DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Regen, mist en sneeuw belemmeren de krijgsverrichtingen. No. 274 Zaterdag 21 November 1936 138e Jaargang De algemeene toestand. De Spaansche revolutie Engelsche schepen in de Spaansche wateren. Pauze op de fronten. yrep~v t mW<*VOLot iQOA^O^ Dramatische tooneelen in de lucht bij Madrid. Spanning in Noord-China. Mongolen spreken van een „afrekening" met China. ALKMAAR Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar f 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS FER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS COSTER ZOON. Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Dit nummer bestaat uit vier bladen. Directeur: C. KRAK. Hoofdredacteur; Tj. N. ADEMA. ■sssaKJSEBDflaxraufli Vrijwel dag in dag uit blijkt het, dal Europa thans een grooten diplomatieken strijd voert tusschen het communisme en 't fascisme, en de Spaansche revolutie is daarvoor een dankbaar uitgangspunt. Vandaag wordt onze aandacht getrokken door een artikel in de Italiaansche „Giornale d'Italia", waarin o.m. gezegd wordt: „Het moet zeer duidelijk verklaard wor den, dat Italië niet kan instemmen met de instelling van een nieuwe, roode revolu tionaire centrale, een nieuwe basis voor de politieke en militaire operaties van het communisme aan de Middellandsche Zee op Spaansch gebied. Indien zekere groote mo gendheid gelooft te Montreux de poorten der Middellandsche Zee geopend te hebben voor de Russische oorlogsschepen, geladen met wapens en munitie ten dienste der we reld-revolutie, dan kan gezegd worden, dat Italië als Middellandsche Zee-mogendheid en ander sterke staten in Europa besloten hebben te verhinderen, dat een ernstige vergissing het begin wordt van een onher stelbare verwoesting der Europeesche orde. Met deze taak voor oogen zal de verdediging tegen het communisme door Italië en Duitschland in Europa en door Japan ir. Azië niet alleen passief zijn, maar zoodani ge niet-aanvallende vormen van recatie aannemen, als noodzakelijk zullen worden door het agressieve optreden der Sovjets en hun communistische helpers". Een zeer duidelijke uitlating, niet waar? Misschien op het oogenblik zelfs te gevaar lijk, want men heeft zich in Italië gehaast, om er op te wijzen, dat dit bericht geen en kele officieel karakter draagt. Men schijnt in Italië er van overtuigd, dat de instelling van een communistische republiek in Catalonië slechts mogelijk zou zijn door interventie op groote schaal van Sovjet-troepen. In dat geval zou de niet-in- mengings-commissie te Londen (welke Italië niet wenscht te verlaten) zich uitspra ken en alle mogendheden, die belangen hebben in de Middellandsche Zee, zullen dan een gemeenschappelijk inzicht krijgen in de werkelijkheid. Aldus redeneert men in Italië en men hoopt daarmee het artikel van de Giornale d'Italia te verzachten. Intusschen, men weet hoeveel invloed een dergelijk artikel kan hebben op de publie ke meening in het land zelve en als het de bedoeling mede geweest is, om de Italiaan sche bevolking warm te houden voor de „affaire-Spanje", dan mag de „Giornale d'Italia" tevreden zijn! Wij spraken gisteren over de vorming van «en anti-communistisch front tusschen Ja pan en Duitschland. Naar aanleiding van de onderhandelingen tusschen de twee buurt- staten van Rusland heeft de Russische am bassadeur bij de Japansche regeering stap pen gedaan, er op wijzende, dat t. a. v. een tot standkomen van een Duitsch-Japansch accoord, dit waarschijnlijk de Japanseh- Russische betrekkingen ernstig zou scha- den"* U J De ambassadeur wees er in dit verband nog op, dat volgens de Russische meening de overeenkomst voor den strijd tegen het communisme slechts een dekmantel zou zijn voor een geheime militaire overeen komst, welke zou zijn gericht tegen een ander land, zoodat de ambassadeur moest mededeelen, dat een dergelijke overeen komst de betrekkingen tusschen Rusland en Japan wel moest schaden. Gisteren heeft de Engelsche minister van buitenlandsche zaken, Eden, in zijn kiesdis trict Leamington een rede gehouden, waar in hij o.m. gewaagd heeft van den inhoud Van de nieuwe nota nopens de voorbereiding Van de besprekingen over een nieuw pact Van Locarno, die, zooals men weet, Donder dag aan de betrokken regeeringen is over handigd. Met betrekking tot de Britsche her- Wapening verklaarde Eden namelijk, dat ingeland zijn wapens niet zal gebruiken Voor een aanvalsoorlog, noch voor eenig ander doel, dat niet te rijmen zou zijn met de bepalingen van het Handvest of van het pact van Kellogg. Wel zouden zij gebruikt kunnen worden en wanneer de omstan digheden daartoe zouden leiden ook zeker Gebruikt wotden en wanneer de omstan digheden daartoe zouden leiden ook zeker België slachtoffer zouden worden van een niet uitgelokten aanval, zulks volgens de bestaande verplichtingen. Ook zouden zij Gebruikt kunnen worden en wanneer een Westelijk pact tot stand kwam ook worden Gebruikt voor een verdediging van Duitschland, wanneer dit land kwam bloot le staan aan een niet uitgelokten aanval van een van de medeonderteekenaren van het P»ct. Onze wapens, aldus vervolgde Eden, *ouden kunnen worden gebruikt voor 111 P Verltening aan slachtoffers van agressie, ieder geval zal dan afzonderlijk moeten Worden beoordeeld, overeenkomstig de be palingen van het Handvest. Ik «g „zouden kunnen", want in dusdanige Weinig militaire bedrijvigheid heeft den dag van gisteren gekenmerkt. Regen en mist hebben de actie op den grond en in de lucht bemoeilijkt; voor het eerst sedert ver scheidene dagen is Madrid gisteren niet door vliegtuigen gebombardeerd. Scnermut- selingen zijn gevoerd in de buurt van de model-gevangenis, zonder dat daarvan een wijziging in de wederzijdsche stellingen het gevolg is gewest. De regeeringstroepen heb ben veldkanonnen opgesteld in verlaten huizen en hebben eenige salvo's gelost op het Casa Velasquez, dat het hoofdkwartier zou zijn van de opstandelingen in dezen sector. De rechtschen hebben evenmin vor deringen gemaakt in het Casa del Campo. In de sectoren van het Guadarrrama-ge- bergte van het Escorial en in de Siërra de Gredos is een algeheele stilstand in den strijd ingetreden wegens hevigen sneeuwval; hier en daar ligt de sneeuw vijftig centime ter dik. Intusschen zouden volgens aan de Fransche grens ontvangen berichten de Bas- kische regeeringstroepen een offensief heb ben ontketend. Na zich meester te hebben gemaakt van Beasain, hebben zij Villa Franca bezet, dat gelegen is tusschen Ver- gara en Tolosa. Van rechtsche zijde. Radio-Sevilla deelde gisteren het volgen de mede nopens de krijgsverrichtingen in en om Madrid: In de krijgsverrichtingen is weinig veran dering te constateeren. Gisteren zyn de wij ken van het Paseo Rosales tot aan het Mon- cloa geheel bezet en zijn wy erin geslaagd onze stellingen te consolideeren. De regee ringstroepen trachtten herhaalde malen tot den tegenaanval over te gaan, maar werden met groote verliezen teruggeslagen. Drie tanks werden buitgemaakt. Bij de verschil lende bruggenhoofden en in het kwartier Vallecas werden de linksche aanvallen uit sluitend uitgevoerd door vreemdelingen. Gisteren heeft de mist de luchtvaart verhin derd de stellingen der regeeringstroepen te bombardeeren, maar is deze er wel in ge slaagd vier vliegtuigen der linksche troepen te doen vallen. José de Rivera gefusilleerd. Uit Alicante wordt gemeld dat José Antonio Primo de Rivera gistermorgen om half zeven door een peleton guardi de asalto op de binnenplaats der gevan genis gefusilleerd is. Bewapening van koopvaardijschepen. De regeering is thans bezig met het be wapenen van alle koopvaardijschepen in de Spaansche havens, teneinde de scheepvaart in de Straat van Gibraltar te kunnen belem meren en de kusten van Spanje en Marok ko te kunnen bombardeeren. Men verwacht hier dat de oorlogsschepen „Jaime Primero" en „Miquel de Cervantes" de volgende week weer in actie zullen kunnen komen. De nieuwe bewapening van deze schepen en van andere vaartuigen zou van Russische oorsprong zijn. Volgens aan de Fransche grens ontvangen berichten zouden de Baskische regeerings troepen, die samenwerken met de aan Ma drid loyale troepen 'n offensief hebben ont ketend tegen de opstandelingen. Na zich meester te hebben gemaakt van Beasain hebben zij Villafranca bezet, dat gelegen is tusschen Vergara en Tolosa. Mededeeling van ministerie van oorlog. Het ministerie van oorlog heeft om tien uur gisteravond per radio het volgende of- ficieele communiqué verspreid; in den sec tor Aganda, Aranjuez en Somosierra van het centrale front gaat de vijand voort krachtigen druk uit te oefenen. Er zijn eenige gevechten geleverd, welke evenwel geen wijziging in den toestand hebben ge bracht. In de Guadaramma heeft de vijand vandaag krachtigen druk uitgeoefend en onzen vleugel aangevallen. Hij werd terug gedreven. In den namiddag heeft de vijand opnieuw een aanval met handgranaten on dernomen, doch hij moest, met ernstige ver liezen vluchten. De regeeringsstrijdkrachten hebben stellingen der opstandelingen bezet. De tegenstand onzer troepen was zoo krach tig, dat de vijand van de wijs is gebracht. In den sector van Madrid is het vandaag tot geen enkele operatie gekomen. Onze mi litietroepen hebben het ziekenhuis in de universiteitswijk bezet. De Casa de Velas quez werd in brand geschoten. Van de an dere fronten is geen nieuws te melden. Generaal Queipo de Ilano spreekt tegen. Generaal Queipo de Ilano ving zijn toe spraak van gisteravond tien uur voor Radio- Sevilla aan met de verklaring, dat, ondanks hun humane proclomaties de regeerings- aanhangers dezer dagen in de gevangenissen van Madrid elf gijzelaars hebben doodge schoten. Vervolgens sprak hij de officieele commu niqués van de commissie van verdediging van Madrid tegen, dat de vliegtuigen der re geeringstroepen Palma Majorca zouden heb ben ge bombard eerd/of dat gisteren aan het front van MadriJ dfie drie-motorige vlieg tuigen der opstandelingen zouden zijn neer geschoten. De Britsche schepen in de Spaansche wateren. De diplomatieke correspondent van Reuter te Londen meent te weten, dat wanneer Franco een blokkade wil instellen, hetgeen weliswaar niet in de mededeeling van de re geering te Burgos is vervat, het als een paal boven water staat, dat de Britsche re geering geen actie van de zijde der oorlogs schepen van generaal Franco op volle zee zal dulden, aangezien dit recht alleen aan oorlogvoerende staten is geoorloofd. Met andere woorden, de Britsche regee ring zal niet toestaan, alvorens aan beide partijen het recht van oorlogvoerenden wordt gegeven, dat Britsche schepen op vol le zee door oorlogsschepen, hetzy van de re- /c- z? ^AND.^POA AfilL. CtfkU»{ ,s~ pu*ce.5c>A ^"Om gevallen is er geen enkele automatische ver plichting tot het nemen van militaire maat regelen. Het is overigens billijk, dat dit zoo is, want ik verwacht niet, dat de volkeren militaire verplichtingen op zich zullen nemen, behalve voor streken, waar vitale belangen op het spel staan. Aldus zijn de bases van onze politiek ten aanzien van het ontwerp van het nieuwe Locarnopact, welke wy gisteren aan onze mede-onderteekenaren hebben medegedeeld. Wy meenen, dat dit redelijke en wederzijdsch aanvaardbare voorwaarden zyn in het licht van de ant woorden, die zy ons reeds hebben doen toekomen. PEDPIGU O* FIC,I>ER;M (ARFA l \bipoLL 1 J SoL^pu/ MAWllEUi. GfCOUA VlCH PoRS /'CABOOHJW CjSlOMA* CIQVEQA pMAWRESA i m L VlllAtfeA YAILS geering, hetzij van Franco, worden door zocht. Wat de Britsche schepen binnen de drie-mijls-zone betreft, wanneer Franco na een behoorlijke kennisgeving de Spaansche havens bombardeert, zullen de Britsche schepen geen recht op schadeloosstelling kunnen doen gelden. Franco heeft alleen maatregelen tot ver hindering van de voorziening van Barce- lona van munitie en oorlogsbehoeften in het vooruitzicht gesteld. Uit de vrij ontwijkende aanduidingen, die op dit punt door Britsche diplomatieke kringen worden gegeven, schijnt te volgen dat indien dit zoo is de kwestie van de erkenning van de rechten van de belligerenten niet ter sprake zou be hoeven te worden gebracht. Onder deze om standigheden zou het optreden der mogend heden beperkt kunnen blijven tot bescher ming van hun onderscheidene belangen en zou het vraagstuk niet uit een oogpunt van internationaal recht en internationale poli tiek behoeven te worden opgelost. Deze aan duidingen doen vermoeden, dat men hier wil vermijden het vraagstuk ter sprake te brengen en dat men tegen elk initiatief is, dat Engeland nauwer bij het Spaansche con flict zou kunnen betrekken. Russische veronfwaardiging. De Izwestia verklaart o.m.: „De erkenning van generaal Franco beteekent een open lijke oorlogsverklaring aan het Spaansche volk door Duitschland en Italië". Het genoemde blad voegt hieraan toe: Ita lië en Duitschland konden slechts worden aangemoedigd tot een zoodanig gebaar door de houding van de Londensche commissie en door de verklaringen van minister Eden in het Lagerhuis, verklaringen, die volgens de Izwestia tot strekking hadden de verant woordelijkheid weg te nemen van de Duit- sche en Italiaansche regeeringen bij den aan Franco verleenden steun. De Prawda oefent felle critiek uit op de uitlatingen van Eden. Het blad beschuldigt Eden er van op „huichelachtige wijze" Duitschland en Italië te steunen en te heb ben gesproken om hen te helpen, die trach ten de pogingen van de niet-inmengingscom- missie te niet te doen. Het valt te betwijfe len, aldus de Prawda, of een dergelijke tus- schenkomst er toe kan bijdragen de zeer ge spannen atmosfeer, die in Europa geschapen is, te verbeteren. De Amerikaansche journalist Knickerboc ker meldde gisteravond over de luchtge vechten van Donderdag boven Madrid aan het Hbld.: Het verloop van den strijd is wellicht wat langzaam, maar er komt hoe langer hoe meer teekening in. Al twee weken lang heb ben de nationalisten thans aan de poorten van Madrid geklopt. Heden bevinden zich drie hunner colonnes in de stad. De troepen van luit. kolonel Ascensio hebben het neg niet voltooide gebouw van de Medische Fa culteit bezet, ook het weeshuis, dat daar in de buurt staat; voorts het gebouw van de landbouwschool, dat eveneens in de Univer siteitswijk staat en het Casa Velasquez. De colonne van Serrano houdt de Fundacion del Arno en het Instituto Rubio bezet, twee gebouwen in het centrum van de Universi teitswijk, en luit. kolonel Barron heeft het woongebouw van de studenten in de Uni versiteitswijk tot zijn bolwerk gemaakt. Alle drie colonnes, richten haar aanval op de Modelgevangenis, in het zuiden van de Universiteitswijk, dat het voornaamste bas tion van de roode defensie is, maar ondanks de heftige en moorddadige bestoking, waar aan het gebouw blootstaat, kunnen de Wit ten de milicia er maar niet uit krijgen. In de Modelgevangenis was tot voor kort het grootste deel van de gijzelaars opgesloten, die thans naar gevangenissen in de provin cie zijn overgebracht, voor het grootste deel naar Valencia. Heden bood generaal Franco de hoofdstad wederom een kans om verwoesting te voor komen. De nationalisten willen n.L indien mogelijk, Madrid voor een algeheele vernie tiging sparen. Ik sloeg dertig witte vlieg tuigen gade, die begonnen met op de roode stellingen hun gevaarlijke explosieve bom men uit te werpen, en die weer boven het centrum van Madrid gekomen, 'n vreedza mer last uitwierpen, echter vergezeld van dreigementen. Het waren strooibiljetten, waarin de bevolking werd aangemaand zich over te geven. Duizenden van deze papier tjes dwarrelden over de stad als stukjes zil verpapier en verdwenen in den zwarten rook, die boven de geteisterde stad hangt. Dit bezoek van de witte luchtvloot aan Madrid kostte de regeering drie machines. Het was een imponeerend gezicht toen 15 bombardementsvliegtuigen langzaam kwa men opzetten, hun koers namen naar de stad. Het waren reusachtig groote machines, die vry laag vlogen. Bovenaan vlogen 15 witte gevechtsvliegtuigen, die eruit zagen als kleine vlekjes aan den hemel. Ze vlogen zoo hoog mogelijk om den vijand eerder te kunnen zien aankomen. De zware bombar dementsvliegtuigen ronkten verder en na eenigen tijd kon ik door myn verrekijker 'n doodelijke lading naar beneden zien komen, telkens twee bommen tegelijk, die glinster den in het zonlicht. Twintig, veertig, tachtig donderende slagen weerklonken, dichte rookwolken stegen op en benamen mij het gezicht op de stad. Maar toen de rook was opgetrokken, kon ik zien waar de projectielen waren ingeslagen. Een der doelen was de Opera geweest, vlak achter het vroegere koninklijke paleis. De Opera was een van de voornaamste arsenalen van de milicia, en de defensie-junta, placht daar te vergaderen. Alle munitie was nog niet uit de Opera weggehaald, want uren nadat de bommen op het gebouw waren gevallen, hoorde men nieuwe ontploffingen en stegen uit de Opeta nieuwe rookwolken op, zoo dicht, dat de geheele omgeving van het paleis aan het gezicht werd onttrokken. Een andere groote brand ontstond in de buurt van de groote electrische centrale en ook kon ik rook zien in de buurt van de Puerta del Sol, waar, naar ik hoorde, het departement van binnen- landsche zaken onder vuur was geno men. Er waren zooveel vliegtuigen in de lucht, dat ik ze niet alle in het oog kon houden, maar opeens zag ik een van de witte ge vechtsvliegtuigen in moeilijkheden raken. Er kwam een rookwolk uit. De machine scheen midden in de lucht even te aarzelen, toen stond het stil op die eigenaardige wijze van getroffen vliegtuigen, en tenslotte zag men de machine duiken en met steeds grooter snelheid ter aarde storten. Zij kwam dicht bij het Noordstation op den grond terecht en vandaar steeg een nieuwe zwarte wolk op. Een andere machine werd blijkbaar geraakt door afweergeschut, dat den grijzen hemel bepoeierde met vreemde witte wolk jes, als poederdonsjes. Ook deze machine aarzelde, stond stil en dwarrelde toen als een losgeraakte vlieger naar benden, een spocr van rook achterlatend. Intusschen ging het duel tusschen de wit te en de roode batterijen zonder ophouden door. Het grootste succes van den dag heeft on getwijfeld majoor Pito behaald, die zeven batterijen met dertien stukken geschut com mandeerde, en die den geheelen dag be steedde met te trachten den zender Radio Madrid onschadelijk te maken. Het was een van de meest dramatische oogenblikken van den oorlog, zoo verte'de majoor Pito later. Terwijl zijn geschut aan het schieten was naar de goede draagwijdte, luisterde Pito naar Radio Madrid, waar iemand een rede voering hield over de positie der verdedi gers. Opeens riep de spreker: „Dit is het einde"Er weerklonk een slag en daarna zweeg het station. Op het oogenblik beschikt Madrid alleen nog maar over het station Radio Espagnola om de buitenwereld mede te deelen, wat het wil. Frontnienws. Voor zoover tot nu toe bekend is werden 11 personen gedood en 204 gewond. Uit Burgos wordt gemeld: Infant don Alfonso van Orleans-Bourbon, een kleinzoon van de infante Eulalia van Spanje en een zoon van den infant don Alfonso en prinses Beatrice, zuster van koningin Maria van Roemenië, is kort geleden voor Madrid ge sneuveld. Hij streed in de rijen der opstan delingen. Te Hendaye wordt vernomen, dat prinses Alfonso van Bourbon, markies van Equi- lacha, neef van ex-koning Alfonso XHI in de Modelgevangenis te Madrid is gefusil leerd. Hij werd als gijzelaar gevangen ge houden. Gisteravond is een telegram gezonden aan de autoriteiten van beide strijdende par tijen in Spanje met meer dan 200 handtee- keningen van parlementsleden, welke door Miss Rathbone zijn verzameld. De onder teekenaars verzoeken den leiders en de sol daten alles te doen wat mogelijk is om ver scherping van het conflict te voorkomen door het vermijden van wreedheden zooals het bombardeeren van plaatsen, waar zich vrouwen en kinderen bevinden. Maarschalk Tsjang Kai Sjek heeft per vliegtuig eenige plaatsen in Noord-China bezocht en met de leiders aldaar geconfe reerd. Men acht dit van groot belang voor den toestand zooals die zich in Noord-China ontwikkelt. De onderhandelingen, die te Nanking worden gevoerd, schijnen steeds meer op den achtergrond te komen be richten uit Tokio spreken van verdaging nu de situatie in Noord-China weer zoo de algemeene aandacht vraagt. Zeer belangrijk is in dit verband de opening van den vlieg- dienst in Noord-China waarvan wij dezer dagen melding maakten met voorbijgaan van Nanking, maar met goedkeuring van den publieken raad van Hopei, die voort blijft gaan de smokkelarij te bevorderen. Het ge zag van de regeering te Nanking wordt op die manier steeds meer ondermijnd en de reis van maarschalk Tsjang Kai Sjek woidt in verband gebracht met het streven groo ter weerstand tegen het opdringen van Japan aan te moedigen. Maarschalk Tsjang Kai Sjek heeft achter eenvolgens besprekingen gevoerd in Tai Joean, Lojang en Tsinan Foe. In de laatste plaats heeft hij geconfereerd met den gou verneur van Sjantoeng, Han Foe Tsjoe. Daarna is hy weer teruggevlogen naar Lojang. De Chineesche bladen te Peiping leveren weinig commentaar op de reis van Tsjang Kai Sjek, doch algemeen brengt men haar in verband met den toestand in Tsjahar en Soei Joean. Zooals men weet, doet den laatsten tijd in Peiping het gerucht de ronde, als zou de centrale regeering van Nanking van plan zyn troepen naar Soei Joean te zenden, indien mocht blijken dat de troepen van deze provincie den Mon- goolsch-Mandsjoekwoschen aanval niet zou den kunen weerstaan. Een communiqué van de Mongolen. De leider van de vereenigde Westelijk- Mongolen, vorst Tawang, en die der Mon golen uit Tsjahar. Tsjo Sji Hai, hebben een communiqué gepubliceerd, waarin zy uit eenzetten, wat hen tot hun actie in Soei

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1936 | | pagina 1