Een lekkernij voor
Liefhebbers.
DE OESTER.
een stamboom voor
het verkeer.
Zeldzaam Bankpapier.
De Klokkenman.
Hy vond, dat dit een grote lof was, die
ik hem toezwaaide en hy vergaf me dan
weer al de ondeugende streken, die ik had
uitgehaald, om hem een beetje te plagen.
Op bezoek bij de
Hindoes
X
/OOK
ONZE
HDÊÜti
Wij zullen eens Iets vertellen over de
oesterteelt. Misschien hebben sommigen
onder jullie wel eens oesters gegeten. De
meeste mensen vinden oesters heel smake
lijk, maar toch zijn er ook mensen, die ze
niet lusten. De oester ts een tweekleppig
weeKdier. De schelpen van de oester zijn
peervormig. De linkerschelp is meestal gro
ter en ook holler en dieper dan de andere,
die er als een deksel op ligt, zodat een oester
vaak doet denken aan een klein doosje. De
schelpen bestaan uit een menigte dunne
lagen of bladen, die hoofdzakelijk uit kool
zure kalk bestaan. De levende oester scheidt
een slijmerige vloeistof af, welke al spoedig
verhardt en dan het binnenste of jongste
blad van de schelp vormt. Het spreekt dus
vanzelf, dat hoe groter het dier wordt, d
binnenkant van de schelp ook des te grot
moet worden en dat daarom de buitenste
laag de kleinste en tevens de oudste is. Als
de schelp opent, ziet men het dier in
de holte der van binnen als parelmoer glim
mende schelp.
Ongeveer in het midden van de oester
bevindt zich een halvemaanvormige spier
bundel, de zogenaamde stoel, welke de enige
verbinding is tussen het lichaam van het
dier en zijn schelpen, en zowel aan de holle
als aan de vlakke schelp zeer stevig is be
vestigd. Door het samentrekken van die
spierbundel sluit de oester haar schelpen
vast op elkaar; zodra men een mes tussen
de schelpen brengt en die spierbundel door
snijdt, gaan de schelpen vanzelf open. Het
opengaan van de schelpen noemt men het
gapen. Binnen in de schelp, in het smallere
gedeelte, ligt het eigenlijke lichaam van de
oester en vooraan in de schelp in het brede
deel, ligt de zgn. baard, een vliesachtige, uit
twee platen bestaande strook, weike het
gehele dier met uitzondering van het bin-
nendeel, omgeeft. Tussen de twee vliezen
liggen de ademhalingsorganen, de zg. kie-
wen, en tevens de voelers of wel sprieten
genaamd.
Op bijgaand prentje zien jullie een groep
oesters van verschillende leeftijd aan een
stuk hout vastzitten. De bovenste schelp,
waarbij het lettertje A staat, is een oester,
die reeds 12 of 14 maanden oud is. B. is 5
maanden oud, maar je ziet, de oester ver
schilt in grootte niet eens zoveel van de
oudste. C. is een oester, welke ongeveer drie
maanden oud is, D. is 1 2 maanden oud
en de kleine schelpjes, welke aangeduid zijn
door de E. nog slechts 15 of 20 dagen.
Oesterbanken vindt men overal. Onder
de zeeën, waarin de gewone oester voor
komt, noemt men de gehele Middellandse
Zee met haar baaien en inhammen, evenals
de Adriatische Zee, de gehele Noordzee met
de wateren, welke er mee in verband staan,
b.v. de Schelde, het Kattegat, de Atlan
tische Oceaan, aan de kusten van Noord-
Amerika enz.
In oesters heeft men ook soorten. Ieder
land weer een aparte soort. De diepte van
de oesterbanken, waarin de oesters meestal
in grote getale samenscholen, zijn vaak van
invloed op de vormen, de kwaliteit der oes
ters. Ook het zeewater kan invloed op de
ontwikkeling hebben. De oesters, welke
bijv. ir de Noordzee worden gevonden, zijn
kleiner dan die, welke uit het Noorden
komen. Zo ook zijn de Noorse oesters, die
aan het strand leven, groter dan die welke
in volle zee aan de klippen worden gevon
den.
De oesters kunnen zich het gemakkelijkst
ontwikkelen op de plaatsen, waar de stroom
van het zeewater niet al te sterk is. Zy ver
menigvuldigen zich zeer snel. Zeer jonge
oesters hebben slechts een klein schelpje,
dat als het ware geleiachtig is, maar reeds
na 24 uur krijgen de schelpen een hoorn
achtige hardheid. Dit komt ook wel door
het zeewater.
De oesters groeien snel en de dikte van
de schelp groeit steeds met de dieren mee.
Hoe ouder de oesters worden, des te dikker
wordt de schelp.
Frankrijk is altijd het land geweest, waar
de meeste oesters worden gegeten. Ook in
Engeland eet men veel oesters.
In de oesterschelpen worden soms de
kostbare echte parels gevonden. Het is voor
al Japan, dat zich op de parelvissery toe
legt. Vaak gebeurt het, dat de oestervissers
by het openen der schelpen plotseling een
of twee kleine pareltjes in de oester vinden,
die dan in een klein bakje worden gedaan
en verkocht worden aan de grote fabrikan
ten, die de pareltjes tot mooie, ronde kralen
siypen en ze weer verkopen aan de juwe
liers in het buitenland.
In Japan kweekt men geen oesters om
de oester zelf, dus om de dieren op te eten,
maar alleen om de parels en om het parel
moer der schelpen, dat zeer waardevol is
en de Japanners zowel als de Chinezen heb
ber. een grote vaardigheid in het verwerken
van parelmoer.
Van de oorspronkelijke
manier om zich voort te be
wegen, het lopen, voert de
weg naar onze moderne ver
keersmiddelen over een on
eindig aantai verschillende
tussenperioden. Het is on-
mogelyk deze hier af te
beelden. Maar dat is ook
niet nodig, want by nadere
beschouwing ziet men spoe
dig, dat men de verschillende
ondergroepen in enke'e
grote groepen kan samen
vatten. Eerst liep de mens,
toen bediende hy zich van
rollende schyven, wat een
geweldige vooruitgang was
Deze schyven zyn later in
wielen omgezet. Men ge-
bruikte voor de trekkracht
de dieren. Te water had men
eerst de houtvlotten, daarna
de boten met de vele roei
ers, waarna het zeilschip zyn
intrede deed en de mens de
wind aan zich dienstbaar
wist te maken. Bij het ont
dekken der kracht van de n*,.
stoom, kwam spoedig de
locomotief, door stoom ge-
dreven tot stand, waarna
men de stoom ook voor grote
boten ging gebruiken. De
techniek, die nog steeds
wordt verbeterd, bracht
electrische treinen, vlieg-
machines en luchtschepen,
terwyl men nu probeert de
grootste weerstand door de
stroomlijn te overwinnen.
De Bank van Engeland
heeft een grote verzame
ling bankpapier, dat ineen
speciaal museum is onder
gebracht en waaraan ver
schillende byzonderheden
verbonden zyn.
Hieronder bevindt zich
een bankbiljet, dat tot
de merkwaardigste ter
wereld behoort, en toch,
al schynt het merk
waardig, ligt het biljet
open en bloot, zodat het
gevaar niet denkbeeldig is,
dat het biljet gestolen kan worden. Maar
h«* b ankbiljet beschermt zichzelf tegen
diefstal Het is namelyk één millioen pond
sterling groot en de dief zou er minder
vreugde van beleven, dan wanneer hy één
stuiver zou stelen, want wie zou het bank
biljet voor hem willen wisselen, waarvan
er trouwens slechts vier in het geheel be
staan? Eén ervan is in het bezit van de
Bank van Engeland, de andere drie behoren
aan Londense bankiers.
Niet minder interessant is een vyfpond-
bankbiljet, dat een Engelse kapitein onge
veer 80 jaar geleden in Kaapstad ontving.
Toen hy het biljet nader bekeek, zag hy
een hele rij letters, die een Engelse matroos
tussen de boekdrukletters geschreven had.
Hieruit las de kapitein, dat de matroos vyf
jaar tevoren door een Noord-Afrikaanse
stam gevangen genomen was. De Engeise
troepen ondernamen er dadelyk een expe-
ditie heen en enkele maanden later kon de
matroos gered worden. Zyn boodschap was
met het bankbiljet door Arabise handelaren
van Noord-Afrika in Kaapstad terecht ge-
gekomen.
Onopgelost bleef het geheim van het zo
genaamde „geestesbankbiljet", dat even
eens in het museum is uitgestald. Vele jaren
geleden werd een nieuwe uitgave van bank
biljetten in omloop gebracht. Zeven maan
den later vond men een biljet onder de uit
gave, waar inplaats van de „Bank van
Engeland" de „Bank van Ierland" stond.
En toch bleek het bankbiljet zonder enige
twyfel echt te zyn. By nader onderzoek
bleek, dat het biljet inderdaad ook in En
geland was gedrukt, doch hoe in plaats van
.Engeland" het woord „Ierland" op het bil
jet is gekomen, daarvoor heeft men thans
nog de oplossing niet gevonden.
Zonneklokken als controle.
In de veertiende eeuw dienden de zonne-
wyzers en waterklokken vooral ook ter
controle van de horloges. Toen ter tyd be
stonden er namelijk nog geen horloges of
andere uurwerken, die zonder afwyking
hepen. Horloges, die in de loop van de dag
meerdere uren achter of voor hepen, was
toen niets ongewoons.
Het rusteloze hart.
Hebben jullie er wel eens over nagedacht,
hoe je hartje, dat maar van rikketik gaat,
voor julie werkt? In één uur klopt het on
geveer 50.000 maaL Rekent men het jaar op
365 1/2 dag en de gemiddelde leeftyd van
een mens op 60 jaar, dan blykt, dat de
hartspier 2.629.8 millioen maal geslagen
heeft.
door
CARLY VOS.
De klokkenman „Tik
tak" was een van de tal
rijke, niet ahedaagse ver
schijningen in myn geboor
tedorp, die onuitwisbaar
in myn geheugen zyn ge
grift. De klokkeman was
al oud, toen ik nog als
schoolmeisje, met lange
vlechten, menige ondeu
gende streek uithaalde. Hy
was een vies, groezelig
mannetje, dat meerdere
malen per jaar in ons dorp
kwam om by de mensen de zieke klpkken
te repareren en ze weer, zoals de klokken-
dokter het noemde „op gang" te brengen.
Als hy, met zyn haveloos instrumenten
kistje op zyn rug, zyn hoge hoed op, in
een van de nauwe straten verscheen en d.
school ging juist uit, of als er geen schoo
was, dan hep de hele dorpsjeugd ach te
hem aan en schreeuwde: „Klokkeman, tik
tak, Je bent een vieze vetzak."
Dan zette het woedende mannetje zy.
kistje met gereedschappen op de straat ei
holde ons achterna om degene, die hy t.
pakken kon krijgen, met zyn stok een ram
meling te geven.
De spotnaam „vieze vetzak" verdiend,
de klokkenman met recht, want hy zag e
uit, alsof hy zich in een heel jaar niet ge
wassen had. Dat hy werkelijk bang voo
water was, bleek wel uit het volgende.
Hy had een broer in Amerika wonen, di-
daar een grote boerderij had en hem al ver
schillende malen geschreven had toch ooi
naar Amerika te komen, omdat hy het daa-
zo goed zou hebben.
Doch steeds antwoordde de klokkenman
„Neen hoor, het water heeft geen balken
en waarom zou ik my door een haai later
verslinden, terwijl ik hier veilig leef. Neen
ze krijgen my nooit de grote vyver over!'
Zo leefde hij zyn leventje als klokken-
dokter. Hy rookte niet en hy dronk niet
het enige wat hij deed was snuiven. Hij
had een mooie, glimmende snuifdoos en wy
kinderen vonden het altyd prachtig, als hy
een snuifje nam, om dan naar al die voor
bereidselen te kijken. Hij tikte eerst een
paar maal tegen de doos aan, dan maakte
hij hem voorzichtig open, nam tussen duim
en vinger wat snuif en stopte dit in zyn
neusgaten. Daarna maakte hij met zyn ge
zicht allerlei gekke bewegingen, waarna hy
tenslotte een grote, vuile zakdoek te voor-
schyn haalde, die dringend om een sopje
vroeg.
Maar nu kwam zijn wraak voor het schel
den wat wij gedaan hadden. Want die grote
zakdoek zat vol met snuif. Hy trok die dan
uit zijn zak, zwaaide hem met een boog
in het rond, zodat alle kinderen, die by hem
in de buurt stonden, onbedaarlyk begonnen
te niezen.
De klokkenman had altijd veel werk ln
het huis van myn grootouders. Zy hadder.
veel kamers en in elke kamer stond of hing
een klok, die geregeld moest worden nage
zien. En als hy daar dan aan het werk was,
als hy een klok uit elkaar had gehaald en
met een veertje wat olie aan de verschil
lende moertjes en veertjes deed, daarna de
hele zaak weer in elkaar zette en als de
klok het dan weer deed, dan moest ik myn
bewondering voor zijn knapheid wel uiter
en dan zei ik: „Klokkeman, je bent eer.
echte tovenaar."
WETENSWAARDIGHEDEN.
Een instrument, dat ruikt.
Een Hollandse ingenieur heeft een instru
ment uitgevonden, dat in staat is de luchtjes,
die aan het water kunnen zitten, te vinden,
ook al zijn deze zo gering, dat een mens ze
met zyn neus byna niet kan waarnemen.
OP BEZOEK BIJ DE HINDOE'S.
OPLOSSING KNIPPRENT:
Zit er een parel ln of niet
In de Japanse parelvisserij
wordt gebruik gemaakt van eer
klein Röntgenapparaat, met be
hulp waarvan onmiddellyk kaï
worden vastgesteld of er een pare
in een mossel zit, zonder dat d
schelp behoeft te worden open
gemaakt.
Knipprent.
Wie wil er niet eens graag een grote rei:
maken naar verre landen? Onze tekenin»
laat zien, hoe een moderne Indische sta<
er uit ziet. Indië is nog altyd een sprook
jes land, waar naast de moderne auto
mobiel ook nog de olifanten als rijdier wor
den gebruikt. Willen jullie zien, hoe zo'i
stad er uit ziet, knip dan de stukjes netje
hit en leg er een plaatje van.
