DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Gyon in handen der nationalisten.
No. 248 Dlt nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Vrijdag 22 October 1937
139e Jaargang
De algemeene toestand.
De strijd in het Noorden beslist.
Moeilijke tijd voor de regeerings-
troepen.
De gevechten bij Sjanghai.
Beide partijen melden
successen.
Duitschland wil zijn
koloniën terug.
De zuivering in Rusland.
Agenten van de Gestapo
gearresteerd.
Geweldige brand op Borneo
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voor dam C 9,
postgiro 37060. TeleL 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 22 October.
Na de sensationeele wending in de verga
dering der sub-commissie van de non-inter
ventie was het begrijpelijk, dat aller aan
dacht gevestigd zou zijn op de rede, die mi
nister Eden den daarop volgenden dag
dus Donderdag in het Lagerhuis zou af
leggen. Hij heeft dan ook voor een geheel
gevuld huis gesproken, weliswaar zuiver als
minister van buitenlandsche zaken en geheel
als inleider van de debatten over de buiten
landsche politiek, maar tenslotte is zijn rede
toch voornamelijk een beschouwing over den
huidigen algemeenen toestand geweest,
waarbij de Spaansche kwestie een zeer
groote rol speelde.
Eden dan verklaarde, dat de door de zee-
rooverij in het leven geroepen toestand in de
Middellandsche Zee niet kon voortduren. De
eenige beveiliging tegen dergelijke daden
bestond in het gebruik van een strijdkracht,
zóó groot, dat zij de zeeroovers zou afschrik
ken. Dat is gebeurd en na de conferentie van
Nyon werd de zeerooverij gestaakt.
Ten aanzien van den arbeid der non-in
terventiecommissie zeide Eden, dat de regee
ring het juist geacht had, te laten weten, dat
zij haar vrijheid van handelen zou herne
men, indien de commissie niet tot resultaten
zou kunnen komen. Wij leggen deze verkla
ring af aldus Eden niet omdat wij niet
langer geloofden, dat de niet-inmengings-
politiek de eenige veilige koers voor Europa
was, maar omdat geen enkele regeering zich
eindeloos kan blijven aansluiten bij een
overeenkomst, die voortdurend geschonden
wordt.
Na de zitting van Dinsdag scheen het, of
wij geen keus meer hadden: De vergadering
van den volgenden dag zou mislukken en wij
zouden dit moeten constateeren met al de
gevolgen daarvan.
Te elfder ure kwam er een nieuwe en zeer
welkome bijdrage van de Italiaansche re
geering.
Eden verklaarde vervolgens, dat er twee
moeilijkheden waren, n.1. het tijdsverloop
tusschen de terugtrekking der vrijwilligers
en de toekenning der belligerenten-rechten
en de kwestie van evenredige terugtrekking,
zonder dat men over vaststaande cijfers van
het aantal vrijwilligers beschikte. Het was
vrijwel onmogelijk over deze getallen over
eenstemming te bereiken en derhalve was
het Italiaansche voorstel aanvaardbaar, dat
men zich van tevoren verbond in te stem
men met de verhoudingsgetallen, gebaseerd
op de cijfers van de naar Spanje te zenden
commissie, hoe ook deze cijfers zouden uit
vallen.
De Britsche regeering is het daar volmaakt
mee eens en heeft oprechte waardeering
voor deze bijdrage tot een internationale
overeenstemming, en de aanvaarding van het
Britsche plan als geheel.
Minister Eden ging vervolgens over tot de
bespreking van den toestand in de Middel
landsche Zee en zeide, dat de regeering
steeds heeft vastgehouden aan het standpunt
dat de niet-inmenging de juiste politiek voor
Engeland is. Hij zeide er van overtuigd te
zijn, dat het volk eenstemmig wenscht, dat
de regeering geen partij kiest in een aange
legenheid, die het Spaansche volk betreft.
In het Spaansche conflict is de regeering
vastbesloten zooveel mogelijk te bereiken
door geduld en vasthoudendheid te comb.-
neeren, opdat de oorlog gelocaliseerd wordt
en de Britsche belangen beveiligd worden.
Wanneer groote Britsche belangen bedreigd
worden, zal er echter geen plaats zijn voor
pnverschilligheid.
Eden herhaalde, dat de Britsche herbewa
pening niet wordt geïnspireerd door gevoe
lens van wraak, daar dergelijke gevoelens
aan het Britsche karakter geheel vreemd
zijn. Engeland wenscht in de Middellandsche
Zee zijn recht van doorgang te handhaven,
maar heeft nooit gezegd, dat dat recht ex
clusief moest zijn.
Eden zeide verheugd te zyn door de ge
beurtenissen van Woensdag, die 'n stap voor
waarts zijn naar de oplossing van de Spaan
sche kwestie, die tot dusverre de aanleiding
is geweest van internationale conflicten.
De regeering is er zich van bewust, dat
buitenlandsche inmenging verantwoordelijk
is geweest voor de verhindering van het
streven naar den internationalen vrede.
Daardoor werd het vooruitzicht op verbete
ring der betrekkingen tusschen de Middel
landsche Zee-mogendheden twijfelachtig.
Wanneer de Spaansche kwestie met al haar
strategische en politieke problemen niet lan
ger het middelpunt der internationale poli
tiek zal vormen, zullen de staten der Middel
landsche Zee kunnen werken aan het herstel
der vriendschappelijke betrekkingen.
Overgaande tot wat hij noemde den tragi-
schen toestand in het Verre Oosten, zeide
Eden: „Wij betreuren de gebeurtenissen,
niet omdat wy in het Verre Oosten groote
handelsbelangen hebben, maar omdat wy
juist vóór het uitbreken der vijandelijkhe
den besprekingen met de Japansche regee
ring hadden aangeknoopt, die, omdat ook de
Chineesche regeering geraadpleegd zou wor-
Naar de speciale verslaggever van
Havas aan het front van Asturië meldt,
heeft de stad Gijon zich gisteren over
gegeven.
De voorhoede van de troepen van
Franco rukte om 3 uur Gijon binnen.
Te vijf uur defileerde de eerste co
lonne in de straten, door de bevolking
toegejuicht. De leiders zyn in den nacht
van Woensdag op Donderdag over zee
in de richting van Frankrijk gevlucht,
terwijl een aantal vooraanstaande aan
hangers van de regeering zou zijn ge
arresteerd.
De val van Gijon had invloed op het
geheele front voor Oviedo, waar ver
scheidene bataljons de wapens neer
legden.
Nu Gijon gevallen is, kan men den strijd
in het Noorden als beslist beschouwen. De
heele Noordkust is nu in handen van Fran
co, die daardoor niet alleen troepen vrij
krijgt er zal voorloopig wel een sterke
bezetting in Asturië achter moet blijven om
de nog rondzwalkende troepjes linksche
soldaten te ontwapenen en eventueele uitin
gen van ontevredenheid te onderdrukken,
wat volledige ontblooting van troepen on
mogelijk zal maken maar ook en vooral
oorlogsmateriaal en oorlogsschepen. Franco
kan nu zyn schepen in de Middellandsche
Zee concentreeren en daar den aanvoer van
goederen naar Valencia, Barcelona en an
dere havens nog meer belemmeren dan tot
dusver.
De mannen, die hij vrij kan maken, zul
len vooral de technici zyn, die met de hulp
middelen, waarover zy beschikken op het
centrale front van nut kunnen zyn. Dat zal
vooral gelden voor de luchtmacht, welke
den laatsten tijd in het Noorden zoo actief
is opgetreden, maar ook voor artillerie, ge
vechtswagens enz.
Men heeft al lang gesproken van de kans
op een grooten slag in Arragon. Misschien
komt deze nu los; misschien ook zal Franco
zyn grootere vrijheid van beweging alleen
gebruiken om zijn posities voor den winter
te beveiligen en een groot voorjaarsoffen
sief voor te bereiden, zoo althans de loop
van zaken in de non-interventiecommissie
hem daartoe den tijd gunt.
De linksche oorlogsberichten erkenden
gisteren reeds, dat de rechtschen in Asturië
vorderingen bleven maken. De ministerraad
te Valencia sprak over een versnelde eva
cuatie van Gijon. Dat scheen er al op te
wijzen, dat men daar inzag, dat de positie
in Asturië weldra onhoudbaar zou worden,
al was het motief, dat men aanvoerde, de
herhaalde luchtaanvallen op zichzelf, ook
zeker al voldoende om dezen maatregel te
rechtvaardigen. Men scheen toen echter niet
te beseffen, dat de val reeds zoo aanstaande
zou zijn.
Op het vliegveld Barme bij Biarritz zijn
gisteren, naar het Spaansche persagent
schap meldt, eenige Spaansche regeerings-
vliegtuigen geland. De vliegeniers verklaar
den opdracht te hebben gekregen het vlieg
veld van Gijon te verlaten, daar zij daar bij
de voortdurende bombardementen te groot
risico liepen.
den, zouden hebben kunnen leiden tot een
verbetering der internationale betrekkingen
in het Verre Oosten. Eden noemde het min
der verstandig tevoren te bespreken, wat op
de Brusselsche conferentie wel of niet be
handeld zal worden. Het moet ieders hoogste
verlangen zijn, dat er een eind komt aan het
lijden en de ellende in China. Wanneer de
negen-mogendhedenconferentie dit bereikt
en de kansen daarvoor zyn gunstig zal
zij gedaan hebben wat gedaan kon worden.
Ten aanzien van den algemeenen interna
tionalen toestand herinnerde de minister
aan de woorden, uitgesproken op het laatste
congres der arbeiderspartij, dat Europa meer
dan eens aan den rand van den afgrond
heeft gestaan. Wij mogen niets doen, aldus
Eden, dat ons over dien rand heen zou kun
nen brengen. Zooals Roosevelt geconstateerd
heeft, heeft het internationale recht zijn ge
zag verloren. De ervaring van de laatste ja
ren moet een ernstige waarschuwing voor
deze en toekomstige regeeringen zijn. Onze
groeiende kracht op het gebied der bewape
ning, aldus besloot de minister, wordt thans
duidelijk en haar beteekenis kan nauwelijks
overschat worden.
Toen Eden het spreekgestoelte verliet, werd
hy geestdriftig toegejuicht,
Overigens spraken zij formeel de Ioopende
geruchten tegen dat Gyon in vlammen zou
staan, gelijk ook berichten, dat er te Gijon
een opstand zou zijn uitgebroken, uit den
duim gezogen zijn. Het leven te Gyon ging
gisteren voor zoover de bombardementen
zulks gedoogden, nog gewoon zijn gang.
Ook de levensmiddelenvoorziening was er
bevredigend. Eergisteren waren nog een
Fransch en een Engelrch schip met levens
middelen de haven pinnengeloopen.
Van de andere fronten is er weinig
nieuws. De linkschen verzekeren, dat hun
tegenstanders in Aragon gisteren opnieuw
te vergeefs getracht hebben den Sillero te
heroveren, een punt, dat van groote strate
gische waarde is, omdat het een bedreiging
vormt van Saragossa.
De evacuatie van Asturië.
De ministerraad is gisteravond te Valencia
van zes tot elf uur bijeen geweest. Een
communiqué zegt, dat de raad den toestand
in het Noorden heeft bestudeerd en de mid
delen heeft nagegaan om de evacuatie der
burgerbevolking uit deze zóne, die zwaar
geteisterd wordt door de rechtsche lucht
strijdkrachten, te versnellen. De hoop wordt
uitgesproken, dat de groote democratische
landen aan deze taak zullen medewerken.
De ministerraad heeft ten slotte uitvoerig
den tekst bestudeerd van een decreet be
treffende de militaire hervorming.
Linksche hoofdofficieren gearresteerd.
Het ministerie vap verdediging te Valencia
deelt mede, dat op last van het Hoog Ge
rechtshof, dat een onderzoek heeft inge
steld naar de omstandigheden van den val
van Malaga, te Valencia zijn gearresteerd
de generaals Martinez Cabrera en José
Asensio en de overste der infanterie Don
Manuel Artiaga, die het bevel voerde over
het le regiment te Alicante. Generaal Don
Fernando Monge werd te Barcelona ge
vangen genomen. Allen zyn in de gevange
nis St. Miquel de los Reyes te Valencia in
preventieve hechtenis gesteld.
Onderscheiding van linksche vliegers.
De minister van oorlog te Valencia heeft
gisteren geschenken overhandigd aan drie
republikeinsche vliegers, die bij nachtelijke
vluchten drie Duitsche vliegtuigen hebben
neergeschoten. Ieder hunner ontving een
gouden horloge, een portefeuille met het
embleem der luchtmacht in goud en platina,
en een auto van het merk Chrysler.
Oorspronkelijk was voor ieder der be
loonde vliegers 25,000 peseta ter beschik
king gesteld. De betrokkenen hadden echter
aan een auto de voorkeur gegeven, wijl ze
deze in dienst kunnen gebruiken.
De strijd aan het front van Sjanghai
duurt voort met onverminderde hevig
heid. De mededeelingen omtrent het
verloop van den strijd spreken elkaar
aanhoudend tegen. Zoowel de Japan
ners als de Chineezen melden, dat zij
aan de winnende hand zyn.
De woordvoerder aan het Chineesche
hoofdkwartier te Sjanghai heeft medege
deeld, dat de aanval van de Japansche
troepen zich voornamelijk concentreert op
den sector Tatsang. De tegenstand van de
Chineezen is evenwel niet verzwakt en zij
hebben enkele kleine successen geboekt.
De Chineesche artillerie heeft een brand
veroorzaakt in de wijk Honkioe, terwijl ook
in Poetoeng in de electrische centrale brand
is uitgebroken.
Aan het front te Sjapei wordt door beide
partijen een hevig geschutvuur onderhou
den. Omtrent den strijd in het noorden
wordt gemeld, dat de Japansche troepen
langzaam oprukken naar Taijoean. Generaal
Tosjikolo Mioera heeft tijdens een gevecht
met Chineesche troepen ernstige verwon
dingen gekregen. Van Chineesche zijde
wordt vernomen, dat prins Teh Wang te
Soeyoean een conferentie van de Mongool-
sche vorsten heeft bijeengeroepen.
Onafhankelijk bestuur over
Noord-China?
Men acht de vorming van een onafhanke
lijk bestuur over Noord-China aanstaande.
Een aanwijzing hiervoor ziet men in de
aankomst te Peking van generaal-majoor
Kita, het hoofd der Japansche missie, die
kort geleden naar Tokio is gevlogen om
de zaak met de Japansche regeering te be
spreken. Men verwacht, dat Kita voor on-
bepaalden tyd te Peking zal blijven.
Sji Tsoeng-mo, die Jin Joe-keng als voor
zitter van het autonoom bestuur van Oost-
Hopei opvolgt, is eveneens te Peking aan
gekomen na een inspectiereis door het on
der zijn bewind komende gebied te hebben
gemaakt.
Teraoetsji, de commandant der Japan
sche strijdmacht in Noord-China,, is gister
naar Pautingfoe vertrokken.
Havas meldt nog, dat Jamamoto na zijn
bezoek aan het Vaticaan ook naar de andere
landen van Europa en naar Amerika zal
gaan.
In een verklaring aan de pers zeide hij,
dat hij het mogelijke zou doen om aan de
wereld uiteen te zetten welke zaak Japan
in werkelijkheid verdedigt. Hij voegde er
aan toe: „De katholieken van de geheele
wereld koesteren jegens ons gevoelens van
vriendschap en hebben niets gemeen met de
protestanten, van wie de aartsbisschop van
Canterbury de gevoelens van animositeit
jegens ons vertolkte, maar ik kan in Enge
land rekenen op vijf millioen Roomsch-
Katholieken".
Rede van von Epp te Stockholm.
De leider van het Koloniaal Politiek Bu
reau van de N.S.D.A.P., generaal ridder
von Epp, heeft gister in de Zweedsch
Duitsche vereeniging te Stockholm een
voordracht gehouden over het onderwerp
„De beteekenis van ruimte en grondstoffen
in de ontwikkeling der volken".
Hij zeide hierin o.a., dat indien het Duit
sche koloniale vraagstuk, dat een gevolg is
van de verstoring van het evenwicht door
het Verdrag van Versailles, niet wordt op
gelost, de rust in de wereld niet terug kan
keeren. Spr. verklaarde, dat de koloniale
politiek van Duitschland geen roofbouw is
geweest. Da Duitsche koloniën zijn door het
Verdrag van Versailles ten goede gekomen
aan Staten, die in het geheel geen vermeer
dering van koloniën noodig hadden.
Duitschland vordert op formeele juridische
gronden zijn koloniën terug, het wenscht
niemand zijn wettig bezit ontnemen en het
verlangt geen bijzondere voorrechten.
Het teruggeven van de koloniën is alleen
te bereiken door het herstellen van de
ernstige fout van Versailles, aan de gevol
gen waarvan Duitschland en de wereld lij
den.
Eind Juni 1937 zyn door de organen van
het Russische volkscommissariaat voor bin-
nenlandsche zaken de agenten der Gestapo
Paul Silberhorn en Erwin Klein gear
resteerd. Zij waren Rusland als buitenland
sche touristen binnengekomen met valsche
Zwitsersche passen op naam van Max Schild
en Joseph Lessu. Hun doel was spionnage en
800 woningen in de asch gelegd.
Schade twee millioen gnlden;
Chineesch kind vermist.
Aneta meldt d.d. 22 October uit Singka-
wang (wester-afdeeling van Borneo):
Gisteravond brak een hevige brand
uit, waarbij Pasar Baros, Pasar Tengah,
Pasar Pagi, Pasar Lama, voorts een ge
deelte van de Heerenstraat en Kam
pong Melajoe in de asch werden gelegd.
Ruim 800 winkeltjes en huizen, voorts
het kantoor van de Borneo Sumatra
Handel Mij., de pas-gebouwde Misigit
en ongeveer de geheele winkelbuurt zijn
afgebrand. De schade, welke twee mil
lioen gulden bedraagt, wordt gedeel
telijk door assurantie gedekt. Het
materiaal van de brandweer bleek on
voldoende te zijn en kon bijna niets
uitrichten tegen de geweldig oplaaiende
vuurzee, welke ontstond door het ver
branden van geheel van hout gebouwde
woningen.
De militairen, die bij de blussching
aanwezig waren, verrichtten uitstekend
werk. De vuurzee was eerst heden be
dwongen. De brand is vermoedelijk
veroorzaakt door het omvallen van een
olielamp tegen een klamboe.
Een Chineesch kind wordt vermist.
ondermijning. Het onderzoek heeft uitgewe
zen, dat Paul Silberhorn (Max Schild) agent
van den Duitschen spionnagedienst, voor de
eerste maal in 1930 onder het mom van bui-
tenlandsch specialist naar Rusland was ge
zonden om te spionneeren. In opdracht van
officieele medewerkers van een buiten-
landsch consulaat hield Silberhorn zich be
zig met zijn spionnagetaak en verzond hij
via deze medewerkers de door hem verza
melde geheime gegevens. Dientengevolge,,
werd hij in November 1936 uit de U.S.R. ge
wezen en werd hem terugkeer naar het land
verboden. Desondanks is hjj thans met een
valschen Zwitserschen pas op naam van
Max Schild in Juni, tezamen met een ande
ren agent, Erwin Klein genaamd, naar Rus
land gekomen. Zij hadden de opdracht om
in contact te treden met medewerkers van
de diplomatieke vertegenwoordiging van
een buitenlandschen staat en onder hun dek
king spionnage en ondermij ningswerk ten
uitvoer te leggen.
De instructie is thans gesloten en de zaak
is in handen gegeven van het militaire ge
rechtshof van het district Leningrad.
Het O.M. is in handen van den plaatsver-
vangenden hoogsten auditeur militair. Grod-
ko, de verdediging wordt gevoerd door het
lid van het verdedigingscollege Sominski.
Het front van de regeering heeft thans aanmerkelijke verandering ondergaan,
nu het Noord-Front, hetwelk gelegen was aan de golf van Biscaje, versmolten is.
Na ruim 1 jaar en 2 maanden is Franco er eindelijk in geslaagd dit front op te
ruimen; verbitterde gevechten hebben zich afgespeeld vooral bij Irun, San Sebastian,
Bilbao en Oviedo. De regeering heeft in deze steden lang met taai uithoudingsver
mogen stand gehouden en zich heftig te weer gesteld, maar zij was tegen den langen
duur en overmacht van wijlen generaal Mola's troepen en later die van de generaals
Franco en Davila niet bestand.
Thans strijdt Franco over één lang front; verscheidene offensieven hebben zich
hierlangs ontketend: bij Cordoba, Brunete, Saragossa en Teruel. Het Teruelfront der
nationalen (men ziet op de kaart deze vooruitstekende tong) blijkt voor de regeering
de meeste zorg te baren. Het gevaar is niet ondenkbaar, dat dit frontgedeelte eenmaal
de kust zal bereiken. Hierdoor zou Catalonië van Valancia gescheiden zijn en Franco
zou op deze manier zijn lang front belangrijk kunnen inkorten.
De vraag is nu, hoe verhoudt zich de bevolking van de beide partijen? Op de
kaart ziet men een evenwichstabel aangebracht van de steden welke door Franco
zijn veroverd en die waarover de regeering nog beschikt. Spaansch Marokko en de
koloniën in handen van Franco zijn hierbij niet opgenomen.
