DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De troonsafstand van Edward thans
vrij zeker.
HET VLIEGTUIG VAN DE STARTBAAN
AFGEWEKEN.
B> U»
No. 290
Donderdag 10 December 1936
138e Jaargang
De algemeene toestand.
Wetsontwerp voor abdicatie en gevolgen
reeds gereed.
De hertog van York opvolger?
Mosley over de crisis.
DE RAMP VAN DE LIJSTER
VEERTIEN DOODEN EN DRIE GEWONDEN.
DE MARCONIST ZEER ZWAAR
GEWOND.
ONDERZOEK NAAR DE
OORZAAK.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
m
PRIJS FER GEWONE ADVERTENTIENs
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 10 December.
Als een donderslag uit den helderen he
mel kwam gisteren het bericht binnen van
bet verongelukken van het K.L.M.-vliegtuig
„de Lijster'En plotseling herinnerden wij
ons weer de rampen in 1935, toen de Leeu
werik, de Maraboe, de Gaai en de Kwik
staart verongelukten.
Het jaar 1935 werd een ongeluksjaar voor
onze luchtvaart, doch de K.L.M. handhaafde
zich, herstelde van de slagen en ging weer
een mooie toekomst tegemoet. Het bedrijf
bloeide als nimmer te voren.
Totdat een nieuwe ramp de K.L.M. trof:
de Lijster verongelukte en veertien dooden
werden betreurd.
Daaruit moge blijken, dat de luchtvaart
nog steeds rekening moet houden met on
gelukken. En het is begrijpelijk, dat elk on
geluk door de vergrootingen der toestellen,
steeds grootere gevolgen heeft.
Toch mag er niet gewanhoopt worden.
Dagelijks wordt de wereld met duizenden
toestellen bevlogen: zoo nu en dan worden
wij er aan herinnerd, dat niet de mensch
zelf, maar een vernuftig toestel vliegt.
Rampen zullen er altijd gebeuren, ook in
de luchtvaart. Maar dat beteekent niet, dat
de luchtvaart geen voldoende veiligheid
biedt. En elke ramp leert nieuwe, onbekende
gevaren en met elke volgende ramp zal de
luchtvaart, wat veiligheid betreft, een stapje
nader komen tot de vervolmaking.
De ramp van de Lijster betreuren wij na
tuurlijk; wellicht is zij de oorzaak van nieu
we veiligheidsmaatregelen voor het blind-
vliegen; wellicht ook is zij de oorzaak, dat
eenige gevaarlijke obstakels op het vlieg
veld Croydon worden opgeruimd.
Wij moeten thans wel als vaststaand aan
nemen, dat Engeland zijn koning Edward
verliest, want uit de besprekingen in het
kabinet en uit de verschillende berichten
moge blijken, dat de koning de vrouw ver
kiest boven den troon.
Natuurlijk is, zoo lang de koning zelf nog
niet gesproken heeft, elke oplossing moge
lijk, maar het laatste bericht uit Londen be
vat zelfs de mededeeling, dat het wetsont
werp inzake den troonsafstand al gereed is.
Ook alle andere wetsontwerpen betreffende
de opvolging zouden reeds gereed zijn, hoe
wel nog steeds niet bekend is, wie die opvol
ger zal zijn.
Binnenkort, wellicht nog vandaag, zal En
geland afscheid moeten nemen van koning
Edward, die voorbestemd scheen, om een
der meest populaire vorsten te worden. Toen
hij zijn vader opvolgde, had het geheele
millioenenvolk slechts één wensch: dat de
jonge koning spoedig zou trouwen!
Nu wenscht hij te trouwen en wel met de
vrouw van zijn keuze, maar helaas, juist
deze vrouw mocht hij niet hebben
Wel een merkwaardig en tragisch spel is
daar in Engeland gespeeld.
Intusschen is het besluit nog altijd niet
bekend en nog steeds hoopt een deel van
bet volk, dat koning Edward niet zal aftre
den. Tot dat deel behoort de fascistische par
ty van Sir Oswald Mosley, die niet wenscht,
dat de koning den troon laat varen, zonder
het Britsche volk te raadplegen.
Mosley zelf zegt: „Voordat er sprake kan
zijn van abdicatie moet de kwestie aan de
stemming van het land worden voorgelegd
en zoo noodig moeten ook de Dominions
stemmen".
De bisschop van Coventry heeft een rede
uitgesproken over de crisis en verklaarde
o.m.: „veel kwaad is er reeds gedaan, ieder
uur van uitstel is gevaarlijk, wij zijn allen
gedompeld in een toestand van diepe verne
dering".
De Britsche en Fransche regeeringen zijn
de vorige week overgegaan tot gedachten-
wisselingen ten aanzien van den toestand,
die ontstaan is door den langen duur van
den burgeroorlog in Spanje en ten aanzien
van de gevaren, welke deze toestand voor
den Europeeschen vrede oplevert. Na te heb
ben vastgesteld, dat zij gelijke opvattingen
koesteren in dit opzicht, hebben zy op 4 De
cember door tusschenkomst van haar diplo
matieke vertegenwoordigers bij de regeerin
gen van Duitschland, Italië en Portugal en
de Sovjet-Unie dezen regeeringen de vraag
gesteld zich wel bij haar te willen aanslui
ten om uiting te geven aan haar absoluten
wil zich streng van iedere daad, direct of
indirect, te onthouden, welke op eenigerlei
wyze buitenlandsche interventies met zich
zou kunnen meebrengen in het conflict en
om bijgevolg dringend aan haar vertegen
woordigers in de commissie te Londen alle
instructies te zenden met het oog op de or
ganisatie van een volstrekt doelmatige con
trole.
Langs denzelfden weg hebben zij tevens
de vier regeeringen gevraagd zich bjj haar
aan te sluiten in een gevoel van mensche-
lijkheid^ teneinde den strijd, welke zich in
Spanje afspeelt, te doen ophouden door een
aanbod tot bemiddeling, om het geheele land
in staat te stellen uiting te geven aan den
nationalen wil.
De troonsafstand van Edward VIII werd
gisteravond als zeker beschouwd, hoewel de
koning nog op het allerlaatste oogenblik
vóór de opening van het parlement zijn
houding zou kunnen herzien.
Het wetsontwerp inzake den troonsafstand
is reeds gereed.
Indien de koning zijn besluit niet herziet,
zal het vandaag bij het Lagerhuis worden
ingediend.
Alle voor de opvolging noodige wetsont
werpen zijn reeds gereed, hoewel men nog
nietw eet, wie de opvolger, zal zijn.
De Hertog van York zal vermoedelijk
opvolgen.
Ingeval koning Edward zou besluiten af
stand van den troon te doen, zou, naar de
parlementaire redacteur van Reuter mede
deelt, de acte van troonsafstand, naar men
meent, direct worden geteekend en zou de
Hertog van York als vermoedelijke erfge
naam den koning opvolgen.
Een wetgevende maatregel zou daartoe
worden vereischt.
Een zoodanig wetsontwerp zou vandaag
in het Lagerhuis kunnen worden inge
diend. De beraadslagingen er over zouden
Vrijdag kunnen worden gehouden en het
wetsontwerp zou, indien noodig, door beide
huizen nog voor het einde der week kun
nen worden aangenomen.
De Engelsche bladen vertellen.
De Engelsche bladen bereiden over het
algemeen hun lezers er op voor, dat de
koning heden afstand zal doen van den
troon.
In een hoofdartikel schrijft de „Daily
Telegraph", dat men in welingelichte krin
gen algemeen van oordeel is, dat de koning
onbewogen bleef voor de ernstige politieke
beschouwingen, welke de minister-president
hem in de jongste besprekingen voor oogen
heeft gesteld. Het blad verklaart verder, dat
de beslissing niet lang mag worden uitge
steld, het geheele Rijk staat in spanning en
de desillusie neemt-toe. De fundamenten,
welke men duurzaam achtte, brokkelen af
en er bestaat gevaar voor een vlek op den
Kroon.
De „Morning Post" zegt, dat geen defini
tieve beslissing zal worden genomen, voor
Baldwin hedenmiddag, zijn rede in het La
gerhuis zal hebben gehouden. Indien het
aftreden van den koning wordt aangekon
digd, zal vermoedelijk hieraan worden toe
gevoegd, dat de Hertog van York bereid is
in zijn plaats te regeeren.
De „Daily Mail" schrijft, dat tot de laatste
minuut van het laatste uur het land zal
bidden, dat de koning zal besluiten niet af
te treden.
Het kabinet heeft gisteravond zijn be
raadslagingen hervat. Men was op dat
oogenblik van oordeel, dat de koning nog
geen beslissing genomen had, maar Reuter
meende te kunnen zeggen, dat de periode
van onzekerheid nu toch ten einde loopt, dat
de parlementsleden ervan overtuigd zijn, dat
de keuze des konings zich geheel beperkt tot
afstand van zijn troon of van zijn huwelijks
plannen en dat de voortdurende bedrijvig
heid der andere vorstelijke personen en van
de raadgevers erop wijst, dat de koning
overhelt naar troonsafstand. Inderdaad zijn
er niet velen meer, die gelooven dat Bald
win vandaag in het Lagerhuis een mededee
ling van anderen inhoud zal doen. Intus
schen schenen de ministers, toen zij gister
avond in kabinetsraad bijeenkwamen, ook
nog niet te weten, welke beslissing de ko
ning genomen had. Reuter vernam tevens
uit goede bron, dat mevrouw Simpson, die
alles blijft doen, wat in haar vermogen is
om den koning zijn keuze zoo gemakkelijk
mogelijk te maken, zelf van deze keuze nog
geen kennis draagt.
Het algemeene gevoeeln is, dat een afzien
van de huwelijksplannen niet zulke lange
beraadslagingen zou meebrengen, indien de
gedachte aan een troonsafstand niet een
grootere plaats in 's konings geest had inge
nomen.
Ook in latere berichten werd algemeen
voorspeld, dat Baldwin vandaag mededee
ling zal doen van de abdicatie, maar even
zeer werd bevestigd, dat de koning althans
gisteravond nog niet een zoodanig besluit
genomen had, ondanks de geruchten, welke
dienaangaande in de buitenlandsche pers
waren opgedoken.
De kabinetsraad heeft een uur geduurd
en de ministers zullen nu niet meer vóór de
Lagerhuiszitting van vandaag bijeenkom'n.
De koning heeft op Fort Belvedère weer be
zoeken ontvangen van verschillende leden
der koninklijke familie, o.a. van de kr-.in-
gin-moeder. De hertog van York heeft met
den koning een onderhoud gehad, dat meer
dan vijf uur duurde.
In het Lagerhuis.
Baldwin heeft, in antwoord op een vraag
van Attlee in het Lagerhuis medegedeeld,
dat hij het betreurde niets aan zijn vroegere
verklaringen te kunnen toevoegen. Hij hoop
te echter vandaag een nadere verklaring
aan het Huis te kunnen afleggen.
Na de eerste vraag van Attlee heeft deze
er nog bijgevoegd dat hij hoopte, dat de ver
klaring van den premier ontspanning zou
brengen met het oog op de groote onrust
die nu overal in den lande ontstaan was.
Baldwin antwoordde, dat hy ook dezen
kant van het vraagstuk bekeken had, waar
op de arbeidersafgevaardigde Bellinger
vroeg of Baldwin den koning eerbiediglijk
onder het oog wilde brengen (uitroepen van
protest, maar de voorzitter liet den afge
vaardigde uitspreken) dat duizenden land-
genooten door het uitstel eener beslissing
groote financieele schade leden.
Baldwin zei, dat de koning ook zonder
deze aansporing zyn beslissing zoo spoedig
mogelijk bekend zou maken. Meer kon hy
echter niet zeggen.
In het Hoogerhuis heeft Lord Snell de
zelfde vragen gesteld als Attlee in de Com-
mons en van Lord Halifax hetzelfde ant
woord gekregen.
„Het volk moet zich uitspreken".
Tijdens een noenmaal van fascisten heeft
Sir Oswald Mosley een rede gehouden,
waarin hij over de constitutioneele crisis
o.m. het volgende zeide:
„Wij zullen niet toestaan, dat de koning
dén troon laat varen zonder dat het Brit
sche volk geraadpleegd is. Voordat er spra
ke kan zijn van abdicatie moet de kwestie
aan een stemming van het land worden
voorgelegd en zoo noodig moeten ook de Do
minions stemmen. Wij zullen niet dulden,
dat een junta van politici den koning dwingt
van den troon afstand te doen en ik ben van
meening, dat wij door de eer gehouden zijn
den vorst te steunen in de houding, die hij
heeft aangenomen. Het is niet aan ons onze
meening te geven in deze zaak, het is aan
het volk zich uit te spreken over deze kwes
tie, wanneer deze aan het volk zal worden
voorgelegd.
Wij hebben de kroon niet in de politieke
arena getrokken, maar nu dit een voldon
gen feit is, zou het een bewijs van lafheid
en illoyateit zijn wanneer wij bleven zwij
gen. Ministers, gekozen zonder eenig man
daat in- deze aangelegenheid hebben geen
enkel gezag. Wij zijn een volk, dat zich in
den oneervollen toestand bevindt van
iemand, die zijn contract heeft verbroken,
terwijl de koning trouw is gebleven aan zijn
eed te handelen volgens den raad van zijn
ministers".
De bisschop van Coventry heeft een rede
uitgesproken over de constitutioneele crisis
tijdens -een conferentie van zijn diocees te
Leamington. Hij verklaarde o.m.: „Veel
kwaad is er reeds gedaan, ieder uur van uit-
ètel is gevaarlijk, wij zyn allen gedompeld
in een toestand van diepe vernedering". De
bisschop verklaarde nog, dat hij gehoopt
bad, dat de door de huidige onzekerheid
veroorzaakte spapniyg zou hebben kunnen
worden vermeden. Hieraan voegde hij toe:
„Tot wij zekerheid hebben over den afloop
van de tegenwoordige situatie, is onze plicht
te blijven bidden, opdat God zijn dienaar,
onzën koning op den goeden weg geleiden
zal. Laat ons er aan denken, dat het voor
ons allen in tijden van crisis plicht is de din
gen van verre even goed als van nabij te
zien".
In de dominions.
Na de verklaringen van Lyons en Curtiss
in het Australische parlement te Canberra,
stelde Lyons de schorsing der beraadslagin
gen voor. De arbeidersparty protesteerde en
meende, dat men in elk geval met eenige
niet politieke binnenlandsche aangelegenhe
den zpu gunnen voortgaan, maar Lyons ver
langde stemyiing en d$ schorsing tot mor
gen \yerd. met 4221 stemmen goedgekeurd.
Gedurencje de stemming zongen de arbei-
dersa(gevaardigden het „God save the
Kjng".
De ex-keizer te Doorn en de crisis.
De correspondent van Paris Soir in den
Haag meldt, dat men in huize Doorn de ge
beurtenissen te Londen van nabij met de
grootste .belangstellingvolgt. Eiken dag
gaat een bijzondere auto naar Amsterdam
alle Engelsche ochtend- en avondbladen ha
len. De ex-keizer zou een brief vol goeden
raad gezonden hebben aan koning Edward
VIII, die hij gekend heeft toen hij een kind
was.
Wilhelm verheft de stem tegen een huwe
lijk met mevrouw Simpson, maar denkt met
zachte gevoelens aan zyn hertrouwen met
prinses Hermine na den dood van zijn eerste
echtgenoote Augusta Victoria in 1921. Op
dat oogenblik was hij het voorwerp van
strenge critiek van zijn kinderen, vooral
van den ex-kroonprins. Tegen alles in heeft
hij zijn wil doorgezet en hij bevindt zich
daar wel bjj.
Mevrouw Simpson en haar advocaat.
Lord Brownlow heeft gistermiddag te
Cannes medegedeeld, dat mevrouw Simpson
geen enkel document heeft geteekend in het
byzijn van Goddard. In dien zin hadden ge
ruchten geloopen. Goddard is slechts naar
Cannes gekomen om particuliere zaken met
mevr. Simpson te regelen. Dr. Kirkwood
heeft de reis meegemaakt, omdat Goddard
nog nooit gevlogen had en zijn gezondheid
zwak is. Kirkwood is weer naar Marseille
vertrokken zonder mevr. Simpson bezocht
te hebben.
Goddard verklaarde: „de geruchten, die
over dr. Kirkwood de ronde doen, zijn zoo
belachelijk, dat ze mijn verstand te boven
gaan. Kirkwood is niet alleen myn dokter,
maar ook een mijner oude vrienden. Hij
heeft my alleen vergezeld, omdat ik nog
nooit per vliegtuig gereisd had. Ik ben ge
komen om een bezoek te brengen aan mevr.
Simpson, die ik in haar scheidingsproces
heb bijgestaan. Ik oordeelde het noodig, met
haar particuliere aangelegenheden te be
spreken. Het is voor ieder duidelijk, dat ik
over die aangelegenheden geen mededee-
lingen aan de pers kan doen, want alle in
lichtingen betreffende zaken tusschen den
advocaat en zijn cliënt zijn strikt vertrou
welijk.
Vanmiddag de oplossing?
In politieke kringen rekent men, dat de
koning in den middag officieel zal mede-
deelen, dat hij aftreedt. Vermoedelijk zal
de Hertog van York hem opvolgen.
Volgens sommigen zal de regeering en
kele weken worden opgedragen aan een
regentschapsraad, om te voorkomen, dat de
nieuwe koning op denzelfden dag den troon
bestijgt, als de oude aftreedt, anderen daar
entegen zijn van meening, dat hierdoor de
crisis te lang wordt gerekt.
De koninklijke familie op Fort
Belvedere.
Hedenochtend zijn de drie broers van den
koning op Fort Belvedere bij hem gekomen.
Zie verder laatste berichten.
GEEN TECHNISCHE
STORINGEN.
Uit een telefoongesprek, dat de direc
tie van de K.L.M. gister nog met kapi
tein Leverton had, is gebleken, dat van
de 17 personen, die zich aan boord van
de „Lijster" bevonden, 12 passagiers, de
gezagvoerder Hautzmayer en de werk
tuigkundige Verkerk zijn omgekomen.
De passagier Schubach en de stewar
dess Bongertman zijn slechts licht ge
wond, daarentegen is de toestand van
den marconist van Bemmel zoodanig,
dat voor zyn leven moet worden ge
vreesd. Hy bevindt zich in het Purley
Cottage Hospital evenals de beide licht
gewonden.
Uit het feit, dat de wielen van het vlieg
tuig de zuidelijke schutting van het vlieg
veld hebben geraakt, terwijl de startlijn
Oost-West loopt, moet verondersteld wor
den, dat het vliegtuig door de een of andere
oorzaak van de startlyn is afgeweken en
dat na de aanraking van het vliegtuig met
de schutting, de piloot de Lyster niet geheel
meer meester was, met het ongelukkige ge
volg, dat hy op het dak van twee huizen
terecht kwam.
De stewardess is door den vertegenwoor
diger der K.L.M. ondervraagd, teneinde aan
wijzingen omtrent de bewegingen van het
vliegtuig in den aanloop te verkrijgen. Zy
kan zich van het gebeurde echter niets meer
herinneren.
De vliegtuigbestuurders Smirnoff en Moll,
bijgestaan door den hoofdwerktuigkundige
Young, die sedert de oprichting der K.L.M.
op Croydon werkzaam is, stellen een nader
onderzoek in.
Ter toelichting op dit communiqué deelde
de heer Plesman nog mede, dat mej. Bon
gertman slechts eenige schrammen heeft op-
geloopen en niets gebroken heeft. Omtrent
den toestand van den heer Schubach en van
mej. Bongertman "heeft kapitein Leverton
den heer Plesman telefonisch bericht, dat
deze quite all right is.
Onjuist is dus, zoo zeide de heer Plesman,
dat vijf gewonden in het hospitaal verpleegd
worden. Het zijn er slechts drie, w.o. de mar
conist van Bemmel.
De weersomstandigheden op de route, zoo
vernemen wij van den heer Plesman, waren
van dien aard, dat men kon starten. Op het
oogenblik van vertrek was het zicht van
wege de mist echter uitermate slecht. Zoo
dat de start gemaakt werd langs de mistlyn.
Het vliegtuig is neergestort op 1 myl af
stand van het vliegveld.
Tenslotte, zeide de heer Plesman nog, dat
Hautzmayer een voortreffelijk vlieger was,
die op de Alpenroute dezen zomer uitste
kend werk heeft verricht en al eenige maan
den op Croydon vloog.
Geen technische storingen.
Gisteravond om 9 uur heeft de directeur
van de K.L.M. de heer A. Plesman nog
eenige mededeelingen gedaan met betrek
king tot de ramp van den Lijster.
De onder-directeur van onze luchtvaart
maatschappij, de heer P. Guillonard, heeft
in den vooravond nog met Smirnoff getele
foneerd, die op de plaats des onheils, naar
men weet, een onderzoek instelt
Gebleken is, volgens mededeeling van
den heer Plesman, dat de staart van het
vliegtuig in aanraking met de schutting is
gekomen. Daarna raakte de machine een
hooggelegen punt van een huis achter deze
schutting, waardoor de Lyster nog meer uit
zyn vliegpositie is geraakt. De Douglas vloog
tenslotte nog tegen een telefoonpaal en een
ander huis op.
Het is Smirnoff's indruk, dat zich
geen technische storingen hebben voor
gedaan, die aanleiding zou kunnen ge
weest zyn om bij het starten van de
rechte baan af te wijken. De oorzaak
Piloot tlauizuiayer
