DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Weinig belangrijke krijgsoperaties.
Tsjang Kai Sjek in vrijheid gesteld.
No 303 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Maandag 28 December 1936
138e Jaargang
De algemeene toestand-
De Spaansche revolutie
Britsche stap bij de regeeringen inzake de
toevloed van vrijwilligers.
Het incident met de Komsomol.
Sir Henri Deterding koopt
voor eenige millioenen Ned.
landbouwproducten.
Ter beschikking gesteld aan
Duitschland in verband met
de schaarsche voedsel
voorziening.
De situatie in China
De maarschalk beveelt de vijandelijkheden
te staken.
Alles zou op een misverstand
berusten.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het gebeele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
m
PRIJS FER GEWONE ADVERTEN^EEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON. Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 28 December.
Het meest verrassende bericht, dat ge
durende de Kerstdagen uit het buitenland
ons bereikte, was wel de in vrijheid stel
ling van den Chineeschen generaal Tsjang
Kai Sjek. Weken lang was hij gevangen
gehouden door een van zijn ondergeschik
ten, generaal Tsjang Sjoe Liang, en nu
plotseling werd hij in vrijheid gesteld.
Het is daar in China een merkwaardige
geschiedenis geweest, want terwijl men
als Westersch mensch uitsluitend kon
denken aan een zuivere rebellie, blijkt
men daar te kunnen spreken van een
„misverstand!" Zoo althans zegt Tsjang
Sjoe Liang het. Deze is vrijwel direct na
Tsjang Kai Sjek naar Nanking komen
vliegen, heeft zich ter beschikking van de
regeering gesteld en daarna een verkla
ring afgelegd. Daarin zette de „muiter"
uiteen, dat de opstand het gevolg geweest
was van een thans verdwenen misver
stand. En hij verklaart dat op een wel zeer
eigenaardige wijze:
Zijn soldaten hadden in langen tijd geen
soldij gehad en daarom meende hij, dat
Tsjang Kai Sjek hem uit zijn functie zou
willen ontzetten. Daar voelde hij natuur
lijk heel weinig voor en om zich te verde
digen, had hij maar zijn eigen generaal
gevangen genomen. En nu bleek, dat de
soldij wel uitbetaald was, maar dat een
der hoogere officieren van Tsjang Sjoe
Liang die gelden maar voor zich zelf had
behouden.
Intusschen is dit toch maar een zeer
vreemde handelwijze en er wordt heele-
maal niet verklaard, waarom de opstan
dige generaal dan zoo uitdrukkelijk een
oorlog met Japan eischte. En daarom be
valt deze verklaring niet. Er moet iets ge
beurd zijn; er moet een soort afspraak ge
maakt zijn tusschen de twee generaals.
Dat kan bijna niet anders. En te meer
denken wij daaraan, nu naderhand blijkt,
dat Tsjang Sjoe Liang als het ware vrij
wel niet gestraft wordt.
Zoolang de politieke kwestie in China
nog niet geheel is opgelost, zoolang zal
men ernstig rekening met China moeten
houden en mag men verwachten, dat het
laatste woord nog niet gesproken is.
Trouwens, Japan is ook niet gerust en
vreest blijkbaar ook een politieke af
spraak tusschen de beide generaals. En
dat Japan's ongerustheid niet zonder
reden is, moge blijken uit het feit, dat er
hardnekkige geruchten loopen als zou
Tsjang Kai Sjek worden opgevolgd als
eerste minister door maarschalk Soeng,
een man, die nu niet bepaald een vriend
van Japan is en een groote voorstander is
van een energieker buitenlandsche poli
tiek.
De aartsbisschop van Canterbury heeft
Zondagavond een lange radio-rede ge
houden, waarin hij herinnerde aan de ge
beurtenissen van de laatste maanden, en
daaraan vastknoopte een beschouwing
over den godsdienst in Engeland. Hij con
stateerde daarbij drie dingen: ten eerste,
zoo zeide hij, valt er een afdrijven te con-
stateeren van het volk uit den christelij-
ken godsdienst. Wellicht doet zich hier de
invloed gelden van de moderne weten
schap, waarin geen plaats meer gevonden
wordt voor een persoonlijken God; voorts
echter ook van den modernen haast, de
overstelping der menschen met indrukken,
de afleiding, het amusement, hetgeen ten
gevolge heeft, dat God niet zoo zeer ver
loochend wordt, als wel geen plaats meer
vindt in de drukte. De christelijke moraal
verslapt, de eerbied voor de huwelijks
banden worden minder; hoe vaak reeds
wierpen schitterende gaven hun vruchten
niet af, doordat zij niet wortelden in de
vrees des Heeren.
In de tweede plaats echter meende de
aartsbisschop te mogen constateeren, dat
het godsdienstig instinct gezond is, dat de
moraal leeft in het hart van den gewonen
man, vaag weliswaar, maar aanwezig,
echter zonder de warmte van het geloof,
er min of meer halfbewust.
Ten derde stelde spr. vast dat er tegen
woordig een oprechte belangstelling be
staat voor godsdienstige zaken onder het
publiek, die misschien verder gaat dan
men wel oppervlakkig zou kunnen den
ken en die wijst op diepe en onuitroeibare
behoeften; immers de menschelijke geest
is rusteloos, wanneer hij geen rust kan
vinden in den Heer.
In het vervolg van zijn toespraak ver
duidelijkte de aartsbisschop voor zijn toe
hoorders de hierboven samengevatte op
roep nog uitvoerig, waarbij hij er op wees,
dat de opwekking terug te keeren tot den
godsdienst niet alleen kan uitgaan van de
geestelijken, maar dat het de taak van
allen is, die zich christen gevoelen, hier
aan mede te werken, opdat ten slotte de
geheele natie weer haar grondslagen zal
vinden in de ware religie en gezegd zal
kunnen worden, dat het Britsche ge-
meenebest gebouwd is op den rots van
waarlijke christelijke godsvrucht.
De Britsche regeering heeft haar am
bassadeurs te Berlijn, Rome, Moskou en
Lissabon opgedragen, bij de respectieve
regeeringen aan te dringen op samen
werking bij het nemen van maatregelen
tot het doen ophouden van den toe
vloed van buitenlandsche vrijwilligers
naar Spanje.
Men verneemt, dat ook de Fransche
regeering op het punt staat stappen bij
de vier regeeringen te doen. Men meent
echter te weten, dat de Fransche en
de Britsche démarches met gemeen
schappelijk zullen worden.
De toestand wordt overheerscht door de
belangrijke zendingen Duitsche soldaten
naar generaal Franco, die men schat op
30.000 man. Het diplomatiek contact der
regeeringen van Parijs en Londen heeft
genoemde regeeringen het als een onmoge
lijkheid doen beschouwen, de resultaten af
te wachten van de werkzaamheden der
niet-inmengingscommissie, die een eind aan
dezen stand van zaken moesten maken.
De Fransche regeering heeft Donderdag
haar ambassadeur te Londen verzocht
minister Eden met nadruk op den ernst van
dit gevaar te wijzen en dezen voor te slaan
gezamenlijk de aandacht van Berlijn op dit
punt te vestigen.
Men is overeengekomen de resultaten af
te wachten van het op dienzelfden dag in
voltallige zitting bijeenkomen der niet-
inmenging-commissie alvorens een besluit te
nemen. Ofschoon deze bijeenkomst wel aan
leiding gaf tot de hoop, dat in de toekomst
een algemeene overeenstemming bereikt
zou worden, scheen dit echter toch te lang
te zullen duren, waardoor de Europeesche
vrede door het voortduren van het zenden
van vrijwilligers, totdat deze overeenkomst
tot stand zou zijn gekomen, in gevaar zou
worden gebracht. Er werd dus tusschen de
Engelsche en Fransche regeeringen overeen
gekomen, dat de te ondernemen stap een
algemeen karakter zou dragen en niet alleen
te Berlijn, doch ook te Rome, Moskou en
Lissabon zou plaatsvinden. De ambassadeurs
der beide landen zouden afzonderlijk nota's
overhandigen, die hoewel verschillend gere
digeerd, toch beide de aandacht zouden ves
tigen op het gevaar voor den vrede van het
voortdurend der zending van vrijwilligers
en een verbod daarvan zouden vragen zon
der de formeele en eenstemmige beslissing
van de niet-inmengingscommissie te Londen
af te wachten.
Duitschland en de Fransch
Britsche stappen.
Het Duitsche Nieuwsbureeau deelt mede:
Naar wjj vernemen hebben de Engelsche
en Fransche regeeringen de betrokken
andere mogendheden gewezen op het belang
van de vrijwilligerskwestie in Spanje, welke
reeds sedert eenigen tijd in de Londensche
commissie besproken wordt. Zooals bekend
is aldus voegt het D.N.B. eraan toe
heeft de rijksregeering reeds verscheidene
maanden geleden deze kwestie het belang
rijkste probleem der niet-inmenging in
Spaansche aangelegenheden genoemd.
De gevechten.
Tijdens de Kerstdagen zijn de gevech
ten tusschen de beide partijen in Ma
drid en omstr 'k°n voortgezet. Vrijdag
middag om 4 uur heeft de artillerie der
rechtsche troepen het centrum van Ma
drid hevig onder vuur genomen. Naar
schatting 30 bommen van groot kaliber
vielen in den omtrek van de telefoon
centrale waar groote verwoestingen zijn
aangericht. Het was voor het begin van
dit gevecht zeer druk in de straten
naby de telefooncentrale. De bevolking
zag echter kans haar toevlucht te zoeken
in de gangen van particuliere huizen
en in een station van de metro in de
buurt. De milliciens organiseerden snel
een ordedienst. Om 5 uur was de rust
hersteld, en kon men, behalve eenige
rookende puinhoopen, constateeren, dat
het dak van de telefooncentrale alsook
de voorgevel zwaar waren beschadigd,
en vele ramen waren vernield. Het aan
tal slachtoffers is nog onbekend.
Vrijdagavond om 11 uur hebben vlieg
tuigen der rechtsche troepen een vlucht bo
ven de hoofdstad gehouden Het afweerge
schut der regeeringstroepen trad echter ter
stond in werking en verdreef de toestellen,
zonder dat zij in de gelegenheid waren bom
men uit te werpen.
Nopens den strijd ten Noordwesten van
Madrid in den sector Boadilla, deelt de ge
delegeerde raad voor de verdediging van de
hoofdstad mede, dat de regeeringstroepen er
in zijn geslaagd in de richting Brunete over
een afstand van 6 K.M. op te rukken zonder
ernstigen tegenstand te ontmoeten.
Aan het Guadarrama-front, in den sector
Aranjuez en in dien ten Zuiden van de
Taag is het vrij rustig gebleven. Slechts op
enkele punten vonden schietpartijen plaats
van geringe beteekenis.
De rechtsche troepen berichten, dat zij
erin zijn geslaagd Montero en Villa del Rio
in de provincie Cordoba in te nemen. Verder
zouden zij er in zijn geslaagd de interna
tionale colonnes, die onlangs aan het front
van Cordoba zijn aangekomen te splitsen.
Opgemerkt wordt voorts, dat Montero van
groot belang is, omdat zich daar het
hoofdkwartier bevond van de regeerings
troepen in het Zuiden.
Nopens den toestand aan het front van
Saragossa wordt gemeld, dat regeerings
troepen pogingen in he< werk hebben ge
steld om de verbindingen tusschen Sara
gossa en Belchite te verbreken, doch in hun
opzet niet zijn geslaagd. De verdedigings-
raad in het Baskenland heeft de laatste 24
uur geen communiqué's uitgegeven. Dit
houdt verband met het feit, dat de beide
partijen tijdens de Kerstdagen tot een wa
penstilstand zijn overgegaan, ten einde in de
gelegenheid te zijn Kerstmis te vieren. Te
Bilbao, Pamplona en te Burgos zijn inschrij
vingen geopend om de soldaten aan het
front van kerstpakketten te kunnen voor
zien.
De gistermorgen door de regeeringstroe
pen geopende aanval in de wijk ten zuiden
van Madrid is voorbereid door een langdu
rig artillerievuur, dat zeer nauwkeurig was
ingesteld. Om half acht werd het sein tot
den aanval gegeven en onmiddellijk daarop
begonnen de militie-troepen, ondanks het
spervuur der rechtschen op te rukken. Om
vier uur gistermiddag waren zij twee kilo
meter opgeschoten. Het schijnt, dat de gene
rale staf der regeeringstroepen een zeker
belang hecht aan dit offensief, waarvan het
doel is de bedreiging der troepen van Fran
co in den sector van Villaverde te voorko
men en den greep losser te maken in het
zuiden, welke tracht Madrid geheel te om
vatten. De aard van het heden veroverde
terrein stelt in staat artillerievuur te richten
op de rechtsche stellingen van Casa del
Campo en Carabanchel te bedreigen, waar
men belangrijke concentraties rechtsche
troepen meldt.
Gistermorgen heeft de rechtsche artillerie
de wijk la Latina gebombardeerd, die de
vroolijkste van Madr'd genoemd wordt. Het
bombardement duurde tot half elf. Na zeven
uur gisteren werd het aantal projectielen,
dat neerkwam, veelvuldiger. De bevolking
vluchtte in de kelders. De militiemanschap
pen verspreidden, ondanks haar protesten,
talrijke vrouwen, aie in de rij stonden voor
levensmiddelenwinkels. Om 10 uur was de
Calle de Toledo, die gewoonlijk het drukst
is, uitgestorven. Alleen de trams reden ge
regeld. Om elf uur herkreeg de wijk haar
gewone aanzien.
Lading lijnzaad in beslag genomen;
Amerikaansche regeering verzoekt
om rapport.
Het Amerikaansche ministerie van buiten
landsche zaken heeft zijn vertegenwoordiger
te Valencia telegrafisch verzocht een rap
port uit te brengen aangaande het in beslag
nemen eener lading lijnzaad ter waarde
van 400.000 dollar door de Spaansche
regeering. De geconsigneerde der lading,
een Amerikaansche firma te Minneapolis,
heeft medegedeeld dat het Spaansche
schip, dat deze lading vervoerde, den derden
December Buenos Ayres heeft verlaten met
bestemming naar Edgwater in New Jersey.
De Spaansche ambassadeur te Washington
zou den kapitein getelegrafeerd hebben zich
naar Vera Cruz te begeven en niet naar
Edgwater. Den 23en December heeft de
kapitein de agenten der maatschappij doen
weten, dat zijn schip onder volstrekte en
directe orders der regeering te Valencia
voer.
Duitsch schip door regeerings-
schepen aangehouden.
Officieel wordt uit Berlijn medegedeeld,
dat het Duitsche schip „Palos" van de 01-
denburg-Portugeesche scheepv. mij. buiten
de Spaansche wateren is aangehouden door
oorlogsbodems van de regeering en naar
Bilbao is gebracht.
Het schip bevond zich op weg van Ham
burg via Rotterdam naar Spaansche havens.
De lading bestaat niet uit oorlogsmateriaal.
De noodige maatregelen zijn genomen om
de vrijlating van het schip te verkrijgen.
Men verwacht, dat het schip voor het in
werking treden van dezen maatregel zal
worden vrijgelaten met ongeschonden lading
en met de drie passagiers, die zich aan boord
bevinden.
Een goed-ingelichte persoonlijkheid heeft
verklaard, dat voor het geval de „Palos" on
beschadigd zou worden teruggegeven, men
kon hopen, dat het incident geen gevolgen
zal hebben.
Hij voegde er echter aan toe, dat de toe
stand zich zou kunnen verergeren, zoodra de
„rooden" het vaartuig zouden beschadigen
of de bemanning zouden molesteeren.
Groote verontwaardiging in Rusland
over het gebeurde met de Komso
mol.
In geheel Rusland komen voortdurend
druk bezochte vergaderingen bijeen om te
protesteeren tegen „de zeerooversmisdaad
der Spaansche fascisten", die het Russisch
motorschip „Komsomol" tot zinken hebben
gebracht
De arbeiders van de fabriek „Wladimir
Ilyitsj" te Moskou hebben in een dergelijke
vergadering een resolutie aangenomen,
waarin zij zeggen: in plaats van het tot
zinken gebrachte motorschip zullen wij
tientallen machtige schepen bouwen. De
metaalarbeiders van Magnitogorsk hebben
het verzoek tot de regeering gericht „beslis
sende maatregelen te nemen tegen de pi
ratenaanvallen der Spaansche fascisten en
hun eens voor al den lust te ontnemen aan
vreedzame Russische schepen te komen". De
geleerden van de Russische academie van
wetenschappen hebben verklaard: „Wij
wenden ons tot onze regeering met den
eisch de fascistische bandieten te dwingen
de scheepvaartwetten te eerbiedigen en
verantwoording af te leggen voor hun laag
hartige misdaad.
Gelijkluidende resoluties werden door tal
van andere vergaderingen aangenomen.
De door de opstandelingen inge
stelde blokkade.
Radio Sevilla herinnert de buitenlanders
er aan, dat de Noordelijke havens, in het
bijzonder Bilbao, Santander, Gyon en Aviles,
geheel afgesloten zullen worden van ieder
verkeer, zoodat de termijn, die voor de
evacuatie gesteld is, afgeloopen is. De re
geering-Burgos zal dan ook niet, zoo wordt
hieraan toegevoegd, verantwoordelijk ge
steld kunnen worden voor incidenten, die
veroorzaakt worden door in die wateren
gelegde mijnen.
Britsche persstemmen.
De Engelsche bladen vragen zich af, wat
Hitier ten aanzien van Spanje zal besluiten.
De „Times" schrijft, dat geen enkele
Van officieele zijde vernemen wij het
volgende:
- Naar aanleiding van in de pers ver
schenen berichten, kan worden medege
deeld, dat Sir Henri Deterding, begaan
met de moeilijkheden, waarin de Neder-
landsche landbouw verkeert en onder
den indruk van de bezwaren, die de
voedselvoorziening aan Duitschland
baart, besloten heeft buiten de Neder-
landsch-Duitsche clearing om. middelen
ten bedrage van eenige millioenen gul
dens beschikbaar te stellen voor den
aankoop van Nederlandsche landbouw
producten, die binnenkort naar Duitsch
land zullen worden geëxporteerd.
De Nederlandsche regeering heeft
haar medewerking in zooverre verleend,
dat de noodige vergunningen voor de
uitvoering van deze transacties, die een
extra-uitvoer naar Duitschland betee-
kent, verstrekt zullen worden.
Uiteraard kan over de grootte van het
bedrag niets positiefs worden medege
deeld.
Het betreft hier den aankoop van 700 wa
gons landbouwproducten. De aankoop daar
van zal via afzonderlijk daartoe gestichte
provinciale inkoopbureau's geschieden. Het
centrale inkoopbureau zal te Haarlem ge
vestigd worden en onder leiding staan van
ir. dr. M. D. van Dijk, die thans de Duitsche
landgoederen van sir Henry Deterding be
heert.
Zooals men zich herinnert, is sir Henry
Deterding onlangs met een Duitsche vrouw
getrouwd en hij heeft zich een woning aan
de Wannsee bij Berlijn gekocht.
Fransche regeering onverschillig en werke
loos kan blijven tegenover een Duitsch
land, dat op onbeperkte wijze de kracht van
het in Spanje georganiseerde leger ver
hoogt.
Er is reden te hopen, dat een nieuw
Fransch-Engelsch beroep te Berlijn niet
lichtvaardig van de hand zal worden ge
wezen.
De „Daily Telegraph" schrijft, dat „voor
Duitschland het uur is gekomen om duide
lijk te antwoorden op duidelijke vragen.
Hitier heeft de keus tusschen een buiten-
landsch avontuur en een poging de ellende
in het binnenland te lenigen.
Het incident van Palos brengt de ont
knooping naar zijn meening dichterbij. In
dien Duitschland zou besluiten van de niet-
inmenging werkelijkheid te maken, zou het
daartoe gelegenheid hebben door het inci
dent langs diplomatieken weg te regelen.
Indien Duitschland daarentegen de actie in
Spanje wil intensifieeren, zal het daartoe
evengoed een voorwendsel kunnen vinden".
Tsjang Kai Sjek is, naar men van
officieele zijde mededeelt, Vrijdag on
voorwaardelijk in vrijheid gesteld.
Hij is vijf uur voor het verstrijken
van den door de centrale regeering ver
leenden wapenstilstand per vliegtuig te
Loyang aangekomen.
Zijn eerste daad.
De eerste daad van Tsjang Kai Sjek was
zijn bevel de vijandelijkheden te staken en
de ontruiming van Sjen Si door de regee
ringstroepen.
Tsjang Sjoe Liang bevindt zich eveneens
te Loyang, waar Tsjang Kai Sjek zijn voor-
loopig hoofdkwartier heeft ingericht.
Hieruit valt op te maken, dat Tsjang Sjoe
Liaiig vertrouwen gevende verzekeringen
heeft ontvangen voor zijn persoonlijke vei
ligheid.
Tsjang Sjoe Liang spreekt van
„misverstand".
1 Tsjang Sjoe Liang heeft uitgelegd, dat de
opstand het gevolg was van een thans ver
dwenen misverstand Naar hy verklaart,
heeft hij de verkeerde gedachte gehad, dat
Tsjang Kai Sjek hem wilde ontheffen uit
zyn functie en zy'n troepen afdanken.
Daarom heeft hij, om zichzelf te bescher
men, Tsjang Kai Sjek gevangen genomen.
Tsjang Sjoe Liang voegde hieraan toe, dat
Nanking zyn troepen niet op tyd soldij heeft
uitbetaald, doch dat nu is komen vast te
staan, dat een zijner onderbevelhebbers
zich de voor dat doel ontvangen gelden heeft
toegeëigend.
Tsjang Sjoe Liang heeft niet gezegd, dat
olitieke kwesties in het spel waren.
Men verwacht een krachtigen druk van
Japansche zijde om de communistische
elementen in N.W. China te verwijderen
Te Sjanghai en in andere steden zijn be
toogingen gehouden om uitdrukking te
geven aan vreugde over de in vrijheid stel-
