DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
ZAL BILBAO HEDEN VALLEN?
£uchtmact
mamm
No. 141
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 1—5 regels 1.25, elke regel meer 0.25. groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Vrijdag 18 Juni 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
De algemeene toestand.
139e Jaargang
Spaanache revohtfie
BASKISCHE REGEERING VERLAAT
HAAR HOOFDSTAD.
Minister Cot over
Frankrijk's luchtmacht.
ONTPLOFFING AAN BOORD VAN
DE JAIME I.
Massavergiftiging op Java.
ALKMAARSCHE COURANT.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur; C. KRAK.
Alkmaar, 18 Juni.
Gistermiddag heeft de Fransche minister
van financiën, Vincent Auriol, in de finan
ciëele commissie van dei Senaat een uit
eenzetting gegeven van het financiëele
wetsontwerp van de regeering, na afloop
waarvan een communiqué werd uitge
geven, dat vrijwel niets zeggend is. Maar
officieus is er van de besprekingen in de
commissie wel iets bekend geworden. Zoo
moet Auriol gezegd hebben, dat het ge
vaarlijk zou kunnen zyn, indien men den
speculanten den tijd liet om te ontsnappen
aan de maatregelen, die ten doel hadden
hen te treffen.
Verder is bekend geworden, dat Pierre
Laval in de commissie ernstige kritiek
heeft uitgeoefend op de r?geering en met
name op haar buitenlandsche politiek, die,
zooals Laval zeide, bepaalde vrienden van
Frankrijk had vervreemd, waardoor het
noodzakelijk was geworden de kosten voor
de defensie zooveel hooger te maken.
Ook andere commissieleden oefenden
critiek uit op de financieele wetsvoorstellen
en Abel Gardey verklaarde, bijgevallen
door de meerderheid van de commissie,
dat hij niet wenschte, dat de regeering de
volmachten zou gebruiken voor zekere
natinalisaties en evenmin voor het nemen
van maatregelen, die binnen de bevoegd
heid van het parlement vallen.
De bovenbedoelde vergadering werd in
de wandelgangen van den Senaat druk be
sproken. Het meest maakte men zich onge
rust over de houding van de regeering, die
op het oogenblik in. een zeer lastig parket
is gekomen. Lastig, omdat zij reeds in de
Kamer genoegen moest nemen met het
accepteeren van eenige amendementen,
waardoor de plannen der regeering reeds
sterk gekortwiekt zyn.
Nog steeds blyft men zich bezig houden
met de houding der communisten; waarom
zijn zij er toe gekomen, om zoo plotseling
vóór de wetsontwerpen te stemmen, terwijl
zij er eerst tegen waren en hoogstens met
blanco stemmen de regeering zouden wil
len „steunen"?
De ietwat simpele lezing van enkele
rechtsche organen is, dat zij htm houding
gewijzigd hebben „op een telefoontje van
Moskou". In werkelijkheid is het waar
schijnlijk, dat overwegingen van algemee
ne en vooral buitenlandsche politiek het
centrale partijbestuur aanvankelijk op
dracht tot onthouding hebben doen geven,
maar dat de leden der Kamergroep er ten
siotte in geslaagd zijn dit voorschrift ge
wyzigd te kry'gen door te betoogen, dat het
niet in het belang der communisten is,
thans het Volksfront uit elkaar te doen
vallen, omdat hun invloed veel grooter is
als het blyft voortbestaan.
Vaillant-Couturier, die de moeilijke taak
heeft den ommezwaai van Maandagnacht
te verdedigen voor de lezers van de „Huma
nité", die Dinsdagochtend nog de stelling
voorgezet kregen dat het ontwerp op de
„pleins pouvoirs" onaannemelijk was,
schreef gisteren, dat de partij zich niet
vereenigen wan met de tariefsverhoogin
gen, die de regeering beoogt, en dat die
dan ook ongedaan gemaakt moeten wor
den. Het is met die mentale restrictie dat
de communisten ten slotte vóór gestemd
hebben, maar de belastingverhoogingen
vormen een essentieel onderdeel van de
voorstellen en de regeering kan dus niet
toegeven aan den drang der communisten
in deze richting, zonde haar geheele sa-
neeringsplan zijn evenwicht te doen ver
liezen. Dit doet voorzien, dat ook de
moeilijkheden tusscher. regeering en com
munisten nog in het geheel niet uit de
wereld zyn.
In een interview met Havas heeft de
heer Blum met verontwaardiging de be
schuldiging afgewezen dat hij den com
munisten geheime concessie zou hebben
gedaan. De reden van den ommekeer in
hun houding is door Jacques Duclos zelf
in de Kamer genoemd: de wensch het
Volksfront te handhaven.
PIERRE COT.
vendien was de administratieve organisatie
van de luchtvloot zoodanig, dat de mobili
satie van de reserve niet was geregeld, dat
het programma voor nieuwe vliegtuigtypen
niet was uitgewerkt en dat geen reglemen
ten bestonden voor manoeuvres, waarop
reeds lang werd gewacht. Derhalve moest de
methode gewyzigd worden.
„Wij zyn aan het werk gegaan", zoo zeide
minister Cot verder, „en ziehier wat vol
bracht is;
Ten eerste is het in dienst zynde materieel
vermeerderd met 110 procent. Aan het einde
van 1937 zal het moderne materieel vermeer
derd zyn met 180 procent, terwijl de reser-
veluchtvloot met tachtig procent zal zyn
vergroot. De bombardements-mogelykheid
is met vierhonderd procent gestegen. Geen
militaire luchtmacht heeft in een jaar ty'd
iets dergelijks volbracht. De Fransche
luchtvloot is een der sterkste ter wereld, zij
neemt de tweede plaats in onmiddellyk na
de Sowj et-Unie.
In de tweede plaats is de luchtvaartindus
trie genormaliseerd en genationaliseerd. In
plaats van den starren naam van „Arse
naal" gaf de regeering den voorkeur aan den
meer soepelen vorm van naamlooze ven
nootschap, waarin de staat de meeste aan-
deelen bezit. Hierdoor is het beginsel van
persoonlijk belang en concurrentie blijven
bestaan, terwijl de staat toch zijn rechten
heeft. De productiemogelykheid werd in een
jaar met byna dertig procent opgevoerd en
in 1938 zal deze honderd procent meer zyn
dan in 1936.
In de derde plaats is de luchtmacht geheel
gereorganiseerd. Ten einde het leger krach
tiger leiders te geven, werd de leeftijdsgrens
voor officieren verlaagd, en het officiers
corps werd met 25 procent vergroot. Boven
dien werd de opleiding verbeterd. Verder is
de reserve voor de luchtmacht geregeld en
zijn de noozakelijke reglementen opge
steld".
Vervolgens behandelde de minister de
vraagstukken van de burgerluchtvaart. Hij
deelde o.a. mede, dat voor jonge lieden de
mogelijkheid is geopend om tot de lucht
vaart toe te treden, 153 centra in het ge
heele land worden opgericht, voorzien van
instructeurs en vliegend materiaal, waar op
het oogenblik 9800 leerlingen worden opge
leid. Ook de particuliere luchtvaart wordt
zoo veel mogelijk aangemoedigd. Behalve
de toestellen die hiervoor door de lucht
vaartclubs zyn aangekocht, heeft de regee
ring ruim 200 toestellen ter beschikking ge
steld over het geheele land. Er zullen in het
begin van het jaar 840 toestellen gebruikt
worden voor de particuliere luchtvaart.
Tenslotte bracht minister Cot hulde aan
de Fransche luchthelden, die zijn omgeko
men na het land onschatbare diensten te
hebben bewezen.
De militaire luchtvloot is in het
afgeloopen jaar zeer uitgebreid.
By de opening van het nieuwe vliegveld
Bordeaux heeft de Fransche minister van
luchtvaart, Pierre Cot, een rede gehouden,
waarin hy wees op hetgeen in het afgeloo
pen jaar op luchtvaartgebied is volbracht.
Hij bracht in de eerste plaats hulde aan zijn
voorgangers, doch verklaarde verder, dat in
Juni 1936 de luchtvloot nog werkte aan het
Plan, dat in 1933 was opgesteld voor het
bouwen van 1023 vliegtuigen in eerste linie.
Ongeveer zestig procent van dit plan was
gereed. De industrie leed onder de stakingen
en het bezetten van de fabrieken, terwijl zij
nog slechts beschikte over een crediet van
"5 millioen voor nieuwe opdrachten. Bo-
De troepen van Franco, die ten Noor
den van de stad opereeren, hebben hun
taak zoo goed als volbracht. Vermoe
delijk zal gisternacht de insluiting vol
tooid zyn van het Zuiden bij Desierto
tot de noordelke toegang van Bilbao
langs den weg van Las Arenas. Mis
schien bestaan dan nog enkele versprei
de nesten van tegenstand der Basken
in de hoogten van oud Bilbao, waar de
verdedigers zich blijkbaar op hun post
willen laten dooden.
Ten Zuiden van de stad zijn byna alle
hoogten in handen van de rechtschen, die
naar het westen voortdringen, methodisch
alle punten van tegenstand innemend. Uit
de stad zelf weet men weinig, behalve, dat
sommigen hebben gezien, dat barricaden
zyn opgeworpen in de voornaamste straten
In de hoogten van oud Bilbao wordt ver
woed gestreden, onafgebroken weerklinkt
het geratel van de mitrailleurs. Ook hoort
men het gedreun van de rechtsche artille
rie uit de richting van den weg naar San
tander. Men weet nog niet of de troepen
van Franco ook de laatste stellingen der
Basken bij Begona en Deusto hebben aan
gevallen.
De rechtschen zijn in het Zuiden Bilbao
binnengedrongen langs den weg, die naar
San sebastian leidt. Zij bezetten tevens den
weg naar San Domingo en den nauwen
weg naar Eibar, die langs den spoorweg
tunnel loopt. Zy bevinden zich op zeven
honderd meter van de eerste huizen der
stad. Na de Nervion overgetrokken te zyn
hebben zy hun linie opgesteld achter een
bosch, teneinde zich te kunnen dekken ach
ter den spoorwegdijk van de lijn naar San
Sebastian. Van hier loopt de linie naar de
hoogten, waarop een groep huizen staat, die
boven Bilbao liggen.
De rechtschen zijn Las Aerenas binnenge
rukt gistermiddag om half vijf.
De Baskische mitrailleurs van Potugalette
op den anderen over van de Vervion vuur
den zonder ophouden. De opstandelingen
hebben de oevers van de Nervion geheel be
zet. De Baskische artillerie vuurde zonder
onderbreking op de aanvallende troepen.
Korten tijd later echter werd het geweer-
en geschutvuur minder, doordat de artillerie
der opstandelingen de weerstandsnesten in
Portugalette had vernield. Men kon toen
vrij door de stad gaan.
Den geheelen middag heeft het geschut
der opstandeingen een vernielingsvuur ge
richt op de hoogten ten Zuiden van Ar-
chanda. Vervolgens legde de luchtmacht
een bombardement ten uitvoer om de mili
tietroepen, die wanhopig stand hielden op
de hellingen van den berggroep, te verdrij
ven.
Laat in den middag konden gisteren zeer
zware ontploffingen in Biblao worden ge
hoord.
De correspondent van Havas bericht, dat
talrijke vluchtelingen uit alle lagen der be
volking van Bilbao bij de linies van de troe
pen van Franco aankomen.
Het schijnt, dat de stad thans in handen
is van extremisten, die aangezien zy zien,
dat Bibao niet lang meer stand zul kunnen
houden, alles wat waarde heeft op vracht
auto's laden en naar Santander vervoeren.
Sedert 48 uur kunnen geen schepen meer
de haven binnenloopen, zoodat een ernstig
gebrek aan levensmiddelen is ontstaan, te
meer, daar de weg naar Santander gereser
veerd blijft voor de troepenvervoer.
In de stad zelf wordt het gevaarlijk, door
dat verdwaalde kogels van het front tot in
de straten der stad doordringen.
De „Voz de Espana" bericht, dat zes
Spaansche schepen, die op weg waren naar
Santander ter hoogte van Kaap Villano door
oorlogsbodems van de rechtschen zijn aan
gehouden en naar Pasajes zyn gebracht.
Aan boord van deze schepen bevonden zich
drie duizend passagiers, meest vrouwen en
kinderen uit Bilbao.
Het persbureau der Baskische regeering
deelt mede: In den afgeloopen nacht heeft
een rechtsch vliegtuig een groot aantal in
woners van Bilbao, die de stad naar San
tander ontruimden, gedood en nog een groo
ter aantal gewond.
Vanmorgen is Bilbao zeer hevig uit de
lucht gebombardeerd. De projectielen kwa
men neer op ziekenhuizen vol zieken en ge
wonden. De militaire toestand der stad blijft
sterk. De loyalen verdedigen heldhaftig
iederen duim gronds. Na vyf opvolgende
aanvallen slaagde de vyand er niet in den
heuvel Archanda te nemen, ofschoon hy
op dit strategische punt meer dan honderd
duizend projectielen heeft doen neerkomen.
De linkervleugel der opstandelingen is
lichtelijk opgerukt en heeft Las Arenas be
zet, van waar getracht wordt langs den
rechteroever den rivier op te rukken.
Baskische regeering verlaat de stad
In overeenstemming met de regee
ring te Valencia is de Baskische regee'
ring uit Bilbao vertrokken naar een
dorp achter het gebied der krijgsver
richtingen,
Een delegatie der Baskische regeering is
in Bilbao gebleven. Zij vormt een verdedi-
gingsraad en is samengesteld uit vier
geeringsleden Leizaola, Baskisch natio
nalist, Arnar, socialist, Astigarrabia,
munist en generaal Ulibarri De president
en de overige leden der regeering zijn bij
eengekomen om den toestand te bespreken
in het dorp, waar zij den nacht hebben
doorgebracht. De regeeringsleden vertrok
ken vervolgens naar verschillende Baski
sche plaatsjes. Ook de president heeft het
dorp verlaten.
Vandaag zou hy de vertegenwoordigers
van de buitenlandsche pers ontvangen. Het
lid der Baskische regeering Commetce is
naar Santander gereisd om er het probleem
der voedselvoorziening der geëvacueerden
uit Biskaye, die naar Santander uitgeweken
zijn, ter hand te nemen.
De regeering van Baskenland heeft zich
naar het kleine dorpje Trucions begeven
De spoorweg tusschen Portugalete en Las
Arenas, die door de artillerie der opstande
lingen onder vuur werd genomen, is door
de Basken opgeblazen. De regeeringstroe-
pen bieden aan de Nervion wanhopigen
tegenstand. Steeds worden nieuwe verster
kingen aangelegd en gisteren zyn 6000 man
schappen onder de wapenen gekomen.
In de provincie Santander zyn 70.000
vluchtelingen aangekomen, zoodat een ern
stig voedsel- en huisvestingsprobleem gere
zen is. Vrouwen en kinderen, die zich met
ossenkarren langs de wegen bevonden, zou
den door bommen en machinegeweren uit
vliegtuigen bestookt zijn.
ONTPLOFFING EN BRAND AAN BOORD
VAN JAIME PRIMERO.
Achttien dooden, ruim honderd
gewonden.
Het ministerie van landsverdediging
deelt mede:
Gistermiddag om vijf minuten voor
half vier heeft aan boord van den kruiser
Jaime Primero" een ontploffing plaats
gehad, welke door een brand werd ge
volgd.
De kruiser was in reparatie in de
haven van Cartagena.
Tot dusverre zijn achttien dooden en
ruim honderd gewonden onder de be
manning geteld.
Omtrent de oorzaken is nog niets
bekend.
De commandant der Carabineros van Car
tagena heeft Prieto een foto laten zien, die
genomen was door een der controleurs van
het niet-inmengingscomité. die zich aan
boord bevond van een buitenlandsch schip,
dat op het oogenblik van de ramp by de
„Jaime Primero" voor anker lag. De contro
leur nam verschillende foto's van de opvol
gende phases van de brand en zelfs van de
ligging op het oogenblik van de ramp der
andere eenheden van de in de haven voor
anker liggende regeeringsvloot,
Italiaansch schip gebombardeerd.
De agent van Lloyds te Gibraltar bericht,
dat het Italiaansche schip „Madda" op weg
van Port Soedannaar de Clyde, ter hoogte
van Oran door een vliegtuig van de Spaan
sche regeering is gebombardeerd. Geen en
kel lid van de bemanning werd getroffen,
doch het schip is beschadigd en het voor-
ruim staat onder water. De pompen van het
schip zijn evenwel voldoende om het drij
vende te houden.
De Madad is, naar nader wordt gemeld,
gebombardeerd door twee van Kaap Palos
komende regeeringsvliegtuigen, die toen het
schip zich ter hoogte van Oran bevond, een
dertigtal bommen lieten vallen. Weliswaar
is geen enkel lid der bemanning gewond,
doch de materieele schade, die de bommen
hebben aangericht, is aanzienlijk
De Madda, die gister de haven is binnen-
geloopen, zal waarschijnlijk voor reparatie
in het droogdok moeten worden opgenomen.
Iersche vrijwilligers verlaten Spanje.
Een contingent Iersche vrijwilligers, be
staande uit 633 officieren en manschappen
onder bevel van O'Duffy, is hier per trein
uit Caceres in Noord-Spanje aangekomen.
Aan boord van het Portugeesche schip
„Mocambique zullen zij naar Dublin terug-
keeren. De vrijwilligers schenen vermoeid,
hun kleeding zag er versleten uit. Hoewel
zy eigenlijk niet met journalisten mochten
spreken, deelden vele strijders den cor
respondent van R;uter rif Je dat zij zich
ZIJ, DIE ZICH MET 1 JULI VOOR
MINSTENS 3 MAANDEN OP DIT BLAD
ABONNEEREN, ONTVANGEN DE TOT
DIEN DATUM VERSCHIJNENDE NUM
MERS FRANCO EN GRATIS.
DE DIRECTIE.
Aneta meldde hedenmorgen uit Sema-
rang:
In vier desa's te Naggoelan, in de af-
deeling Noord Koeion Progo, nabij
Djocjakarta, heeft zich een massaver
giftiging voorgedaan, waardoor twin
tig personen werden ge
dood en nog vier personen thans zeer
zwaar ziek zijn.
Bij lijkschouwing werden sporen
van weefselvernietiging door blauw
zuur aangetroffen. Omtrent de oorzaak
is nog niets bekend.
OUD-PRESIDENT DOUMERGUE
OVERLEDEN.
Gaston Doumergue, oud-president van
de Fransche republiek, is overleden.
Gaston Doumergue is op 1 Augustus 1863
te Aigues-Vives geboren en heeft dus den
ouderdom van 73 jaar bereikt. Zyn voorop
leiding genoot hij op het lyceum te Nimes,
waarna hij rechten studeerde en advocaat
werd. Hy bracht eenigen tyd in Cochin-
China en Algiers door en werd in 1893 tot
afgevaardigde voor Nimes gekozen. Van
1902 tot 1905 beheerde hy de portefeuille
van koloniën in de regeerings-Combes. In de
door Sariren en Clemenceau gevormde- ka-
kabinetten was hy minister van handel;
Doumergue
toen Clemenceau zijn ministerie hervormde,
kreeg hy de portefeuille van onderwijs, die
hij behield onder Briand (1909/10). In 1910
werd Doumergue senator voor het departe
ment Gard: hy -was toen een energiek voor
stander van het wetsontwerp tot invoering
van driejarigen militairen dienstplicht.
Na den val van het kabinet-Barthou, in
1913, vormde Doumergue zelf een regeering,
waarin hij zich met de portefeuille van bui
tenlandsche zaken belastte. Na de verkie
zingen van Mei 1914 moest hy aftreden,
doordat de meerderheid der Kamer tegen
den driejarigen dienstplicht was. By het uit
breken van den wereldoorlog werd hij mi
nister van koloniën in het ministerie van
natonale verdediging van Viviani. In 1917
trad hy af om benoemd te worden in een
commissie van onderzoek naar de omstan
digheden in Rusland. Na zyn terugkeer nam
hy weer zitting in den senaat, van welk col
lege hy in 1923 president werd. Doumergue
steunde de politiek van Poincaré ten aan
zien van Duitschland en de bezetting van
het Ruhrgebied. Oj 13 Juni 1924 werd hy tot
president der Fransche republiek gekozen:
hij behaalde 515 stemmen tegen Painlevé
300. Als neutrale candidaat had hy de over
winning behaald. Na zijn ambtsperiode van
zeven jaar trok hij zich, in 1931 dus, in het
particuliere leven terug.
DE „NANDOE" NAAR INDIE.
Zaterdagmorgen, 19 Juni, zal het K.L.M.-
vliegtuig „Nandoe" van Amsterdam naar
Batavia vertrekken.
De bemanning van dit vliegtuig zal be
staan uit de heeren J. J. Hondong (gezag
voerder), C. Chr. Steenstra (tweede be
stuurder), F. H. A. Naber (werktuigkundige)
en W. H. van der Smagt (radiotelegrafist).
De post van dit toestel moet uiterlijk van
avond te Amsterdam zijn.
over het vertrek uit Spanje verheugden.
DE POSTVLUCHTEN OP INDIE.
De positie der postvliegtuigen was heden:
Ibis (uitreis) te Basra, Specht (thuisreis) te
Rangoon.
Het K.L.M.-vliegtuig Kwak landde gister
middag om 16.39 uur op Schiphol.
De Reiger (uitr.) bereikte Bandoeng.