DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
SJANGHAI
Sjanghai door vliegtuigen gebombardeerd.
Geen Nederlanders
getroffen te Sjanghai.
Ho. 191 Dit nummer bestaat uit drie bladen.
139e Jaargang
De algemeene toestand.
Chineesche vliegtuigen beschieten bij vergissing
de internationale concessie.
HONDERDEN DOODEN.
De „Van Galen" van Soerabaja
naar het oorlogsterrein
vertrokken.
Maatregelen van de Ned.
regeering.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTE NTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Directeur: C. KRAK. Maandag 16 Augustus 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 16 Augustus.
Zooals men hiernaast kan lezen, hebber,
de Chineesche vliegers een leelijke vergis
sing begaan: in plaats van de Japanners met
hun bommen te bestoken, hebben zij hun
ontplofbare stoffen neergestort op de bui-
tenlandsche concessies in Sjanghai, met
name op de Fransche concessie. De gevolgen
waren ontzettend, want eenige bommen
kwamen terecht temidden van een volks
massa.
Zaterdagavond was er sprake van ruim
400 dooden en 800 gewonden, maar heden
morgen werd medegedeeld, dat het aantal
dooden al minstens 1200 zou zijn.
Het gebeurde heeft direct een Engelsch-
Fransch-Amerikaansch protest ten gevolge
gehad. Deze drie landen hebben bij de Chi
neesche regeering krachtig geprotesteerd en
reeds is hier min of meer een excuus aan
geboden: de vliegers zouden nog geen rou
tine genoeg bezitten; hun toestellen zouden
beschadigd zijn door het Japansche afweer
geschut; wervelstormen boven Sjanghai
zouden oorzaak zijn, dat de bommen ver
keerd geworpen werden.
Zoo wordt de vergiss-'ng der Chineezen
verdedigd. Toch is die vergissing niet zoo
heel onbegrijpelijk. Immers, het doel was ds
Japansche oorlogsschepen en deze hebben
ligplaats gezocht in de onmiddellijke nabij
heid der buitenlandsche concessies. Zoo lag
het Japansche vlaggeschip Izoemo op nog
geen 200 meter van het Britsche consulaat.
De meeste Japansche schepen hebben hun
ligplaats verlaten en zijn naar den mond van
de rivier opgestoomd om vandaar uit Sjang
hai te beschieten. Dit bombardement is van
morgen vroeg begonnen, waarbij de Japan
ners den steun hebben van hun luchtmacht
en het leger te lar.d.
De mogelijke evacuatie van de talrijke
buitenlanders, die te Sjanghai wonen,
vormt een belangrijk en moeilijk vraagstuk.
Het is onder de huidige omstandigheden zeer
de vraag in hoeverre er van evacuatie op
groote schaal sprake zal kunnen zijn. De
bijzondere maatrege'en die voor de verdedi
ging van de internationale concessies nu reeds
genomen worden, wijzen daar ook wel op.
In Chineesche kringen acht men de regeling
van de evacuatie hoe zwaar de niet ge
heel aanvaarde verantwoordelijkheid voor
een zoo groot aantal buitenlanders ook op
de Chineesche regeering drukt een voor
China bijzonder gevaarlijke kwestie.
Evacutie zou met behulp van oorlogssche
pen moeten geschieden en dat is op het
oogenblik zeker niet mogelijk. Het zou na
melijk alleen kunnen geschieden indien een
oogenblik van pauze in de vijandelijkheden
zou komen, doch of een dergelijke pauze
gauw mogelijk wordt, is zeer de vraag. Im
mers, zouden de vijandelijkheden opgeschort
worden, dan zou dit in het voordeel van de
Japanners zijn. Deze verwachten nieuwe
troepen, welke op het oogenblik opgehouden
worden, o.a. door stormen, en China zou na
de pauze in de vijandelijkheden een krach
tiger tegenstander tegenover zich vinden. De
Japanners zouden besloten hebben niet tot
evacuatie van hun onderdanen over te
gaan. Dit heeft voor hen dit voordeel, dat zij
dan maatregelen nemen voor de bescher
ming van hun onderdanen. Er zijn op het
oogenblik ongeveer 2000 Japanners te Sjang
hai, 40 pet. van dit aantal zijn vrouwen. De
Japanche consuls te Sjanghai zeggen dat de
evacutie van deze menschen niet alleen
moeilijk, maar zelfs onmogelijk is.
Intusschen heeft de Chineesche ambassa
deur te Tokio nog weer eens een bezoek ge
bracht aan den Japanschen minister van
buitenlandsche zaken. Beiden spraken over
een mogelijke regeling; de omstandigheden
die zulk een regeling mogelijk zouden ma
ken indien zij al gewenscht werd door
Tokio zijn echter niet aanwezig, zoodat
aan te nemen valt dat er niets van zal ko
men. Met een zekere ironie heeft Hirota
daarbij gesproken over het geluk dat de
diplomatieke kanalen tusschen China en
Japan nog niet gesloten zijn, m.a.w. dat er
nog geen oorlog verklaard was. Weliswaar
deden gisteren te Tokio geruchten de ron
de, dat de Japansche kabinetsraad, die van
daag zal plaats vinden, een oorlogsverkla
ring zou opleveren, doch na deze verkla
ring van Hirota lijkt dit nog niet waarschijn
lijk. De genegenheid om ook den strijd bij
Sjanghai nog als een op zich zelf staand ge
val te beschouwen, is uit de bespreking van
Hirota met den Chineeschen gezant daar
voor te duidelijk gebleken.
De Chineesche vliegers hebben geen
beste beurt gemaakt: hun allereerste
aanval op de Japansche concessies te
Sjanghai is mislukt. Weliswaar vlogen
de vliegtuigen zéér laag, maar de
bommen kwamen niet terecht op de
Japansche schepen, maar... voor een
deel op de Fransche concessie.
De gevolgen waren ontzettend. De
bommen vielen midden in een menigte
menschen en van deze vielen er eenige
honderden als slachtoffer. Volgens de
voorloopige cijfers zou het aantal 456
en het aantal gewonden 800 bedragen.
Een (Duitsch) bericht over het strooien
van bommen op Sjanghai door een Chi-
neesch vliegtuig geeft de volgende schilde
ring van het gebeurde:
De Chineesche vlieger vloog in de rich
ting van het Japansche vlaggeschip en van
het Japansche consulaat. Het kwam van de
Boven-Wang-Po en werd beschoten uit het
afweergeschut der Japansche oorlogssche
pen, die tamelijk onzuiver richtten.
Het vliegtuig voerde een plotselinge
zwenking uit en liet vier bonimen vallen.
Drie ervan kwamen terecht in de Wang-
Po, een echter in de Nankingstraat tusschen
het Palace-hotel en het Cathay-hotel, te
midden van een groote menigte. Er zijn op
zijn minst 60 menschen gedood en meer
dan honderd gekwetst. Ook in het Palace-
hotel werden menschen getroffen. Alle
ruiten van de hotels en de prachtige win
kels in de buurt vlogen aan scherven. De
bovenverdiepingen van het Palace-hotel
vielen in en in het Cathay-hotel brak
brand uit, die echter spoedig kon worden
gebluscht. De straat lag vol lijken, ker
mende gekwetsten, glasscherven, vernielde
auto's, omgevallen riksja's, fietsen, enz.
De draden der electrische tram hingen
vernield in de straat.
Aan den overkant van de Wang-Po ste
gen dikke rookwolken op, daar petroleum-
tanks door de Japansche granaten in brand
waren geschoten.
Uit het Noorden dreunde het Japansche
scheepsgeschut, dat sedert den middag on
afgebroken deelnam aan den strijd in het
verwijderde oostelijk gedeelte der stad.
Op een drukbezocht oord van vermaak
aan de grens tusschen de Fransche en de
internationale nederzetting wierp een
naar het heette achtervolgd Chineesch
vliegtuig gistermiddag twee bommen uit,
die een vreeselijke uitwerking hadden.
Meer dan vijfhonderd verminkte lijken
bleven op de plek liggen. Het aantal ge
wonden, waarmee de beide Fransche
ziekenhuizen thans vol liggen, bedraagt
volgens de medici over de duizend.
In verscheidene door de bommen verraste
auto s zag men tot onkenbaarheid toe ver-
minkte lijken.
Het plein dat naar zonder overdrijving
kan worden verklaard in „bloed zwom"
werd onmiddellijk door den schoonmaak
dienst onder handen genomen; men was na
drie uur hard werken er nog niet in ge
slaagd de plek weer begaanbaar te maken.
De politie der Fransche concessie te
Sjanghai deelt mede, dat tengevolge
van de bomontploffingen in de Avenue
Edouard VII 456 personen gedood en
828 gewond zijn.
Volgens een schatting van de politie
der internationale concessie zijn bij de
ontploffingen op den Nankingweg 50
personen gedood en 75 zwaar gewond.
Japansche represailes.
Als represaille voor de Chineesche aan
vallen hebben de Japansche luchtstrijd
krachten, die opgestegen waren van het
buiten Woesoeng liggende Japansche vlieg
tuigmoederschip, raids ten uitvoer gelegd
op de Chineesche luchtvaartbasis in de
provincies Kiangsi en Tsjekiang. De Japan
ners beweren ruim veertig Chineesche
toestellen te hebben vernield.
Intusschen zijn de eerste Japansche ver
sterkingen aan land gezet.
Hun aantal is niet bekend gemaakt en de
plaats, waar zij ontscheept zijn wordt
geheim gehouden.
Nadere berichten melden nog, dat tijdens
de represaille tochten der Japansche lucht
strijdkrachten vooral aandacht is gewijd
aan Hangtsjau, dat een der belangrijkste
Chineesche luchtbases is. Twee aanvallen
zijn op de vliegvelden hier uitgevoerd. De
Japanneezen beweren, dat zij daarbij drie
hangars hebben vernietigd en zestien toe
stellen hebben vernield, terwijl bovendien
vier Chineesche vechtmachines neergescho
ten werden. Deze laatste toestellen waren
opgestegen om met de aanvallende Japan
sche machines slag te leveren.
Bij 't aanbreken van den dag is gister ook
een raid ten uitvoer gelegd op het vlieg
veld van Hoengjau aan de westelijke bui
tenzijde van Sjanghai.
De Japanneezen beweren thans meester
te zijn in de lucht.
Zij verklaren, dat zij al zeer verwonderd
zouden zijn, wanneer te Sjanghai nog meer
Chineesche vliegtuigen verschijnen. In
Hoengjau hebben zij, naar zij zeggen,
twee bombardementstoestellen en één ge
vechttoestel vernield.
De toestand te Sjanghai.
Volgens de laatste berichten uit
Sjanghai zijn Zaterdag door de Chi
neesche bommen, welke in de Fransche
concessie terecht kwamen, 445 perso
9 J.**
nen gedood en 821 gewond, terwijl in
de internationale nederzetting, 495 per
sonen werden gedood en 600 gewond.
De Japansche regeering heeft besloten in
allerijl een hospitaalschip naar Sjanghai te
zenden, teneinde de slachtoffers te helpen.
De Japansche marine-luchtvloot is op het
oogenblik meester in de lucht boven
Sjanghai. Nadat de Chineesche vliegvelden
gebombardeerd zijn, zijn geen Chineesche
machines meer opgestegen. De Japansche
pers deelt mede, dat de Japansche strijd
krachten 70 Chineesche vliegtuigen hebben
vernield.
Van Chineesche zijde wordt evenwel ver
klaard, dat de aanval van de Japansche
luchtmacht op de Chineesche vliegvelden
geen succes is geweest. Zoo zou op het
vliegveld Hangtsjau een Chineesche ma
chine zijn vernield, doch hiertegenover
werden vier Japansche viegtuigen omlaag
geschoten. De Chineesche autoriteiten ge
ven wel toe, dat vijf vliegtuigen, welke
een aanval hebben gedaan op het Japan
sche vliegkampschip voor Woesoeng, ver
mist worden. Van Japansche zijde wordt
verklaard, dat deze toestellen in zee ge
schoten zijn.
Te Sjanghai zelf was het Zondagmorgen
kalm, de artillerie zweeg aan beide zijden
en alleen het geratel van mitrailleurs werd
gehoord.
Het schijnt, dat de Chineesche autoritei
ten verschrikt zijrt door het feit, dat bom
men zijn neergekomen op de Fransche en
internationale nederzetting. Het officiëele
onderzoek is nog niet geëindigd, doch wel
schijnt vast te staan, dat de piloot niet met-
opzet heeft gehandeld. Van Chineesche
zijde wordt verondersteld, dat het incident
is toe te schrijven aan beschadiging van het
bommenrek door granaten van het afweer
geschut, doch men is algemeen van oordeel,
dat de oorzaak is zoeken in de onerva
renheid van den piloot, die op een Japansch
schip, dat voor anker lag, richtte, doch geen
rekening hield met de mogelijkheid de
volkrijke buurt in de nabijheid te treffen.
Alle ziekenhuizen zijn overvuld met
slachtoffers. De stad is geheel in mist ge
huld en het slechte weer verergert het lij
den van de talloozen vluchtelingen, waar
van velen den nacht in de open lucht heb
ben doorgebracht. De Britsche vrouwen en
kinderen zulen Dinsdag worden geëva
cueerd.
De Chineesche luchtmacht weer
in actie.
Uit Sjanghai wordt gemeld, dat gister
avond dertig Chineesche vliegtuigen de
monding van de Yangtse hebben gebom
bardeerd om de ontscheping van Japansche
versterkingen tegen te gaan.
Het hoofdkwartier en verscheidene stra
tegische punten werden eveneens gebom
bardeerd.
De Japansche artillerie beantwoordde het
vuur.
Om zes uur hebben vijftien Japansche
vliegtuigen het vliegveld Longhoewa en
het district Nantsu, dat zich ten zuiden
van de Fransche nederzetting bevindt, ge
bombardeerd.
Chineesch luchtafweergeschut is in actie,
terwijl ook de machinegeweren knetteren
Reeds 1200 dooden.
Gisteren zijn in de internationale conces
sie door granaatsplinters elf personen ge
dood en 65 gewond. Het betreft hier uit
sluitend Chineezen.
Het aantal dooden als gevolg van het
bombardement van Zaterdag is gisteren,
wegens het overlijden van zwaargewonden,
tot 1200 gesteg ;n.
Volgens een mededeeling van de Fran
sche politie werden alleen reeds in de
Fransche concessie 1050 personen gedood.
In de zakenwijk staat het leven volko
men stil, daar ook de buitenlandsche bank
filialen gesloten hebben.
Geen luchtafweergeschut gevonden.
De autoriteiten der internationale conces
sie hebben op grond van de verklaring van
den eersten burgemeester van Sjanghai,
Yoei, de Japansche gebouwen ten zuiden
van de Soetsjau-kreek laten onderzoeken.
De politieautoriteiten hebben als resul
taat van hun onderzoek medegedeeld, dat
zij geen spoor van luchtafweergeschut heb
ben gevonden.
De internationale nederzetting te
Sjanghai.
De deken van het corps consulaire, de
Noorsche consul Aal, heeft gistermiddag
tegenover den eersten burgemeester Joei
verklaard, dat de Japanners en Chineezen
verantwoordelijk zyn voor de gevolgen, die
hun strijd heeft voor leven en eigendom
der bewoners van de internationale neder
zetting. Hij protesteerde tevens tegen het
overvliegen van de internationale neder
zetting door Chineesche vliegtuigen, daar
hierdoor de veiligheid in de internationale
nederzetting in gevaar werd gebracht. De
eerste burgemeester Joei verklaarde, dat de
Uit Batavia meldt Aneta heden
morgen:
Medegedeeld is, dat H. Ms. „Van
Galen', een torpedobootjager, op
dracht kreeg naar Shanghai te ver
trekken.
De torpedobootjager „Van Galen"
is hedenochtend te kwart over acht
van de Marinehaven van Soerabaja
vertrokken. De commandant van het
eskader hield namens den comman
dant der zeemacht een toespraak.
De „Van Galen' zal Tarakan en
Manila aandoen voor het innemen
van olie. Vermoedelijk zal het schip
23 Augustus te Shanghai arriveeren.
Nederlandsche schepen ki
Shanghai.
Aneta meldt verder: In de haven van
Shanghai bevond zich slechts één Neder -
landsch schip, nl. de „Tasman" van de
K. P. M., die daar 12 Augustus arriveerde
voor een dokbeurt, welke tot 4 September
zou duren. In verband met de situatie,
welke zich dezer dagen heeft ontwikkeld,
is het waarschijnlijk, dat het schip naar
Hongkong zal gaan voor de halfjaarlijk-
sche onderhoudsbeurt.
De „Tasman" seinde dat alle opvaren
den veilig waren.
Het stoomschip „Tjikembang" van de
JavaChinaJapan-Lijn, dat op 19 Au
gustus uit Dairen te Shanghai zal aan
komen, zal het al dan niet binnen loopen
van de haven te Shanghai afhankelijk
stellen van de ontwikkeling van den oor
logstoestand.
„Tasman" vlucht voor bom
bardement.
Nader verneemt Aneta, dat de
„Tasman" de haven van Shanghai
moest verlaten, in verband met de
luchtbombardementen. Het schip ligt
thans voor het Quarantaine-station
Wosung en wacht instructies af, mede
in verband met de evacuatie van
Nederlandsche vrouwen en kinderen
uit Shanghai.
De veiligheid der Nederlanders
te Sjanghai.
Met het oog op de veiligheid der Neder
landers te Sjanghai is dt Nederlandsche
regeering gisteren in contact getreden met
de Ned.-Indische regeering.
Op verzoek van de Nederlandsche re
geering heeft de Koninklijke Paketvaart
Maatschappij het vertrek van het s.s. „Tas
man" uit Sjanghai met het oog op even
tueel noodig lijkende evacuatie van land-
genooten, uitgesteld. Dit schip ligt thans te
Woesoeng op de rivier. Hier te lande is
bericht ontvangen, dat er te Sjanghai
geen Nederlandsche slachtoffers te be
treuren vallen.
Het vertrek van de „Tasman".
Blijkens hedenmorgen bij de K. P. M.
te Den Haag binnengekomen bericht, ligt
het s.s. „Tasman" benedenstrooms van
Sjanghai geankerd.
Het ligt in het voornemen om morgen
ochtend (17 Augustus) om circa 8.30 uur
de Nederlanders en Hongaren, die Sjanghai
verlaten, |ian boord te nemen.
internationale nederzetting voor de Japan
ners geen beletsel had gevormd, deze als
basis voor hun militaire operaties te bezet
ten. Hierdoor was de neutraliteit geschon
den en moesten de Chineesche troepen, die
maatregelen nemen welke hun geschikt
leken tot zelfverdediging en tevens de
verantwoordelijkheid voor de gevolgen van
de hand wijzen. De internationale neder
zetting is tenslotte Chineesch gebied waar
over China in de lucht de souvereiniteit be
zit. Het vliegen van Chineesche toestellen
boven de internationale nederzetting moet
des te minder aanstoot geven, daar het ten
doel heeft de Japansche troepen in die ne
derzetting te vernietigen. De mogelijkheid
bestaat verder, dat Chineesche vliegtuigen
een aanval zullen doen op Japansche ban
ken en zaken binnen de internationale ne
derzetting, daar klaarblijkelijk op deze ge
bouwen luchtafweergeschut der Japanners
in stelling is gebracht,
