DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN ONSTREKEN.
Eden over de Spaansche kwestie.
Beschuldigingen tegen den bisschop
van Spiers.
^Buitenland
Deze Courant wordt EX KEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 148
Zaterdag 26 Juni 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
139e Jaargang
De algemeene toestand
De Spaansche revolutie
Engeland blijft geïnteresseerd bij de gebeurtenissen
in West-Europa.
Muiterij aan het Dragaslront.
De Duitsche kerkstrijd.
De gouwleider van Frankenthal beschuldigt den
bisschop van hoogverraad.
Huiszoeking bij ds. Niemöller.
Luitenant-vlieger verongelukt.
Wat Uw snelheidsmeter f
U niet vertelt"
ALKMAARSCHE COURANT.
Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Alkmaar, 26 Juni.
Veel belangrijk nieuws met positieve ge>
gevens is er vandaag niet. Slechts Spanje
vraagt nog altyd de aandacht, omdat daar
niet alleen twee strijdende partijen zijn
maar omdat die oorlog tal van internationale
verwikkelingen met zich meebrengt.
Wij hebben het gisteren nog gehad over
spannende dagen voor Europa en hoewel er
thans weer een phase van betrekkelijke rust
is ingetreden, zullen wij t.z.t. opnieuw span
nende dagen beleven. En dat zal duren, zoo
lang de burgerstrijd in Spanje duurt.
En dat kan nog heel lang zijn?
In het begin kon Franco vrij snel opruk
ken en hij kon een groot deel van het1, land
bezetten.
In Noord en Zuid werden provincies ver
overd, en tenslotte restte nog alleen het Bas
kenland, Madrid en de provincies aan de
Oostkust met Valencia als hoofdcentrum.
Voor Madrid heeft Franco zijn neus ge
stooten Na maandenlangen strijd is de op
standige generaal tot in de voorsteden ge
naderd, maar verdei is hij niet gekomen.
In het Baskenland, dat bijna niet door
Valencia verdedigd werd, maar dat zelf voor
zijn verdediging moest zorgen, heeft Franco
daarna de kracht van zijn wapens beproefd
en na een strijd van een paar weken is het
hem gelukt Bilbao te nemen en een groot
deel van dit gedeelte van het arme Spanje,
Op zich zelf misschien een succesje, dat
Franco noodig had om zijn prestige te hand-
handhaven; maar nader beschouwd een zeer
matig succesje, want hy had veel te veel
moeite met deze verovering, die bovendien
geen enkel strategisch belang had.
Echter, ook de regeeringstroepen maken
geen vorderingen; ook zij blijven in hun
linies en kunnen weliswaar den vijand
tegen houden, maar hem niet terug dringen.
Daaruit moge dus volgen, dat beide par
tijen van ongeveer gelijke kracht zijn en
daaruit volgt dan weer, dat de strijd nog
maandenlang kan duren.
Dat beteekent tevens, dat we nog maan
denlang eiken keer weer kans loopen op
internationale verwikkelingen. Want het
kan ni. ontkend worden, dat in Spanje een
Europeesche oorlog woedt. Zoo beschouwt
men het ook in Spanje zelf, waar de regee-
ringsgezinden openlijk zeggen, dat de demo
cratische mogendheden in Eurona h?n in den
steek gelaten hebben in hun strijd tegen het
„internationale fascisme". Vandaar ook, dat
zij verbitterd zyn op de non-interventie-
commissie, die volgens hen de opstandelin
gen en de wettige regeering op een lijn
stelde.
Dat heeft de regeering van Valencia ten
zeerste belemmerd in haar actie, want een
der directe gevolgen van de non-interventie
was, dat de Spaansche regeering geen oor-
logsaankoopen kon doen in andere landen,
terwijl zij daar wettelijk wel het recht toe
had, waar het hier een burgeroorlog betrof.
De regeeringsgezinden zyn verbitterd op
Engeland c.s. op deze houding der non-inter-
centiecommissie en zij zijn thans zoo ver,
dat zij het vrij openlijk uitspreken: de an
dere democratische landen moeten thans ook
maar eens haar deel dragen in de worsteling
om het behoud der democratie en zij mee-
nen, dat bij een uitbreiding van het Spaan
sche conflict tot andere landen van Europa
zij zelf slechts te winnen hebben".
Met een dergelijke meening loopt men
voortdurend de kans, dat de strijd in Spanje
niet gelocaliseerd kan blijven.
Laten wij hopen, dat het niet zoo ver
komt!
HET CONFLICT MET DEN BISSCHOP
VAN KRAKAU.
Poolsche stap by den heiligen stoel.
Van officieele zyde is medegedeeld, dat
de Poolsche zaakgelastigde bij den heiligen
stoel by het staatssecretariaat van den
paus stappen heeft gedaan naar aanleiding
van het conflict met den aartsbischop van
Krakau.
Het bestuur van het comité, dat belast is
met de eering der nagedachtenis van
Pilsoedski, verklaart in een officieele
mededeeling, dat een aantal beweringen
van den bisschop niet in overeenstemming
met de werkelijkheid is. Het is, aldus het
comité, onjuist, dat een lange briefwisse
ling aan de overbrenging van het stoffelijk
overschot vooraf zou zyn gegaan, dat in
den klokketoren reeds een plaats zou zyn
gereed gemaakt en dat het stoffelijk over
schot in de St. Leonardcrypte niet in goe
den staat zou zijn gebleven. Het is ook niet
waar, dat de overbrenging is bijgewoond
door een lid van het comité. Die overbren
ging is zelfs buiten weten van de naaste
familie van den maarschalk geschied.
In het Britsche Lagerhuis heeft Eden
in antwoord op een tegen de Britsche
regeering ingebrachte beschuldiging
van lafheid, verklaard, dat, hoewel hij
niet gelooft, dat by den huidigen stand
der bewapening van Engeland en die
van bepaalde zijner vrienden, Engeland
steeds terug moet trekken en er van af
moet zien, een vitaal Britsch belang te
verdedigen, op de Britsche regeering
de ontzaglijke verantwoordelijkheid
rust, er voor te waken, dat geen enkele
maatregel wordt genomen, die een con
flict zou kunnen uitlokken.
Het was, zoo vervolgde de minister, niet
slechts de wensch van het Britsche volk, niet
in den Spaanschen oorlog te worden ge
mengd, doch ook de wensch van andere
democratieën. Eden zeide te gelooven, dat er
geen ander land in Europa is, waar de non
interventie krachtiger steun ondervindt dan
in Frankrijk. Indien men in de eerstvolgen
de bijeenkomst van de non-interventiecom
missie den wil toont om samen te werken,
zal mfen nogmaals een poging doen om de
niet-inmengingspolitiek te doen slagen.
Voortgaande zeide Eden: Wy kunnen er
niet aan denken, onze belangstelling voor
de gebeurtenissen in Midden-Europa te ver
minderen, evenmin als voor de gebeurtenis
sen overal elders ter wereld. Onze belang
stelling voor den vrede in Midden-Europa,
zoowel als elders, moet onverzwakt voort
duren. Op handels- en economisch gebied
hebben andere landen in het Donaubekken
meer directe belangen dan wij, doch wij
zouden gaarne zien, dat de tolmuren daar
geleidelijk verdwenen.
Sprekende over de weigering van Enge
land, deel te nemen aan een vlootdemon-
stratie voor de kust van Valencia, zeide
Eden:
Wy konden ons niet aansluiten bij
iets wat practisch neerkwam op de uit
voering van een vonnis zonder vooraf
gaand onderzoek. Uit de weigering
mag niet worden opgemaakt, dat twijfel
gekoesterd werd aan de oprechtheid
van de beweringen inzake de „Leipzig".
Indien met een Britsch schip een soort
gelijk incident was gebeurd, zou de Britsche
regeering, volkomen bereid geweest zijn, toe
te staan, dat een onderzoek, als thans is
voorgesteld, werd ingesteld.
De indruk der redevoeringen van
Chamberlain en Eden in Duitsch-
land.
De redevoeringen hebben in Duitsche po
litieke kringen een gunstig onthaal gevon
den, waar men er een goed voorteeken in
ziet, dat Engeland trouw blijft aan het niet-
inmengingsstelsel, waarvoor, zoo zegt men,
Duitschland reeds zoo zware offers heeft
gebracht. In Duitsche kringen is men echter
van meening, dat de Engelsche staatslieden
het belang van de interventie ten gunste
van de „rooden" in Spanje onderschatten en
dat zij „als gewoonlijk" er prijs op hebben
gesteld „de Fransche gevoeligheden" te
sparen. Men constateert verder, dat de En
gelsche redevoeringen de verantwoordelijk
heid voor de algemeene spanning, die volgde
op d enaanval op de Duitschland, op Valen
cia hebben geworpen. Men waardeert ten
zeerste den lof, die voor de Engelsche minis
ters uitgesproken is over de gezindheid van
Duitschland, maar betreurt het, dat Cham
berlain heeft gemeend critiek te moeten uit
oefenen op de represailles tegen Almeria.
Te Londen ziet men den toestand
minder duister in.
Hoewel de redevoeringen van Chamber
lain en Eden de moeilijkheden van den in
ternationalen toestand niet hebben doen
verdwijnen, heeft de mededeeling, dat
Engeland en Frankrijk bereid zijn, de ge
heele last van de controle in de Spaansche
wateren te dragen, ertoe bijgedragen, in po
litieke kringen den indruk van ontspanning
te wekken. Men is namelijk van oordeel,
dat deze regeling niet openbaar zou zijn ge
maakt, indien Berlijn en Rome er zich met
beslistheid tegen zouden hebben verzet.
Men neemt overigens aan, dat beide
hoofdsteden niet lang zullen wachten met
zich op dit punt uit te spreken.
Waarschijnlijk hebben de besprekingen,
die Delbos gistermiddag met de ambassa
deurs van Italië en Duitschland heeft ge
voerd, betrekking gehad op het Fransch-
Britsche plan.
Trekt Duitschland een deel van
zijn vloot terug?
De „Intransigeant" verneemt te Berlijn,
dat de Duitsche regeering besloten heeft
een aantal oorlogsbodems uit de Middel-
landsche Zee terug te roepen, welke daar
heen waren gezonden na het incident met
de „Deutschland".
Vier onderzeeërs, die op het oogenblik
voor de Spaansche kust patrouilleeren, zou
den teruggeroepen worden en ook de .:Leip-
zig" zal binnenkort weer gevoegd worden
bij het Noordzee-eskader.
Om zijn belangen in de Spaansche wate
ren te verdedigen zou Duitschland dan hier
de kruisers „Nurnberg", „Koeln" en „Karls-
ruhe" handhaven met drie torpedojagers en
enkele gewapende visschersvaartuigen.
Het blad beschouwt het terugroepen van
de onderzeeërs uit de Spaansche wateren
als zeer geruststellend en als een bewijs voor
de goede bedoelingen van Duitschland.
Regeeringscrisis in Catalonië?
Na de vergadering van den generaliteits-
raad van gistermiddag is een communiqué
aan de pers verstrekt, waarin gezegd wordt,
dat de raad is overgegaan tot een gedach-
tenwisseling over den politieken toestand.
Volgens het communiqué hebben de raads
leden met algemeene stemmen Companys
hun vertrouwen uitgesproken en gemach
tigd op het geschikte oogenblik de beslis
sing te nemen, die hij noodzakelijk zal ach
ten. Practisch komt in deze bewoordingen
de crisis tot uiting, die men sinds eenige da
gen in politieke Catalaansche kringen aan
kondigde. Deze crisis is naar men meent
nog niet tot uitbarsting gekomen, doch men
gelooft, dat zij zal aanvangen na het onder
houd, dat Companys heden zal hebben met
de ministers der regeering van de republiek
Afguade en Irujo.
Mocht dit zoo zyn, dan zouden de offici-
cieele beraadslagingen terstond beginnen.
Te Frankenthal is Woensdag een proces
gevoerd tegen een katholiek priester, Joseph
Schroeder, die zich te verantwoorden had
wegens laster, Schroeder is pastoor te Die-
desheim en hij zou in April van den kansel
een protest hebben voorgelezen tegen den
gouwleider van het Saargebied, Joseph
Eürckel, die beschuldigingen had uitgebracht
tegen den bisschop van Spiers.
Pastoor Schroeder zeide voor de recht
bank te Frankenthal, dat het zijn plicht was
den bisschop te verdedigen. Hij werd ver
oordeeld tot 200 mark boete, het gerecht
nam zijn hoogen leeftijd (67 jaar) in aan
merking evenals het feit, dat hij nimmer
veroordeeld was.
De sensatie van het proces was echter, dat
de bisschop van Spiers opgeroepen was om
te getuigen en dat deze voor de rechtbank
een uiteenzetting had met gouwleider
Bürckel. De laatste zeide den bisschop nim
mer te hebben aangevallen. Hij had alleen
geprotesteerd tegen een plaatselijk incident
te Frankenthal, waar uit een school een cru
cifix was verwijderd, waarvoor in de plaats
een portret van Hitier was gehangen, zoo
dat sommige ouders geweigerd hadden hun
kinderen langer naar die school te zenden.
Gouwleider Bürckel beschuldigde tenslotte
den aartsbisschop van hoogverraad, omdat
hy onjuiste berichten over den toestand in
Duitschalnd naar kardinaal-staatssecretaris
Facelli te Rome gezonden zou hebben. Vol
gens het D.N.B. heeft de bisschop van Spiers
dit feit erkend. Bürckel heeft voor de recht
bank de zaak aangegrepen om uiteen te zet
ten dat de katholieke kerk begonnen is het
concordaat te schenden. Het concordaat, zoo
zeide hij, is door den staat gesloten onder de
vanzelfsprekende voorwaarde, dat de kerk
alleen zou worden beschermd bij de vervul
ling van haar taak als zielzorgster en dat de
correspondentie tusschen Vaticaan cn bis
schoppen alleen vrijelijk mag geschieden,
voorzoover zij dient tot bescherming van het
herderlijk werk der bisschoppen. Als nu
evenwel blijkt, dat deze staatsbescherming
is misbruikt en dat de bisschop wegens zijn
brief naar Rome in het geheel niet door zijn
superieuren is gegispt, dan kan men slechts
constateeren, dat de kerk begonnen is het
concordaat te schenden en dat dit naar de
beginselen van goede trouw, niet als geldig
kan worden beschouwd.
Het D.N.B., dat eerst gisteren iets over
het Woensdag gevoerde proces mededeelde,
geeft alleen de woorden van Bürckel weer.
Van een antwoord van den bisschop rept het
niet.
De Duitsche perscommentaren houden re
kening met de mogelijkheid van een be
schuldiging van hoogverraad tegen den bis
schop van Spiers.
Predikant „onttrekt zich aan
arrestatie".
In verband met de recente arrestaties van
predikanten der belydeniskerk wordt ver
nomen, dat de geestelijke, die zich volgens
een officieele mededeeling „aan zijn arresta
tie onttrokken heeft door de vlucht te ne
men", ds. Asmussen is, die de functies van
secretaris-generaal der belydeniskerk ver
vulde. Op den dag van de arrestatie der pre
dikanten, die te zamen met ds. Asmussen
besloten hadden tot het openlijk bekend
maken van de namen der personen, die uit
de kerk getreden waren, had ds. Asmussen
zijn huis verlaten. Mevr. Asmussen is ver
scheidene malen door de politie ontboden.
Zij verklaarde echter volstrekt onbekend te
zijn met de plaats, waar haar man verblijft
en zich elvendig ongerust over hem te ma
ken.
Huiszoeking in pastorie van ds
Nlemoeller.
Gistermiddag heeft de politie in Dahlem
een huiszoeking gehouden in de pastorie van
ds. Niemoeller.
I Officieele mededeeling.
Officieel wordt medegedeeld: De z.g. raad
der oud-Pruisische unie heeft in een verga
dering van den broederraad besloten, in
strijd met de verordening van den minister
van binnenlandsche zaken voor het rijk en
Pruisen d.d. 18 Februari 1937, er bij de pre
dikanten op aan te dringen mededeeling te
doen van de namen dergenen, die uit de
kerk treden.
Op grond van deze in strijd met de staats-
verordeningen zijnde handeling werd tegen
vier personen, die aan de totstandkoming
van het desbetreffende besluit hun mede
werking hebben verleend, n.1. de predikan
ten Jacobi en Niesel, assessor dr. Ehlers en
von Arnim-Luetzow, allen te Berlijn, bevel
tot in hechtenisneming uitgevaardigd.
Tegen twee andere Berlijnsche geestelij
ken, die Zondag 20 Juni op grond van dit
besluit en in strijd met het verbod mededee-
lingen hadden gedaan over uittredingen,
werd eveneens bevel tot in hechtenisneming
uitgevaardigd, terwijl een zevende voort
vluchtig is.
NIEUWE RUSSISCHE ZUIVERING.
Weer een hoog ambtenaar afgezet.
De Russische bladen melden, dat Maga-
lochvili, voorzitter van den raad van volks
commissarissen van Georgie, van zyn func
ties ontheven is. Na die van wit-Rusland en
Oesbekistan is hy de derde president, die af
gezet is.
Journalisten gearresteerd.
Volgens geruchten zouden verschillende
redacteuren van de „Izwestija" in hechtenis
zijn genomen. Het staat vast, dat op het
oogenblik arrestaties in intellectueele en
journalistieke kringen verricht worden.
Doordat het echter vacantietijd is, is het
moeilijk te weten te komen, of zekere per
sonen door vacantie, ziekte of door een an
dere omstandigheid afwezig zijn.
ZIJ, DIE ZICH MET 1 JULI VOOR
MINSTENS 3 MAANDEN OP DIT BLAD
ABONNEEREN, ONTVANGEN DE TOT
DIEN DATUM VERSCHIJNENDE NUM
MERS FRANCO EN GRATIS.
DE DIRECTIE.
Ernstig auto-ongeluk te Soesterberg.
Luitenant-vlieger verongelukt.
In den afgeloopen nacht is by een
auto-ongeluk te Soesterberg de 27-ja-
rige luitenant-vlieger baron Wentinck
uit den Haag om het leven gekomen.
Om ongeveer één uur reed baron
Wentinck met een kleine sportauto op
den Amersfoortschen straatweg. Hij
kwam uit Soesterberg en reed in de
richting Utrecht. In dezelfde richting
reed voor hem een tractor, hoog opge
laden met turfmolm. Door nog niet be
kende oorzaak is de sportauto op de
grens van Soesterberg en Huis ter Hei
de met groote snelheid onder den trac
tor gereden. De bestuurder raakte zoo
danig bekneld, dat hij op slag dood
was.
De politie uit Zeist was spoedig ter
plaatse en stelde een onderzoek in,
waarby fotografische opnamen van het
gebeurde werden genomen.
Het stoffelijk overschot is per rijwiel-
brancard naar het ziekenhuis te Zeist
overgebracht.
HET CONFLICT TUSSCHEN DEN
POOLSCHEN STAAT EN DEN
BISSCHOP VAN KRAKAU.
Het conflict tusschen den aartsbisschop
van Krakau, mgr. Sapieha en den Poolschen
staat over het overbrengen van het stoffelijk
overschot van maarschalk Pilsoedski blijft
de openbare meening in Polen bezig hou
den.
De organisaties, welke de regeering steu
nen, hebben een felle resolutie aangenomen,
waarin wordt geëischt, dat ofwel het parle
ment onmiddellijk bijeen wordt geroepen
om den Wawel-kathedraal te nationalisee-
ren, ofwel de weerspannige Prelaat wordt
gearresteerd.
De „Gazete Polska" geeft te verstaan, dat
de aartsbisschop gerechtelijk vervolgd zou
kunnen worden.
Het conflict tusschen een katholiek Prelaat
en de Poolsche regeering kan ernstige ge
volgen hebben voor de binnenlandsche po
litiek van Polen. Het „Kamp der nationale
Unie" dat kort geleden door kolonel Adam
Koe in het leven is geroepen, stelt zich op
christelijk beginsel en wenschte de betrek
kingen met de kerk te herstellen. Deze ont
wikkeling werd met leede oogen aangezien
door de oude aanhangers van Pilsoedski, die
sedert den herfst van 1935 niet meer aan de
macht zijn.
De Poolsche geestelijkheid heeft tot nu toe
niet ingegrepen in het conflict, zoodat dit
beperkt blijft tot den persoon van den
aartsbisschop.
Betooging tegen houding van den
aartsbisschop.
Gisteravond heeft te Warschau een groote
volksbetooging plaats gevonden als protest
tegen de houding van den aartsbisschop van
Krakau. Een ontzaglijke menschenmenigte
waaronder arbeiders- en oudstrydersorga-
nisaties, had zich verzameld op het Maar
schalk Pilsoedskiplein, vanwaar men in op
tocht naar het slot Belvedere trok om aldus
hulde te brengen aan de nagedachtenis van
maarschalk Pilsoedski.
De arbeiders van de fabrieken te War
schau hebben gisteren 15 minuten den ar
beid gestaakt uit protest tegen het optreden
van den Metropoliet Sapieha en een reso
lutie aangenomen, waarin zy verklaren het
eens te zyn met de houding van den mi
nister-president, bestraffing eischen van den
aartsbisschop, die Poolsch staatsburger is,
en verlangen dat het Wawel-slot onder be
scherming van den staat wordt geplaatst.
Als uw snelheid verdubbelt, wordt de
remweg (afstand, waarbinnen u stopt)
viermaal zoo groot; die wetenschap
is méér waard dan het besef, dat u
60 of 70 km per uur rijdt! Denkt daar
eens aan voor u den snelheidsmeter
él te hoog laat oploopen!
