De algemeene toestand.
Het bombardement van
Ceuta.
De economische politiek
van Duitschland.
Rede van Dr. Schacht.
Het Japansche kabinet
afgetreden.
BLAUWBAARD.
MM
Alkmaar, 23 Januari.
Nog steeds hebben Rome en Berlijn niet
geantwoord op de tweede Britsche nota
inzake de non-interventie in Spanje en uit
beide hoofdsteden komt vandaag het bericht,
dat het antwoord nog eenige dagen op zich
zal laten wachten. Op zijn allervroegst zul
len de antwoorden begin volgende week
openbaar worden gemaakt.
In Rome verzekeren welingelichte kringen
volgens Havas, dat de vertraging veroor
zaakt is door besprekingen, welke de Ita-
liaansche regeering voert met andere landen.
Het antwoord zal samengesteld zijn in den
zelfden geest als het eerste Italiaansche ant
woord: het zal dus aandringen op een inte
grale non-interventie. Het zal wijzen op de
noodzakelijkheid ieder vertrek van vrijwil
ligers naar'Spanje te verbieden, evenals
iedere propaganda ten gunste van een der
beide partijen. Met voldoening zal men con-
stateeren, dat Engeland door zijn houding
deze poging tot verzoening heeft mogelijk
gemaakt. In dezelfde kringen overigens,
waarin men deze voorspellingen over het
Italiaansche antwoord doet, vreest men dat
Rusland een onoverkomelijk beletsel zal
vormen .voor een toekomstige internationale
samenwerking. Men heeft echter goede hoop,
dat de medewerking van Frankrijk kan
worden verkregen, want men koestert waar
deering voor den goeden wil, waarvan
Parijs den laatsten tijd heeft blijk gegeven.
Duitsche politieke kringen bevestigen, dat
het Duitsche antwoord in zijn geheel positief
is, doch eveneens rekening houdt met de
reeds te Londen ingezonden antwoorden
der andere regeeringen, in het bijzonder met
de antwoorden van Frankrijk en Rusland.
Men weet, dat de rijksregeering voorbehou
den maakt ten aanzien van het antwoord
der Sovjet-regeering.
Te Londen toont men zich een weinig op
timistischer ten aanzien van de Duitsche en
Italiaansche antwoorden op de Britsche
nota.
Men hoopt, dat Duitschland en Italië de
Instelling van een contröle-plan zullen aan
vaarden.
De Deutsche Diplomatisch Politische Kor-
respondenz beschuldigt Tjechoslowakije er
van wantrouwen tegen Duitschland te ver
wekken door aan dat land agressieve bedoe
lingen toe te schrijven. „Men kan niet be
grijpen, hoe een staat met de inwendige
structuur en de geografische positie van
Tsjechoslowakije kan hopen met veronacht
zaming van iedere evolutie tot in het onein
dige zijn positie sedert den wereldoorlog te
kunnen volhouden. Een zoodanige politiek
is provoceerend zoowel in binnenlandsch als
in bultenlandsch opzicht. Hieruit ontstaan
spanningen, waarvoor men anderen niet
verantwoordelijk kan stellen. Het zal tijd
worden, dat Tsjechoslowakije besluit zijn
betrekkingen tot Duitschland in den grond
te herzien, zoowel in het binnenland als
buiten zijn grenzen".
President Benesj heeft bij de ontvangst
van een delegatie van de Tsjechoslowaak-
sche katholieke jeugd te Praag een toe
spraak gehouden, waarin hij zich wendde
tegen de beweringen in de Duitsche pers,
dat Tsjechoslowakije in dienst van de
Sowjet-unie zou staan. Hij herinnerde er
aan, dat de politiek van Tsjechoslowakije
in wezen vredelievend is, doch dat de Tsje
chen „nu zoo goed als vroeger, hoewel zij
den vrede lief hebben, oorlog zullen weten
te voeren, als dat ncodig is".
[3
Zooals men weet heeft de Duitsche mili
taire attaché te Praag voorloopig geen ge
bruik willen maken van de uitnoodiging van
den generalen staf aldaar een onderzoek in
te stellen naar de juistheid van de beschul
digingen van de Duitsche pers, welke be
weerde dat in Tsjechoslowakije ten behoeve
van Sowjet-Rusland vliegvelden e.d. wor
den of zijn aangelegd.
Het leek in het begin van deze week dat
de anti-Tsjechische campagne in de Duitsche
pers wat bedaard was. We hebben eenige
van de bladen 'ie men partijbladen in en-
geren zin kan noemen, met bijzondere inge
nomenheid gewag gemaakt van artikelen in
Hongaarsche bladen, die niet anders gedaan
hadden dan hun lezers vertellen wat een
week tevoren in Duitschland geschikt voor
het lezerspubliek was bevonden, doch dit
leek niet anders dan een amicaal kaatsspel
roet een opgewarmde primeur.
Men mocht dus aannemen dat de Duitsche
regeering voor het oogenblik aan de anti-
Tsjechische campagne inzake de diensten
die Tsjechoslowakije zou presteeren, een
eind wenschte te maken, althans deze te
verminderen.
Hierboven heeft men de beschuldiging
kunnen lezen die de Deutsche Dipl.-pol.
Korrespondenz tegen Tsjechoslowakije heeft
willen lanceeren en dus heeft thans ook het
orgaan, dat gewoonlijk de meening van het
departement van buitenlandsche zaken ver
kondigt, brandstof aangesleept.
Het beschuldigt Tsjechoslowakije ervan
wantrouwen tegen Duitschland te verwek
ken door aan dat land agressieve bedoelin
gen toe te schrijven. Wanneer men het
woord „verwekken" wil vervangen door
„koesteren" is de opvatting in Tsjechoslo
wakije en in Europa buiten Duitschland
juister weergegeven. De Duitsche pers, die
zich zorgvuldig pleegt te onthouden van
berichten en artikelen, waarvan men zou
kunnen veronderstellen dat zij der regee
ring onwelgevallig zijn, heeft toch niet veel
anders gedaan, dan Tsjechoslowakije er van
beschuldigen hand- en spandiensten te wil
len verrichten wanneer Rusland agressieve
bedoelingen tegen Duitschland mocht willen
realiseeren. Wanneer Tsjechoslowakije zich
tegen dergelijke beschuldigingen verweert
en den Diiitschen militairen attaché uitnoo-
digt de onjuistheid te komen constateeren,
dan verwekt het geen wantrouwen, doch
verweert zich daartegen. Het blijft zaak
verdediging van aanval te onderscheiden.
Wat de Deutsche Dipl.-pol. Korrespondenz
verder schrijft is overigens weinig geschikt
te bewijzen dat de voedingsbodem voor ver
onderstellingen omtrent agressieve bedoe
lingen van Duitschland buiten de Duitsche
DeSpaansche bargeroorlo/ j
Ten aanzien vari het bombardement van
Ceuta door een regeeringsvliegtuig wordt
door Havas uit Tanger nader vernomen, dat
twee bommen tot ontploffing zijn gekomen
in de nabijheid van het s.s. Mogre Belakas,
waarop zich pelgrims voor Mekka zouden
gaan inschepen. De bommen ontploften op
het oogenblik, waarop de sultan van Te
touan en zijn gevolg een bezoek aan boord
zouden brengen. Onder de op de kade btf-
eenstaande belangstellenden vielen verschei
dene slachtoffers. In verband hiermede is
een groote betooging van de bevolking van
Tetouan gehouden om te protesteeren tegen
het bombardement en uiting te geven aan
de gevoelens van aanhankelijkheid jegens
den sultan, die ongedeerd is gebleven.
Volgens nadere berichten uit dezelfde
bron zou het bombardement door het regee
ringsvliegtuig te Ceuta 50 slachtoffers heb
ben gemaakt. Er zouden 38 dooden zijn ge
vallen, onder wie verscheidene vrouwen en
kinderen.
Als weerwraakmaatregel zouden talrijke
politieke gevangenen gefusilleerd zijn.
Het communiqué van den ver-
dedigingsraad.
De verdedigingsraad van Madrid deelde
gistermiddag mede, dat de rechtschen een
tegenaanval hebben gedaan op de stellingen,
welke Donderdag op hen werden veroverd
in den sector van het Westerpark. Zij wer
den door mitrailleurvuur teruggedreven.
Gisternacht wierp de rechtsche lucht
macht bommen op de omgeving van Ma
drid, zonder evenwel veel schade aan te
richten. Ook het front in Andalusie en de
omgeving van Malaga werden gebombar
deerd, eveneens zonder resultaat. De aanleg
van verdedigingswerken bij Malaga wordt
haastig voortgezet.
Uit Gibraltar wordt gemeld, dat de op
standelingen niet verder zijn opgerukt naar
Malaga om Fuengirola te bezetten. De
krijgsverrichtingen zijn onderbroken in den
sector van Marbella, waar de rechtschen
hun stellingen versterken.
Verklaring van den Belgischen
kamervoorzitter.
De rede, die de president der Spaansche
republiek, Azana eergisteren te Valencia
heeft gehouden, is o.a. aangehoord door een
belangrijke delegatie van Belgische parle
mentsleden, die onder leiding stonden van
den voorzitter van de Belgische Kamer en
burgemeester van Antwerpen, Camille
Huysmans.
Nadat Azana zijn rede had uitgesproken
heeft Huysmans voor de pers de volgende
verklaring afgelegd: „Ik verheug mij er
over, deze woorden van den president der
Spaansche republiek te hebben gehoord. De
Belgische delegatie behoeft niet overtuigd
te worden van het belang van de zaak, die
de Spaansche regeering verdedigt. De
Spaansche republiek verdedigt trouwens de
zaak van de gansche Europeesche democra
tie. f
De president der Spaansche republiek
heeft zich van zyn taak gekweten met wel
sprekendheid, vastberadenheid en met ge
matigdheid jegens allen. De Belgische dele
gatie hoopt dat zyn redevoering in alle
Europeesche talen zal worden vertaald, en
begrepen zal worden door alle regeeringen
die trouw zijn aan de verdediging van de
vrijheid".
In een te Berlijn gehouden rede heeft de
rijksminister van economische zaken en
rijksbankpresident dr. Schacht o.a. ver
klaard dat het feit, dat alle groote presta
ties, zooals het weder doen ontstaan van de
souvereiniteit op bewapeningsgebied en hei
terugwinnen van de Duitsche vryheid van
handelen, met een dergelijke snelheid en in
een dergelijken omvang zijn geschied en
ten volle uit eigen middelen konden wor
den gefinanciëerd, slechts mogelijk was,
omdat alles wat op de goud- en kapitaal
markt werd gebracht, aan controle en
strenge discipline werd onderworpen.
Als tweede factor, die de ontwikkeling
van het economische leven heeft bepaald,
moet de voortgang met de politiek tot rege
ling van het schuldenvraagstuk worden
genoemd. De handhaving van de goudpari
teit onzer valuta heeft ertoe bijgedragen,
dat wij alle voordeelen der devaluatie van
andere valuta's by de regeling onzer schul
den mede in aanmerking hebben kunnen
nemen, met het resultaat, dat wij thans als
de winst op de schuldenaflossing der laatste
vier jaren de ronde som van 8 milliard
rijksmark kunnen boeken. Het spreekt van
zelf, dat ten aanzien van de elf milliard
rijksmark, die wij op het oogenblik nog aan
het buitenland schuldig zijn, steeds opnieuw
onderhandeld moet worden, want wij kun
nen ons in economisch opzicht niet van het
buitenland afzonderen.
Als derde factor moet de wijziging in de
geheele Duitsche handelspolitiek worden
beschouwd. Destijds heeft Schacht, naar hy
verklaarde, na ruggespraak met den Führer
de geheele handelspolitiek in zekeren zin
terugebracht tot het eenvoudige beginsel,
niets meer te koopen dan men betalen kan,
en slechts dat te koopen, wat men noodig
heeft en niet dat wat een ander juist wil
verkoopen. Deze koerswijziging heeft het
aan den eenen kant mogelijk gemaakt,
Duitschland grondstoffen aankoopen te doen
toenemen van ongeveer 26 millioen tot 42
millioen ton per jaar, en aan den anderen
grenzen gelegen is. Wanneer in dit orgaan
van de binnenlandsche politiek van Tsjecho
slowakije gezegd wordt dat zy op Duitsch
land provoceerend werkt, dan is de vrees
gewettigd dat het op het departement van
buitenlandsche zaken ontbreekt aan een ge
zindheid, die goede betrekkingen met na-
buurstaten, in casu met Tjechoslowakije op
prijs stelt.
kant den invoer van afgewerkte fabrikaten
tot een minimum te beperken.
Als vierde factor van de economische po
litiek der laatste jaren, noemde dr. Schacht
het handhaven van de pariteit der Duitsche
valuta.
In de afgeloopen vier jaar is de vermeer
dering van het in omloop zijnde geld wel
doordacht aangepast aan de vermeerdering
van de productie. De vraag doet zich voor,
of het mogelijk is, de goederenproductie
nog verder op te voeren, dan wel of wi;
een peil hebben bereikt aan de handhaving
waarvan wij onze krachten moeten wijden.
Daarvan zal de toekomstige geldpolitiek af
hangen. De door Duitschland nagestreefde
valutavastheid wordt gemotiveerd door de
noodzakelijkheid, de pry'zen stabiel te hou
den.
DE TOESTAND IN SJENSI.
Naar uit goede bron vernomen wordt zou
de opstandelingen-generaal Jang Hoe Tsjen
die gisteren door een boodschapper een
brief aan den minister van oorlog heeft doen
toekomen, daarin te kennen hebben gege
ven, bereid te zijn zich aan de regeering te
onderwerpen, doch om hulp hebben ver
zocht aan Nanking om de moeilijkheden
waaraan hy het hoofd moec bieden, te bo
ven te komen. Hij zou verder niet aandrin
gen op den terugkeer van Tsan Hsu Liang
in Sjensi. In zekere kringen is men van mee
ning, dat zich de sleutel van den toestand in
Sjensi, Jan-Soe en Kansoe in handen der
"ommunisten bevindt.
GEEN DUITSCHE WAARBORGEN
VOOR BELGIE.
De Berlynsche correspondent van de Na-
tion Beige publiceert het volgende dementi
ten aanzien van de geruchten, volgens welke
Hitier België Duitsche waarborgen zou aan
bieden gelijk aan die, welke door Frankrijk
en Engeland gegeven zyn:
„Het ministerie van propaganda, waartoe
wij ons gewend hebben, spreekt formeel alle
in de buitenlandsche pers gepubliceerde be
richten tegen, volgens welke Hitier zou heb
ben aangeboden of zou aanbieden met Bel
gië een niet-aanvalspact te sluiten, waarin
al of niet voorzien zou worden in een Duit
sche interventie ten gunste van België in
geval België zou worden aangevallen. Geen
enkel voorstel van welken aard ook is ge
daan of zal gedaan worden aan België of
aan eenige andere natie. De Duitsche regee
ring herinnert er aan, dat Hitier in zyn re
devoering van zeven Maart zijn wil uitge
sproken heeft de grenzen van alle aangren
zende staten te eerbiedigen. Hieraan wordt
toegevoegd, dat er geen sprake is van een
verder gaan dan deze uitspraak".
DE GEZONDHEIDSTOESTAND VAN
Z.H. DEN PAUS.
De heilige vader heeft gisternacht weinig
meer gerust dan den vorigen nacht Prof.
Milani achtte gisterochtend zyn gezond
heidstoestand bevredigend.
De Paus blijft thans meestentijds in bed
en neemt slechts enkele oogenblikken plaats
in den ligstoel, welke ^hijvoor zich heeft
doen maken. De medici Vreezen, dat het ver
laten van het bed hinderlijk is voor den
bloedsomloop in de beenen, welke toch reeds
moeilijk en onvoldoende is.
De Paus heeft gisteren kardinaal Pacelli
ontvangen.
HONGAARSCHE NATIONAAL-
SOCIALISTISCHE PARTIJ OPGERICHT.
Te Boedapest is een nieuwe party opge
richt, het „Blauw-kruis". Deze organisatie is
zuiver nationaal-socialistisch en heeft een
anti-bolsjewistisch, anti-semietisch en anti
liberaal karakter. De oprichtingsvergade
ring werd bijgewoond door 2000 personen.
Leider van de organisatie is het Kamerlid
Andre Csillery, oud-voorzitter van de facis-
tische partij der „Ontwaakte Hongaren".
De aanwezigen groetten de sprekers, die
het programma uiteenzetten, met uitgestrek-
ten rechterarm.
Het programma omvat de volgende pun
ten:
Het voorbereiden tot den strijd tot her
ziening der verdragen door een militaire op
leiding der jeugd; de groote landeigenaars
en bankiers te bewegen zich in dienst te stel
len van het land; het bestrijden van het
marxisme en liberalisme; de Joden te be
schouwen en te behandelen als vreemde
elementen.
POLITIEKE VECHTPARTIJEN BIJ
MARSEILLE.
Na afloop van een vergadering van de
Fransche Sociale party te Martigues (depart.
Bouches Du Rhone, 6500 inw.) is het tot
een vechtpartij tusschen politieke tegen
standers gekomen, waarbij ook van vuur
wapen enwerd gebruik gemaakt. Er zouden
verscheiden personen gewond zijn.
HET GRAF VAN SIR BASIL
ZAHAROFF GESCHONDEN.
Het parket van Pontoise stelt een onder
zoek in naar een schending van het graf van
Sir Basil Zaharoff op het terrein van het
kasteel Balincourt. Men veronderstelt, dat
de onverlaten het voorzien hadden op de sie
raden, waarmede de vrouw van Zaharoff
was begraven.
NOORSCHE VISSCHERSBOOT
VERDWENEN.
Een met zeven koppen bemande vis-
schersschuit, welke Zaterdag j.L was uitge
varen is ter hoogte van Olsistiansund (west
Noorwegen) verdwenen.
ONTPLOFFING IN POLEN.
Drie dooden.
By het beproeven van een door samenge
perste lucht gedreven machine heeft te
Wilna een ontploffing plaats gehad in een
fabriek, waardoor een meesterknecht werd
gedood en twee andere arbeiders ernstig
werden gewond. Zij werden naar het zie
kenhuis overgebracht, waar zij aan i" be
komen kwetsuren overleden.
af
on-
van
te
den
der
de
Het Japansche kabinet heeft besloten
te treden.
Hirota heeft ontslag aangeboden,
Minister-president Hirota heeft den keizer
het ontslag van het kabinet aangeboden,
Het kabinet is afgetreden wegens de -
verzettelyke houding van den minister
Toegeven zou den leden van het kabinet
hebben verhinderd tot een overeenkomst
komen ten' aanzien van de tegenover
landdag te volgen weg.
Het aftreden der regeering werd hierdoor
onvermijdelijk.
Havas meldt nog, dat vóór het besluit
regeering om af te treden bekend werd,
volgende mededeeling werd ontvangen:
Terwijl de minister van oorlog, Terautsji,
voortgaat met aan te kondigen, dat hij zal
aftreden, indien het kabinet den keizer nie.
de ontbinding van den landdag zal vragen,
vermeerdert de regeering haar pogingen
een verzoening tot stand te brengen,
hoopt, dat een eventueele wijziging in
aanvallende houding der politieke partijen
Terautsji er toe zou kunnen brengen op zyn
besluit terug te komen.
Niettemin weigeren de politieke partyen
op eenigerlei wijze toe te geven.
De militaire autoriteiten hebben vanoch
tend langdurig beraadslaagd onder voorzit
terschap van Terautsji om den toestand te
bestudeeren en hun houding te bepalen.
In legerkringen heerscht groote opwin
ding, evenals in de parlementaire kringen
.Nagano poogde te bemiddelen.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt uit To
kio, dat de minister van marine, Nagano
vanochtend de leiders der politieke partijen
heeft opgezocht om onderhandelingen
voeren over een compromis.
Het verluidt, dat hij de verzekering heeft
ontvangen, dat geen principieele oppositie
bestaat tegen de regeering.
Naar later bekend werd, zou Nagano zich
na een bespreking met de vier partijminis
ters naar minister Terautsji hebben begeven
om hem alsnog te bewegen zijn eisch aan
gaande de ontbinding van den landdag in te
trekken.
DE OVERSTROOMINGEN IN AMERIKA.
Het aantal dooden tengevolge van de
overstroomingen in Amerika bedraagt reeds
elf. In verschillende streken stijgt het wa
ter nog steeds en nemen de overstroomingen
den omvang van een ramp aan. Te Ports-
mouth overstroomde de Ohio, een dijk van
18 meter hoogte, die was aangelegd om de
45.000 inwoners der stad voor de overstroo
mingen te behoeden. Duizenden werklieden
die bezig waren de dijken te versterken,
moesten voor den dreigenden druk van het
water het werk overhaast in den steek laten.
Te Cincinnati zyn 15.000 personen dakloos.
Pittsburgh, dat verleden jaar Maart reeds
onder water stond is thans opnieuw over
stroomd. De zakenwijk der stad wordt be
dreigd.
DE SMIDSE VAN GRETNA GREEN
WORDT GESLOTEN.
De smidse van het Schotsche stadje Gret-
na Green, waarin van oudsher zonder ver
dere formaliteiten huwelijken konden wor
den gesloten, zal binnenkort gesloten moe
ten worden. Vandaag heeft namelijk de
commissie, die einde 1935 werd ingesteld tot
onderzoek van het vraagstuk der onregel
matige echtverbintenissen, haar verslag be
kend gemaakt.
Daarin wordt voorgesteld een einde te
maken aan deze soort van huwelijkssluitin
gen. Tevens bevat het verslag het voorstel,
dat naast de kerk van Schotland ook eenige
andere kerken het recht van huwelijksslui
ting zouden krijgen.
TOENEMENDE ACTIVITEIT DER
LEGITIMISTEN IN OOSTENRIJK.
In geheel Oostenrijk valt een sterke ople
ving der legitimistische activiteit waar te
nemen, die met name tot uitdrukking kwam
in de algeheele reorganisatie van het be
stuur der monarchistische beweging en de
coördinatie der politieke propaganda binnen
het kader van het vaderlandsche front, met
goedkeuring van den troonpretendent aarts
hertog Otto. Dit zou ook blijken uit de ver
schijning van een aantal artikelen in de
pers, waarin gewezen wordt op het zuiver
vaderlandsche, Oostenryksche en socialisti
sche karakter van het legitimisme. Goed-
ingelichte kringen merken in dit verband
op, dat de ontplooiing der legitimistische
propaganda een antwoord vormt op de kort
geleden gestichte cultureele bonden met
groot-Duitsche en anti-legitimistische strek
king.
DE BOMAANSLAGEN IN LISSABON.
Persstemmen over de bomaanslagen.
De geheele Portugeesche pers verheit
haar stem tegen de bomaanslagen van giste
ren en schrijft deze toe aan een in het bui
tenland gesmeede communistische samen
zwering en een poging der Komintern de
achterhoede van het opstandelingenleger in
Spanje de voordeelen eener Portugeesche
neutraliteit te ontnemen en Portugal te
maken tot het terrein zijner actie.
De „Diario Noticias" schrijft: „Het is van
belang onmiddellijk energiek op te treden
tegen de internationale elemenen en hun
Por^igeesche medewerkers en tegen alle
agenten van Moskou".
De „Seculo" wijst erop, dat de aanslagen
gepleegd zyn met zeer volmaakt materiaal,
dat zeker uit het buitenland afkomstig was,
waarschijnlijk uit Barcelona.
STOOMVAARTLIJNEN.
Stoomv. Mij „Nederland".
Simaloer, thuisr., v. Batavia 22 Jan.
Poelau Bras, uitr., v. Marseille 22 Jan.
Singkep, uitr., te Port Said 22 Jan.
Marnix v. St. Aldegonde, uitr. van Ge., ja
22 Jan.
Saleier, S. J. P. L., te Kaapstad 22 Jan.
Tanimbar, J. N. L. van Sabang 23 Jan.
(Vervolg).
Vreeselyke verhalen, afschuwelijke be
schuldigingen waren den machtigen bis
schop van Nantes, bloedverwant en kanse
lier van den hertog van Bretagne, ter oorc
gekomen. Eon voorloopig onderzoek deed
besluiten tot onmiddellijk ingrijpen; een
proces volgde, waarbij niet te ontkennen
viel, dat de rechters den machtigen Gilles de
Rais of Gilles de Laval, baron de Retz
vijandig gezind waren, doch waarvan de
loop de uitspraak een doodvonnis recht
vaardigde. Ten slotte weten we, dat de be
schuldigingen zóó vernietigend waren voor
den beklaagde, zóó overtuigend voor de rech
ters, dat de wreedaard niet langer zijn
schuld kon loochenen en, onder een vloe i
van tranen, een volledige bekentenis af
legde. Wat de rechter, wat de aanwezigor
toen te hooren kregen, was zoo gruwelijk,
dat de mannen van de wet en de priesters
die anders in rechtzaal, gevangencel en
biechtstoel heel wat misdadigs hadden lee-
ren kennen, ontzet waren en met gebogen
hoofden het teeken des kruizes maakten.
Onwerkelijk leken de geruchten, die er
over Gilles de Rais' wreedheden hadden ge-
loopen. Onwezenlijk schenen de beschuldi
gingen nog, toen het proces begon. Een oude
vrouw zoo ging het verhaal die door
het volk la Meffraie genoemd werd, trok
het land door, liep de dorpen af, doorzocht
de heide en de zandige en moerasachtige
streken der Landes, op buit naar kinderen,
die er de beesten hoedden af, zwervende,
van bedelarij leefden. Zij lokte die en bracht
hen naar de kasteelen van de Rais, waarna
nimmer meer iets van hen werd vernomen.
Zoolang de slachtoffers boerenkinderen
waren of ongelukkige, verwaarloosde schep
sels, naar wie geen nazoek werd gedaan,
maakte de publieke opinie er zich niet druk
over. Zooveel menschen verdwenen bij de
onrust dier tijden, in krijgsrumoer of door
wilde dieren!
Doch de handlangers van Gilles de Rais
werden overmoedig. Ook kinderen uit de
steden verdwenen spoorloos. Eén geval trok
bijzonder de aandacht. Te Nantes had de
vrouw van een bekend schilder haar
broertje toevertrouwd aan eenige mannen,
die in dienst waren van den inmiddels tot
graaf verheven baron de Rais. Het ventje
zou koorknaap worden in de slotkapeL Taal
noch teeken werd meer van hem vernomen.
Dit kwam den hertog van Bretagne ter oore.
Met ijzeren hand vatte hy de zaak aan. Een
rechtbank werd saamgesteld om den hoogen
beklaagde te berechten. Daarin hadden zit
ting de bisschop van Nantes, de vicaris der
Inquisitie Jean Blouyn, de bisschop van
Saint-Brieuc, de groot-rechter van het her
togdom, Pierre de 1'Hópital, en de rechtsge
leerde geestelijke van het bisdom, Jacques
de Pencoëtdic.
Gilles de Rais glimlachte, haalde de
schouders op. Hij achtte zich te sterk om Iets
te vreezen te hebben. Wie zou tegen hem,
den oppermachtige, durven getuigen! Hij
betwistte eerst het recht hem te vervolgen.
Hy wraakte daarna de aangewezen rechters.
Maar de hertog van Bretagne liet niet met
zich spotten. Het proces had plaats en in
lange rij kwamen de beschuldigers, mannen
en vrouwen, de aanklacht bevestigen met
een vloed van bijzonderheden. Onder de op
stapeling der getuigenissen zakte de aange
klaagde ineen. De geheimen der kelderge
welven, der torenkamers, der latrines, der
verborgen schuil- en opsluitplaatsen (de
oubliettes) in de kasteelen, waar hij zijn
verblijf had gehouden, werden openbaar en
wettigden de berekening, dat op zijn minst
honderd negen en veertig kinderen door
hem vermoord waren, bij welk getal nog^|
ander kon worden gevoegd, dat der dom-
hem gedoode vrouwen n.1., van welke hU
en deze byoznderheid doet weer denken aan
het sprookje van Blauwbaard. er
zeven wettig getrouwd zou hebben!
Inderdaad, de beschuldigingen, gestaafd
door opgravingen, die de misdaad bloot leg
den, waren niet meer tegen te spreken. Al
leen in den toren van Chantocé werden de
verkoolde beenderen van meer den veertig
kinderen gevonden. Hetzelfde had plaats
bij de kasteelen de la Suze, te Nantes, te
Tiffauges, te Machecoul, te Rayz. Elke dag
bracht nieuwe ontdekkingen; eiken dag
openden zich monden, die tot dusver uit
vrees voor den geweldigen heer en meester
gesloten waren geweest. Den 25en October
1440 werd het vonnis uitgesproken: ter dood
veroordeeld op den brandstapel.
Zoodra het vonnis is geveld, laat de ver
oordeelde een priester roepen, wamt wel
heeft hy, naar zijn zeggen, alles aan den
duivel gegeven, doch nog resten hem zijn
leven en zyn ziel. Die twee staan buiten het
contract dat hij erkent met de machten der
duisternis te hebben gesloten. Hij heeft
steeds nauwgezet zijn godsdienstige plich
ten vervuld; daarom hij is er van over
tuigd heeft de hel niet het minste recht
op zyn ziel. „In de groote vreugde van het
paradys" ik vermeldde het reeds zal
hij, naar zyn eigen woorden, zijn vriend en
vertrouwde Francesco Prelati weerzien, mits
deze geduld hebben en hoop in God, Iets,
waarom hy, de veroordeelde, God zal bid
den.
Het vonnis werd gewijzigd ten uitvoer
gebracht. Hoewel de brandstapel reeds was
opgericht in de Magdalena-weide te Nantes,
werd Gilles de Rais „in consideratie van
zijne groote militaire verdiensten" en ook
met het oog op zyn machtige bloedverwan
ten en den adel in het algemeen, eerst ge
wurgd'alvorens zijn lichaam aan de vlam
men werd prijsgegeven. De brandstapel
verteerde het lichaam niet geheel en nu
ziet men het volgende gebeuren: „eenige
vrouwen en jonkvrouwen, die met hem
vermaagtschapt waren, verkrijgen machti
ging om wat er van hem overblijft te ver
zamelen, ten einde dat in gewijde aarde te
begraven; zij droegen het lichaam, gehol
pen door eenige geestelijke zusters, met
haar eigen adellijke handen ter grafplaats
en bedekten met kussen zijn gezicht, dat
reeds onherkenbaar was geworden door
vlammen, waarna zijn lijkdienst zeer plech-
tiglyk in de Carmelietenkerk te Nantes werd
gehouden. Gilles de Rais werd daarna ter
ruste gelegd in de kerk van Notre-Dame-
de-Lorette". „Enkele vrouwen maakten zich
