DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Uit den Alkmaarschen Raad. Japansche successen. Ho. 214 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Zaterdag II September 1937 139e Jaargang De algemeene toestand. Nieuws in 't kort. Omdat de middenstanders in Winkel warme huizen willen hebben, doen zij verstandiger dan de winkeliers in Warmenhuizen. Een gemeente waarvoor Alkmaarders door het vuur willen gaan. Nieuw offensief verwacht. KMAARSCHE Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS DER GEWONE AD VER TENTTEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330. Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. Alkmaar, 11 September. Niet alleen, dat de conferentie van Nyon gistermiddag met eenige plechtigheid ge opend is, maar de gedelegeerden hebben met een zeer te waardeeren spoed reeds denzelfden middag eenige belangrijke be sluiten genomen. We zullen ze hier nog even laten volgen: 1. de organisatie der veiligheid in de Mid- dellandsche Zee zal geschieden door pa trouilles binnen bepaalde zones; 2. aan Italië zal een zone worden aange boden; 3. Engeland en Frankrijk zullen zich belas ten met de controle in het westelijk deel der Middellandsche Zee; 4. de overige mogendheden zullen zich be lasten met de controle in het oostelijk ge deelte der zee. Hieruit blijkt dus ten eerste, dat men heeft afgezien van een convooi-stelsel en ten tweede dat o.a. Russische oorlogsschepen deel zullen nemen aan de controle in het oostelijke gedeelte der Middellandsche Zee Dat laatste is wel een merkwaardig feit, dat nog even apart genoemd moet worden. Immers, toen de ''mogendheden besloten, om gezamenlijk controle uit te oefenen op de Spaansche kusten, bedankte Rusland voor de eer, waarschijnlijk, omdat het al te groote belangen had bij het Spaansche con flict. Thans echter mag verwacht worden, dat Rusland zich niet zal terugtrekken en dat het zelfs een zeer actieve rol zal spelen in de controle-actie. Een rol, die bovendien wel eens aanleiding zou kunnen geven tot nieuwe conflicten, als men bedenkt, hoe scherp Italië en Rusland tegenover elkaar staan. De naaste toekomst zal echter leeren, hoe deze controle zal verloopen, hoe ze zal wer ken en bovenal: hoe ze zal worden opgevat door de andere mogendheden, door Italië en Duitschland! Tenslotte mag men benieuwd zijn naar de houding van Italië, dat niet ter conferentie verscheen, maar dat en terecht toch een zone kreeg toegewezen. Waarmee de vergaderde mogendheden hebben gedemon streerd, dat zij de hulp van Italië verwach ten en wenschen. Zooals men uit de berichten over de con ferentie zal kunnen lezen, heeft vooral Lit- winof, de Russische vertegenwoordiger, zeer scherpe woorden gericht aan het adres van Italië, weliswaar zonder dit land bij name te noemen, maar dan toch zoo, dat niemand zich vergissen kon. Dat blijkt wel uit de volgende passage van Litwinof's rede: „al leen die staten, die hetzij zelf tot daden van zeerooverij overgaan hetzij in intieme be trekking met de zeeroovers staan, weten hun eigen schepen in veiligheid te stellen tegen het geweld van de zeerooverij en een conferentie als deze te saboteeren. Al wordt menige daad van zeerooverij klaarblijkelijk door vermomde zeeroovers begaan, de naam van een staat die den zeeroof tot een regee- ringshandeling weet te maken, is op ieders lippen al mag die naam niet worden uitge sproken". Deze passage heeft vanzelfsprekend groote verontwaardiging verwekt. Vooral de Duit- sche pers is boos en haast zich, Italië in be scherming te nemen. Zoo schrijft de Völki- scher Beobachter. „De volkomen ongerijmdheid dezer Mid- landsche Zee-conferentie kan niet beter worden gekarakteriseerd dan door dit groteske feit: de vertegenwoordiger van het bolsjewisme kon in bijzijn van Eden en De.- bos op de meest ongehoorde wijze een groote Europeesche mogendheid als ItaLë aanvallen. Men zal ten slotte toch wel moe ten erkennen, dat dergelijke manoeuvres zonder mankeeren zullen leiden tot een definitieve verdeeling van Europa". Litwinof heeft er wel voor gezorgd, dat het idee van Europeesche samenwerking voorloopig nog tot een onmogelijkheid be hoort. Verkeersvliegtuig verongelukt. - Een vliegtuig van de lijn Bern Bazel is nabij Waldenburg in de Jura tengevolge van den mist tegen een berg gevlogen. De bestuurder en twee passagiers werden ge dood. De marconist werd gewond. Britsch zaakgelastigde bij auto ongeluk gedood.. - De Britsche zaakgelas tigde te Athene, Roberts, is gistermiddag bij een ongeluk met een door hemzelf be stuurde auto, in de omgeving van Athene om het leven gekomen. Ook de Britsche vice-consul te Gabdad, Trapman, die zien in hetzelfde voertuig bevond, werd ge dood. Diens vrouw werd licht gewond. Mijnramp op Kioesjoe. - Tengevolge van een mijngasontploffing in een mu op het Japansche eiland Kioesjoe zijn a rijke mijnwerkers om het leven geomen. Reeds zijn meer dan tien dooden geborge Sir Rabindranath Tagore ernstig ziek. - Uit Calcutta wordt gemeld, dat Rabindra nath Tagore, de bekende Indische dichter, ernstig ziek is. De raadsleden waren nog wat onwennig als schooljongens, die na eenige weken van ontspanning weer voor de eerste maal in de klas verschijnen, er waren heel wat absen ten en de gedachten waren blijkbaar nog meer bij de zoo juist genoten vacantie dan bij de stedelijke vraagstukken waarover het bezonken oordeel en de wijze beslissing van deze Edelachtbaren gevraagd werd. Sommige hadden door de zon van de Cóte d'Azur een koffiekleurig tintje gekre gen, anderen hadden dagen lang in een autobus door Europa gezworven, er waren er die van den Tour d'Eiffel in romantische stemming op de lichtstad hadden gestaard en er waren er misschien ook, die in deze dure tijden maar niet op reis gegaan waren, maar op een bankje in Den Hout naar het voeren van de hertjes hadden gekeken. De rechte stemming was er nog niet en de agenda was allesbehalve in staat om die stemming er in te brengen. Er moesten al lerlei soorten van onderwijzers en leeraren benoemd worden, er moest een commissie van toezicht op het onderwijs zóó worden samengesteld, dat ook de Kamer van Koophandel zich daarmee zou kunnen ver eenigen en er werd weer een verandering in diverse schoolgeldregelingen gebracht, waarvan gewoonlijk het resultaat is, dat men meer moet betalen dan vroeger. Geluk kig beperkte de wijziging zich ditmaal tot een hoogeren aanslag van het vijfde kind uit hetzelfde gezin, dat een middelbare school bezoekt en waar zelfs een zoo groote steunpilaar van den Bond van groote ge zinnen als de heer Venneker geen bezwaar bleek te hebben, behoeft men niet te ver wachten, dat de nieuwe schoolgeldregeling zooveel meer zal opbrengen, dat het tekort van onze begrooting er een volgend jaar door gedekt zal kunnen worden. Het allervoornaamste waarvoor de Raad ditmaal bijeen was geroepen, was het slui ten van een overeenkomst met de gemeen ten Winkel en Nieuwe Niedorp, waarbij Alkmaar voortaan als leverancier van het gas zou mogen optreden. Ook de gemeente Oude Niedorp zou in de levering betrokken worden en de wethouder van het gaswezen was over deze nieuwe afnemers bijzonder te spreken, omdat zij niet minder dan ruim 300.000 kubieke meter per jaar zouden gebruiken. Dat waren nou nog eens goede klanten, die men in deze tijden van nuttelooze over productie best zou kunnen gebruiken. Mer. was in de dorpen met min of meer succes aan het gasproduceeren geweest, maar het lijkt wel of dat tegenwoordig in allerlei kleinere gemeenten geen voordeel meer opbrengt. Vooral in de verarmde kool streek is de petroleum een machtige con current van het gas geworden en een klein fabriekje heeft nu eenmaal niet veel reser ves en niet veel uithoudingsvermogen, met het gevolg, dat een gasbedrijf de gemeente geen baten meer brengt, maar een bedenke- lijken strop dreigt te worden. Dan komt de gedachte aan concentratie naar voren en inderdaad is dit voor tal van kleinere gemeenten de weg om de inge zetenen voor betrekkelijk lagen prijs van gas te blijven voorzien. Ook Alkmaar heeft de concurrentie van de petroleumvergassers ondervonden al schijnen den laatsten tijd weer berouwvolle zondaars in de gelederen der gasverbruikers terug te treden Alkmaars fabriek kan met geringe kosten meer produceeren dan er wordt afgenomen en als het tekort thans door aansluiting van diverse buitengemeen ten wordt opgeheven, zal een rendeerend bedrijf niet alleen de stad maar ook de om geving van goed en goedkoop gas kunnen voorzien. In Warmenhuizen heeft men dat destijds niet goed begrepen. Men heeft er zich blind gestaard op de belangen van den midden stand, die enkele ambtenaarsgezinnen niet wilde laten verdwijnen, maar men heeft de belangen van de verbruikers en ook van de belastingbetalers zoo volkomen over het hoofd gezien, dat Ged. Staten altijd nog bezig zijn naar de roede te zoeken waarmee het kortzichtig gemeentebestuur binnen af- zienbaren tijd nog eens een ambtelijke af straffing zal krijgen. In Winkel en Nieuwe Niedorp heeft men verder gekeken. Daar heeft men den direc teur van de Alkmaarsche gasfabriek en den wethouder der bedrijven laten overkomen en hun een fabriekje met een stuk of wat woonhuizen gepresenteerd met de vraag, wat zij daarvoor als opruimingsprijs zouden willen betalen. Het was allés voor een prikje te koop, maar de gemeente Alkmaar is geen schar relaar in tweedehandsch goed, die van de misère van de een of andere buurtgemeente te eigen bate misbruik zal maken en dus heeft de wethouder den Raad voorgesteld alle gebouwen het onbruikbare fabriekje incluis tegen boekwaarde aan te koopen en er de som van 85.000 voor te betalen. Daar kwam dan nog 80.000 bij voor bui zen en voor een persleiding enz. en het is te begrijpen, dat er heel wat gas door die bui zen zal moeten stroomen eer dat bedrag er weer uit is. Maar de koolstreekbewoners krijgen dan ook eerste kwaliteit, even duur of even goedkoop als het in Alkmaar geleverd wordt, terwijl zij voortaan geen meterhuur moeten betalen. Zoowel Alkmaar als de buitengemeenten komt deze concen tratie ten goede en de diverse gemeente raden hadden tegen de overeenkomst dan ook geen enkel bezw ar. Er werd zelfs be sloten Heerhugowaawl, dat toch in de buurt lag, er nog maar bij te nemen en als er mis schien nog andere gemeenten in de om geving zijn, die gas van goede kwaliteit en lagen prijs verlangen, gelieven zij zich zoo spoedig mogelijk tot den Alkmaarschen wethouder van de bedrijven te wenden. Al had de overeenkomst zelf de instem' ming van onze vroede moeder bij een zoo jeugdige verschijning mag eigenlijk alleen maar van een vroede dochter worden ge sproken en van al onze vroede vaderen, voor zoover ze dan in onze raadszaal bijeen waren, toch waren er natuurlijk nog enkele onvoldanen, die eenige nuttige wenken en practische raadgevingen voor de toekomst wilden geven. Zoo was er de heer De Groot, of liever Mr. de Groot, die zich als raadslid min of meer gepasseerd voelde, omdat hij van een zoo belangrijk plan als de overname van de Nieuwe Niedorpsche gasfabriek eerst uit de couranten had kennis genomen. Hij had ge lezen, dat de betrokken gemeenteraden er mee accoord waren gegaan en het kwam natuurlijk niet te pas, dat een raadslid van Winkel of van Nieuwe Niedorp van een zoo belangrijke aangelegenheid nog eerder iets zou weten dan een raadslid van Alkmaar. Evenwel, wethouder Bonsema heeft leer geld betaald. Toen Warmenhuizen gas van Alkmaar zou krijgen, wist de kleinste dorpeling dat op school te vertellen. Iedereen wist het en iedereen bemoeide zich er mee. De plaatse lijke middenstandsvereeniging hield een groote openbare protestvergadering, de Warmenhuizersche kiezers lieten diverse Edelachtbaren hun tanden zien en het ge volg was, dat, vrijwel met uitzondering van den burgemeester, de geheele Raad een zoo- genaamden reuzenzwaai maakte en op het laatste oogenblik door alle reeds overeen gekomen verplichtingen een dikke streep haalde. Dat risico wilde de wethouder niet nog een keer loopen en daarom waren de onderhandelingen ditmaal min of meer in het duister gevoerd, wat bij een gasbedrijf eigenlijk niet te pas komt, maar wat nu eenmaal onvermijdelijk was gebleken. De heer Stoutjesdijk, de mannelijke Kenau Simons Hasselaar, die op de bres springt als de Alkmaarsche middenstand in het gedrang komt, schetste de duistere practijken van een of ander concern, dat door diverse gas-kopstukken in het leven is geroepen en dat het aangewezen lichaam voor groote bestellingen is geworden. Zeer kostbare orders worden dan in het buiten land geplaatst en men moet daar kwam het betoog van den heer Stoutjesdijk op neer niet vragen wat er dan hier en daar aan den strijkstok of, beter gezegd, aan de straatlantarens zal blijven hangen. Blijkt ergens onverwachts een boutje of een moertje tekort, dan is de Alkmaarsche mid denstand goed genoeg om het te mogen leveren, maar de groote bestellingen komen van buiten de gemeente en hij wilde daar aan definitief paal en perk stellen door voor deze belangrijke werken een openbare aan besteding uit te schrijven. Wethouder Bonsema betoogde, dat er geen enkele Alkmaarsche winkelier is, die een lantaarnpaal kan leveren en hoewel ook wij gelooven, dat men dergelijke artikelen in den regel niet in voorraad heeft, zouden wij het betoog van den heer Stoutjesdijk toch in zooverre willen ondersteunen, dat men in Alkmaar en omgeving koopt wat daar maar eenigszins verkregen of besteld zal kunnen worden. De Alkmaarsche mid denstand maakt een moeilijken tijd door en wanneer de gemeente voor meer dan hon derdduizend gulden aan materialen noodig heeft, is het zeker gewenscht daarvan een zoo groot mogelijk deel aan onzen eigen middenstand en daardoor indirect weer aan onze gemeente ten goede te laten komen. Dan was er ten slotte nog de vraag van den heer Grondsma, die weten wilde of het gas het op den duur wel tegen de electrici- teit zou kunnen bolwerken. Het P.E.N. maakt groote propaganda voor meer stroomgebruik, het levert zelfs electri- sche fornuizen op afbetaling en de heer Grondsma was nu maar bang, dat wij ons in schulden zouden steken voor een on derneming, die binnen weinige jaren wel licht niet meer rendabel zou kunnen blij ken. Helaas zijn de waarzegsters zoo juist met onze kermis verdwenen en wethouder Bon sema is geen specialiteit in het werken met koffiedik of andere onmisbare ingrediën ten. Hij is maar een doodgewoon mensch en kan maar een klein eindje in de toekomst kijken. Maar wat hij zag was nogal geruststel lend. De menschen zouden voortaan altijd gas noodig hebben en het gas zou ook in de toekomst altijd goedkooper dan de electri- sche stroom blijven. Met die verzekering heeft ten slotte ook de heer Grondsma maar genoegen genomen De geheele Raad ging met de desbetreffen de voorstellen acoord en als alles meeloopt zullen de koolstreekbewoners al in Januari bij hun gaskacheltjes zitten en hun thee water op echt en onvervalscht Alkmaars gas kunnen koken. Bij den aanvang der vergadering heeft de burgemeester een door alle raadsleden staande aangehoorde rede gehouden, waar in hij den grooten Alkmaarder herdacht, die zoo juist van ons is heengegaan. Hij wees op diens betrekking tot de ge meente, maar ook op het groote aandeel dat Dr. van Dam in de tot stand koming der nieuwe ziekenhuizen gehad heeft. En natuurlijk vestigde hij daarbij ook de aandacht op de bijzondere eigenschappen van hoofd en hart, die het verscheiden van dezen bekwamen, plichtsgetrouwen en be- minnelijken mensch tot een zoo groot ver lies voor onze gemeente gemaakt hebben. Van de agenda zelf is niet veel meer te vertellen. Er werd, voor de zooveelste maal, weer eens een ambtenaar van den Burgerlijken Stand benoemd en een regeling getroffen met Broek op Langendijk waardoor de Alkmaarsche brandweer met haar uitste kend en kostbaar materiaal op maximum snelheid naar die gemeente zal rijden wan neer daar onverhoopt een brand van be- teekenis zal uitbreken. Ook hier weer een voorbeeld van gezonde concentratie waarbij zoowel Alkmaar als de buitengemeenten gebaat zijn. Er werd een gemeenschappelijke rege ling met verschillende gemeenten gemaakt voor het gebruik van den destructor en, omdat het er toch niet naar uitziet, dat de botorfabrikanten aan het begin van de vette jaren staan, werd besloten de verla ging van het marktgeld niet ieder jaar weer opnieuw vast te stellen, maar een defi nitieve regeling te treffen om het voor on- afzienbaren tijd op het lage niveau te laten. Het Westerlaantje werd voor de somma van 1.50 van de eigenaren overgenomen er zijn in New York straten die nog meer kosten de gemeenterekening over 1936 werd met het gebruikelijke tekort den Raad aangeboden en ook de begrooting voor 1938 werd gepresenteerd met de mededee- ling, dat men reeds op 4 October een aanvang met de behandeling zal maken. Waar deze begrooting vrijwel niets an ders dan de onvermijdelijke inkomsten en uitgaven aanwijst, valt er over den finan- cieelen kant heel weinig meer te zeggen. Maar er moet eens in het jaar voor verte genwoordigers van allerlei politieke orga nisaties gelegenheid zijn een veiligheids klep open te zetten, er zijn altijd nog verdwaalde en verblinde kiezers, die een wegwijzer noodig hebben en het zal bin nen weinige weken uit de algemeene be schouwingen wel bljjken, dat er nog heel veel in onze gemeente is, dat beter zou worden geregeld als de wethouders eens met vacantie gingen en hun zetels, aan de leiders van diverse raadsfracties wilden af staan. Uit twee omstandigheden kan men aflei den, dat de Japanners met hun offensief bij Sjanghai wel eenig succes hebben. Ten eerste ontbreken van Chineesche zijde de mededeelingen dat zjj zich in hun posities gehandhaafd hebben en ten tweede zijn de Japansche berichten veel gedetailleerder dan de vage beweringen over successen van de vorige dagen. Daar staat echter een on gunstige omstandigheid tegenover die de Japanners zelf toegeven, namelijk een vrij ernstig optreden van de cholera onder de troepen bij Paosjan. De woordvoerder der Japansche marine heeft medegedeeld, dat onder de Japansche troepen te Paosan cholera in allerhevigsten vorm is uitgebroken. In drie dagen heeft men 80 gevallen geconstateerd, waarvan 20 met doodelijken afloop. De gezondheids dienst heeft alle vereischte maatregelen ge nomen. Wat de krijgsverrichtingen betreft, deelen de Japanners mee, dat zij gistermiddag in densector bij Paosajn successen geboekt heb ben. Voorts zouden zij tegelijkertijd bij Woesoeng 400 meter zijn opgerukt en de Chineesche stellingen bij Sjentsjatsjang heb ben aangevallen. Het bericht noemt namen van de detachementen die bij deze opera ties betrokken zijn geweest Ook in de eigen lijke stad is het gisteren allerminst rustig geweest. Een granaat, waarvan het niet bekend is, of zij door Japanners of door de Chineezen is afgeschoten, is ontploft op de binnen plaats van het huis van het gemeentebe stuur in de internationale nederzetting. Verscheidene scherven troffen den muur van het hotel Métropole onder de vensters van een zaal, waar de Japansche ambassade een pers-conferentie hield. Het groote offensief, dat de Japanners vanmorgen aan het front van Tientsin heb ben ingezet, heeft ondanks de terreinmoei lijkheden als gevolg van de overstroomin gen van het geheele gebied van Matsjang tot Tsinanfoe reeds tot successen geleid. Naar gemeld wordt, hebben de Japanners het plaatsje Ljoebotsjen bezet, dat nog slechts drie K.M. van Matsjang verwijderd is. Het offensief in deze streek is van veel belang, want Matsjang ligt op de plaats waar het Takoekanaal en het Keizerskanaal samenkomen en vormt de laatste natuur lijke hindernis ten Noorden van het Chinee sche hoofdkwartier. Het terrein in de omge ving der stad is zeer moerassig. Aan het Sjansi-front is Jangkau gevallen. Ook hier schijnt de opmarsch der Japanners gestadig te vorderen. In de boodschap van Konoje tot het Ja pansche volk werd gezegd, dat de krijgs verrichtingen een grooter omvang genomen hadden dan Japan aanvankelijk verwachtte. Deze mededeeling was kennelijk bedoeld om het Japansche volk te suggereeren dat de oorlog aan Japan opgedrongen was, want de bombardementen in Zuid-China en vooral de beztting der Pratas-eilanden kan men moeilijk als door de Chineezen uitgelokt beschouwen. De woorvoerder van het ministerie van buitenlandsche zaken heeft verklaard, dat de Japansche marine de Pratas-eilanden heeft bezet, omdat het radiostation aldaar door de Chineesche autoriteiten voor mili taire doeleinden werd gebruikt. Hij deelde voorst mede, dat de bezetting niet perma nent is. Dit alles waarschijnlijk ter gerust stelling van Engeland. Een geruststelling, die wel weinig effect zal hebben. Vandaag wordt een groote Japan sche actie verwacht. Volgens een exclusieve verklaring van den Australischen raadsman van Tsjang Kai Sjek, Donald, aan de Sydney Morning Herald, zal Japan vandaag het grootste of- fen sief sedert het begin van het conflict ontketenen, ten einde de Chineezen uit de loopgraven te verdrijven. Indien de Japan ners hierin slagen, zoo wordt eraan toege voegd, zullen de Chineezen van stelling tot stelling blijven strijden, tot aan de Westelijke grenzen van China toe. Een verklaring van Konoje. De Japansche ministerraad heeft uit naam van minister-president Konoje gisteren een aanmaning gericht aan de ambtenaren en beambten in regeeringsdienst, alsmede aan de geheele natie over de wijze, waarop de troonrede, door den Keizer uitgesproken, moest worden opgevat. De Japansche regeering aldus heet het in de aanmaning wenscht de aangelegen heden van Oost-Azië te stabiliseeren. Jaren lang heeft zijn gestreefd naar samenwerking met China, teneinde te komen tot gemeen schappelijke welvaart en zoodoende bij te dragen aan den wereldvrede. China heeft niet alleen al vele jaren een nationale politiek gevolgd van vijandigheid jegens Jpan, doch heeft zich bovendien vermeten uitdagend op te treden, door de

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1937 | | pagina 1