DAGBLAD VOOR ALKMAAR
EN OMSTREKEN.
Franco en de evacuatie van Bilbao.
ALKMAARSCHE
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060, Te lef. 3320, redactie 3330.
Dinsdag 4 Mei 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De Spaansche revolutie
139e Jaargang
De „Espana" niet op een mijn geloopen.
COURANT.
Ne.
De algemeene toestand.
Alkmaar, 4 MeL
In de rij der reizende staatslieden neemt
naast minister Eden de Duitsche minister
van buitenlandsche zaken von Neurath een
voorname plaats in. Hij is schier overal ge
weest met min of meer belangrijke missies
en ofschoon zijn taak heel zwaar en over 't
algemeen nog weinig succesvol is geweest,
mag toch niet ontkend worden, dat von
Neurath's stemming steeds uitstekend is. Hij
blijft overal de gul-lachende Duitscher, die
zich een feestmaaltijd goed laat smaken en
die nooit laat zien, hoe hij denkt
Thans is von Neurath weer in Rome, waar
hij confereert met Mussolini. Dat heeft na
tuurlijk slechts één bedoeling: de toenade
ring tusschen Duitschland en Italië.
Het eerste onderhoud heeft bereids plaats
gehad en hoewel er geen officieel commu
niqué over is uitgegeven, mag men aan
nemen, dat in dit onderhoud Spanje een be
langrijke rol heeft gespeeld. Men moet n.1.
niet vergeten, dat zoowel Italië als Duitsch
land in Spanje geen communistischen staat
zullen dulden; daarom ook steunen zij
Franco zoo krachtig. p
Maar over de situatie in Spanje denkt men
verschillend. Terwijl Italië meent, dat
Franco tenslotte zal zegevieren, is men in
Duitschland minder zeker van een Franco
overwinning en daarom zou Duitschland op
het oogenblik graag een middel hebben, om
het Spaansche vraagstuk op te lossen door
een soort compromis.
Dat laatste is van belang, omdat er heel
iets anders kan achter schuilen, dan men op
pervlakkig denkt. Het zou wel eens kunnen
zijn, dat de Duitsche middelen uitgeput
raken en dat Duitschland liever een eervollen
aftocht zou willen blazen. Al zal dit natuur
lijk door Duitschland ten stelligste ontkend
worden.
Daarnaast schijnen Mussolini en van Neu
rath gesproken te hebben over een nieuw
Locarno en hierbij schijnen beide staats
lieden het vrijwel geheel eens te zijn. Zij
meenen, dat door de neutraliteitsverklaring
van België er een goede kans bestaat op een
nieuw Locarno, dat in het belang van den
vrede kan werken. En beter dan voorheen,
omdat verschillende moeilijkheden thans
verdwenen zijn.
Tenslotte is er waarschijnlijk nog gespro
ken over den toestand in Midden-Europa en
ongetwijfeld is dan het onderhoud tusschen
Mussolini en Schuschnigg ook weer ter
sprake gekomen.
Wat deze laatste kwestie de vraagstuk
ken van het Donau-bekken genoemd be
treft, het zou er volgens Havas niet om gaan
om een nieuwe etappe in de Italiaansch-
Duitsche betrekking in te leiden, doch om
de rol vast te stellen van ieder van de beide
landen afzonderlijk in htm gemeenschappe
lijke politiek. De beteekenis van de gevoerde
en te voeren besprekingen blijkt wel uit het
feit dat von Neurath vergezeld is van een
geheelen staf deskundigen o.a. den chef van
het departement van cultureele aangelegen
heden, den leider van het persbureau, den
chef van de af deeling Europeesche zaken
van het ministerie van buitenlandsche
zaken en specialisten voor de zuidelijke
staten en den Balkan. Van het communiqué
dat na afloop van de besprekingen zal wor
den uitgegeven weet men, aldus Havas,
reeds, dat het 't gelijke inzicht van de beide
staten zal vaststellen. De Duitsche regeering
is volgens Italiaansche kringen volledig op
de hoogte gehouden van Ciano's besprekin
gen te Belgrado, welke tot het Italiaansch-
Zuidslavisch verdrag hebben geleid, evenals
van Schuschnigg's besprekingen met Mus
solini te Venetië. Niettemin zullen de beide
landen de rol van Oostenrijk bij de reorga
nisatie van het Donaubekken, welke Duitsch
land en Italië zich voorstellen tot stand te
brengen, nader moeten bespreken. Te Rome
doet het gërucht de ronde, dat Duitschland
na afloop van de besprekingen te Rome en
die, welke daarop te Berchtesgaden zullen
volgen, zijn belofte, dat het de onafhankelijk
heid van Oostenrijk zal eerbiedigen, zal her
halen. Het is hoogst twijfelachtig of dit ge
rucht wél op waarheid berust, doch het is
wel aan te nemen dat de ontwikkeling van
het Duitsch-Oostenrijksch accoord van 11
Juli van het- vorige jaar nader onderzocht
zal worden. Evenals de Duitsche plannen
met betrekking tot Tsjecho-Slowakije, het
Hongaarsche revisionisme in geval van een
Italiaansch-Roemeensche overeenkomst, de
relaties tusschen Polen aan den eenen kant
en Roemenië en Hongarije aan den anderen
kant etc.
VAN DE FRONTEN.
In officiëele kringen te Londen
wordt vernomen, dat generaal Franco
aan de Britsche regeering heeft mede
gedeeld, dat de plaatsen, waar de con
sulaten te Bilbao zijn gevestigd uit
militair oogpunt niet kunnen worden
gegarandeerd. Hij geeft derhalve den
raad, dat de consulaten uit de fabrieks-
wijk zullen worden overgeplaatst.
Ten aanzien van de evacuatie van de
burgerbevolking heeft Franco verklaard,
dat de veiligheid van de evacuatie niet ge
garandeerd kan worden in verband met de
activiteit van de luchtmacht tegen de
scheepvaart en andere militaire objecten.
Hij noemde de evacuatie over zee een list
van de Russen om de burgerbevolking te
verwijderen, voor het vernielen van de ge
bouwen. Hij noemde derhalve de evacuatie
medeplichtigheid aan de toekomstige ver
nieling van Bilbao.
Franco biedt twee alternatieven aan voor
de evacuatie:
le. De burgerbevolking zal niet naar
het buitenland worden vervoerd, doch tus
schen Bilbao en Santander zullen veilig
heidszones worden ingericht onder garantie
van het Internationale Roode Kruis, welke
niet gebruikt zullen worden voor militaire
operaties.
2e. De rechtschen zijn bereid de vrou
wen, kinderen en ouden van dagen, zonder
onderscheid van politieke overtuiging, toe
te laten op hun gebied, met uitzondering
van hen, die bekende misdadigers zijn.
Van Britsche zijde verklaart men hier
tegenover, dat Salamanca op de hoogte is
gesteld van de evacuatie-plannen, bij wijze
van beleefdheid, in de overtuiging, dat geen
tegenwerping zou worden gemaakt. Het
eerste contingent, bijna 5000 kinderen, met
vrouwen en ouden van dagen, staat op het
punt Bilbao te verlaten.
Overeenkomstig het accoord met de auto
riteiten van Bilbao zal geen onderscheid
worden gemaakt in de politieke overtuiging
van de geëvacueerden, er zullen evenwel
geen gijzelaars bij zijn. De Britsche consul
zal zorg dragen, dat deze voorwaarden
zullen worden nageleefd. De schepen zullen
varen onder de hospitaalvlag.
De „Espana" niet op een mijn
geloopen.
Uit een interview met den commandant
van de Baskische luchtmacht blijkt, dat het
De reis van den Hertog
van Windsor.
De Arlberg-Orient Express, waarin zich
de hertog van Windsor bevindt, is heden
ochtend 4.48 uur te Belfort aangekomen,
tien minuten later reed de trein door naar
Parijs.
Men vermoedde dat de hertog onderweg
den trein zou verlaten om per auto naar
kasteel Cande te gaan, waar hij door me
vrouw Simpson wordt verwacht, doch noch
te Belfort noch te Chaumont, de laatste
officeele halte voor Parijs, is de hertog uit
gestapt.
De Fransche consul te Baltimore heeft op
verzoek van de Fransche autoriteiten het
geboortebewijs van mevrouw Wallis War-
field-Simpson, geboren te Montery (Penn-
sylvanie) 19 Juli 1896, naar Frankrijk op
gezonden. De Fransche autoriteiten hadden
hierom om „wettige redenen" gevraagd.
Op weg naar Mrs. Simpson.
Teneinde zooveel mogelijk te ontsnappen
aan de nieuwsgierigheid van het publiek,
heeft de hertog van Windsor den wensch te
kennen gegeven, te Verneuilletang de Arld-
berg-Orient-Express te verlaten. Het ge
heim was goed bewaard en slechts enkele
journalisten waren aanwezig.
Enkele oogenblikken nadat de trein aan
het station stopte, verliet de hertog zijn
compartiment. Hij was in het grijs gekleed,
den hoed in de hand en een regenjas over
den arm. Hij werd vergezeld door een ver
tegenwoordiger van de Britsche legatie. Een
tiental persfotografen, die te Salzburg of aan
de Fransche grens in den trein plaats had
den genomen, haastte zich den hertog te
fotografeeren. Voor het station onderhield
de hertog zich een oogenblik met de Engel-
schen, die hem vergezelden en stapte ver
volgens in de auto, welke hem naar kasteel
Cande zou brengen, een groote wagen van
slagschip van Franco „Espana" door een
vliegtuigbom tot zinken is gebracht en niet
door een mijn, zooals het gerucht ging.
De commandant verklaarde, dat acht
bommen naar het schip werden geworpen,
vier hiervan raakten het schip, drie ontplof
ten op het dek en de vierde bracht een
munitiedepot tot ontploffing, waarna de
„Espana" in 32 minuten zonk. Op het
oogenblik van het bombardement bevond
het schip zich zes mijl uit de kust. Men
heeft niet gezien dat een kolom water
omhoog spoot, hetgeen het geval geweest
zou zijn, wanneer het schip op een mijn
geloopen was.
Mededeelingen van Franco.
Het groote hoofdkwartier van de troepen
van Franco heeft medegedeeld, dat gisteren
aan het front in Aragon overal vuurgevech
ten werden geleverd.
De luchtmacht van de regeering heeft
Saragossa gebombardeerd, waardoor onder
de burgerbevolking twintig dooden en
twintig gewonden vielen. In Biskaye ver
beterden de rechtscbe troepen hun stellin
gen. Aanvallen van den vijand werden hier
met zware verliezen afgeslagen.
Van Madrid Avila en Soria viel niets te
melden, in Andalusië werden vuurgevech
ten geleverd.
Generaal Queipo de Llano heeft in een
radiorede medegedeeld, dat de luchtmacht
der regeering onverdedigde plaatsen op
honderd kilometer achter het front heeft ge
bombardeerd, zooals Fuente Ovejun^ Pen-
naroya, Espiel, Cordova, Malaga e.a. Te
Cordova werden het krankzinnigengesticht
en het ziekenhuis getroffen, zoodat talrijke
slachtoffers te betreuren zyn.
De generaal heeft thans opdracht gege
ven aan de rechtsche luchtmacht Jaen
krachtig te bombardeeren, opdat de regee
ring zal weten dat de rechtsche vliegtuigen
evengoed kunnen aanvallen als de hare.
Radio Nacional heeft medegedeeld dat de
troepen van Franco in het Baskenland hun
opmarsch niet hebben gestaakt omdat het
niet mogelijk was verder op te rukken-,
doch omdat de opmarsch de laatste dagen
te snel is geweest, zoodat de troepen te ver
van hun basis verwijderd waren. Bovendien
moeten grootere eenheden georganiseerd
worden, aangezien in het gebergte de vijand
achtervolgd moest worden in valleien en
ravijnen, door kleinere groepen. Nu de
strijd in het gebergte geëindigd is moeten
de troepen gereorganiseerd worden. Zoodra
men hiermede gereed is, zullen de kolonnes
zonder aarzelen oprukken naar Bilbao.
Canadeesch merk. Vijf minuten voor half
tien verliet de stoet Verneuilletang. De auto
van den hertog werd gevolgd door een auto
met twee detectives en twee auto's met
journalisten. De stoet werd geopend en gé-
sloten door motorpolitie.
Van Verneuilletang, dat 53 K.M. van Pa
rijs ligt, gaat de weg via Fontainebleau, Or-
leans en Blois naar Tours.
Na de Japansche
verkiezingen.
Verontwaardiging over het aanblijven
van HajasjL
Verzet van den geheimen raad.
De Japansche bladen geven als hun oor
deel over de beteekenis van den verkie
zingsuitslag dit motto: het Japansche volk
heeft vonnis gewezen.
De minister-president Hajasji denkt er
echter anders over en heeft in den kabinets
raad meegedeeld, dat hij aanblijft. Hij vond
ter motiveering van zijn besluit de volgende
formule: Nu de kiezers vrijelijk hun oor
deel hebben kunnen uitspreken, hoop ik, dat
de nieuw gekozenen hun best zullen doen
om de regeering te helpen en dat zij zich
rekenschap zullen geven van de moeilijk
heden van den huidigen toestand. Ook hoop
ik, dat zij hun persoonlijke belangen zullen
achterstellen bij de belangen van het Japan
sche rijk.
Ten slotte deed Hajasji een beroep op aller
medewerking, ten einde het aan de regee
ring mogelijk te maken den toestand onder
de oogen te zien en haar politiek program,
dat gericht is op den bloei van Japan te ver
wezenlijken.
Zijn verklaring heeft onmiddellijk reacties
uitgelokt van de zijde der politieke partijen,
die er fel tegen protesteeren. De secretaris
generaal van de Seijoekai-partij, Massazoe-
mi Ando, kenmerkt Hajasji als een verrader
van de constitutiqneele regeering. Hij ver
klaart, dat het kabinet-Hajasji onmiddellijk
dient af te treden en zich moet neerleggen
bij de uitspraak van het volk, zooals deze
tot uiting gekomen is in den uitslag der ver
kiezingen, die, zooals minister-president Ha
jasji zelf heeft gezegd, „eerlijk en onpartij
dig" zijn verloopen.
De woordvoerder van de Minseito-partij
beschuldigt Hajasji ervan, de nationale een
heid, door het ontbinden van het parlement,
zonder reden te hebben verbroken. Hij ver
klaart, dat het kabinet zich uitdagend tot het
land heeft gewend, doch dat het, nu het volk
zich tegen het kabinet heeft uitgesproken,
weigert zich aan deze uitspraak te houden.
De woordvoerder van de Minseito-partij
twijfelt dan ook aan Hajasji's betuigingen
van opofferingsgezindheid en toewijding aan
het openbaar belang. Hij dringt er op aan,
dat het kabinet aftreedt ten gunste van een
krachtig nationaal kabinet, dat gebaseerd is
op den wil van het volk.
Ondanks het groeiende antagonisme tus
schen de politieke partijen en de regeering,
heeft de aandeelenmarkt te Tokio zich gis
teren weinig van de veranderde politieke
constellatie aangetrokken. Verscheidene
fondsen liepen zelfs eeriige punten omhoog.
Hieruit blijkt wel, dat men in financieele
kringen den uitslag van de verkiezingen had
voorzien en er de consequentie van heeft
overwogen. In deze kringen is men van mee
ning, dat het kabinet aan kracht zal win
nen door drie ministers fe benoemen voor
de portefeuilles die op het oogenblik tijde
lijk worden waargenomen door andere mi
nisters, namelijk spoorwegen, onderwijs en
buitenlandsche zaken. Niettemin zegt men
in deze kringen te hopen, dat er spoedig een
compromis tusschen de politieke partijen
en de regeering tot stand zal kunnen ko-
men.
Geen ontbinding van den landdag.
In de gisteren gehouden bijeenkomst van
de ondercommissie van den Geheimen Raad
heeft minister-president Hajasji categorisch
verklaard, dat de regeering voor het oogen
blik niet voornemens is, de bestaande kies
wet door middel van een keizerlijk decreet
te wijzigen, of- den nieuwen landdag te ont
binden, ondanks het voor de regeering on
gunstige resultaat van de algemeene verkie
zingen.
Een belangrijke beslissing van den
Geheimen Raad.
De Geheime Raad heeft de regeering een
wetsontwerp, strekkende tot de instelling
van een organisatie, die de nationale politiek
en economie zou moeten coördineeren, te
ruggezonden. De Raad verklaarde het wets
ontwerp ongrondwettig en zegt in een bege
leidenden brief, dat de noodige credieten
door den Landdag toegestaan zouden moe
ten worden.
Politieke waarnemers meenen, dat deze
beslissing van den Geheimen Raad bijzon
der belangrijk is voor de Japansche politiek;
zij zien er de neiging van den Geheimen
Raad in om zich weer te stellen tegen de po
gingen van het leger om zijn verlangens
door te voeren langs den weg van decreten,
buiten de goedkeuring van het parlement
om.
De indruk in China.
In officieele kringen te Nanking onthoudt
men zich nog van het leveren van commen
taar op de uitslagen van de Japansche ver
kiezingen. Men merkt wel op, dat het feit,
dat zoovele Japanners niet van hun stem
recht gebruik hebben gemaakt er op wijst,
dat Hajasjis gebaar om het volk te laten be
slissen niet erg gewaardeerd is door de be
volking. Voor het overige vreest men, dat,
nu zoowel de militairen als de groote kapi
talisten een beetje in den hoek gedrongen
worden, deze zich nauwer aaneen zullen
sluiten om te trachten de oppositie te be
strijden. In officieele kringen te Sjanghai
gelooft men niet, dat de overwinning van de
oppositie in Japan een verandering zal bren
gen in de „actieve" politiek van Japan ten
opzichte van China. Men gelooft niet, dat
eenige Japansche regeering op eigen initia
tief een oplossing zal voorstellen met betrek
king tot Oost Hopei en Tsjahar, die de re
geering te Nanking zal kunnen bevredigen.
De uitslag in cijfers.
Wij geven hier nog eens den uitslag in be
haalde zetels in het Huis van Afgevaardig
den van de verschillende partijen:
Minseito 179 (in 't vorige parlement 205).
Seijoekai 175 (172).
Sociale massa-partij (arbeiders) 37 (18).
Sjowakai (liberalen) 19 (24).
Kokoemin Domei (neigend naar het fas
cisme) 11 (11).
Tohokai (rechtervleugel) 11 (9).
Verschillende kleine groepjes 9 (7).
Onafhankelij ken 25 (18).
De Sjowakai, Kokoemin Dromei en Toho
kai waren de eenige regeeringsgezinde par
tijen. Te Tokio had de sociale massa-partij
acht candidaten gesteld die allen gekozen
werden. Verkiezingsonlusten zyn er niet ge
weest en de verkiezingsdag verliep zonder
onaangename voorvallen. De Minseito wordt
gevormd door de liberaal georiënteerde nij
verheidspartij, de Seyoekai is agrarisch en
conservatief. Dezè beide groote partijen, die
tezamen 354 leden afvaardigden, beschik-
Koningin en prinselijk paar
naar Amsterdam.
H.M. de Koningin zal haar jaar-
lijksch bezoek aan Amsterdam bren
gen vanaf 8 tot 14 Juni.
Het Prinselijk paar zal op 8 Juni
zijn intocht in de hoofdstad houden.
Nieuw motorschip voor de
Potterdamsche Lloyd.
Na de succesvolle proeftocht, welke
dezer dagen gehouden is met het nieuw
gebouwde elf duizend ton motorschip
„Brastagi", heeft de directie van den
Rotterdamsche Lloyd aan de Konink
lijke Maatschappij „De Schelde" te Vlis-
singen opdracht gegeven voor den bouw
van een zusterschip van de „Brastagi".
Zooals bekend zal dezer dagen aan de
reederij worden afgeleverd een ander
zusterschip van de „Brastagi", de „Wel
tevreden", gebouwd bij de werf van
Piet Smit Jr. te Roterdam.
ken tezamen over de overgroote meerder
heid in het Huis van Afgevaardigden.
Zij kunnen van Hajasji ministerzetels krij
gen en willen die ook wel aanvaarden, maar
zij willen dat niet doen, tenzij zy de zeker
heid bezitten, dat zij in de regeering ook
werkelijk den invloed zullen kunnen uit
oefenen, waarop zy krachtens hun vertegen
woordiging in het parlement recht hebben.
Rome-Berlijn.
Een militair bondgenootschap om
een einde te maken aan den Spaan-
schen burgeroorlog?
Havas legt er in een bericht uit Berlijn
den nadruk op, dat de Duitsche pers den
laatsten tijd zich zeer verwoed betoont tegen
over Groot-Britannië. Al dagen lang, aldus
deze bladen, verspreiden de Engelsche cou
ranten systematisch valsche berichten over
den toestand aan de Baskische kust, als ge
volg van een georganiseerde propaganda,
die in de eerste plaats tegen Duitschland en
verder tegen Italië gericht is.
De Deutsche Allgemeine Zeitung ver
klaart, dat Duitschland niet werkloos kan
blijven en maakt in dit verband melding
van een Engelsche brochure, getiteld „Spain
over Britain", welke geschrift, na de Spaan
sche kwestie bestudeerd te hebben, uit hefc
oogpunt der veiligheid van het Britsche
Rijk, tot de slotsom komt „Voor Engeland en
voor Frankrijk is het voldoende dat Spanje
neutraal blijft, terwijl Italië en in mindere
mate ook Duitschland, verplicht zijn het tot
bondgenoot te hebben".
Hieraan knoopt dan het Duitsche blad het
volgende commentaar vast. „Vroeger zeide
men, dat Engeland en Frankrijk belang
hadden bij een zwak Spanje. Wij hebben
geen enkel belang bij een zwak Spanje, wij
willen een Spanje, dat sterk is tegenover
ieder rood gevaar. Al deze manoeuvres rond
om Spanje geven grootere actualiteit aan
het bezoek van von Neurath aan Rome. Dit
bezoek zal gelegenheid geven om gezamen
lijk de situatie onder het oog te zien en de
maatregelen die noodzakelijk zijn geworden
voor te bereiden".
Dit artikel, dat geteekend is door den
hoofdredacteur, een journalist die er voor
doorgaat in nauw contact te staan met de
Wilhelmstrasse. Moet men, zoo besluit dit
bericht van Havas, in het artikel een bedrei
ging zien voor Engeland en een bevestiging
van het gerucht, dat in den laatsten tijd te
Berlijn de ronde doet, als zouden Duitsch
land en Italië besloten zijn de spil Berlijn-
Rome te maken tot een waar militair bond
genootschap, waarvan het eerste doel zou
zijn, den oorlog in Spanje te liquideeren in
den zin welke de regeeringen te Berlijn en
Rome zjch hebben voorgesteld
Critiek in het Hongaarsche parlement.
Graaf George Apponyi, afgevaardigde van
de liberale partij, heeft gisteren in de Hon
gaarsche kamer ernstige critiek uitgeoefend
op het buitenlandsch beleidt van de Hon
gaarsche regeering. Hij wenschte allereerst
vast te stellen, dat de as BerlijnRome
allerminst de eenige grondslag voor de bui
tenlandsche politiek van Hongarije behoeft
te zyn. De weg van de Duitsche expansie
loopt over Oostenrijk, Honagrije en den Bal
kan en gaat dan naar het Oosten. Duitsch
land heeft afstand gedaan van zijn eischen
in het Westen, doch het heeft eigenlijk nooit
de onafhankelijkheid van Oostenrijk gega
randeerd. Deze politiek van expansie be-
teekent een gevaar voor Hongarije. Wij moe
ten daarom een basis vinden voor een toe
nadering tot de groote mogendheden in het
Westen, wier belangen zich niet laten ver
eenigen met de Duitsche expansie. Wij moe
ten geen buitenlandsche politiek voeren, die
ons op een eenzijdige manier bindt.