DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN ONSTREKEN.
Santander heeft gecapituleerd.
De mislukte Japansche landingsmanoeuvre.
No. 200 Dit nummer bestaat uit twee bladen.
139e Jaargang
De algemeene toestand.
Successen van Japan in Noord-China.
Japan moet zuiveren.
De Spaansche revolutie
Groote wanordelijkheden in de stad.
Twee nota's der Turksche
regeering.
Deze Courant wordt EL KEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIES
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Directeur: c. KRAK. Donderdag 26 Augustus 1937
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 26 Augustus.
Wij hebben gisteren in deze rubriek het
Chineesch-Japansche conflict vrij uitvoerig
behandeld en daarbij o.m. gewezen op de
rol, die Engeland speelt in deze affaire.
De houding van Engeland en die der Ver
een igde Staten vertoont veel overeenkomst.
Ook Amerika wil geen oorlog en het is
zelfs bereid, om groote (financiëele) offers
te brengen, teneinde maar buiten den oor
log te blijven. Zelfs zijn er in Amerika al
stemmen opgegaan, om zich geheel uit het
Aziatisch gebied terug te trekken, maar dat
zullen we natuurlijk niet au sérieux nemen
We zullen rekening met Amerika moeten
houden en mocht het conflict grootere vor
men aannemen, dan zal Amerika hier nog
een belangrijke rol te spelen krijgen.
Wat nu de oorlog zelf betreft, de succes
sen van Japan zijn over 't algemeen minder
groot dan verwacht werd. Komt dat, door
dat het Chineesche leger een grootere ge-
vechtswaarde gekregen heeft? We meenen
dit te moeten betwijfelen; althans, we kun
nen dit niet als den hoofdfactor beschouwen.
Veel eer schuilt de oorzaak bij Japan zelf.
Wanneer Japan werkelijk al zijn beschik
bare strijdkrachten naar China zou zenden,
was de strijd spoedig beslist. Maar Japan
houdt het grootste deel van zijn leger in
eigen land, houdt ook de beste vliegtuigen
in zijn directe nabijheid en stuurt een stel
letje oudere oorlogsschepen naar de Chi
neesche wateren. En het moderne materiaal
blijft werkeloos in eigen land.
Waarom?
Omdat Japan rekening moet houden met
de mogelijkheid van een aanval van den
kant van Rusland. Zooals de lezer weet,
heeft Rusland in het Verre Oosten een af
zonderlijk leger georganiseerd, dat zijn
eigen middelen bezit en eigen fabrieken tot
zijn beschikking heeft. Dat leger ligt op de
loer en kan Japan elk oogenblik besprin
gen. In hoeverre een aanval van Rusland op
Japan te vreezen valt, is een andere vraag,
doch Tokio moet met die mogelijkheid reke
ning houden, en* naarmate Japan verder
wegzinkt in het Chineesche moeras wordt
de verleiding voor Rusland, om door een
snellen aanval zijn gevaarlijken tegenstan
der buiten gevecht te stellen, grooter. Het is
algemeen bekend, dat een dergelijke aanval
met een luchtaanval op de Japansche ste
den zal beginnen, waarbij de Russische
bommenwerpers zullen trachten de van
licht materiaal opgetrokken Japansche
steden in brand te steken en het verkeer te
desorganiseeren. Japan moet dus een aan
zienlijk gedeelte van zijn luchtvloot thuis
houden om aan een der gelijken aanval het
hoofd te kunnen bieden. Indirect steunt het
Russische leger in het Verre Oosten China
dus wel. Dit geldt niet alleen voor de lucht
macht, doch ook voor het leger te velde.
Japan moet rekening houden met het Rus
sische leger in het Verre Oosten, dat elk
oogenblik de grens kan overschrijden en de
Japanners in den rug aanvallen. Japan
moet dus tegenover het Russische leger een
legermacht in gereedheid houden, die sterk
genoeg is om den eersten aanval op te van
gen. En dat niet alleen in Mandsjoekwo,
doch ook in Mongolië. De kans, dat Rusland
ingrijpt, is niet groot, doch zij bestaat en
dit enerveert de Japanners.
Behalve door een rechtstreekschen aanval
op de Japanners kan Rusland de Chineezen
steunen door hun oorlogstuig en vlieg
machines te leveren. In hoeverre dit nu
reeds gebeurt, valt niet met zekerheid te
zeggen. De Japansche bladen hebben reeds
herhaaldelijk medegedeeld, dat Sovjet-
vüeguigen aan het front te Sjanghai en in
Noord-China waargenomen zijn, maar de
Japansche overheid heeft op desbetreffende
vragen van Amerikaansche en Engelsche
journalisten ontwijkende antwoorden gege
ven, een teeken, dat zij geen overtuigende
bewijzen heeft. Zonder Russische hulp zal
de Chineesche luchtvloot echter al spoedig
Uitgeroeid zijn: de verliezen aan vlieg
machines bedragen 2540 per maand. Ja-
Pan met zijn groote vliegtuigindustrie is
in staat zijn verliezen aan te vullen. China
kan dat met eigen krachten niet doen, het
is dus op de hulp van het buitenland,
hoofdzakelijk van Rusland, aangewezen.
En het leveren van vliegmachines aan
China, een herhaling in China van den toe
stand, dien wij in Spanje kunnen waarne
men, waar buitenlandsche vliegeniers el
kaar bekampen, zou het gevaar van een
wereldoorlog nog grooter maken. De toe
stand is in hoogste mate precair.
Uit de talrijke hoogst verwarrende
berichten over het aan land zetten van
Japansche troepen tusschen Woesoeng
en Sjanghai, valt wel af te leiden, dat
deze manoeuvres minder goed zijn afge-
loopen dan de Japanners bedoeld had
den. De Japanners hebben blijkbaar van
een massale landing moeten afzien en
zij hebben vermoedelijk met hun troe
penschepen wat vreemd heen en weer
moeten manoeuvreeren, bij het zoeken
naar geschikte landingsplaatsen, die
niet al te zeer door het Chineesche ge
schut bedreigd werden. Dat de verlie
zen, die bij deze landingsmanoeuvres
zijn geleden aanzienlijk zijn, is zeker.
Met dit al valt niet te zeggen hoeveel man
Japan nu geland heeft; dat het in den loop
van een vier dagen meer dan 10.000 zijn, is
echter wel waarschijnlijk. Het schijnt dat
maarschalk Tsjang Kai-sjek gebruik wil
maken van het moreel voordeel, dat de Chi
neezen uit het mislukken van een massale
landingsmanoeuvre kunnen putten. Voor het
eerst in dezen strijd om Sjanghai heeft hij
zijn tactiek van verdedigen opgegeven en
heeft hij twee divisies langs de spoorlijn van
Sjanghai naar Woesoeng gestuurd deze
spoorlijn vormt de grens van het front, dat
aan den anderen kant begrensd wordt door
de Wangpoo om aan te vallen en slag te
leveren met de aan land gezette Japansche
versterkingen. Het is niet gezegd, dat van
het resultaat van de gevechten, die zich hier
zullen ontwikkelen, het lot van Sjanghai
afhangt. Lijden de Chineesche troepen een
nederlaag, dan kunnen zij nog altijd in een
verdedigende positie gedrongen worden,
hoewel die positie dan toch wel uiterst ge
vaarlijk is, omdat de Japanners zeker in een
dergelijk geval deze Chineesche troepen in
den rug zullen aanvallen. De loop van de
daar te volgen gevechten is dus zeker met
belangstelling te wachten. Dat de Chineezen
in dezen strijd wel een kans hebben is zeker
het peil van de troepen moet aanzienlijk
gestegen zijn sedert 1932 en deze stijging
schijnt het Japansche opperbevel niet min
der aanzienlijk verrast te hebben.
In het Noorden gaat het de Japanners
oogenschijnlijk beter. De Nankau-pas is nu
eindelijk in Japansche handen, dank zij het
doeltreffend ingrijpen van het Kwantoeng
leger, dat in tusschen ook Valgan bezet
heeft. Doch het bergachtig gebied bij dezen
pas is nog allerminst van Chineesche troe
pen gezuiverd hun aantal schijnt op
50.000 geschat te mogen worden en aan
de zuiveringsactie van dit gebied zullen de
Japanners ongetwijfeld veel ten koste
moeten leggen. Het voorbeeld van het hoog
land van Tembien in Abessinië, dat ook of
ficieel „genomen" was, maar niet gezuiverd
kon worden en daardoor strategisch een
hoogst bedenkelijke factor bleef, die den
Italianen veel tijd heeft gekost zal de
Japanners zeker niet aanmoedigen over
haast verder te trekken naar Fsjahar en
Soeijoen.
Ten Zuiden van Peking zijn de Japanners
er volgens de berichten in geslaagd de op
rukkende Chineesche troepen, die vermoe
delijk de verdedigers van den Nankaupas
te hulp moesten komen, mogelijk ook de
losse afdeelingen, die tusschen Peking en
Tientsin met een zeker moreel effect operee-
ren aan te moedigen, tegen te houden.
Ook uit Tientsin zijn de Japanners de
oprukkende Chineesche troepen tegemoet
getrokken en ook hier hebben zij het succes
gehad de Chineezen te kunnen stoppen.
Twee sucessen die zonder twijfel van groote
beteekenis zijn.
Intusschen krijgen de Japanners in het
Noorden nog niet dien steun uit Tokio die
zij blijkens het incident te Tsingtau gaarne
aan den mond van de Gele rivier wenschten.
Het schijnt dat het front in Noord-China
reeds zoo veel troepen opeischt, dat Tokio
zich zeker nog op den grooten stap naar
Tsingtau zal beraden, temeer omdat hier
goed uitgeruste Chineesche troepen klaar
saan om de Japanners op te wachten. Zoo
lang dit wachten te vergeefs is, beteekent
dit voordeel voor Japan.
Kalgan in handen van de Japanners.
De generale staf van het Japansche leger te
Tientsin deelt mede, dat de troepen behoo-
rende tot het Japansche leger in Mantsjoe-
kwo, die uit Jehol zijn vertrokken en dwars
door Tsjahar oprukken, Kalgan gistermor
gen bezet hebben.
Een andere Japansche colonne achtervolgt
de Chineezen in de vlakte, na een omtrek
kende beweging door de bergen. Zij heeft
Hoailai bezet en is thans ook op weg naar
Kalgan. Op den linkervleugel hebben de
Japanners, na langs den Grooten Muur een
omtrekkende beweging te hebben uitge
voerd, Patalin bij den uitgang van den Nan
kau-pas bezet, waardoor de Chineesche ver
dedigers van den pas opgesloten zijn.
Een Chineesch rapport over de
Japansche landingsmanoeuvres.
De Chineesche pers geeft een terugblik
over de gevechten, die geleverd zijn in de
streek tusschen de monding van de Jangtse
en het kustgedeelte, dat ten Oosten van
Poetoeng is gelegen.
Geraamd wordt, dat de Japanners 5000
man hebben verloren, welke deel uitmaak
ten van drie divisies, die aan land trachtten
te gaan. In de streken van Setseling en
Lioehoe is een regiment Japanners in de
pan gehakt. In de streek van Wentsjau-
pang zijn 200 van de 500 ontscheepte Ja
panners gedood. De rest verschanst zich,
maar bevindt zich in een neteligen toestand.
Bij Tsjangwapang trachtten 2000 Japanners
aan land te gaan. 500 hunner gingen weer
terug naar de Japansche oorlogsschepen. Bij
Nanwei, ten oosten van Poetoeng, werden
1200 Japanners, die ontscheept werden, ge
decimeerd. Voorts wordt hier aan toege
voegd, dat zich 25 Japansche oorlogssche
pen, onder welke een vliegtuigmoederschip,
buiten Woesoeng bevinden. Veertien liggen
in de Wangpoe. Er zijn Chineesche verster
kingen op den oever van de Jangtse aange
komen om te verhinderen, dat nieuwe Ja
pansche ontschepingspogingen ondernomen
zullen worden.
Chineesche keurtroepen rukken op
naar Woesoeng,
Maarschalk Tsjang Kai-sjek heeft de
beide eerste divisies van het eerste Chinee-
(81
sche leger naar Woesoeng gezonden om de
Japansche troepen tegen te houden, bericht
de correspondent van de Jomioeri te Sjang
hai. Deze troepen zijn het best uitgerust van
het geheele Chineesche leger en staan on
der bevel van generaal Hoe Tsoengnan, die
eerst aan het hoofd van honderdduizend
man optrok langs de lijn Tienstsin-Poekau
Tsjang Kai-sjek heeft hem evenwel terug
geroepen om het commando bij Woesoeng
op zich te nemen. De correspondent ver
wacht derhalve dat binnenkort bij Sjanghai
slag zal worden geleverd. In de afgeloopen
tien jaar heeft generaal Hoe-Tsoeng-nan
tegen de communisten in China gestreden
en verleden jaar heeft hij vijftienduizend
communisten uit de provincie Kansoe ver
dreven.
Huiszoeking in het Russisch consu
laat te Sjanghai.
De Japansche autoriteiten te Sjanghai
hebben een huiszoeking verricht in het con
sulaat der Sovjet-Unie, daar volgens hen
verscheidene malen vas het consulaat licht
signalen zouden zijn gegeven ten behoeve
der Chineesche troepen. De Japansche auto
riteiten hadden de politie van de concessie
ontboden, doch voordat deze ter plaatse was,
was de huiszoeking reeds geschied. Op het
oogenblik worden nog besprekingen ge
voerd.
In het oostelijk stadsgedeelte van Sjang
hai zijn weer twaalf nieuwe branden uitge
broken.
Het tuighuis te Kiangwan en de belen
dende gebouwen zijn door de Japanners in
brand geschoten. Het vuur grijpt om zich
heen.
Chineesche troepen in Nankau-pas
ingesloten?
De Japanneezen beweren Kalgan en
Hwailai te hebben bezet na de dramatische
verschijning van het Kwantoeng-leger, dat
de Chineesche troepen bij den Nankau-pas
van achteren aanviel. De Chineezen zouden
thans volkomen zijn ingesloten. De Japan
neezen beweren ook de Chineesche strijd
krachten, die oprukten uit Liang Siang om
zich te voegen bij de verdedigers van Nan-
kau, te hebben uiteengedreven.
Het opperbevel der rechtsche troepen
voor Santander deelde gistermiddag
om half twee mede, dat de linksche
autoriteiten van Santander officieel
verklaard hebben, dat de stad zich aan
de troepen van Franco overgeeft. De
rechtsche colonnes kondigden aan hun
opmarsch om de stad binnen te rukken
te verhaasten.
Een correspondent van Havas had
even eerder gemeld, dat een opstand
was uitgebroken onder de bevolking
van Santander, die eischte dat de stad
werd overgegeven. In de straten van
de stad werd op dat oogenblik gevoch
ten.
Om 2 uur des middags had de beweging
ten gunste der rechtschen te Santander
het pleit gewonnen. Men achtte het toen
mogelijk, dat de troepen van Franco nog in
den loop van den avond de stad binnen
zouden trekken. Alle linksche strijdkrach
ten, die nog te Santander waren gebleven
en waarvan de sterkte op 15.000 man wordt
geschat, hebben hun onderwerping aange
boden.
De zender van de rechtschen aan het
front te Madrid heeft gisteren medegedeeld
dat om zes uur in den middag eenige
rechtsche afdeelingen Santander binnen
zijn getrokken.
Per radio is bekend gemaakt, dat de
rechtsche troepen vandaag hun triomfante
lijken intocht in Santander zullen houden.
Een ander telegram uit het rechtsche
hoofdkwartier voor Santander meldt, dat
reeds Dinsdagavond een opstandige bewe
ging tegen de Baskische regeering te San
tander was uitgebroken, die Woensdag zoo
snel om zich heen heeft gegrepen, dat
aanhangers van de regeering-Franco het
bestuur in de stad hebben overgenomen,
die zich gereed maakt voor de ontvangst
van Franco's troepen. De laatste regee-
ringstroepen z«n langs de kust in de rich
ting van Asturië afgetrokken, maar in de
bergen in de omgeving houden nog eenige
afdeelingen stand.
De uittocht der bevolking van het gebied
van Santander ging gisteren in steeds
sneller tempo voort. Te Bayonne kwamen
uit Santander wederom vijf schepen aan,
die honderden vluchtelingen brachten.
Groote wanorde te Santander.
Een correspondent van Reuter heeft te
St. Jean de Luz gesproken met Britsche
vluchtelingen uit Santander. Dinsdagavond
was de stad zonder water, de geheele orga
nisatie van het bestur was in de war ge
raakt, van politiediensten was geen sprake
en overal vielen rooverijen waar te nemen.
In de straten werd zonder ophouden ge
schoten, zonder dat daar tegen werd opge
treden door de politie of door eenjg ander
bewaker van de openbare veiligheid. De
tooneelen die zich in de stad afspeelden
waren verschrikkelijk. Honderden kleine
schepen van allerlei soort, ook visschers-
schepen namen deel aan het werk om
vrouwen en kinderen te evacueeren. Er
werd vreeselijk gevochten om een plaats
aan boord te krijgen en de paniekstemming
werd nog heviger toen politieagenten en
leden van het niet-officieele veiligheids
corps op de vluchtelingen begonnen te
schieten. Andere getuigen vertelden den
journalist over de snelle ineenstorting van
de linies der verdedigers en over het vol
komen gebrek aan discipline onder de
verdedigers van Santander en Asturië en
ieder gemis aan organisatie.
Aguirre te Bayonne aangekomen.
De president der Baskische regeering,
Aguirre, is, komende van Santander, te
Bayonne aangekomen.
Vreugde te Rome.
De gistermiddag laat te Rome bekend
geworden val van Santander is daar met
levendige vreugde vernomen. De bladen
spreken het vermoeden uit, dat met deze
succesrijke actie de „nationaal-Spaansche
oplossing" een grooten stap vooruit heeft
gedaan en dat dit te Londen en Parijs op
de houding der regeeringen invloed kan
uitoefenen.
Hulde aan de Italianen.
Omtrent de vreugde, die te Rome gewekt
is door den val van Santander meldt Ste-
fani, dat deze te grooter is, daar de Italiaan-
sche legionaires zich als helden gedragen
hebben aan het front van Santander en op
beslissende wijze hebben bijgedragen tot
het schitterende succes van het offensief.
Te Rome zijn betoogingen geïmproviseerd
bij de lokalen der fascistische groepen, in
de voornaamste straten en openbare in»
stellingen, waar luide gejuicht werd voor
Mussolini, de legionaires en het rechtsche
Spanje.
Uitgeweken uit Santander in Bayonne.
Gistermiddag zijn vijf schepen uit San
tander te Bayonne aangekomen met 400
militiemanschappen, Guardia civil, vrou
wen en kinderen. De autoriteiten hebben
beslag gelegd op een bedrag van 200.000
pesetas, dat een passagier bij zich had.
Volgens de vluchtelingen is Santander
stikvol menschen en wordt de haven bele
gerd door de brigades militiemanschappen,
die naar Frankrijk scheep willen gaan.
Bayonne, het centrum voor Spaansche
uitgewekenen, is vol vluchtelingen. Door
dat gisteren bevel gegeven is te verhinde
ren, dat de mijitie-manschappen contact
onderhielden met de bevolking, hebben
zich gisteren protestbewegingen en tuchte
loosheden voorgedaan in het centrum der
uitgewekenen, dat bewaakt wordt door de
politie.
Het jongste
Madrid.
bombardement van
Het bombardement van Madrid, dat in
den nacht van Dinsdag op Woensdag is
uitgevoerd, heeft ongeveer 10 dooden en 25
gewonden gemaakt. Ongeveer 500 granaten
zijn op de stad neergekomen. Vooral het
centrum van de stad heeft te lijden gehad.
Generaal Yaque in ongenade?
Naar te St. Jean de Luz vernomen wordt,
is generaal Juan Yaque, die het bevel
voerde over de troepen voor Madrid, van
zijn commando ontheven en met een missie
naar de Kanarische eilanden gezonden. De
generaal zou in ongenade gevallen zijn om
dat hij in nauwe relatie stond met de oude
Spaansche phalanx, die onlangs is opgegaan
in de door Franco gevormde eenheidspartij.
Het Turksche ministerie van buiten
landsche zaken heeft op 24 Augustus
den diplomatieken missies twee nota's
laten overhandigen: een ten aanzien
van de in den grondboring van Spaan
sche schepen in de zeeengte, de andere
ten aanzien van verdenkingen, welke
gerezen zijn over de mogelijke aanwe
zigheid van 'n buitenlandsche duikboot
in de zee van Marmara.
De eerste nota kondigt de opening
aan van een officieel onderzoek welks
resultaat later aan de diplomatieke
missies zal worden medegedeeld. Het
betreft de torpedeering van het Spaan
sche schip Armuro op 18 Juli in de
Turksche wateren.
Een buitenlandsche duikboot in de
Zee van Marmara?
De tweede nota rapporteert, dat een een
heid der Turksche vloot op 19 Augustus bij
het eiland Marmara in de zee van dien
naam aanwijzingen heeft gekregen, welke
reden geven tot de onderstelling, dat zich
in die buurt een buitenlandsche duikboot
ophoudt. De Turksche regeering heeft door
watervliegtuigen twee verkenningsvluch
ten, welke zonder resultaat bleven, laten
uitvoeren.
Het ministerie van buitenlandsche zaken
meent te weten, dat indien de aanwezigheid
van een duikboot zal worden waargeno
men, Turksche militaire strijdkrachten van
dezen oorlogsbodems, welke de zee-engten-
conventie en de regelen van het interna
tionale recht heeft geschonden, zouden
eischen zich over te geven. Ingeval de be
velhebber zou weigeren hieraan gevolg te
geven, zou zijn schip worden aangehouden
of eventueel worden vernietigd.
I