DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN*
S£3Tm£ wij geen reden, ont aan
Gebeurtenissen in de Spaansche wateren
VAN HET SPAANSCHE FRONT.
Halfj. Opruiming
bij H. Bulthuis
Ho. 2
Maandag 4 Januari 1937
139e Jaargang
De algemeerie toestand.
XS «SS- Serdaad
De Spaansche revolutie
-
Activiteit van Duitsche oorlogsschepen.
DE GEVECHTEN VAN ZONDAG.
Duitscher ter dood veroordeeld.
6000 Italianen naar
Spanje.
Onder bevel van een generaal.
Duitsch onderdaan
in Baskië ter dood
veroordeeld.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. I.ERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur; C KRAK.
Hoofdredacteur; Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 4 Januari.
Nog niet zoo heel lang geleden hebben
wij er op deze plaats op gewezen, dat
eigenlijk een nieuwe Europeesche oorlog
op dit oogenblik werd uitgevochten in
Spanje. Daarmee bedoelden wij toen niet
alleen dat tal van landen heimelijk of
openljjk een der twee Spaansche partijen
steunden, maar vooral ook en wellicht in
de eerste plaats, dat er een groote diplo
matieke strijd gestreden werd door de
Europeesche politici, waarbij Spanje het
middelpunt en het uitgangspunt was.
Wij hebben daarna nog eens gewezen op
het gevaar, dat er in dezen oorlog schuilt
t.o.v. de rust in Europa en in ons jaar
overzicht hebben wij er zelfs nog vrij uit'
voerig bij stilgestaan.
Dat gevaar bestaat nog steeds en is thans
weer veel grooter dan eenige weken ge
leden. Want er is op het oogenblik een
ernstige kwestie op zee, die spoedig opge
lost dient te worden.
Gaan wij eens even na, wat er de laat
ste dagen gebeurd is.
De zeestrijdkrachten van de Spaansche
regeeringstroepen hebben buiten de terri
toriale wateren een Duitsch stoomschip
aangehouden en opgebracht en o.a. een
passagier en een deel der lading vastge
houden.
Als tegenmaatregel heeft de Duitsche
kruiser „Königsberg" een Spaansch stoom
schip gesommeerd te stoppen. Dat schip
stopte echter niet, waarna de kruiser be
gon te vuren. Het gevolg was, dat het
Spaansche schip bij de kust vast liep, door
de bemanning verlaten werd en twee leden
van dat schip door den kruiser werden
meegenomen.
Dit alles schijnt gebeurd te zijn binnen
de territoriale wateren en moet dus be
schouwd worden als een oorlogsdaad van
een officieel Duitsch schip.
Verder heeft een Duitsch oorlogsschip
nog een tweede Spaansche vrachtboot aan
gehouden en dit schip zal pas dan worden
viijgegegeven, zoodra het eerste Duitsche
stoomschip vrijgelaten wordt en de passa
gier niet langer gevangene blijft der
Spaansche regeering.
De zeestrijdkrachten van generaal Fran
co, die zooals men weet steunt op Duitsche
hulp, hebben de regeeringsmaatregelen
beantwoord en een Russisch stoomschip
aangehouden en later weer vrijgegeven.
Daarna hebben zij een Fransch schip ach
tervolgd en het met kanonschoten be
stookt.
En tenslotte zou een Engelsch schip
door een klein oorlogsschip van de op
standelingen beschoten zijn, zonder dat
dit echter geraakt is.
Wat beteekent dat nu allemaal? Wij
kunnen ons niet voorstellen, dat de
regeeringen der verschillende landen het
er bij laten zitten. Natuurlijk moeten wij
eerst afwachten, hoe de officieele berich
ten omtrent het gebeurde zullen luiden,
maar nu reeds is het duidelijk, dat deze
jongste incidenten politieke wrijvingen
moeten veroorzaken.
Dat wordt weer een diplomatiek gevecht
van den eersten rang! Met waarschijnlijk
protest-nota's e. d.
Gexukkig echter geldt ook hier het
spreekwoord, dat de soep nooit zoo heet
gegeten wordt, als zij wordt opgediend en
dus hebben wij alle hoop, dat ook deze
affaire weer met „een sisser" afloopt!
Vandag wordt de tekst bekend van het
z g Engelsche-Italiaansch gentelmen's
a'greement. Voor zoover bekend, wordt in
de te Rome onderteekende verklaring o.m.
Ceze£d dat de Britsche en de Italiaansche
regeering bezield zijn met den wensch,
zooveel mogelijk bij te dragen aan de be
langen van de algemene zaak van den
vrede en de veiligheid en de verbetering
van de betrekingen tusschen beide landen
en tusschen alle Middellandche-zee-
l)e"beide regeeringen zijn tegen cederen
Zigd te zien. Zij nemen op zich, de rechten
Liangen van elkander in genoemd ge-
i!S'pre activiteit te ontmoedigen, die de
den*7e verklaring heeft ten doel, de be-
Deze verwaï u dienen en is tegen
Wij hopen, da' bedoelt en
W^.tT.tuurl»
langen in de Middellandsche zee heeft.
SCHEPEN BESCHOTEN.
De zeestrijdkrachten van de officieele
Spaansche regeering hebben de vorige week
buiten de territoriale wateren het Duitsche
stoomschip „Palos" aangehouden en opge
bracht naar een van de Spaansche havens.
Een passagier en een deel der lading werd
vastgehouden.
Naar aanleiding van deze actie heeft de
Duitsche kruiser „Königsberg" op Nieuw
jaarsdag het Spaansche stoomschip „Soton"
gesommeerd te stoppen.
Aangezien dit stoomschip aan dezen eisch
geen gehoor gaf, heeft de kruiser eerst twee
schoten in de lucht gelost en toen dit geen
resultaat had, eenige schoten met scherp in
de buurt van het stoomschip afgevuurd.
Het stoomschip geraakte bij de poging te
ontsnappen voor de haven van Santona aan
den grond en werd door de bemanning vrij
willig verlaten.
De bemanning werd door een Spaansche
visschersboot aan land gebracht.
v De kruiser „Koningsberg" heeft zijn reis
voortgezet.
Leden der bemanning van het stoom
schip „Soton" bevinden zich niet aan boord
van «len kruiser.
Nadere bijzonderheden.
Havas meldt nog, dat de Soton op weg
was van Bilbao naar Santander. Na de ge
bruikelijke signalen heeft de commandant
van den kruiser geëischt, dat de tweede of
ficier van de Soton aan boord van de Ko
ningsberg zou komen.
Daar werd hij uitgenoodigd een verklaring
te teekenen, waarin hij erkende, dat de op
vraging der scheepspapieren van de Soton
geschiedde als vergelding wegens het onder
zoek aan boord van het Duitsche stoomschip
Palos.
De Soton kreeg bevel haar route te wij
zigen en zich naar een haven in Galicië te
begeven, welke zich in handen der opstan
delingen bevindt.
Bij zijn terugkeer aan boord van de Soton
stelde de tweede officier de bemanning in
kennis van het resultaat van zijn bezoek.
De Soton voerde de order niet uit, doch be
gaf^ zich naar land, waar het kort daarop
strandde.
Tijdens deze manoeuvre werd het door
den kruiser onder Vuur genomen, zij het
zpnder resultaat.
Een vliegtuig, der regeering verscheen
toen ter plaatse. Het. vjoog boven den krui
ser,- welke zichhaastte de volle zee te be
reiken. Na eenige uren. slaagde de Soton er
iri los te komen. Het schip zette zijn reis naar
Santander voort.
Het feit, dat het eenige minuten na de
aanhouding op het strand kon loopen, be
wijst, aldus besluit Havas, dat het zich bin
nen de Spaansche .territoriale zone bevond.
Een Duitsche tegenspraak.
De „Völkische Beobachter" drukt een
opmerking af van het'Duitsche nieuwsbu
reau, waarin tegengesproken wordt, dat
zich Duitsche oorlogschepen bevinden in de
haven Guataria, zooals dit medegedeeld is
door de Baskische regeermg. Zoodra de la
ding van de Palos' zal zijn teruggegeven en
de in strijd met het Volkenrecht vastgehou
den passagier in vrijheid zal zijn gesteld, zal
het Spaansche s,s. „Arabon", dat voorloopig
aangehouden is, vrijgegeven worden en zal
men zich van Duitschen kant onthouden
van andere retorsiemaatregelen.
Fransch schip beschoten.
Uit Baskische bron wordt verder
gemeld:
Een Fransch schip, dat op ongeveer
5 mijl van Elanchove voer is door drie
schepen der opstandelingen achtervolgd
en door hen met ruim 20 kanonschoten
bestookt.
De regeeringsluchtmacht, die gewaar
schuwd werd, is onmiddellijk vertrok
ken op zoek naar de opstandelingen
schepen.
Britsch schip door opstandelingen
beschoten.
De Britsche admiraliteit is er officiéél
van in kennis gesteld, dat het Britsche schip
„Blackhill" metende 2492 ton, beschoten is
door een klein oorlogsschip. Later is dit be
richt door de Britsche admiraliteit tegenge
sproken.
Belgisch schip door opstandelingen
aangehouden.
De Belgische maatschappij „Navex" te
Antwerpen deelt mede: Het s.s. „Navex" is
zonder lading uit Gent naar de Middelland
sche Zee vertrokken. In den middag van
den dertigsten December werd het gedraaid
door een rechtsch Spaansch schip, dat bevel
gaf naar Ceuta te varen. Korten tijd na te
Ceuta te zijn aangekomen werd de „Navex"
vrij gegeven. Nog in den loop van denzelf
den middag. Het sthip zette toen zijn reis
voort en de maatschappij, die het schip in
eigendom heeft, heejft 'n telegram ontvangen
waarin wordt medegedeeld, dat het in de
haven van bestemming, Buriana, is aange
komen.
Russisch stoomschip door
opstandelingen aangehouden.
Uit Moskou wordt aan Reuter gemeld,
dat daar berichten zijn ontvangen, volgens
welke een Russisch stoomschip, de Postysjef
buiten Gibraltar zou zijn aangehouden door
de opstandelingen en' later weer zou zijn
vrijgelaten. Het schip meet 3545 ton en had
een lading gietijzer aan boord, dat het van
Nikolajef bij Odessa naar Gent bracht.
Het optreden der Duitsche oor
logsschepen belangrijker.
In den nacht van Zaterdag op Zondag zijn
twee berichten, betrekking hebbend op den
Spaanschen burgeroorlog, bekend geworden.
Het inlichtingen-bureau te Parijs van de
Baskische regeering deelde mede:
De Baskische regeering heeft, in
overeenstemming met de regeering der
Spaansche republiek, de regeeringen
der bevriende landen doen weten, dat
zij haar vlootstrijdkrachten bevel heeft
gegeven tot het gebruiken van de meest
energieke middelen ter verzekering van
de bescherming -der koopvaardijschepen
in de territoriale wateren van Auskarië
(Baskenland). Tevens stelt dezelfde
regeering er van in kennis, dat ver
scheidene eenheden der Duitsche oor
logsvloot zich op het oogenblik in de
haven Guetaria bevinden.
De Baskische regeering zal niet den
minsten inbreuk dulden op de regels van
het internationale recht ten aanzien van
de scheepvaart.
De Spaansche ambassade deelt mede: de
kruiser Königsberg heeft de Spaansche re
geering een draadloos telegram gezon
den van den volgenden inhoud: „De Duit
sche admiraal in de Spaansche wateren is
bereid, wanneer eenmaal de aan boord van
Palos gearresteerde passagiers in vrijheid is
gesteld en het deel van de lading, dat aan
boord van dit schip in beslag is ge
nomen, is teruggegeven, op zijn beurt het
Spaansche schip terug te geven, dat hij
heeft opgebracht en iedere nieuwe repre
saillemaatregel op te schorten. Hij wacht
draadloos antwoord gericht aan de „Königs
berg".
De regeering der Spaansche republiek is
onmiddellijk in raadszitting bijeen gekomen,
teneinde te overleggen welke antwoord op
dit telegram zal worden gegeven.
Spaansche regeering weigert zich
aan den druk van den admiraal te
onderwerpen.
Na een bestudeering van den toestand
heeft de Spaansche regeering besloten te
weigeren zich te onderwerpen aan den druk
van den Duitschen admiraal. De practijk
van het legitieme recht is in strijd met de
verwezenlijking van een aanvals- en oorlogs
daad.
De regeering zal op de boodschap zelfs
niet antwoorden, niet alleen wegens haar
vorm, doch ook wegens haar toon, welke zij
slechts bestemd acht voor niet-souvereine
staten.
Tegenover deze feiten wordt de opvatting,
dat het gevaar voor een conflict meer en
meer toeneemt, bevestigd.
Indien de oorzaken voor conflicten niet
snel worden weggenomen, vreest de regee
ring, dat de gevolgen onherstelbaar zullen
zijn. Tegenover de nieuwe situatie en haar
buitengewonen ernst, heeft de regeering
derhalve besloten de noodige diplomatieke
stappen te ondernemen.
Aan het front van Guadalajara heb
ben de regeeringstroepen de dorpen
Ablanque, Alguer en Mirabueno bezet.
De Madrileensche bladen spreken in
verband hiermede over een opmarsch
van verscheidene kilometers.
Zij leggen den nadruk op het belang
van deze verovering. Na den aanval,
die de regeeringstroepen in het bezit
bracht van genoemde dorpen, ontketen
den de rechtschen een tegenaanval van
groote felheid, die gesteund werd door
verscheidene tanks en afdeelingen Duit
sche cavallerie. De Mooren en legioen
soldaten van Franco rukten op naar de
pasbezette dorpen.
Het vuur der mortieren en mitrailleurs
verraste de regeeringstroepen niet, zij beten
zich vast in het veroverde terrein en boden
weerstand aan de aanstormende aanvallers.
De strijd duurde verscheidene uren en zou
eindigen met de aankomst van verscheidene
regeeringsvliegtuigen, die zeer laag vlogen
en de opstandelingen onder mitrailleurvuur
namen en in wanorde brachten.
De aanvallers verlieten toen het terrein
met achterlating van talrijke dooden en een
belangrijke hpeveelheid oorlogsmateriaal.
De operaties, die thans reeds verschei
dene dagen met succes in den sector van
Guadalajara gevoerd worden, maken deel
uit van een totaal van krijgsverrichtingen,
waartoe besloten is door het opperbevel der
regeeringstroepen met het doel Madrid te
bevrijden door de steden of strategische
punten, welke gelegen zijn in de provincies,
die in handen der rechtschen zijn gevallen,
te bedreigen. Siguenza, op 60 K.M. afstand
van Guadalajara, is een van deze punten.
De verovering van Atienza, enkele dagen
geleden, gaf reeds een eerste aanwijzing
van de beweging, die thans met de verove
ring van Miraljueno, Alguera en Ablanque
zich duidelijk heeft afgeteekend. Atienza, op
25 K.M. ten N.W. van Siguenza, is een be
langrijke sterkte der opstandelingen, die een
geheelen sector beheerscht en een knoop
punt van verbindingen vormt. Mirabueno
ligt ten zuiden, Ablanque ten zuidoosten
van Siquenza. Zij liggen 40 K.M. van
elkaar. Het schijnt dus, dat de regeerings-
getrouwe colonnes, die de laatste dagen op
gerukt zijn, op verschillende punten gecoör
dineerde bewegingen ten uitvoer brengen,
welke, zooal niet onmiddellijk tot een om
singeling van Siguenza, toch op zijn minst
tot een bedreiging in het noorden en zuiden,
in de richting van de provincie Soria, leiden.
Weer 5000 Italianen aangekomen?
Volgens een nog niet bevestigd bericht
zouden 5000 Italianen in den loop van de
laatste drie dag-r d,,or Italiaansche oor
logsschepen naar Cadiz zijn gebracht en
daar aan land zijn gegaan.
Van het front van Cordoba.
In een commentaar op de krijgsverrich
tingen der laatste dagen in den sector van
Cordoba heeft he* radiostation van de C. C.
N. T. o.m. verklaard dat deze operaties de
eerste etappe vormen van den tegenaanval
der regeeringstroepen De slag werd geken
merkt door een geweervuur, dat vijf uren
aanhield, een energieken aanval der loyale
troepen, een tegenaanval der opstandelingen
en een tegenoffensief der regeeringstroepen
met de bajonet op het geweer. De strijd
eindigde met het terugtrekken van de op
standelingen naar Villa der Rio. Zij lieten 90
dooden en twee batterijen, benevens een
groote hoeveelheid geweren en munitie op
het slagveld achter.
Belangwekkende mededeelingen
van deserteurs der regeerings
troepen.
Zondag hebben zich, naar een verslag
gever van Havas meldt, bij eenige deserteurs
der regeeringstroepen bij de nationalisten
in den sector van het Escorial aangemeld.
Zij hebben, naar men zegt, waardevolle
militarie inlichtingen verstrekt en medege
deeld, dat de militiesoldaten „den indruk
hebben, door Madrid in den steek te zijn
gelaten". Zij wisten voorts te vertellen, dat
de levensmiddelenvoorziening op groote
moeilijkheden stuit als gevolg van de voort
durende beschieting door de rechtsche ar
tillerie. In het Escorial zou een schrikbe
wind worden uitgeoefend. De rechtsche ge
vangenen zjjn nog steeds in het klooster op
gesloten. Een gedeelte der burgerbevolking
legt in allerijl versterkingswerken aan, daar
de bevelhebber der regeeringstroepen een
plotselingen aanval der rechtsche troe
pen uit het westen en oosten verwacht.
VRIJDAG 7 Jan.
Langestraat 98
Hoogstraat 18.
De „Daily Herald" meldt uit Gibraltar,
dat in de beide laatste dagen meer dan 6000
man Italiaansche troepen, met kader en
voorzien van volledige oorlogsuitrusting,
door Italiaansche oorlogsschepen in Spanje
zijn aan land gezet.
Sensationeel nieuws.
De correspondent verklaart, dat dit sèhsa-
tioneele nieuws hem uit volkomen betrouw
bare bron te Sevilla heeft bereikt. Hij noemt
het bericht des te verrassender, daar men
algemeen geloofde, dat Mussolini zich uit het
Spaansche avontuur terugtrok.
De Italiaansche oorlogsbodems waren ter
reede van Cadiz voor anker gegaan. De 6000
soldaten werden met stoombarkassen aan
wal gebracht.
Generaal bevelhebber dezer Italianen.
Deze 6000 man staan onder bevel van een
generaal, die wordt bijgestaan door officie
ren van zijn staf. De manschappen kwamen
aan land met volledige oorlogsuitrusting.
Overleg met Queipo de Llano. Zij
verwachten een gemakkelijke over
winning.
Nadat zij op de kade waren opgesteld,
werden deze troepen naar Sevilla gediri
geerd, waar hun officieren, in overleg tra
den met den generaal der opstandelingen
Queipo de Llano.
Een groep bestaat uit oud-strijders uit
den Abessinischen oorlog. Zij laten niet na
te pochen, dat zij in Spanje wel een gemak
kelijke overwinning zullen behalen.
Paniek onder de aristocraten van
Sevilla?
Te Gibraltar zijn gisteren plotseling eenige
Spaansche aristocraten uit Sevilla aangeko
men. Zij zien er uit, alsof zij deze stad
overhaast hebben moeten verlaten.
Italië ontkent.
Intuschen wordt van Italiaansche zijde
het bericht over troepenzending naar Spanje
gedementeerd.
Een bericht uit Duitsche bron be
schuldigt de Baskische regeering er van
na een schijnproces den Duitschen on
derdaan Gudde ter dood te hebben ver
oordeeld. Volgens officieele inlichtingen
medegedeeld tijdens het proces van 9
November te Bilbao en gepubliceerd in
de brochure,die getiteld is: „Inlich
tingen omtrent daden van vijandschap
tegen de wettige macht in het Baski
sche gebied" blijkt, dat de Duitscher
Lothar Gudde, geboren 9 October 1917
te Barmen in het Rijnland, ongehuwd,
op 5 October j.1. gevangen is genomen
aan het front van Otchandiano, terwijl
hij met de wapens in de hand strijders
aanvoerde tegen de regeeringstroepen.
Gudde erkende trouwens als vrijwilliger
dienst te hebben genomen bij de Spaansche
Phalanx, waar hij tot korporaal werd be
noemd. Hij werd 9 November door de recht
bank ter dood veroordeeld en twee dagen
daarna gefusilleerd. Tien andere beklaag
den, onder wie nog een Duitscher, Wolfand
van Eupel, en «en Zwitser, Herman Maurer
Lehman, werden veroordeeld tot levens
lange gevangenisstraf.
De Duitsche bladen wijden commentaar
aan het feit, dat door een Baskisch gerechts
hof 'n Duitscher, die met de wapens in de
hand een afdeeling opstandelingen had aan
gevoerd, ter dood veroordeeld is. De „Völ
kische Beobachter" spreekt van een nieu
wen schakel in de reeks ongehoorde gebeur
tenissen, die Duitschland gedwongen heb
ben de betrekkingen met de roode machts
hebbers" van Spanje te verbreken. De „Ber-
liner Boersenzeitung" schrijft, dat deze
moord doet concludeeren, dat „de Bolsje
wisten van Bilbao" het voorzien hebben op
openlijke provocaties. „Wij vragen de mo
gendheden, aldus het blad, wij vragen
Engeland en Frankrijk, hoe lang zij dit
misdadig drijven nog werkeloos willen aan
zien",