DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Bilbao's val zeer aanstaande.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar f 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTE NTEEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 142
Zaterdag 19 Juni 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
139* Jaargang
De algemeerie toestand.
De Spaansche revolutie
Nog eens de „Deutschland"-affaire.
Bilbao ondermijnd.
het bombardement van de
„Deutschland".
Admiraal Rader verklaart, dat vóór
de bommen op het pantserachip
vielen, bevel was gegeven de vlieg
tuigen onder vuur te nemen.
De Duitsche kerkstrijd.
ALKMA ARS GHE COURANT.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Alkmaar, 19 Juni.
Wie gedacht had, dat de beschieting van
de „Deutschland" thans geheel achter den
rug was, heeft zich vergist. Want toen gis
teren de manschappen van de „Deutsch
land", die by het bombardement gedood
zijn, begraven werden, heeft de Duitsche
admiraal Rader een rede gehouden, waarin
hij o.a. mededeeling deed, die niemand ver
wacht had: voor het eerst erkende een
hoogstaand Duitsch officier, dat op de
„Deutschland" bevel was gegeven om op de
Spaansche regeeringsvliegtuigen te schieten,
vóórdat deze hun bommen hadden laten
vallen!
Wie de grafrede van admiraal Rader leest,
zal zien, dat de oorspronkelijke lezing van
Duitsche zijde naar de letter juist is: de
vliegtuigen hebben de „Deutschland" be
schoten, voordat dit schip iets gedaan had.
Maar het blijkt heel duidelijk, dat dit slechts
een toevalligheid was, want had de uitkijk
van de „Deutschland" tijdig genoeg ont
dekt, dat de naderende vliegtuigen van de
regeering waren, dan hadden de kanonnen
van het schip gesproken, voordat er één
bom gevallen was. Nu zwegen ze, omdat de
bommen zooveel rook veroorzaakten, dat de
vliegtuigen aan het scherpe oog onttrokken
werden!
Wij willen op het gebeurde niet meer uit
voerig ingaan, maar hier nog slechts op
merken, dat de situatie in de Spaansche
wateren lang niet zuiver geweest is. Wel
licht is de houding van de Spaansche regee
ring te scherp veroordeeld, wellicht is de
repressaille-maatregel (de beschieting van
Ahneria) iets te vlug „nog juist als geoor
loofd" geschetst.
Duitschland was boos over den ongeoor-
loofden aanval der vliegtuigen op haar oor
logsschip; de boosheid en dat blykt nu
was lang niet gegrond.
En weer hebben wij iets geleerd: we
moeten nog altijd voorzichtiger worden
met het beoordeelen van berichten uit
Spanje en Duitschland.
De financieele commissie van den Fran-
schen Senaat heeft gistermiddag van drie
uur tot twintig minuten over vier verga
derd. Op voorstel van Abel Gardey, rap
porteur van de commissie, heeft zij een
nieuwen tekst aangenomen, bestaande uit
een lang artikel, waarin wordt aangegeven
onder welke omstandigheden de regeering
zou kunnen strijden tegen speculatie en
fraude. Het ontwerp van Gardey draagt
den titel: Wetsontwerp, strekkende tot het
geven van de noodige volmachten aan de
regeering om het hoofd te bieden aan spe
culaties, welke de spaargelden en het open
baar crediet in gevaar brengen. De regee
ring is gemachtigd, aldus dit ontwerp, om
voor den duur van de gewone zitting en tot
op zijn laatst 31 Juli 1937 maatregelen te
nemen, welke in den ministerraad bespro
ken zijn, en welke uitsluitend direct tot
doel hebben speculatieve manoeuvres te
voorkomen en te onderdrukken, die het
openbaar crediet en de spaargelden in gevaar
kunnen brengen. Hierna volgden de geval
len, die niet binnen deze machtiging vallen,
te weten, alle maatregelen die er op gericht
zijn een controle op de wisselkoersen in te
stellen met name het vestigen van tarieven
of invoerverboden van toepassing op goud,
bankpapier of effecten.
Verder mogen geen beperkingen opge
legd worden aan het kapitaal en effecten
verkeer, behoudens de functionneering van
de bestaande compensatiefondsen. Ook is
het volgens dit ontwerp verboden den
vryen handel, of de vry'e noteering op
Fransch grondgebied van buitenlandsche
deviezen te beperken, evenmin als de vrije
beschikking door personen of lichamen
over buitenlandsche of Fransche effecten,
die al of niet gegarandeerd zijn door een
deviezenoptie. Verder vallen buiten de vol
machten, alle maatregelen tot wijziging
van de pariteit van den franc, zooals deze
is vastgesteld bij de wet van 1 October
1936; alle maatregels strekkende tot een
gedwongen leening, een gedwongen liqui
datie of een gedwongen conversie van
openbare of particuliere schuld en verder
alle maatregelen, strekkende tot wijziging
van de betrekkingen tusschen den staat en
de Bank van Frankrijk.
De commissie aanvaardde het ontwerp
van Gardey, naar in de wandelgangen van
den Senaat verluidde met 10 tegen 6 stem
men. Zij is dus op haar stuk blijven staan.
Zij is bereid de regeering wapens te ver
schaffen voor den strijd tegen de speculan
ten en de vluchtelingen voor -den fiscus
doch zij wenscht het gebruik van deze
wapens te beperken.
Gardey begaf zich na afloop van de ver
gadering naar minister-president Blum om
hem in kennis te stellen van het ontwerp
van de commissie.
Nog is Bilbao niet in handen der op
standelingen gevallen, maar het is nog
slechts een kwestie van misschien en
kele uren. De toestand wordt van de
Basken wel zeer kritiek en dat blijkt
wel heel erg duidelijk uit de maatrege
len, die de Baskische regeering thans
genomen heeft: alle belangrijke pun
ten der Baskische hoofdstad zijn onder
mijnd en gereed om tot ontploffing te
worden gebracht, en in verscheidene
straten barricades zyn opgericht, o.a.
in de Gran Via.
;Btl8A0
UumLCUOCH
t MnoHAitsmr
Hoorowe&cu
- SPOORwe srv
i Z.5K-M
6A5MIPI
HET LAATSTE STADIUM OM OEU STR'JD V.BlLBAO.
De Baskische troepen zouden Orduna
hebben prijsgegeven. Rechtsche patrouilles
zyn de plaats binnengedrongen.
De zesde brigade van Navarra heeft giste
ren de hoogten van San Bernabe, de laat
ste, die door de Basken bezet werden voor
Bilbao, aangevallen. Deze hoogten liggen
tusschen den berg van Archanda en het
dorp Luchana aan den Rio Nervion. Voor
afgegaan door gemotoriseerde troepen ver
trokken de troepen van Navarra uit Ar
chanda langs den weg van den bergtop
naar San' Bernabe. Zij ontmoeten een wei
nig krachtigen weerstand. Na korten strijd
waren de rechtschen meester van de stel
ling.
De rechtschen hebben na vrij hevige ge
vechten de voorstad San Esteban genomen,
ten noorden van Dos Caminos. Vier tanks
der regeering hebben zwaren tegenstand
geboden aan de infanterie van Navarra,
maar ten slotte dwong de artillerie hen in
Begona terug te trekken.
Vandaag constateerde men voor de eerste
maal de afwezigheid van artillerie bij de
Basken
Ten Oosten van Bilbao hebben de recht
schen hun stellingen uitgebreid tot de
hoogten van Archando en vanmorgen heb
ben zij het radiostation van Bilbao bestormd
Een tegenaanval der Basken werd afgesla
gen. De versterkingen waren door de re-
geeringstroepen ondermijnd. Na de bestor
ming werden de mijnen tot ontploffing ge
bracht.
Daardoor hadden de rechtschen betrek
kelijk hooge verliezen, in het geheel onge
veer 100 man. Zij wisten de stelling echter
te behouden. Waarschijnlijk is de weste
lijke helling van den berg tot aan den rand
van de stad op verscheidene plaatsen on
dermijnd. De troepen hebben dus de zwaar
ste stukken terrein nog voor zich, aangezien
ook volgens verklaringen van overloopers
de huizen van den geheelen stadrand tot
machinegeweernesten zijn ingericht
Van Archanda kan men in de straten
van Bilbao barricades zien. Van het ver
overde Casino hebben rechtsche tanks de
vijandelijke stellingen van Bagona een
voorstandswijk ten oosten van Bilbao be
schoten.
Spionnage net ontdekt?
De prefectuur van politie te Barcelona heeft
de pers medegedeeld, dat zij een uitgebrei-
den spionnagedienst, die zijn zetel te Bar
celona heeft op het spoor gekomen is. Een
vrij aanzienlijk aantal arrestaties is ver
richt: onder meer zijn verscheidene vreem
delingen en leden van een bepaalde poli
tieke partij in hechtenis genomen.
In officieele kringen der rechtschen te
San Sebastian wordt tegengesproken dat de
leider der Spaansche Phalangisten, Hedilla,
en 14 zijner voornaamste aanhangers door
Franco ter dood zouden zijn veroordeeld.
De beschieting van de „Madda",
De commandant van de „Madda", het Ita-
liaansche stoomschip, dat op weg van Port
Soedan naar de Clyde ter hoogte van Oran
door Spaansche linksche vliegtuigen is be
schoten heeft de Britsche maritieme autori
teiten te Gibraltar van het gebeurde in ken
nis gesteld. Daarna had hij een onderhoud
met den Italiaanschen consuL Experts zijn
naar de haven vertrokken om de schade op
te nemen.
De Italiaansche pers maakt melding van
verklaringen, door een lid der bemanning te
Gibraltar afgelegd. Voor Oran verschenen
plotseling twee linksche vliegtuigen bovgn
het schip, op 400 meter hoogte. Zy kwamen
van Kaap Palos. Een regen van bommen
begon te vallen rondom het schip. Verschei
dene ontploften in z^e, hooge waterzuilen
opwerpend. Het schip „danste" schrikkelijk.
Er werden in het getieel 30 bommen geteld.
De „Madda" werd doèreengeschud door de
ontploffing van een bom, welke het achter
dek had getrokken. Gelukkig had iedereen
een schuilplaats onder de brug gezocht, zoo
dat er niemand werd getroffen .Na den laat-
sten bom te hebben geworpen, daalden de
beide vliegtuigen zoo laag, dat zij het schip
byna raakten en losten vele machinegeweer
schoten. De bruggen werden doorzeefd met
kogels. Toen de vhegtuigen verdwenen
waren, kon de bemanning kennis nemen van
de vrije ernstige schade op het schip/dat zich
aanstonds naar Gibraltar begaf.
By de begrafenis van de manschappen
der „Deutschland", die bij het incident
van Ibiza werden gedood, heeft admi
raal Rader, zooals gemeld, een rede ge
houden, waarin hij nog eens een be
schrijving gaf van de omstandigheden,
waaronder de „Deutschland" werd ge
bombardeerd, en waarbij hij voor het
eerst erkende, dat op de „Deutschland"
bevel was gegeven de Spaansche vlieg
tuigen te beschieten vóór deze hun bom
men hadden laten vallen.
Volgens het verslag in de „Frankfurter
Zeitung" zeide admiraal Rader, dat de
Spaansche vliegtuigen uit westelijke rich
ting over de bergen van het eiland Ibiza en
over de gelijknamige stad kwamen vliegen,
zoodat zij, uit de richting van de zon ko
mend en zonder dat zij zich tegen den berg-
achtigen achtergrond afteekenden, het schip
in glijvlucht dicht konden naderen voor zy
werden opgemerkt.
„Op de „Deutschland" was een groot deel
der bemanning na het avondeten nog in de
voor haar bestemde verblijven bijeen en op
het bovendek werd de wacht gehouden
tegen luchtaanvallen, zooals dat sedert lan
gen tijd gewoonte is op de schepen, die aan
de Spaansche kust dienst doen, hetgeen be-
teekent, dat een deel van het luchtdoelge
schut met de bijbehoorende toestellen en
uitkijkposten bezet was. In overeenstemming
met de waarschuwing, welke de Duitsche
admiraal in verband met het incident van
Palma tot de „roode" militaire autoriteiten
te Valentie had gericht, was bevel gegeven
het vuur te openen op ieder op verdachte
wijze naderend „rood" vliegtuig.
„Ondanks de ongunstige omstandigheden
werden de vliegtuigen vóór de bommen
vielen door den uitkijk opgemerkt en ook
dadelijk gemeld, hoewel er nog twijfel be
stond, of het niet om witte vliegtuigen
ging, daar aan den voorkant geen rood ken-
teeken was te onderscheiden. De comman
dant, die zich op zijn post bevond, beval na
deze mededeeling onmiddellijk „luchtalarm"
en „het vuur openen".
„Onmiddellijk daarop vielen de bommen,
één in het onbeschermde verblijf der be
manning in het voorschip, een ander op het
pantser van een 15 cm-kanon op het boven
dek, zonder dat te voren kon worden ge
vuurd. Twee andere bommen vielen naast
het schip. Maar ook toen de vliegtuigen weg
vlogen, konden zij niet meer onder vuur
worden genomen, daar ongelukkigerwijs de
rook van de branden, die op het dek waren
ontstaan, de vlietuigen aan het gezicht der
manschappen van het luchtdoelgeschut ont
trok. Aldus konden door een schaamteloozen
aanval met twee treffers 31 brave zeelieden
in vollen vredestijd worden gedood en tal
rijke andere meer of minder ernstig worden
verwond.
Het is opmerkelijk, dat deze passage van
admiraal Rader's rede niet voorkomt in Ber-
lynsche bladen, als de „Völkischer Beobach-
ter" en het „Berliner Tageblatt", doch wel
in de bovengenoemde „Frankfurter Zeitung"
en in de Keulsche „Westdeutsche Beobach-
ter".
DE ACTIE TEGEN DE EVANGELISCHE
KERK.
Volgens in Berlijn ontvangen berichten
schijnt de Gestapo thans haar optreden te
gen de Evangelische kerk tot de provincie
te hebben uitgebreid.
Overal worden de in oppositie zijnde pre
dikanten verhoord, terwijl reeds nog weer
twee predikanten zouden zijn gearresteerd,
n.1. ds. Middendorf uit Oldenburg en ds.
Heim uit Schneidemuehl. Sinds het aan de
macht komen van de nationaal-socialisten
zijn ongeveer 500 predikanten en kerkelijke
functionnarissen in de gevangenis en het
concentratiekamp gezet en weer vrij gela
ten.
Een nauwkeurig overzicht leidt tot de
conclusie, dat op zijn minst vier en twintig
predikanten niet langer vrij zijn in hun be
wegingen.
DE STRIJD TEGEN DE
INTERNATIONALE SPECULATIES.
De mogelijkheid van een versterking der
monetaire overeenkomst tusschen de drie
landen (de Vereenigde Staten, Engeland
en Frankrijk), om de internationale specu
latie te bestrijden, maakt op het oogenblik
een onderwerp van bespreking uit tusschen
het ministerie van Financiën en den Federal
Reserve Board. Uit officieele bron wordt
vernomen, dat deze studie ten doel heeft na
té gaan, door welke middelen het ministerie
van Financiën vollediger en sneller inlich
tingen zou kunnen ontvangen, dan die
waarover zij thans beschikt aangaande den
kapitaalsuitvoer uit de Vereenigde Staten.
Deze inlichtingen worden het ministerie
thans welwillend verstrekt door particuliere
banken als de daarbij betrokken geldsom
men belangrijk zijn of operaties met de
Federal Reserve Bank noodzakelijk maken,
of indien zij voortvloeien uit opgaven om
trent belastingen.
In het eerste geval zyn zy onvolledig. In
het tweede geval komen zij te laat om de
schatkist nog de gelegenheid te geven tus-
schenbeide te komen. Verbetering van dezen
financieelen controle-dienst stuit op groote
moeilijkheden. De overwogen maatregelen
moeten constitutioneel zijn en bovendien
niet van dien aard, dat zij regelmatige
transacties belemmeren of oppositie uitlok
ken van het kapitaal, welks steun nood
zakelijk blijft voor Roosevelt om het eco
nomisch herstel van de Vereenigde Staten
mogelijk te maken.
Officieele kringen verklaren, dat deze
studie geschiedt in samenwerking met de
andere onderteekenaars van de drievoudige
overeenkomst, teneinde zoo mogelijk te ge
raken tot de toepassing van overeenkom
stige controlemaatregelen in de drie landen,
hetgeen de uitwisseling van inlichtingen
zou vergemakkelijken. In de omgeving van
het ministerie van financiën is men echter
van meening, dat het succes van deze studie
problematisch blijft.
BEWEERDE MISHANDELING VAN
BRUNO WEIGEL.
Tegenspraak van ministerie
justitie.
van
Naar aanleiding van de beweerde mishan-
deilng in een Praagsche gevangenis van den
Duitscher Bruno Weigel, waarover wy in
ons nummer van gisteren reeds een en an
der hebben gemeld, seint Havas uit Praag,
dat welke ook de bedoelingen zijn, in de
Duitsche perscampagne tegen Tsjechoslowa-
kije, er vóór alles op moet worden gewezen
dat de genoemde feiten onjuist zijn.
In een communiqué van het ministerie
van justitie worden de volgende bijzonder
heden medegedeeld.
Bruno Weigel is een Duitsch chemicus,
die'als employé in een fabriek van gas
maskers, van militaire en industrieele spion-
nage werd verdacht.
Bij een op 9 November gehouden huiszoe
king bleek, dat hij pogingen deed om in
Tsjechoslowakije een afdeeling van de
N.S.D.A.P. op te richten, om welke reden
hy werd gearresteerd.
Dat hy zou zijn geslagen of gemarteld is
onjuist.
Tot aan zijn vrijlating op 20 Mei 1.1. uitte
hy nimmer een klacht.
Het proces eindigde met zijn uitwijzing
krachtens de wet ter bescherming van den
staat.
Naar aanleiding van bovengenoemde te
genspraak uit Praag, wordt er intusschen
nog van Duitsche zijde op gewezen, dat de
ze zoo snel op het bericht van het Duitsche
Nieuwsbureau is gevolgd, dat een werkelijk
ernstig onderzoek naar de geuite klachten
reeds uit zuiver technisch oogpunt niet mo
gelijk kan zijn geweest.
Tevens wordt betoogd, dat, wanneer men
van Duitsche zijde er toe is overgegaan,
zulke ernstige klachten tegen de Tsjechische
politie in het openbaar te uiten, die is ge
schied in de overtuiging, dat deze klachten,
op grond van een zeer nauwkeurig onder
zoek, in overeenstemming zijn met de waar
heid.
Incident gesloten.
Havas meldt nader uit Praag, dat de
Duitsche gezant en de Tsjechoslowaaksche
regeering overeengekomen zijn, de polemiek
inzake de beweerde mishandeling van Bru
no Weigel niet voort te zetten, onder voor
waarde, dat de perscampagne in Duitsch
land over deze zaak wordt gestaakt
Eventueele incidenten zullen verder langs
diplomatieken weg worden geregeld.
PRINS SIMEON'S DOOP.
De oude strijdvraag.
Door de geboorte van een kroonprins is
de kwestie van den godsdienst van een
troonopvolger weder urgent geworden, zoo
doet de „Daily Telegraph" opmerken. Daar
Koningin Joanna katholiek is, verwacht
men, dat de Paus zal protesteeren, indien
Prins Simeon orthodox wordt gedoopt De
Bulgaren daartegenover wenschen niet, dat
een der kinderen der konings katholiek
wordt Het Vaticaan betoogt dat Koning
Boris vóór zyn huwelijk plechtig heeft be
loofd al zijn kinderen katholiek te zullen
laten doopen.
Toen in 1933 het eerste kind, een dochter,
werd geboren, wilde de koningin, dat zy
Roomsch zou worden gedoopt, aangezien
in Bulgarye geen vrouw mag regeeren en
de godsdienst van de prinses er dus niets
toe zou doen. Er rees in het land evenwel
een zoodanig verzet, dat de koningin toe
gaf het kind orthodox werd. De Paus pro
testeerde en zeide, dat de koning zyn belofte
had geschonden, doch voegde er by, dat de
koningin geen schuld trof, daar hij wist, dat
het incident haar en de Italiaansche konin
klijke familie veel verdriet had veroorzaakt.
DE ITALIAANSCHE PERS OVER
SPANJE EN OOSTENRIJK.
De „Giornale d'Italia" schrijft ten aanzien
van de pogingen om de buitenlandsche strij
ders uit Spanje te doen vertrekken, dat Ita
lië dit reeds in Augustus 1936 heeft voorge
steld. Italië zoowel als Duitschland zijn be
reid de vrijwilligers van hun nationaliteit
terug te roepen, doch het blad wijst tevens
op de noodzakelijkheid dat ook de politie
agenten teruggeroepen worden en dat een
einde wordt gemaakt aan de financieele
hulp.
Ten aanzien van het artikel in de „Popoio
d'Italia" dat aan Mussolini persoonlijk wordt
toegeschreven en waarin de zinsnede „de
dooden van Guadalajara zullen gewroken
worden" voorkomt, wordt in sommige
kringen beweerd, dat het innemen van Bil
bao als voldoende wraak zal worden be
schouwd.
Nopens de benoeming van Pembaur en
Seiss Inquart in Oostenrijk schrijft de
„Giornale d'Italia" dat beide mannen lid
zyn van de nationaal-socialistische paity.
Deze beslissing van Schuschnigg beant
woordt dus aan de overeenkomst tuss^en
Duitschland en Oostenrijk van 11 Juli, het
Protocol van Rome, en de as Rome-Ber
lijn. Men zal zich herinneren, dat Virgiiio
Gayda 23 April j.1. in hetzelfde blad na het
onderhoud van Mussolini met Schuschnigg
te Venetië heeft aangekondigd, dat binnen
kort nationaal-socialisten geroepen worden
om mede de verantwoordelijkheid te dragen
in het vaderlandsche front.
EEN „BLAUWE" GARDE VOOR
BONDSKANSELIER SCHUSCHNIGG.
Een corps van 8000 man.
De Daily Herald meldt, dat bondskanse
lier dr. Schuschnigg een particuliere politie
macht vormt uit 8,000 leden van het vader
landsche front.
Het uniform van dit corps, de S.K., zal
blauw van kleur zijn. De organisatie komt
overeen met de „zwarthemden" van rijks
kanselier Hitier.
Het corps zal gewapend zijn en zyn voor
naamste taak zal zijn, aldus> het blad, de
Oostenrijksche nationaal-socialisten te be
strijden. Deze beslissing zou volgens de
Daily Herald verband houden met de on
langs ontdekte samenzwering tegen den
bondskanselier, welke o.m. beoogde hem en
zijn zoon te ontvoeren.
De „blauwe garde" van het vaderlandsche
front zou niet officieel worden en derhalve
in staat zijn snel en krachtig op te treden.
Schuschnigg zal er zelf de leider van zyn,
niet in zijn hoedanigheid van bondskanse
lier, maar als hoofd van het vaderlandsche
front. Veel leden der blauwe garde zullen
gerecruteerd worden uitvoerige leden der
Heimwehr.
