DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Spanje in den greep des doods.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
fff
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIES
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. TeieL 3320, redactie 3330.
No. 89
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Vrijdag 16 April 1937
Hoofdredacteur; Tj. N. ADEMA.
139e Jaargang
De algemeene toestand,
Alkmaar, 16 April.
Wij hebben hier in Nederland een groote
„vereeniging", die als initialen voert E. D. D.,
hetgeen beteekent „eenheid door democra
tie". Deze vereeniging, waarvan menschen
van diverse politieke richtingen lid zijn of
kunnen zijn, moet beschouwd worden als een
algemeen front tegen het fascisme, of als
men wil, tegen het nationaal-socialisme.
Het schijnt, dat men in België dezelfde
richting wil ingaan, want gisteravond heeft
de Belgische communistische partij in een
vergadering een beroep gedaan op de Bel
gische bevolking, om een „democratische
entente" tot stand te brengen, welke „het
fascisme den weg moet versperren". De com
munisten hebben in verband daarmee een
oproep gedaan en daarin allereerst hulde
gebracht aan den aartsbisschop van Meche-
len, die een week geleden zijn afkeuring uit
sprak tegen het rexisme. Verder maakt
deze oproep bekend, op welke basis de door
de communisten gewenschte entente tot
stand kan komen. De drie punten zijn:
1. Verdediging van de grondwettelijke en
democratische vrijheden en die van de vak-
vereenigingen;
2. het nemen van doeltreffende maatre
gelen, welke beoogen het gevaar van het fas
cisme te bezweren; de ontbinding der strijd
organisaties en de zuivering van het ambte
narencorps;
3. Verdediging van den vrede door de
versterking van den Volkenbond en de be
staande verdragen.
De groote vraag is natuurlijk, of de po
ging van de communisten zal gelukken. En
we meenen dat te moeten betwijfelen, te
meer, waar al bekend is, dat de christelijke
democraten het communistische aanbod
reeds van de hand hebben gewezen en de
bond van christelijke arbeiders de uitnoodi-
ging, om aan de bijeenkomst deel te nemen,
niet heeft aanvaard. Wat tenslotte niet zoo
verwonderlijk is, omdat het verschil tus-
schen christen en communisten al te groot
is!
Waarschijnlijk hebben de communisten
profijt willen trekken uit de resultaten der
jongste Brusselsche verkiezingen, waarbij
ze dan echter vergeten, dat deze verkiezin
gen onder abnormale omstandigheden plaats
vond. Het ging toen om Degrelle of van
Zeeland, of liever om het rexisme en de
rest. En bij die rest is ongetwijfeld een
groot percentage geweest, dat evenver af
staat van het rexisme als van het commu
nisme.
[3
Die verkiezingen van Zondag j.L zijn na
tuurlijk in België nog niet vergeten en het
is zeer logisch, dat de rexisten en de
Vlaamsch-nationalisten de situatie bespro
ken hebben. De eersten waren opvallend
kalm op hun vergadering en konden feite
lijk alleen met zekere genoegdoening con-
stateeren, dat de katholieken lid van de
partij gebleven zijn, niettegenstaande de
vermaning van den bisschop van Mechelen.
De Vlaamsch-nationalisten verklaarden in
hun bijeenkomst, dat er voor hen geen
enkele rede was, om de overeenkomst met
de rexisten te verbreken. Met andere woor
den: ook voortaan zullen de rexisten en de
Vlaamsch-nationalisten samen gaan in hun
politieken strijd.
tl
Tenslotte nog iets over den kerkstrijd in
Duitschland. Deze neemt vooral in West-
Duitschland steeds scherpere vormen aan.
De gouwleider van het Saargebied en de
Palts, Bürckel, geeft een opsomming
van de katholieke geestelijken in zijn dis
trict, die zich voorstander van de eenheids-
school hebben verklaard. Een van deze
geestelijken, de priester Kobber, die aan
Bürckel een open brief heeft gezonden,
welke brief door de nationaal-socialistische
pers is gepubliceerd, werd door den bis
schop van Trier geschorst. In antwoord op
dezen strafmaatregel heeft Bürckel te Neu-
stadt een nationaal-socialistisch schoolfeest
georganiseerd en op dit feest heeft een
Roomsch priester een rede gehouden, waar
in hy zich uitsprak vóór de z.g. eenheids-
school.
Katholieke kringen stellen met grooten
bezorgdheid deze gevallen van inbreuk op
de discipline vast. Zij zijn van meening, dat
zekere nationaal-socialistische leiders nieuw
leven zouden willen inblazen aan het oud-
katholicisme, dat in het Rijnland en in
zekere steden in Silezië meer dan 100.000
aanhangers telt.
In proclamaties, welke sedert de nationaal-
socialisten aan het bewind zijn, zijn gepubli
ceerd, hebben de leiders van het „oud-katho-
licisme" openlijk uitgenoodigd een „natio-
naal-katholieke kerk" te vormen, welke los
van Rome zal staan.
De Spaansche burgeroorlog
Terugtrekken
der vrijwilligers.
De toestand in Bilbao.
In een communiqué door de onder
commissie voor de niet-inmenging na af
loop van haar vergadering van gisteren
uitgegeven, wordt de samenstelling, bekend
gemaakt van de sub-commissie, die belast
zal zijn met het voorbereiden van een plan
voor de evacuatie van alle vreemdelingen,
die direct en indirect betrokken zijn in den
burgeroorlog. Het communiqué bevestigt,
dat het controleplan te land en ter zee zal
worden toegepast van 19 April te midder
nacht af. Koopvaardijschepen, bestemd voor
Spaansche havense die op dat tijdstip
voorbij de laatste waarnemingshaven zul
len zijn gevaren op hun route naar de
Spaansche wateren, zullen vrijgesteld zijn
van de verplichting waarnemers aan boord
te nemen. Een gelijke vrijstelling zal wor
den toegekend aan schepen zonder draad-
looze installatie op weg naar Spanje op
bovengenoemd tijdstip.
De voorzitter heeft een beroep gedaan op
de in de commissie vertegenwoordigde sta
ten een geest van goeden wil te toonen
voor de oplossing van de problemen waar
voor de commissie is geplaatst. In ant
woord op dit beroep verklaarde de Ita-
liaansche vertegenwoordiger zich bereid
de bespreking te hervatten over het te
rugtrekken van de buitenlandsche vrijwil
ligers uit Spanje, mits de andere vertegen
woordigers op gelijke wijze gehoor geven
aan den oproep van den voorzitter. In den
zelfden geest verklaarde de vertegenwoor
diger van de Sowjet-Unie, dat hij er niet
op aandringt, dat wordt overgegaan tot
bespreking van de nota, waarin zijn voor
stellen belichaamd zijn, welke werden in
gediend in de plenaire zitting op 24 Maart
j.L
De onder-commissie kwam overeen een
technische, consultatieve onder-commissie
te benoemen voor de voorbereiding van 'n
plan tot het verwijderen uit Spanje van
alle personen, die middellijk of onmiddel
lijk betrokken zijn bij het huidige con
flict en die niet van Spaansche nationaliteit
zijn of dit niet waren op 18 Juli 1936, be
nevens voor de doelmatige controle op
ieder ontwerp tot evacuatie van dezen
aard. De Italiaansche vertegenwoordiger
zeide, dat hij zich voorstelde onmiddellijk
voorstellen in te dienen voor de uitbreiding
van het niet-inmengingsaccoord, teneinde
het binnenkomen in Spanje te verbieden
aan alle niet-Spaansche personen, wier
optreden het conflict kan verlengen.
De toestand aan de Noordkust.
De Hood, het groote Britsche slagschip,
is in La Rochelle aangekomen. De com
mandant, vice-admiraal Blake, begaf zich
terstond per auto naar Hendaye om een
bezoek te brengen aan den Britschen am
bassadeur in Spanje.
In La Rochelle is ook nog een patrouille
vaartuig der Spaansche regeering aange
komen ten einde levensmiddelen te laden
De Engelsche regeering heeft door tus-
schenkomst van haar consul te Bilbao een
nieuwe mededeeling van de Baskische re
geering ontvangen, waarin andermaal ver
klaard wordt, dat de toegang tot de haven
van Bilbao vrij is van mijnen. De kustbat-
terijen zijn volkomen in staat de koop
vaardijschepen in de territoriale wateren
te verdedigen.
Havas meldt ten slotte nog uit Bayonne:
Het Engelsche vrachtschip Sarastone
heeft de reede van St. Juan de Lus verla
ten en is gistermiddag weggestoomd in de
richting van Bordeaux. Zijn lading bestaat
uit levensmiddelen, welke, aan bederf on
derhevig zijn, zoodat het schip niet langer
kon wachten. Korten tijd later vertrok
ook de Marie Llevelyn. Voorts heeft te
Bayonne de Leadgate, welk schip oor
spronkelijk bestemming had voor Santan
der, order gekregen naar Engeland terug
te keeren. Vandaag zal het schip de haven
verlaten.
De deken van Canterbury over
den toestand te Bilbao.
De Spaansche ambassadeur te Parijs heeft
ter eere van den deken van Canterbury,
dr. Hewlett Johnson, die uit Spanje is te
ruggekeerd, een receptie gehouden, waar
Fransche- en buitenlandsche journalisten
aanwezig waren. Dr. Johnson verklaarde,
dat hij zijn reis in twee deelen gemaakt
heeft, n.1. door het Baskenland en naar
Barcelona, Valencia en Madrid. Hij wees
er op, dat de katholieke godsdienst nor
maal in beide bezochte gebieden uitge
oefend wordt.
Over Bilbao verklaarde hij: Bilbao kan
slechts over zee van levensmiddelen wor
den voorzien, aangezien de stad practisch
te land belegerd wordt. Het is niet juist,
dat de stad aan de zeezijde is geblokkeerd.
„Ik ben naar St. Jean de Luz vertrokken
aan boord van een Fransche Aviso, de
Aviso, die in volle vaart voer, het geen
niet mogelijk zou zijn geweest wanneer,
zooals men zegt, de zee bezaaid was met
talrijke mijnen. Er bestaat geen gevaar
mijnen te ontmoeten; het eenige gevaar
ligt in een ontmoeting met gewapende
schepen van Franco. Te St Jean de Luz
heb ik gesproken met zeelieden der Brit
sche vrachtschepen die bereid zijn levens
middelen naar Bilbao te vervoeren, op
voorwaarde, dat zij kunnen rekenen op de
bescherming van de Britsche oorlogsvloot".
Op vragen der journalisten, of de deken
voornemens was in Engeland de noodza
kelijkheid van een ravitailleering van Bil
bao te bepleiten, antwoordde hji: „zeker".
Nieuws in 't kort.
Vluchtelingen uit Abessinië. - Duizen
den Abessijnsche vluchtingen zijn de grens
gepasseerd naar Britsch Somaliland. Zij
vertellen sombere verhalen over het leven
in Abessinië. In de provincie Galla heerscht
volgens hen een nijpend voedselgebrek.
Voortdurend worden bij de landbouwers
invallen gedaan, en voor hetgeen in beslag
genomen wordt, wordt niet betaald. De
Mohammedanen worden naar het schijnt
opgezet tegen de Christenen. De vluchtelin
gen verklaren, dat de slachting onder de
Abessijnen na den aanslag op Graziani niet
tot de hoofdstad beperkt is gebleven. Ook
in andere deelen des lands zijn duizenden
om het leven gekomen.
Communistische propaganda in Bul
garije. - De politie te Sofia heeft een om
vangrijk depót van kranten en propaganda-
brochures van de communistische partij
ontdekt. 10.000 circulaires, welke betrek
king hadden op den eersten Mei zijn in be
slag genomen. Ook vond men een aantal
boeken, welke op het titelblad de namen
van werken van Jules Verne droegen, doch
in werkelijkheid instructies van de derde
internationale bevatten.
-Hevige stormen in Stiermarken.
Stiermarken en het Banaat worden door
hevige stormen geteisterd, de scheepvaart
op Donau en Theiss is geheel gestremd.
Nabij Zemun is een schip, dat op de Donau
voor anker lag, omgeslagen, twintig perso
nen zijn hierbij verdronken. Eveneens nabij
deze plaats is een sleepboot vergaan, om
trent het lot van de bemanning is niets be
kend. In het Banaat zijn alle telefoon- en
telegraaflijnen beschadigd of vernield.
Hevige brand te Comrat. - Gisteroch
tend is in een benzine-reservoir in de Roe-
meensche stad Comrat (Bessarabië), brand
ontstaan. Tengevolge van den hevigen
wind en gebrek aan bluschwater verspreid
de het vuur zich zeer snel ondanks de po
gingen van de brandweer, die werd bijge
staan door militairen en burgers, den brand
tot zijn haard te beperken.
Om acht uur gisteravond was het vuur»
nog niet gebluscht. Reeds zijn 200 huizen
een prooi der vlammen geworden.
De wonderen der techniek. - Minister
Tryon heeft gisteren in een der zalen van
het Lagerhuis een demonstratie gegeven
van een vinding, waardoor 24 personen te
gelijk over één lijn kunnen telefoneeren.
De nieuwe inrichting bestaat reeds tus-
schen Bristol en Plymouth en zal nu tus-
schen Londen en Salisbury, Glasgow en
Edinburgh, Oxford en Gloucester, en Bir-
mingham en Leeds aangebracht worden.
Ongeregeldheden in de gevangenis
van Dartmoor. - De „Daily Herald" en
eenige andere links gerichte bladen hadden
de laatste dagen berichten gebracht over
ernstige onlusten die in de groote staats
gevangenis van Dartmoor zouden uitgebro
ken zijn. Een staatssecretaris heeft gisteren
in het Lagerhuis meegedeeld dat deze be
richten schromelijk overdreven waren. Eeni
ge gevangenen hadden geklaagd over een
te geringe portie eten, wat hun recht was.
Vijf gevangenen hadden zich verzet en wa
ren disciplinair gestraft. Van eenig oproer
was geen sprake geweest.
Moraliseerende lijkschouwers. - In het
Engelsche Hoogerhuis heeft Lord Morris er
gisteren op gewezen, dat lijkschouwers in
onderscheiden gevallen van den laatsten
tijd buiten hun boekje waren gegaan en
zedepreeken hadden gehouden over de ge
vallen die zij ter beoordeeling kregen. Spr.
vroeg of de regeering hieraan een einde
wilde maken of anders het vrijwel over
bodige ambt opheffen. Ook Lord Snell vond
dat de 200.000, die de officiëele lijkschou
wing jaarlijks in Engeland kostten, voor
nuttiger doeleinden besteed konden worden,
maar onder-minister Lord Dufferin zeide,
dat hij geen bijzondere klachten had verno
men en de regeering niet aan afschaffing
van dit traditioneel en eerbiedwaardige
ambt dacht.
Arabisch politie-inspecteur doodgescho
ten. - Halim Basta, één der oudste Arabische
politie-inspecteurs in Palestina, is gisteren
doodgeschoten, toen hij op straat liep. Halim
Basta is geruimen tijd het doelwit geweest
der terroristen te Haifa wegens zijn opspo
ringen van overtreders.
De politieman, die als lijfwacht van Basta
optrad, is gewond.
Beide legers in evenwicht.
Zondag aanstaande is het reeds negen
maanden geleden, dat in Spanje de bur
geroorlog uitbrak, een krijg, die zijn
weerga in de wereldgeschiedenis niet
heeft.
Met afwisselend succes bestrijden de
Spanjaarden, in 2 groote, elkaar vijan
dige partijen verdeeld, elkaar en beide
legers zijn vanaf het eerste oogenblik
tot heden gesteund door buitenlandsche
middelen, wapens en „vrijwilligers".
In de eerste zes maanden van den burger
oorlog konden de opstandelingen, die veelal
„de witten" of „nationalisten" genoemd wor
den, regelmatig successen boeken, dat waar
schijnlijk te danken was aan de directe hulp,
die generaal Franco kreeg van de Mooren
en de Italianen en Duitschers. Geleidelijk
echter kwam er een soort evenwicht, die de
drie achter ons liggende maanden zich ge
handhaafd heeft. Nu eens konden de rooden,
dan weer de witten een succesje boeken,
waarbij men zelf den indruk heeft gekregen,
dat de rooden over 't algemeen een iets be
ter resultaat hebben kunnen boeken.
Snel breidde de nationalistische beweging
in het vorig jaar zich uit, 43 provinciën vie
len hun geheel of grootendeels in handen,
alsmede al de koloniën en Spaansch Marok
ko, de eerste haard van den opstand. De re-
geerïngs- of roode troepen behielden slechts
18 provinciën, welke evenwel de grootste
bevolkingscentra bevatten, o.a. alle groote
havensteden aan de Oostkust en het Basken
land aan de Golf van Biscaje.
Belangrijke feiten.
Enkele belangrijke feiten uit dit eerste
half jaar zijn: de verovering op 17 Augus
tus van Bodajoz door de witten, waardoor
de verbinding van de Noordelijke en Zui
delijke legers der nationalisten een feit
werd.
Lieten op 18 September de roode troepen
het Alcazar van Toledo in de lucht springen,
de daar omsingelde nationalisten hielden
toch nog stand, totdat zij op 28 September
door de oprukkende troepen van generaal
Franco ontzet werden en Toledo in het be
zit der witten kwam. Nu lag de weg naar
Madrid vanuit het Zuiden open. De Noorde
lijke troepen, die reeds lang waren vastge-
loopen in de bergpassen van het Guadara-
ma-gebergte konden nu tezamen met de
Zuidelijke troepen den aanval op Madrid ope
nen en op 5 October begon dan ook de strijd
om de hoofdstad.
Thans na zes maanden beleg is Madrid
nog steeds in handen van de verdediging
onder aanvoering van generaal Miaja.
In het Noorden hebben de troepen van ge
neraal Mola op 4 September Irun bezet en
daarmede het Baskenland afgesneden van
den in- en uitvoerweg naar Frankrijk. Op
14 September viel San Sebastian hun in han
den: maar nog steeds houden de Basken
stand.
De krijgsverrichtingen der laatste 3 maan
den laten als belangrijkste feit zien de be
zetting door de witte troepen van Malaga, de
grootste havenstad in Zuid-Spanje. (9 Febr.)
De strijd om Madrid, werd op 7 Februari
opnieuw geopend met den grooten slag in
het Zuid-Oosten, aan de Jarama, waar de
witte troepen er in slaagden de Valencia-
weg te bereiken.
13 Februari beginnen de krijgsverrichtin
gen in het Noord-Oosten aan het Guadala-
jara-front. De hiér strijdende nationale troe
pen wisten in 8 dagen groote successen te
bereiken en ander maal liep Madrid ernstig
gevaar geheel omsingeld te worden. Ander
maal echter ook wisten de verdedigers der
hoofdstad stand te houden en zelfs het ver
loren gegane gebied grootendeels te herove
ren.
Bij de aanvallen der laatste dagen dreigt
de Universiteitswijk geheel omsingeld te
worden en zal wellicht voor de witten ver
loren gaan.
In het Baskenland dringen thans de na
tionalisten op en winnen zienderoogen ter
rein. Het doel is de verovering van Bilbao
en zoo mogelijk van het geheele Basken
land.
Kleinere operaties worden gevoerd aan
het front bij Huesca (Catalonië) en ten
Noorden van Cordova (Zuidelijk front).
Vijf personen verdronken. - Een hevige
wind, welke door de inwoners „Kochava"
wordt genoemd, heeft in Zuid-Slavië aan
zienlijke schade aangericht. Vijf personen
zijn van een schip in de Eave gewaaid en
verdronken. De golven bereikten een hoogte
van vier meter, talrijke schepen werden van
hun ankers geslagen.
Een jong meisje, dat in de rivier sprong,
om zich van het leven te berooven, werd
door dezen wind gered, de stroom wierp
haar terug op den oever.
Dertig arbeiders verdronken. - Op het
Kanaal van Tsjing-Kjang-Poe in China is
een vaartuig, aan boord waarvan zich veer
tig arbeiders bevonden, omgeslagen. Dertig
arbeiders zijn om het leven gekomen.
Wapensmokkelarij. - De krijgsraad te
Dublin heeft den eigenaar van een boerderij
in Sallins, graafschap Kildare, een oud-lid
van het republikeinsche leger, veroordeeld
tot vier jaar dwangarbeid. Men had bij hem
een belangrijk wapendepót ontdekt.
Communisten gearresteerd. - In den
afgeloopen nacht heeft de politie te War
schau meer dan 120 huiszoekingen bij com
munisten gedaan. Tachtig communisten
werden bij deze gelegenheid gearresteerd.
Ook te Lwow (Lemberg) zijn verscheidene
arrestaties wegens communistische werk
zaamheid gearresteerd.
De „Sarkani" opgebracht.
Spaansch oorlogsschip legt beslag
op Ned. smokkelschip.
De marinestaf ontving van den com
mandant van Hr. Ms. kruiser „Java"
bericht, dat hij convooi geweigerd heeft
aan het s.s. „Sarkani", kapitein Gidts,
reeder het Nederlandsch Bevrachtings
kantoor te Amsterdam, bestemd voor
Alicante.
De „Sarkani" is bij een poging om on-
geconvoyeerd door de Straat van Gibral
tar te stoornen, hedenmorgen door een
Spaansch oorlogsschip aangehouden en
opgebracht naar Ceuta.
Het s^. „Sarkani" is het bekende
„smokkelschip", waarvan in de Neder-
landsche pers herhaaldelijk melding is
gemaakt. Daar de Nederlandsche marine
slechts convooi verleent aan die sche
pen, waarvan de lading met zekerheid
geen wapenen en geen munitie voor
Spanje bevat en waar geen vrijwilligers
voor deelneming aan den Spaanschen
burgeroorlog aan boord zijn, heeft de
commandant.van Hr. Ms. „Java" zich
tegen opbrenging van dit verdachte
schip niet verzet.
