DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Engeland erkent in Spanje geen oorlogs
voerenden.
No. 276
Dinsdag 24 November 1936
138e Jaargang
De algemeene toestand
De Spaansche revolutie
De verklaring van Eden in het Lagerhuis.
Gevechten in de buitenwijken
van Madrid.
Nieuws van het front.
Nijmegen's politiecommissaris
veroordeeld.,
Drie en een half jaar ge
vangenisstraf met aftrek.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS FER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 24 November.
Minister Eden heeft gistermiddag zijn
met spanning verwachte verklaring afge
legd over de houding der Engelsche regee
ring inzake de mogelijke blokkade van de
haven van Barcelona door generaal Franco
Engeland zal zijn neutraliteit handhaven
en de regeering zal een verbod uitvaardigen
voor de verscheping van wapenen en muni
tie naar Spaansche havens.
Belangrijker dan bovenstaande is de ver
klaring, dat de Britsche regeering geen der
beide strijdende partijen als oorlogsvoer en
den zal erkennen, hetgeen beteekent, dat
elke poging van generaal Franco, om En
gelsche schepen aan te houden buiten de
territoriale wateren, met gewapende macht
beantwoord zal worden.
Deze tweede verklaring vergroot natuur
lijk de kans op een Spaansch-Engelsch in
cident, want er bestaat altijd kans, dat de
een of ander bevelvoerende officier van een
Spaansch marine-vaartuig toch een Britsch
schip aanhoudt en dan zou het dus waar
schijnlijk tot een schietpartij komen met
al de mogelijke gevolgen van diï'n.
Intusschen kan de Britsche regeering haar
standpunt elk oogenblik wijzigen en zij zal
dit doen, als de omstandigheden of de hou
ding van andere mogendheden dat eischen.
Wat betreft de anti-communistische over
eenkomst tusschen Japan en Duitschland
wordt van zekere zijde te verstaan gegeven,
dat het op het oogenblik een van de groot
ste zorgen van Japan is, dat alle groote mo
gendheden zich snel en op onbeperkte schaal
aan het bewapenen zijn met de modernste
wapens en de nieuwste uitvindingen op
militair gebied, terwijl het Japansche leger
hopeloos ouderwetsch is uitgerust. Daaren
tegen zou Rusland al jaren bezig zijn met
massa-productie van de nieuwste wapenen
en het grootste gevaar is voor Japan, dat
het niet kan concurreeren met de Wester-
sche mogendheden in de snelheid van de
fabricatie.
En nu komt het! Nu komt de verklaring,
waarom Japan met Duitschland kan samen
werken. Het moet zoowel wapenen als tech
nisch advies hebben en kan beide uit
Duitschland krijgen, terwijl Duitschland
buitenlandsche markten voor zijn oorlogs
tuig noodig heeft, om zijn wapenfabrieken
aan den gang te houden.
Moeten wij hieruit opmaken, dat Japan
een tweeledig doel nastreeft: le. de bestrij
ding van het communisme en 2e. versterking
van zijn leger en uitrusting daarvan met
uiterst modern materiaal? En beteekent dat
laatste weer niet in de nabije toekomst een
gevaar in het Verre Oosten, een nieuw,
modern „Geel gevaar"?
De Duitsche pers houdt zich zeer intensief
bezig met het proces te Nowowibirsk, waar
bij o.m. de Duitsche ingenieur Stickling tot
de doodstraf veroordeeld is. Algemeen is
men in Duitschland zeer verontwaardigd cn
de bekentenis van Stickling schrijft men tue
aan lichamelijke folteringen.
Verschillende bladen zijn van meening,
dat de Sovjet-regeering het plan heeft, om
met deze justitioneele misdaad het nat. soc.
Duitschland te provoceeren en weer ande
ren vreezen, dat alle Duitschers, die in Rus
land werkzaam zijn, gevaar loopen, hun
leven te verliezen, als de Duitsche regeering
niet krachtig ingrijpt.
Tenslotte lieten verschillende bladen door
schemeren, dat het zoo langzamerhand tijd
zou worden, om de diplomatieke betrekkin
gen met Rusland te verbreken, maar net
gevaar daarvoor schijnt nog
dreigend te zijn.
Toch blijft deze kwestie voorloopig nog
actueel en zy zal dit blijven, zoolang men
zegt: „Moskou heeft in het Westen mets
zoeken en de veiligheid in het Westen moet
ter plaatse en nergens anders gezocht wor-
den". f]
Eindelijk vragen wij nog eenige aandacht
voor België. De Belgische premier van Z.ee
land heit gisteravond n.1. te Louvieraeen
rede gehouden, waarin hy o.a. zeide dat de
regeering vast besloten is het land zoo te
K,e„gd.t teen enkeledictuur z.ch h.r
beroep op
om de noodzakelijke militaire
door te voeren, en motiveerde
zakelijkheid met het oog op nolitiek
nalen toestand. De buiteniandsche poht.ek
van België is erop gericht zich buiten
conflict te houden. nolitiek
„We hebben de baslsJanw°wiiien dat
met gewijzigd" zeide U- ';nafhankelljk is>
deze politiek Belgiscn, au t tionale
doch wel in het kader vaide
gemeenschap. Indien nit lle_ wu
toch een oorlog uitbreekt, dm "ll.i^
alles doen wat mogelyk aanvaller
blijven, doch iedere „erdedigen
niet dircct-
zullen veraeaige"
moet weten, dat wy °ns treffend te
en dat wij in staat zijn ons doeltreffend
verdedigen". minister-president
Deze rede van den minister pi
maakte een diepen indruk.
Niet de gevechten rondom en in Ma
drid zijn het belangrijkste nieuws van
vandaag, maar veel eerder de inter
nationale kwesties, welke zijn voortge
vloeid uit de mededeelingen van
Franco over een mogelijke blokkade
van de Spaansche havens aan de Oost
kust.
Daar is allereerst dan de lang ver
breide en vol spanning verwachtte
verklaring van minister Eden in het
Lagerhuis, welke gistermiddag is afge
legd.
Eden zeide, dat het beginsel der Engel
sche politiek, namelijk strikte neutraliteit
ten opzichte van beide partijen door deze
verklaring niet veranderd behoefde te wor
den. Maar er was bovendien nog het begin
sel om het Spaansche conflict in elk geval
te localiseeren en daarom had de Engelsche
regeering besloten tot onmiddellijke indie
ning van een wetsontwerp waarbij de ver
scheping van wapens en munitie in eiken
vorm naar Spaansche havens door Engel
sche schepen verboden zou worden. Spr.
wilde van deze plaats af de Engelsche
scheepsbevrachters meteen waarschuwen
dat zy niet nog op het laatste oogenblik een
of andere zending zouden trachten te ver
schepen, want voor deze in een Spaansche
haven kon aangekomen zijn zou de wet van
kracht zijn geworden. Door dit besluit acht
te de Engelsche regeering zich voorloopig
ontslagen van het nemen van verdere maat
regelen. De beide strijdende partijen zou
den niet als oorlogvoerenden erkend worden
volgens het internationale recht en Engel
sche schepen buiten den limiet van 5 K.M
van de kust zouden als voorheen door de
Engelsche vloot ter plaatse beschermd en
van ieder onderzoek gevrijwaard worden.
Majoor Attlee vroeg onmiddellijk of de
aangekondigde maatregel niet zou afhangen
van de besluiten van ieder andere natie om
hetzelfde standpunt in te nemen.
Eden: Natuurlijk zou dit zeer wenschelijk
zijn, maar voorloopig heeft de Engelsche re
geering slechts haar eigen plichten te ver
vullen.
Een ander lid vroeg of de minister voor
dit besluit overleg had gepleegd met de
Fransche regeering.
Eden: Wij hebben het aangekondigde be
sluit aan de Fransche regeering meegedeeld
en zijn ook verder in nauw contact met de
ze regeering gebleven nopens de versche
ping van oorlogsmateriaal naar Spaansche
havens.
Een conservatief vroeg of de Fransche re
geering niet te kennen had gegeven dat na
de verklaring van Franco het besluit tot
non-interventie moest worden herzien.
Eden: Neen. Ik heb den Franschen gezant
ontvangen, die mij van de medewerking
zijner regeering ingelicht heeft, maar het
verbod van verscheping van wapens heeft
geen verderen invloed op het besluit tot
non-interventie, dat in zijn vollen omvang
gehandhaafd blijft.
De verklaring van Eden.
In Engelsche politieke kringen wijst men
op het voorbehoud door minister Eden ge
maakt, ten opzichte -van de niet-erkenning
der oorlogsvoerenden. De minister verklaar
de, dat deze erkenning voor het
oogenblik niet v erd overwogen
De algemeene indruk in deze kringen is,
dat de Engelsche beslissing slechts werd
verdaagd en vroeg of laat zal worden geno
men. Met name zou de admiraliteit haar in
vloed uitoefenen in de richting van een
erkenning als belligerent, die elk incident
bij de Spaansche kusten zou voorkomen.
Ook andere leden van het Britsche kabinet
zouden een zelfde meening hebben te ken
nen gegeven.
De ommekeer in de Britsche politiek is
klaarblijkelijk een gevolg van het reeds
sedert eenige maanden getoonde verlangen
niets te doen, dat de FranschBritsche
samenwerking in revaar zou kunnen bren
gen.
De door Eden in het Lagerhuis aangekon
digde maatrege'en scheppen thans den vol
genden toestand:
In de Spaansche territoriale wateren is elk
Engelsch koopvaardijschip onderworpen
aan het recht van doorzoeking door schepen
der opstandelingen, wanneer het betreft de
door de regeering v<m Burgos gecontroleer
de kusten en door schepen van de regeering,
wanneer het de oostelijke kusten betreft.
De moeilijkheid schuilt in de toepassing
van dit principe voor het geval een Britsch
stoomschip door een opstandelingen-schip
zou worden doorzocht in de streek van Bar
celona, die nog onder controle der regee
ringstroepen staat. Engelsche diplomatieke
kringen wijzen er op, dat in dit opzicht de
Britsche houding niet kan worden vastge
steld, zoolang men de voornemens van
Franco niet kent, wiens antwoord nog steeds
niet is binnengekomen. Verder brengen zij
in herinnering, dat wanneer het een Britsch
stoomschip zou betreffen, dat wapens of
munitie vervoert, dit schip geen beroep op
de Britsche autoriteiten zou kunnen doen
in geval van inbeslagneming, daar het zoo
wel de bepalingen van de non-interventie
overeenkomst als die, waarvan Eden de aan
staande toepassing heeft aangekondigd, zou
overtreden.
Geen wijziging in de houding van
Frankrijk.
Gezaghebbende kringen te Parijs ver
zekerden gisteravond, dat het standpunt der
Fransche regeering in de Spaansche aange
legenheden geenerlei wijziging heeft onder
gaan. Frankrijk blijft aan den eenen kant
vasthouden aan het niet-inmengingspact,
aan den anderen kant kent Frankrijk geen
van beiden party ea de kwaliteit van bellige
rent toe en is voet-het oogenblik ook niet
van plan dat te doen. Deze houding valt
overigens samen met die van Engeland. Da
besprekingen, die de laatste dagen tus
schen Parijs en Londen gevoerd zijn, hebben
gelijkheid van opvattingen der beide landen
aan het licht gebracht.
Ook Italië blijft trouw aan het
beginsel der niet-inmenging.
In politieke kringen te Rome verklaart
men met nadruk, dat de Italiaansche regee
ring aan generaal Franco geen militaire hulp
verleenen zal en met name niet ter zee. Men
is van meening, dat de erkenning van de
regeering-Franco in Italiaansche oogen de
maatregelen rechtvaardigt, welke Franco
zou kunnen nemen tegen den aanvoer van
troepen en oorlogsmateriaal door buiten
landsche schepen. Maar men voegt hieraan
toe, dat de duikbooten, waarover het hoofd
der rechtsche regeering beschikt hem niet
schijnen te veroorloven zijn politiek op ef
fectieve wijze door te zetten en dat Italië
dientengevolge geheel trouw blijft aan de
verbintenissen, welke het als lid van de niet-
inmengingscommissie op zich genomen
heeft.
Zooals wij reeds hierboven opmerk
ten, is het nieuws van het front vandaag
weinig belangrijk. Dag en nacht worden
de gevechten voortgezet iin de Zuide
lijke buitenwijken van Madrid, waar
het initiatief van den aanval berust bij
de regeeringstroepen. Gevechten van
man tegen man vinden plaats in de
straten van Carabanchel Bajo en de
batterijen der regeering bombardeeren
daar krachtig de stellingen van den
vijand. Het officieele bericht van den
minister van oorlog spreekt eveneens
van weinig krijgsverrichtingen. Het
maakt slechts melding van een bom
bardement door de rechtsche artillerie,
gericht op eenige gebouwen en door de
regeeringsartillerie beantwoord.
Het schijnt, dat de rechtsche troepen
het zuidelijk front als aanvalsbasis
hebben verlaten om alle krachten te
kunnen concentreeren in het Westen en
Noordwesten. Hun vliegtuigen bombar
deeren nog wel de zuidelijke stellingen
der regeering, maar dit geschiedt niet
om een aanval voor te bereiden. De be
doeling is meer de militie te ont
moedigen.
Luchtbombardementen.
Tydens een der jongste bombardementen
is een bom terechtgekomen op een drukkery
naby de San Bernardostraat. Bij het oprui-
mingswerk zouden reeds 70 lijken onder het
puin vandaan gehaald zijn. Waarschijnlijk
bevinden zich nog 20 andere slachtoffers
onder de overblijfselen Men vreest, dat een
nog grooter aantal slachtoffers der bommen
van de opstandelingen zich in kelders en
schuilplaatsen zullen bevinden, waar tien
tallen ongelukkigen begraven en gedood
zouden zijn.
Buitenlandsche steun aan de
opstandelingen.
Gisteravond heeft het Spaansche ministe
rie van marine een nota gepubliceerd,
waarin de hulp van de Duitsche en Italiaan
sche vloot aan de opstandelingen met zekere
feiten wordt aangetoond.
O.a. wordt verklaard, dat de Italiaansche
en Duitsche schepen sedert het begin van
den opstand de oorlogsbodems van de
regeering bespionneerd om de opstandelin
gen op de hoogte te houden. Verder wordt
gezegd, dat een Duitsch kabelschip mijnen
heeft gelegd voor de haven van Bilbao, de
opstandelingen beschikken niet over mij-
nenleggers.
Ten aanzien van het incident voor Car-
thagena van eergisteren wordt in de nota
verklaard, dat het onderzoek naar de scher
ven van de torpedo, welke de „Miguel Cer-
vantes" beschadigde, heeft uitgewezen, dat
deze is afgeschoten door een buitenlandsche
onderzeeër, niet door een Spaansche of
Italiaansche. Tenslotte wordt medegedeeld,
dat na den aanval de Duitsche torpedojager,
welke voor Carthagena ligt en die zich tij
dens een gevecht op een afstand hield, den
ingang van de haven naderde om een onder
zoek in te stellen naar den uitslag van den
strijd. Daarna verwijderde het schip zich
weer.
DE STRIJD IN SOEI YOEAN.
Het schijnt, dat binnenkort een aanval op
Soei Joean langs drie wegen door de Mon-
goolsche troepen kan worden verwacht. Uit
Kweihoa wordt gemeld dat de Mongoolsche
troepen vanuit Pai Ling Miao een aanval
doen op Oetsjoean, 40 K.M. benoorden
Kweihoa, met het doel noord Soei Joean te
bezetten.
Uit Kalgan wordt vernomen, dat de
Mandsjoetroepen welke aan de grens van
Soei Joean geconcentreerd zijn, oprukken
in de richting van Hsing Ho en Ping Ti
Tsjoean.
De Japansche pers in noord-China deelt
mede, dat de troepen van Soei Joean zich
reeds uit Hoeng Ke en ertoe nabij Tao Ling
hebben teruggetrokken en zich nu gereed
maken om ook Hsing Ho te verlaten en zich
op Ping Ti Tsjoean aan den spoorlijn Pe-
king-Pao Toe terug te trekken.
Men gelooft algemeen dat de Mandsjoe-
Mongoolsche troepen, 90 aansporen van hun
buitenlandsche raadgevers willen aanval
len, voor de Nanking-troepen zijn aangeko
men.
DE ONRUST IN MAROKKO.
Naar Havas uit Casablanca meldt, heeft
de communistische partij in de stad aanplak
biljetten laten ophangen, waarin iedere deel
neming aan de betoogingen, die onlangs
hebben plaatsgehad onder de inboorlingen,
van de hand wordt gewezen en den Spaan-
schen regeeringstroepen sympathie wordt
betuigd. Leden van de rechtsche partijen
hebben de affiches van de muren getrokken.
Er ontstonden ongeregeldheden, maar de
politie slaagde erin de beide partijen zonder
arrestaties van elkaar te scheiden.
Zaterdag hebben te Fez weer ongeregeld
heden plaatsgevonden. Toen de Moefti na
het derde gebed in de moskee Kayroine het
gebed had geëindigd, verhieven zich drie
oproermakers en schreeuwen: „Broeders,
leest de Koran en laten wij God smeeken
om aan deze onderdrukking een eind te
maken. De oproermakers werden direct ge
arresteerd.
SYLVESTER MATUSKA
TOEREKENBAAR.
Hij zal binnenkort
worden.
geëxecuteerd
Zooals men weet, werd de beruchte com
munist Matuska, bekend door zijn aan
slagen op internationale treinen, welke o.m.
de ontzettende ramp bij het viaduct van
Bia-Forbaby ten gevolge hadden, na zijn
straf in Oostenrijk te hebben uitgezeten,
aan Hongarije uitgeleverd en daar ter dood
veroordeeld.
Het door den verdediger tegen dit vonnis
aangeteekende verzet op grond van het feit,
dat Matuska zenuwziek en ontoerekenbaar
zou zyn, is thans door het hof verworpen,
zoodat de uitvoering van het vonnis binnen
kort verwacht kan worden.
x
De rechtbank te Arnhem heeft heden
uitspraak gedaan in de zaak tegen S. J.
W. van der M., Commissaris van politie
te Nijmegen, die terecht heeft gestaan
wegens valschheid in geschrifte en ver
duistering meermalen gepleegd.
De officier van justitie had vier jaren
gevangenisstraf geëischt..
Verdachte werd veroordeeld tot drie
jaar en zes maanden gevangenis
straf met aftrek der preventieve
hechtenis van 3 Juli j.1. af.
De rechtbank achtte bewezen de
valschheid in geschrifte en verschillen
de verduisteringen in functie gepleegd.
Niet bewezen achtte de rechtbank de
verduistering van een bedrag van
1605.
Zij hield rekening, bij de bepaling
van de straf, met de ernst van de te
laste gelegde feiten, waarvan verschil
lende in de vervulling van het ambt
werden gepleegd. Ook werd rekening
gehouden met de persoonlijkheid van
verdachte en met de conclusie van het
psychiatrisch rapport, dat de gepleegde
feiten niet ten volle kunnen worden toe
gerekend.
DE INCIDENTEN OP FORMOSA.
In het Lagerhuis heeft Eden een uit
voerige uiteenzetting van de incidenten tus
schen Engelsche matrozen en Japansche
politie-agenten op Formosa gegeven. Men
zal zich herinneren, dat drie matrozen ge
arresteerd werden door de politie, die be
weerde, dat zij hun taxichauffeurs niet be
taald hadden. Eden zeide, dat gebleken is,
dat de chauffeurs hun geld wel gekregen
hebben. De Britsche ambassadeur heeft de
Japansche regeering medegedeeld, dat het
beleefdheidsbezoek van den commandant
van het Engelsche askader in de Chineesche
wateren geen doorgang zou vinden, indien
Engeland geen voldoening zou krijgen. De
Japansche regeering wenschte evenwel eerst
een eigen onderzoek in te stellen. Zij heeft
thans aldus verklaarde Eden een
voorloopig antwoord gezonden, waarin zij
het betreurt, dat een dergelijk incident heeft
plaats gevonden. Zoolang de Japansche re
geering geen definitief en bevredigend ant
woord heeft gegeven, kan de Britsche re
geering het incident niet als gesloten be
schouwen.
AARDVERSCHUIVINGEN EISCHEN
SLACHTOFFERS.
Uit Juneau in Alaska wordt gemeld, dat
voortdurende regens twee aardver
schuivingen hebben veroorzaakt op de berg
Roberts, die zich boven de stad verheft. De
beweging geraakte aardmassa's hebben
een der wijken aanzienlijke schade aan
gericht. Vier inwoners werden gedood en
een tiental zwaar gewond.
DE MIST IN ENGELAND.
Engeland en .vooral het noorden hebben
gisteren den zwaarsten mist beleefd van
dezen herft. Te Manchester en Glasgow
konden voetgangers niet verder zien dan
5 yards en te Birmingham en in Yorkshire
was het niet veel beter. De geheele scheep
vaart op de Clyde, de Mersey en de Hum-
ber lag stil en de veerdienst van Duinker
ken moest na de eerste boot gestaakt wor
den. Er was ook op Croydon geen enkel
vliegtuig van het vasteland aangekomen,
maar te Lympne was de toestand beter en
aldaar zijn er eenige geland. In het noorden
ging de mist reeds gepaard met vrij strenge
koude. De treinen uit Schotland kwamen
met y31V, uur vertraging te Londen bin
nen.
DE STAKING IN NOORD-FRANKRIJK.
De staking in de metaalindustrie in Rijssel
en. omgeving is algemeen. De groote fabrie
ken zijn bezet, de kleine en middelgroote
bedrijven niet. Geen enkele „neutralisatie"
is ingesteld. De werkgevers, die lid zyn van
de kamer van metaalfabrikanten, hebben
herhaald, dat zij geen besprekingen zullen
openen met de arbeiders voordat het werk
hervat is.
In het departement van het Noorden zyn
thans in totaal 11100 arbeiders in staking.
Hiervan zyn 3180 werkzaam in textielfa
brieken en steenkoolondernemingen in het
gebied van Roubaix en Tourcoing.
BRANDSTICHTING IN EEN KERK.
Naar het Duitsche Nieuwsbureau uit
Weenen meldt, zyn onbekenden gisternacht
in een van de Weensche buitenwijken een
Roomsche kerk binnengedrongen, waar zy
de misgewaden- en- altaarkleeden op een
stapel gooiden en met de -eeuwige lamp in
brand staken. Slechts door een toeval b'eef
de brand tot het stapeltje -goed beperkt.
NOBELPRIJZEN VOOR DEN VREDE.
Het comité telt toekennen van den Nobel
prijs'vóór den vrede heeft deze prijs voor
1935 toegekend aan Carl 'von Ossietsky en
voor' 1936 aan den ArgentijnSchen minister
van buitenlandsche zaken Saavedra Lamas.