DAGBLAD VODR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Uit den Alkmaarschen Raad. ALKMAARSCHE COURANT. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 1-5 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060, Telef. 3320, redactie 3330. No. 90 Dit nummer bestaat uit vier bladen. Directeur; C. KRAK. Zaterdag 17 April 1937 Hoofdredacteur: Tj. N. AJDEMA. 139* Jaargang Als de gasfabriek er over den kop gaat, zullen vele huizen in Warmenhuizen geen warme huizen meer zijn. In tegenstelling met de meeste modezaken, tracht de gasfabriek hier niet meer per meter te verkoopen. Het gebeurt maar zelden, dat de agenda van een vergadering van den Alkmaarschen Raad niet meer dan een zevental punten bevat waarvan het bovendien vrij zeker is, dat het voornaamste niet eens aan de orde ?al komen. Er zou voor ditmaal dan ook weinig stof voor een overzicht zijn, als de heer Stoutjes- dijk niet voor een verrassing gezorgd had, een zoo groote verrassing, dat de Raad het, na een langdurige geheime zitting, zelfs hoodig oordeelde de reeds lang vertrokken verslaggevers geen enkelen uitgezonderd .te laten opbellen met het verzoek om nog even terug te komen, aangezien de Raad er bijzonder prijs op stelde, dat de verklarin gen, welke in openbare zitting werden ge geven, in zoo breed mogelijken kring gepu bliceerd zouden worden. Het rook een beetje naar gas in den Raad en de ondervinding heeft geleerd, dat wan neer het ergens naar gas ruikt, de atmosfeer niet heelemaal van vreemde smetten vrij is. Nu wij toch een overzicht schrijven, wil len wij van de gewoonte afwijken om geen vraagstukken te behandelen, welke door den Raad" tot een volgende vergadering verdaagd zijn, juist omdat wij er gaarne toe willen medewerken, dat de gaswolken, die tus- schen -Alkmaar en Warmenhuizen hangen en tot min of meer sombere weervoorspel lingen leiden; zoo spoedig mogelijk zullen optrekken. Warmenhuizen heeft een gasbedrijf en zelfs een bedrijf van waaruit ook nog de dorpen Harenkarspel, Sint Maarten en Schoorl van gas worden voorzien. Het heeft een directeur die thans met pensioen gaat en verder al het personeel, dat voor het bedrijf noodzakelijk is. Wat het alleen niet heeft, dat zijn de menschen, die zooveel gas gebruiken, dat de fabriek een ^ndabel be drijf kan worden. Warmenhuizen heeft in bijzondere mate van de crisis te lijden en het is te begrijpen, dat men juist hier véle ingezetenen zal vin den voor wie het gas te duur is geworden en die zich dus op andere wijze van de noo- dige calorieën warmte voorzien. Bovendien schijnen er ook nog inwoners te zijn, die het gas wel kunnen betalen, maar liever van electriciteit gebruik maken. Beide catego rieën zijn voor het bedrijf nutteloos en het is de groote vraag of men in dergelijke om standigheden door prijsvermindering een grooteren afzet zal kunnen krijgen. Wanneer dit mislukt, kan men verlies in- plaats van winst boeken en het is te begrij pen, dat een deskundige uit Castricum die de bevolking verteld heeft wat hij als directeur zou hebben gedaan geen verge lijking mag maken tusschen een betrekke lijk welvarende en steeds vooruitgaande plaats als Castricum en Warmenhuizen, een niet groeiende gemeente in de verarmde koolstreek, waar de muizen, om het nu maar eens populair te zeggen, dood voor de leege provisiekast worden gevonden. De colleges van alle betrokken gemeenten waren het over den verkoop van het bedrijf aan Alkmaar eens geworden. De prijs was vastgesteld, het personeel zou volledig wor den overgenomen en den gasgebruikers werd gegarandeerd, dat zij vijf jaar lang een cent per Meter minder zouden betalen dan de inwoners van Alkmaar. Maar de verontruste middenstanders, die het personeel van de gasfabriek men schen met vaste inkomens naar Alkmaar zagen verdwijnen, begonnen een actie tot behoud van het bedrijf en het resultaat van dat alles is geweest, dat men Woensdag avond in Warmenhuizen in tegenstelling met andere gemeenten niet tot een beslis sing kon komen en dat het voorstel tot ver koop van het bedrijf met zes tegen een stem werd aangehouden. Als Warmenhuizen niet verkoopen wil, kan Alkmaar niet koopen en dus werd het voorstel tot overname van dit bedrijf van de agenda afgevoerd en tot een volgende vergadering uitgesteld, in de veronderstel ling althans, dat men in Warmenhuizen in middels een anderen en beteren ldjk op den stand van zaken zal hebben gekregen. Het is te begrijpen, dat een groot bedrijf als dat van Alkmaar beter een risico kan dragen als een bedrijf, dat bij mislukking onherroepelijk ten doode is opgeschreven, in dit geval ook omdat een ruimer debiet den kostprijs voor Alkmaar kan verlagen en men dus hier kans op een grooter verbruik zal kunnen krijgen. Waar de betrokken .voorstellen weinig dj- fermateriaal geven, kunnen wij ons niet ver der hierin verdiepen. Misschien zou Alk maar bij de overname een nog wat grooter offer kunnen brengen. Warmenhuizen ver liest ongetwijfeld enkele door den midden stand gewaardeerde inwoners, maar daar staat tegenover, dat voor een niet bloeiend bedrijf een behoorlijke prijs wordt geboden en dat de gasverbruikers de zekerheid heb ben, dat zij in de komende jaren voor goede kwaliteit den laagst mogelijken prijs zullen betalen. Er bleef in den Raad, ook buiten de kwestie-Warmenhuizen, een verdacht gas- luchtje hangen en in een dergelijk geval kijkt men gewoonlijk direct naar den heer Stoutjesdijk, die als leverancier van brand stoffen een bij zonderen kijk op verwar mingsvraagstukken heeft gekregen. Men weet, dat wij hier een politiebureau hebben, dat men niet onopgemerkt voorbij kan gaan. Het is door den architect Kropholler ge bouwd en wij hebben er vroeger al eens op gewezen, dat dit beteekent, dat er minstens een hoofdagent noodig is om een deur open te maken. Alleen de kruk van zoo'n deur weegt al verscheidene kilogrammen en zoo is het naar verhouding met de deuren en met het geheele politiebureau. Het is prachtig en doelmatig, maar het is uit een ruime beurs gebouwd en het is een gebouw, dat met zijn hallen en gangen heel wat warmte noodig heeft en dus vrij hooge kosten van onder houd zal eischen. Het stadhuis, waar men cokes schijnt te gebruiken, kost per winterseizoen 1250 voor de centrale verwarming. Dat is een jaarlijks op de begrooting te- rugkeerende post, welke de Raad noodge dwongen moet goedkeuren om de eenvou dige reden, dat men de heeren ambtenaren nu eenmaal niet in de kou kan laten zitten. Verwacht mag evenwel worden, dat er juist in dezen tijd nü elke overbodige uit gave op de gemeentebegrooting geschrapt wordt naar de goedkoopst mogelijke ver warming zal gezocht worden en daarom had het den heer Stoutjesdijk verwonderd, dat het nieuwe politiepaleis niet met brechcokes of met anthraciet op temperatuur wordt ge houden, maar met gas van onze gemeente lijke lichtbedrijven. De stooktechnisch-adviseur, de heer C. de Clercq uit Amsterdam, heeft berekend, dat bij een gasprijs van 5 cent per kub. Meter 1000 calorieën van een centrale verwarming bij het gebruik van brechcokes 0.320 cent en bij het gebruik van gas 1.400 cent kosten, zoodat de laatste stookmethode meer dan vier maal zoo duur zou zijn dan de eerste. De heer Stoutjesdijk en anderen hebben bij de begrooting al eens naar de verwar- mingskosten gevraagd zonder daarbij een afdoend antwoord te kunnen krijgen en om dat de heer Stoutjesdijk ondanks deze verwarmingskwesties nogal een koelbloe dig man is, besloot hij den betrokken wet houder opnieuw te attaqueeren en schreef dezen op 15 Maart een brief waarin hij ver zocht hem omgaand mede te deelen hoeveel kubieke Meter gas er sinds de ingebruikne ming van het bureau al. genoteerd waren en wat de kosten daarvan waren geweest Hij kreeg bijzonder vlug antwoord, want wethouder Bonsema berichtte hem nog dienzelfden dag, dat het gasverbruik, ook naar de meening van B. en W., voor het po litiebureau meer bedraagt dan oorspronke lijk geraamd was, dat de zaak nog in onder zoek was en de wethouder er op het oogen- blik dus niets van kon zeggen. De heer Stoutjesdijk, die van meening was, dat het aflezen van een gasmeter niet zooveel tijd behoefde te vorderen, wendde zich op 10 April opnieuw tot den wethouder van de Lichtbedrijven en verzocht hem thans nadere gegevens te willen verstrek ken, waarop hij op 12 April ten antwoord kreeg, dat men hem deze week nog hoopte te kunnen inlichten. Nu wilde het toeval of het toeval na tuurlijk niet, maar zijn kiezers wilden het dat de heer Stoutjesdijk ook lid van den Raad is en, aangezien dit verstoppertje spe len hem begon te vervelen, heeft hij op 14 April aan den gemeenteraad gevraagd B. en W. te mogen interpelleeren om te weten te komen hoeveel gas er in het politiebureau gedurende de eerste drie maanden van dit jaar is gebruikt en wat daarvan de kosten geweest zijn. Wij kunnen niet zeggen, dat deze vragen door het college met groot enthousiasme werden ontvangen. Het was net of men den heer Stoutjesdijk en zijn interpellatie liever niet gezien had en men begon al de beant woording tot een volgende vergadering uit te stellen, wat reglementair geoorloofd is, maar in onze raadszaal zelden of nooit toe passing heeft gevonden. Dat alles wekte den indruk, dat B. en W. de kwestie wilden ontwijken en alleen die houding is dan ook oorzaak geweest, dat an dere raadsleden o.a. de heer Van de Vall niet konden nalaten er hun bevreemding over uit te spreken. De verbazing om niet te spreken van de argwaan van den Raad steeg nog toen de heer Stoutjesdijk mededeelde, dat de pijplei ding op het politiebureau zoo gemaakt is, dat men het gas ook buiten den meter kan toevoeren, zoodat het ..mogelijk zou zijn het gebouw te verwarm^ zonder dat iemand buiten het bedrijf kan controleeren hoeveel er verbruikt is. Wanneer men in een gewoon huis een lei ding ontdekt waardoor men het gas buiten den meter kan betrekken, is de politie er direct bij om proces-verbaal op te maken. Op het bureau zelf is de politie er natuur lijk ook bij, maar de commissaris kan zich zelf moeilijk bekeuren, nog afgezien van de vraag of hij van een en ander op de hoogte was en of er reden zpu zijn om in te grij pen, als de gemeente richzelf een strop gaat bezorgen. De raadsleden hebben evenwel allerminst de zekerheid, dat zij haar waarheid worden ingelicht en, desverlangd, een en ander kun nen controleeren. Er stak een stormpje van verontwaardi ging op en het slot van de geschiedenis was, dat de wethouder zich bereid verklaarde in besloten zitting eenige mededeelingen te doen. Na die langdurige geheime vergadering heeft men zijn best gedaani alle verslagge vers zelfs diegeneh, die al naar huis wa ren weer in de raadszaal te doen weder- keeren. Die zaal was blauw van de tabaks rook, de edelachtbaren zagen er uit alsof er een verbitterde" strijd was gestreden en er vormden zich hier en daar nog groepjes, waarin opgewonden gesprekken de zekerheid gaven, dat het debat tusschen B. en W. en den Raad niet tot een gemoedelijk cause rietje beperkt was gebleven De wethouder bleek plotseling over alle gevraagde gegevens te beschikken en deelde mede, dat de verwarming van het raadhuis dezen winter 1250 gekost had en dat de gasfabriek op zich had genomen om voor 1200 het politiebureau op temperatuur te houden. Het was een nieuw gebouw, dat droog gestookt moest worden en het gasverbruik was dus nog al tegengevallen. Werd er even wel meer verbruikt dan verwacht werd de meterstand werd nog altijd niet mede gedeeld dan zou alleen de fabriek daar van de strop behoeven te dragen. Het leek alles buitengewoon onschuldig en het was misschien wel onschuldig, maar al deze geheimzinnigheid brachten den heer Van de Vall en anderen er toe, een commis sie van onderzoek aan te vragen, waarna ten slotte besloten werd, dat de gascommisSie aangevuld met den heer Stoutjesdijk een deskundig onderzoek zal instellen en rapport daarvan aan den Raad zal uitbren gen. Naar verluidt heeft de heer Stoutjesdijk op den politioneelen gasmeter reeds een stand van ruim 66.000 kubieke meter afgele zen en wanneer men bedenkt, dat het ge bouw eerst half October in gebruik is ge nomen, zai het verschil tusschen het gebruik van brechcokes en van gas nog heel wat meer dan de door hem berekende 1000 be dragen. Het Landbouwhuis verstookte met gasver- warming het eerste jaar 90.000 kub. meter voor 6 cent per eenheid, wat dus 5400 kostte. In het tweede jaar toen er zeer zuinig gestookt werd bedroegen de kosten nog 4200, zoodat men daar besloot de gas- verwarming te staken en tot het stoken van cokes over te gaan. Het is begrijpelijk, dat de gasfabriek tracht het steeds kleiner wordende debiet der laatste jaren op alle mogelijke wijzen te vergrooten, maar de gemeente heeft er geen enkel belang bij de fabricage kunstma tig op te voeren als zij zelf daarvan de stroppen moet dragen. Het scherpe optreden van den Raad is niet veroorzaakt door de mislukte verwar- mingsproeven die men zoo spoedig mo gelijk had kunnen staken maar door de houding van B. en W., speciaal die van den wethouder van de Lichtbedrijven, die, door zijn blijkbaren onwil om op deze kwestie in te gaan, den schijn gewekt heeft, dat hier tegen het gemeentebelang wordt gehandeld en dat men den Raad daarvan on kundig wil laten. De rest van de agenda was van geringe beteekenis. De heeren Venneker en Leesberg ageer den tegen het voorstel van B. en W. om aan enkele katholieke scholen een kofferhar monium en eenige gymnastiektoestellen te weigeren. Het schoolorgeltje werd onontbeerlijk ge acht voor het zangonderwijs en aangezien B. en W. wel een Zweedsch rek maar geen Omloop voor de meisjesschool beschikbaar wilden stellen, werd door den heer Venne ker verkondigd, dat, volgens bisschoppelijk voorschrift, de katholieke meisjes wel mo gen omloopen, maar niet gerekt mogen wor den. B. en W. zullen dit alles nog eens nader onderzoeken en wij zouden hiermede kun nen besluiten, ware het niet, dat er natuur lijk weer een jubilaris in de raadszaal was, die zijn vreugde over het hem geschonken voorrecht met anderen wilde deelen en deze verdeeling het gemakkelijkste kon bereiken door een reusachtige cake te laten aanruk ken. Raad en pers hebben daarvan een dank baar gebruik gemaakt en de burgemeester heeft den heer Govers want die was na tuurlijk weer de jubilaris namens den Raad hartelijk gelukgewenscht met het feit, dat deze 55 jaar geleden met zijn vrouw als passagier, in het huwelijksbootje is gestapt en daarbij de hoop uitgesproken, dat men over vijf jaren in vreugdevol herdenken gemeenschappelijk den diamanten bruiloft van onzen nestor zal mogen vieren. Nieuws in 't kort. Ex-prins Nicolaas. - Ex-prins Nicolaas van Roemenië zal het land Zondagmorgen verlaten en zich naar Italië begeven. Aan gezien hij weigert een anderen naam aan te nemen, zal hij den naam der koninklijke fa milie, Hohenzollern Sigmarin, voeren. Hij zal vergezeld zijn van zijn echtge- noote, mevrouw Dumitrescu Dolte, en haar moeder. Muiterij aan boord. - Aan boord van het Britsche schip „Lackenby" is muiterij uitgebroken. Het schip bevindt zich in volle zee voor Santiago. De kapitein heeft de muiterij onderdrukt. Een matroos werd ge dood en vijf gewond. Een aantal muiters werd in de boeien geslagen. Vulkaan in werking. - De Japansche vulkaan nabij Karoeizawa is gistermorgen met ontzaglijk gerommel tot uitbarsting ge komen. De uitbarsting duurde twintig mi nuten achtereen en was de hevigste sedert drie jaren. De geheele top van den berg was in rook en vlammen gehuld. Er zijn geen berichtenover persoonlijke ongelukken ontvangen. Politieke botsing. - Op een openbare vergadering te Warndorf in Bohemen is een ernstige vechtpartij tusschen sociaal-demo craten en Sudetenduitschers ontstaan. Der tig personen werden gewond, waarvan vier zwaar. Dertien personen werden gearres teerd. Storm in Japan. - Boven Hokkaido en Zuid-Sachalin woedt sedert Woensdag een hevige storm, die in het bijzonder op Zuid- Sachalin groote verwoestingen teweeg heeft gebracht. Spoor-, telegraaf- en telefoonver bindingen zijn verbroken en nabij Otomari worden 15 houthakkers vermist. Voorts worden nabij Otsjiai nog 30 personen ver mist, terwijl te Moka twee personen ver dronken zijn. Een groot aantal huizen staat onder water. Ontploffing aan boord van duikboot. - Aan boord van een Braziliaansch duikboot, liggende in de haven van Rio de Janeirc, heeft zich een ontploffing voorgedaan. Verscheidene matrozen werden gewond, van wie zes ernstig. Staking bij de General Motors ge ëindigd. - Uit Oshawa (Ontario, Canada) wordt aan de Associated Press gemeld, dat Homer Martin, de president der vakver- eeniging van arbeiders in de automobiel industrie, heeft medegedeeld, dat de staking bij de (Canadeesche) General Motors is geëindigd. Gisteravond zouden de voorwaarden der overeenkomst worden gepubliceerd en aan de goedkeuring der 3700 arbeiders worden voorgelegd. Valsche-munterswerkplaats in een grot. - Een bekend onderzoeker uit Graz ontdekte in een grottengebied in Stiermar ken een metselwerk in een der wanden, dat er uit zag als een graf van voorhistorische tijden. Hij liet het gesteente springen en vond een werkplaats van valsche munters te doen te hebben. De stakingen aan de Clyde. - De be richten uit Glasgow over de 24 uursstaking spreken elkaar nog al tegen. Bepaalde be richten deden voorzien, dat de arbeid in de werkplaatsen hervat zou worden. Deze mededeelingen werden echter door de plaat selijke vakvereenigingsfunctionnarissen krachtig tegengesproken. Het schijnt inder daad, dat de stakingsbeweging zich uit breidt. Als de staking algemeen wordt, zul len er 125.000 tot 150.000 arbeiders bij be trokken zijn. De algemeene toestand. Alkmaar, 17 April. Men zal zich herinneren, dat de Duitsche regeering een protest-nota heeft gezonden aan generaal Hertzog, of liever aan de Zuid- Afrikaansche regeering, inzake de maatre gelen, welke de Zuid-Afrikaansche regeering overwoog, teneinde het nationaal-socialisme in Zuid-West-Afrika in haar bewegingen te belemmeren, mogelijk zelfs te verbieden. In antwoord op die Duitsche protest-nota heeft generaal Hertzog den Duitschen gezant te Pretoria gezegd, dat de Zuid-Afrikaansche regeering met haar genomen maatregelen in geen enkel opzicht gehandeld heeft uit on vriendelijke beweegredenen ten opzichte van het Duitsche rijk en dat de maatrege len evenmin een schending van het man daat beteekenen. Over dat laatste is de Duitsche regeering niet heelemaal tevreden. De nationaal-so- cialistische beweging strekt zich inderdaad uit over het mandaat-gebied, dat vóór 1914 aan Duitschland toebehoorde en dat nu be stuurd wordt door de Zuid-Afrikaansche Unie. In politieke kringen te Berlijn zegt men nu, dat volgens de overeenkomst te Londen in 1923 de Duitschers in de man daatgebieden een gegarandeerde vrijheid kregen, ook wat betreft hun politieke mee ning. Deze bepaling nu is door de Zuid-Afri kaansche regeering met voeten getreden, be weert men in Berlijn. De Deutsche diplomatische politische Kor- respondenz is van meening, dat de bewoners van het mandaatgebied in het kader van de bestaande wetten hun politieke en nationale gezindheid op alle manieren tot uitdrukking mogen brengen en overeenkomstig hun over tuiging mogen handelen. Naar aanleiding van de verklaring der Zuid-Afrikaansche regeering schrijft het blad, dat de maatregel van deze regeering neerkomt op een verdeeling in meer- en mïndergerechtigde bevolkingsgroepen, wel ke een schending van de bestaande man daatsbepalingen vormt. Intusschen ziet het officieuze orgaan van de Wilhelmstrasze in het antwoord van de Unie-regeering op de Duitsche nota wel een aanwijzing, dat de regeering der Unie be reid is de kwestie op zakelijke wijze te be spreken. Het blad juicht het toe, dat op de verscherping van den toestand een antwoord is gevolgd, waarin een andere toon tot uit drukking komt. De regeering van de Unie, aldus besluit het blad, erkent dat er op het oogenblik geen aanleiding is om de procla matie toe te passen en men kan zich afvra gen, of het nu werkelijk noodzakelijk is, dat zij gehandhaafd blijft. Onder 'deze omstan digheden ken men- verwachten, dat de pro clamatie een doode letter zal blijven. Van Zeeland, die zoo'n bewogen week ach ter den rug heeft, zal dezen zomer een aar dige vacantiereis kunnen maken: hij is n.L uitgenoodigd, om een bezoek te brengen aan de Harvard- universiteit te New-York, welke universiteit hem het doctoraat honoris cau- sa zal verleenen. Zoo het hoofd der Belgische regeering de maand Juni heeft verkozen om zich naar Amerika te begeven, dan is dat tevens, om dat hij hoopt op dat tijdstip zijn economi sche enquete bij de Europeesche regeeringen te hebben geëindigd, welke enquete op het oogenblik met groote voortvarendheid wordt ingesteld. In het bezit van de resultaten daarvan zou van Zeeland met president Roosevelt en andere Amerikaansche staats lieden ontmoetingen willen hebben, tenein de hun medewerking te verkrijgen aan een internationale conferentie, die zijn arbeid zou moeten bekronen, alsmede hun steun bij het voorgenomen werk van economischen opbouw. Zij li taak zal zeer vergemakkelijkt worden door het feit, dat het doel van zijn enquete hetzelfde is als dat, hetwelk doOr den pre sident der Ver. Staten wordt nagestreefd, n.1. hervatting van het wereldgoederenver- keer door verlaging der tolmuren. Naar verder vernomen wordt, zou minister van Zeeland verder het voornemen hebben zich dezen zomer naar den Belgischen Congo te begeven, op welke reis hij vergezeld zou worden door den minister van koloniën, Rubbens. In „de algemeene toestand" van gisteren schreven wij over de Nederlandsche vereeni- ging E.D.D., dat „deze vereeniging moet be schouwd worden als een algemeen front te gen het fascisme, of als men wil, tegen het nationaal-socialisme". Men leze echter den volledigen zin: „als een algemeen front tegen het fascisme of als men wil te gen het nationaal-socialisme en het commu nisme, m.a.w. tegen eiken vorm van dicta tuur".

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1937 | | pagina 1