king is in het geheele land zeer onrustig
verloopen. De Irak-petroleumleiding is op
nieuw beschadigd en de olie in brand ge
stoken. Bij een nachtelijken aanval op een
joodsche kolonie werd een man gedood,
terwijl verscheidene personen verwondingen
opliepen. Op een plantage zijn ettelijke dui
zenden sinaasappelenboomen vernield. De
uitzonderingstoestand zal in vele steden
blijven bestaan. Handel en verkeer zijn
echter hervat.
COMMUNISTISCHE VERGADERINGEN
IN ELZAS-LOTHARINGEN.
De communisten hadden aangekondigd,
dat de partij in elf plaatsen in Elzas-Lo
tharingen openbare vergaderingen zouden
houden. Het centraal bureau van de partij
deelde evenwel mede, dat geen vergade
ring zou worden gehouden in de plaatsen,
waar dit door de autoriteiten verboden
was. Toch trachtten de plaatselijke partij
afdeelingen in negen plaatsen waar het
verboden was een bijeenkomst te houden
De kamerleden, die als spreker zouden op
treden kwamen in acht plaatsen, doch
overal toonde een commissaris van politie
hen het verbod van de plaatselijke over
heid en geen van de sprekers drong hierop
verder aan.
De ordedienst was uitmuntend geregeld,
doch behoefde alleen op te treden om de
partijleden, die gekomen waren om de
sprekers te hooren, tot doorloopen te
manen.
Zaterdagavond mochten twee vergade
ringen plaats hebben en wel te Wald-
hambach en te Bischwiller. De eerste ver
liep zonder incidenten, in de andere
trachtten politieke tegenstanders de orde
te verstoren. De politie kwam tusschen-
beide en het kwam niet tot ernstige onge
regeldheden.
Gistermiddag zouden zeven vergaderin
gen worden gehouden. Die te Straatsburg
was toegestaan en werd te Wacken gehou
den. De politie was aanzienlijk versterkt,
doch vermoedelijk zal zij niet behoeven op
te treden, aangezien de politieke tegen
standers besloten hebben de vergaderin
gen met rust te laten. Zij zullen zelf een
vergadering houden in de Koopmansbeurs,
waar eveneens een politiemacht is samen
getrokken.
REDE VAN BLUM TE LENS.
De Fransche regeering wil alleen
op een meerderheid steunen.
In zijn rede in het stadion te Lens ver
klaarde Leon Blum zeer tevreden te zijn
over het defile, dat hij had bijgewoond. Hij
verklaarde verder, dat de regeering van het
Volksfront haar beloften heeft gehouden
De toepassingen van de werkweek van 40
uur was niet gemakkelijk, doch 1 Novem
ber zal deze van kracht worden voor de me
taal-industrie en de textiel-industrie en la
ter zullen ook de bouwvakken volgen.
In het vervolg zijner rede zeide minister
president Blum o.a.:
De hervormingen, die wij achtereenvol
gens zullen toepassen, omvatten een omver
werping van de metheden, die in de laatste
zittingsperiode van het parlement ten aan
zien van de economische activiteit zijn ge
bezigd. Wij hebben systematisch tegenmaat
regelen genomen tegen deze deflatie, die
wij hebben bestreden.
Alle maatregelen, die wij nemen en nog
zullen nemen, hebben ten doel de vermeer
dering van het nationale inkomen en de
toeneming van de algemeene koopkracht.
Als antwoord op het tot de regeering ge
richte verwijt, dat zij de arbeidersklasse be
voorrecht, herinnerde Blum aan alle maat
regelen, die de regeering ten behoeve van
de landbouwbevolking heeft genomen, o.a.
door verhooging van de prijzen der land
bouwproducten, alsmede die ten behoeve
van de middenstand.
Krachtig keerde hy zich tegen de propa
ganda, die de boeren en arbeiders tegen el
kaar zou willen opzetten. Hij verklaarde,
dat het onmogelijk is de arbeidersmassa's
en de boerenmassa's van elkander te schei
den, vooral in een land als Frankrijk.
Ik herhaal nog eens, zeide Blum verder,
dat wij geen socialistische regeering zijn.
Wij zijn geen regeering, die het programma
van de socialistische partij moet uitvoeren.
Wij zijn een volksfrontregeering om het
programma van het volksfront uit te voe
ren. Wij aanvaarden voor onze regeering
geen andere meerderheid. Wij zijn trouw
aan deze meerderheid.
Wij hebben verplichtingen jegens haar,
doch zij heeft verplichtingen jegens ons. Zij
dient zich te onthouden van iedere hande
ling, die in het parlement, evenals in het
land, de vorming van het volksfront zou
kunnen bedreigen. Ik ben er zeker van, dat
gij mij zult begrijpen, dat wij, dank zij deze
steeds weer hernieuwde eenheid de moei
lijkheden, die wij op onzen weg ontmoeten,
te boven zullen komen. Ik begin met opti
misme aan deze tweede phaze van onze re-
geeringsactiviteit.
LEON BLUM OVER INKOMSTEN
VAN DE PERS.
De pers moet haar bronnen van
inkomsten kenbaar maken.
Blum heeft een bijeenkomst bijgewoond
van de 21ste afdeeling der socialistische
partij.
In een korte toespraak verklaarde hij
met name, dat de regeering zoodra de Ka
mer weer bijeenkomt, een wetsontwerp zal
indienen hetwelk de pers zal verplichten
haar bronnen van inkomsten kenbaar te
maken.
DE SLACHTOFFERS VAN DE
„POURQUOI PAS?"
Te Saint Malo.
De slachtoffers van het ontdekkingsschip
„Pourquoi Pas?" dat bij IJsland is vergaan,
zijn gisteren te Saint Malo aangekomen. De
kisten werden opgesteld op de Esplanada
Saint Vincent, omringd door een eerewacht
van officieren en matrozen van de torpedo
jagers „Bourrasque" en „Orage". De marine-
muziek speelde de treurmarschen en mgr.
Mignen, de aartsbisschop van Rennes ver
richtte de Absoute. Vervolgens werd appèl
gehouden en op de namen van de slacht
offers antwoordde een onderofficier: „Ge
storven voor Frankrijk" en voor hen die niet
teruggevonden werden: „Op zee verdwenen".
Minister van marine Guarnier du Pare
sprak een laatste groet uit namens de
marine en het land.
DE SITUATIE IN HET VERRE OOSTEN.
De besprekingen Tsjang Kai Sjek-
Kawagoe.
Tsjang Kai Sjek heeft het bericht uit
Tokio tegengesproken volgens hetwelk de
ambassadeur van Japan, Kawagoe, hem
Donderdag zekere eischen zou hebben ge
steld door den wensch uit te spreken dat
Tsjang Kai Sjek zelf de hoofdlijnen zou be
handelen, terwijl hij den minister van bui
tenlandsche zaken Tsjang Tsjoen zou over
laten de bijzonderheden uit te werken.
Tsjang Kai Sjek verklaart, dat Kawagoe
hem er slechts van in kennis heeft gestelei
dat hij onderhandelingen met Tsjang Tsjoe.i
heeft aangeknoopt en ze met hem zou voort
zetten.
