DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Negenmogendheden-coriferentie geopend.
No. 260 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Donderdag 4 November 1937
139e Jaargang
De algemeene toestand.
Minister Spaak, tot
houdt lange
voorzitter benoemd,
redevoering.
DE EERSTE BESPREKINGEN.
Japanners naderen de
hoofdstad van Sansi.
De kwestie der niet-inmenging.
Bespreking van Eden met Delbos,
Pierlot faalt eveneens.
De Belgische kabinetscrisis.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij vh HERMS COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. felef 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 4 November.
Gisteren iS de negenmogendheden-
conferentie te Brussel begonnen en hoe
wel de eerste dag geen enkel positief feit
bracht, mag men toch tevreden zijn. Te
vreden, omdat de toon der redevoeringen
zeer correct was, tevreden, omdat elke
spreker met de meeste voorzichtigheid
zijn rede uitsprak, om toch vooral Japan
maar niet te kwetsen. Zelfs de Russische
gedelegeerde sprak zóó, dat Japan er niet
den minsten aanstoot aan kan nemen.
Wij zullen in deze rubriek de verschil
lende redevoeringen niet op den voet vol
gen, maar slechts stil staan bij de rede
van Wellington Koo, den Chineeschen
vertegenwoordiger. Deze heeft een rede
gehouden van meer dan een uur en hij
heeft daarin China's standpunt duidelijk
uiteen gezet, zonder echter Japan gevoelig
te kwetsen, al kwam dit laatste land er
natuurlijk niet geheel zonder kleerscheu
ren af. Hoe voorzichtig Wellington Koo
was, blijkt wel uit de volgende zinsnede:
„Ik weet aldus zeide de spreker dat
er in Japan staatslieden zijn, die de hui
dige geweldpolitiek tegen een vreedzamen
buurstaat afkeuren, maar deze elementen
zyn onmachtig tegen de militaire hiërar
chie, die de Japansche regeering be-
heerscht."
Daarmee heeft Wellington Koo een di
plomatieke zet gedaan, die net zoo groot
is als de beste zet van een Euwe of een
Aljechin! Hy heeft niet Japan veroor
deeld, maar alleen de militaire meerder
heid in dat land.
Wellington Koo heeft verder nog ge
sproken over de vredesgeruchten en o. m.
het volgende gezegd: „Zoolang de huidige
Japansche aanval aanhoudt, zijn wij vast
besloten onzen weerstand voort te zetten.
Het is geen vrede tot eiken prijs, die ons
kan voldoen of die onze beschaving eer
zal aandoen. Het is alleen door het aan
vaarden van vrede, steunend op de prin
cipes van artikel 1 van het verdrag der
negen mogendheden, inderteekend te
Washington, dat de zaak van het recht en
van de orde met betrekking tusschen de
staten kan zegevieren." Spr. besloot zijn
rede met de verzekering, dat China alles
zal doen wat mogelijk is om de vredes-
zaak ie doen overwinnen en sprak den
wensch uit, dat de pogingen, door de con
ferentie gedaan, tenvolle zullen mogen
slagen.
In het Engelsche Hoogerhuis is gisteren
een kort debat gevoerd over de verdedi
ging van de Middellandsche zee naar aan
leiding van een verzoek van Lord Strick-
land, oud-gouverneur van Malta, om de
verdedigingswerken van die eilanden
groep te willen versterken.
Lord Strabolgi achtte dit volkomen
overbodig, omdat z.i. misschien overal in
de wereld oorlog dreigde behalve in de
Middellandsche Zee. De Italianen hadden
een groot deel van hun troepen aan drie
ver uiteen gelegen fronten staan, n.1. in
Abessinië, Libye en Spanje en zouden
thans zeker geen oorlog wenschen wat ten
overvloede bleek uit Mussolini's eigen
woorden op den 15en verjaardag van den
marsch naar Rome vorige week.
Lord Dufferin antwoordde namens de
regeering, dat de geheele Middellandsche
zee-politiek werd beheerscht door de eene
en uitsluitende gedachte van bescherming
van den zeeweg naar Indië maar geens
zins als een mogelijke operatiebasis voor
oorlog. De status van de Middellandsche
Zee als een open weg voor alle belangheb
benden voor het geregeld economisch ver
keer was ook de grondgedachte geweest
van de Engelsch-Italiaansche verklaring
in Februari. Dat deze verklaring nog
niet in ieder opzicht haar volle effect ge
sorteerd had, wilde spr. niet ontkennen
maar de bedoeling der regeering bleef om
tot een volkomen overeenstemming met
Italië inzake de Middellandsche Zee te ge
raken. De regeering wist, dat Italië den
laats ten tyd troepen naar Libye had ver
scheept. De beteekenis van deze verplaat
singen was in een deel der wereldpers en
ook in een deel der Engelsche overdreven
voorgesteld. In elk geval zag de regeering
geen enkelen grond om terwille van deze
troepenverplaatsingen, verandering te
brengen in haar traditioneele Middelland
sche Zee-politiek. Wat ten slotte het ver
zoek van Lord Strickland betrof, kon spr.
tot geruststelling der leden mededeelen,
dat de regeering en de admiraliteit waak
zaam bleven en de verdedigingsmiddelen
van Malta in prima staat zouden onder
houden. Versterking was op het oogen-
blik onnoodig.
Gistermorgen om 11 uur is te Brussel
de Negenmogendhedenconferentie ge
opend en na de gebruikelijke openings
plechtigheden is de conferentie direct
met haar besprekingen begonnen.
Die openingsplechtigheid was inder
daad plechtig envriendelijk voor
het ontvangende land, want de Belgi
sche minister Spaak werd op voorstel
van den Nederlandschen gedelegeerde
jhr. de Graeff tot voorzitter benoemd
van de conferentie.
De heer Spaak heeft daarna een krach
tige openingsrede gehouden, waarin hij o.m.
het volgende zeide: Door op zich te nemen
de huidige conferentie bijeen te roepen,
heeft de Belgische regeering geen ander
doel nagestreefd dan mede te werken aan
het werk van den vrede. De wereld, die
reeds zoo in verwarring is gebracht door
de tragedie, die bloedig woedt in Spanje se
dert bijna anderhalf jaar, ziet haar onge
rustheid nog buitengewoon vergroot bij de
gedachte aan den verschrikkelijken oorlog,
die in het Verre Oosten woedt.
Een ieder vraagt zich af, of de verspreide
brandhaarden geen voorteekenen zijn van
een algemeenen rampspoed, waarbij verge
leken de verschrikkingen van 1914 slechts
kinderspel zullen lijken.
Op dergelijke oogenblikken is het van
belang, dat ieder zijn plicht doet en zijn
verantwoordelijkheden draagt.
De vrede in de wereld is afhankelijk
van de groote mogendheden, van haar
overeenstemming ten opzichte van de
richting, die zy geven aan de interna
tionale politiek, van de ideologie waar
door wij bezield worden. De kleine mo
gendheden kunnen slechts hun moreele
kracht in dienst stellen van de collecti
viteit der menschen met het doel ver
zoening en begrip tot stand te brengen.
België is nooit voor deze taak terugge
deinsd. Dit verklaart, dat de Belgische
regeering thans op zich genomen heeft
Brussel tot zetel dezer conferentie te
maken.
Spaak bracht vervolgens den oorsprong
van deze conferentie in herinnering; op 10
October verzocht de Britsche regeering, in
overeenstemming met de Amerikaansche, de
Belgische regeering te Brussel de landen
bijeen te roepen, die het negenmogendhe-
denverdrag hebben onderteekend, daarbij
aangevende dat het nut
tig zou zijn Duitschland
en Rusland te vragen
deel te nemen. Op 15 Oc
tober heeft de Belgische
regeering een nota ge
richt tot de landen, die
het negenmogendheden-
verdrag hebben ondertee
kend, en verzocht hen te
Brussel bijeen te komen
om „in overeenstemming"
met artikel 7 van het
paa verdrag den toestand in
het Verre Oosten te bestudeeren en de min
nelijke middelen na te gaan om beëindiging
van het betreurenswaardige conflict, dat
daar woedt, te verhaasten".
Achtereenvolgens aanvaardden Groot-
Brittannië, Canada, Frankrijk, de Ver. Sta
ten, China, Australië, Nieuw-Zeeland, Por
tugal, Nederland, Mexico, Noorwegen, Zwe
den. Bolivia, Italië, Zuid-Afrika, Denemar
ken en Indië de uitnoodiging. Japan en
Duitschland wezen deze af, Rusland aan
vaardde haar.
Vervolgens wees Spaak op de moeilijkhe
den, waarvoor het wegblijven van Japan de
conferentie platst, waarop hy eindigde met
de hoop uit t? spreken, dat het doel der
conferentie, een vreedzame oplossing van
het conflict in het Verre Oosten, bereikt zal
worden.
De algemeene discussies.
Nadat minister Spaak nog gewezen had
op de weigering van Duitschland, om aan
de conferentie deel te nemen en op het ant
woord der Japansche regeering (waarbij hij
er nadrukkelijk op wees, dat Japan niet ge
sommeerd moet worden door deze conferen
tie, die slechts ten doel moet hebben, ver-
zoenings- en vredeswerk ten uitvoer te leg
gen), begonnen de algemeene discussies.
Norman Davis gaf allereerst een
ontleding van de bepalingen van het negen-
mogendhedenverdrag. Ons doel, zoo zeide
hy, is herstel van den vrede in een belang
rijk gebied van de wereld. In een georden
de, welvarende menschheid behoort geen
plaats te zyn voor een grijpen naar wapens
en geweld. De Chineesch-Japansche vijan
delijkheden zijn van belang voor alle hier
vertegenwoordigde landen. Wij zijn niet ge
komen in de verwachting een wonder te
zien, maar met het voornemen een beroep
op de rede te doen. Wij zijn er van over
tuigd, dat Japan en China moeten samen
werken en dat men moet komen tot een
voor deze beide landen aanvaardbare oplos
sing. De regeering der Ver. Staten is bereid
haar deel te nemen in de gemeenschappelij
ke pogingen, die gedaan zullen worden om
den vrede in het Verre Oosten te herstel
len.
Minister Eden zeide, dat hij het vol
komen eens was met de uiteenzetting van
Norman Davis. Handhaving van den vrede
is een kwestie van vitaal belang voor alle
landen. De oorlog wekt een besmetting, die
den oorlog kan verspreiden. Wij willen
zien, aldus Eden, of wij niet op eenigerlei
wijze kunnen bijdragen tot een herstel van
den vrede in het Verre Oosten. Wij zijn
daartoe gehouden door het verdrag van
Washington. Wij betreuren de afwezigheic
van Japan, maar moeten daarom onze po
gingen niet verzwakken. Wij moeten ho
pen op de medewerking van alle afwezige
of aanwezige landen. De leden der confe
rentie hebben het recht bijeen te komen,
men moet niet wanhopen, al zijn de voor
uitzichten op slagen vrij mager, de moeilijk
heden moeten de energie aanzetten. Eden
besloot met de geheele medewerking van
Groot-Brittannië toe te zeggen.
Rede van Delbos.
Delbos verklaarde, dat de conferentie een
snelle en positieve poging moet doen om
haar doel te bereiken. Wij moeten, zoo zei
de hij, er naar streven de slachtingen te
beëindigen. Wij moeten de verplichtingen,
die wij op ons genomen hebben, eerbiedi
gen. Wij hebben de stellige hoop, dat, door
ons te plaatsen op den grondslag van het
negenmogendhedenverdrag, wy tot een re
sultaat zullen komen. Ook de Fransche re
geering zegt haar geheele medewerking toe
om te verkrijgen, dat China en Japan de wa
pens neerleggen en door vriendschappelijk
overleg hun plaats hernemen in het ge
meenschappelijk vredeswerk. Het herstel
van den vrede in het Verre Oosten zal een
voorbeeld vormen, dat zijn vruchten elders
zal kunnen afwerpen.
Italiaansche verklaring.
De Italiaansche gedelegeerde Aldrovandi
zeide in zijn verklaring, dat het conflict in
het Verre Oosten naar zijn meening inwen
dige en uitwendige oorzaken heeft. Onder
de oorzaken zyn begrepen die, welke niet
in overeenstemming zijn met de duizend
jarige tradities van een land als China, dat
altijd stevig heeft gesteund op de instellin
gen van gezin en eigendom. Onder die oor
zaken moet verder gerekend worden de ac
tie dergenen, die met verborgen doeleinden
streven naar vertroebeling der betrekkin
gen tusschen volken, die elkaar juist zou
den moeten begrijpen. De fascistische regee
ring moet alle reserves maken ten aanzien
van de resultaten eener conferentie, die,
welke ook haar middelen zijn, slechts tot
platonisch eresultaten kan komen, en daar
door een nieuw bewijs van onmacht zou
geven, indien geen rekening wordt gehou
den met de werkelijkheid.
Het eenige nuttige, aldus Aldrovandi, is
het richten van een uitnoodiging tot beide
partijen, zich rechtstreeks met elkaar in ver
binding te stellen. Daarna zal men niets
meer te doen hebben.
Wellington Koo spreekt.
De Chineesche gedelegeerde Wellington
Koo, gaf tot in bijzonderheden een uiteen
zetting van de Japansche agressie en van de
tot dusver daarmede bereikte resultaten.
Hy weerlegde alle Japansche argumenten,
o.a. dat in China anti-Japansche gevoelens
zouden heerschen en dat China zich schul
dig zou maken aan militaire propaganda te
gen Japan. Japan wil samenwerking met
China maar deze samenwerking wil zeggen
politieke overheersching. Japan, aldus Wel
lington Koo, moet doen zooals andere mo
gendheden, d.w.z. onderhandelen met Chi
na op voet van gelijkheid. Japan wil recht-
streeksche onderhandelingen, doch by het
conflict zijn ook andere mogendheden be
trokken.
De Chineesche gedelegeerde besloot met
te wijzen op het gevaar, dat het conflict
zich tot over de Chineesche grenzen voort
plant.
Nadat nog de Portugeesche en Russische
vertegenwoordiger gesproken hadden, werd
de eerste bijeenkomst gesloten en gingen
de gedelegeerden onderling tal van bespre
kingen houden.
Aan het einde van den eersten dag der
conferentie der onderteekenaars van het
negenmogendhedenverdrag verklaart men
in internationale kringen, dat niets werd
gezegd of besloten, dat de beraadslagingen
der conferentie zou kunnen belemmeren.
Waarschijnlijk zal de conferentie vandaag
een beperkte commissie belasten met het
ondernemen van alle stappen, welke ten
doel hebben te verkrijgen, dat Japan, indien
het geen vertegenwoordigers zendt, toch
ten minste een in verzoenende termen ge
stelde uiteenzetting zal geven van de voor
waarden, waarop het bemiddeling zal kun
nen aanvaarden.
Het is mogelijk, dat de conferentie haar
beraadslagingen in voltallige vergadering
zal staken in afwachting van de resultaten
der onderhandelingen.
Japansche commentaren.
De Japansche bladen reageeren koel op
de conferentie te Brussel. De „Nitsji Nitsji"
schrijft: Men verwacht weinig resultaten,
want de conferentie werd bijeengeroepen
zonder dat men zich bezig hield met Japan,
zyn wenschen of zijn politiek. De fundamen-
teele politiek van Japan jegens een regeling
is nooit gewijzigd. Het wil rechtstreeks on
derhandelen met Nanking. Het doel, dat de
mogendheden nastreven schijnt te zijn een
uitbreiding harer belangen in China, veel
eer dan een bevordering der beschaving.
Hoewel haar houding in tegenspraak is met
haar eigen beginselen, moedigen zij de bru
taliteit en de provocatie van China, even
als zijn antipathie jegens Japan aan. De be
langen van deze mogendheden in China
zullen spoedig bespot worden".
De Asahi schrijft over de rede van Eden,
dat deze klaarblijkelijk heeft bijgedragen
tot het wekken van een zekere oneenigheid
tusschen Engeland en de Ver. Staten ten
opzichte van de conferentie. Het blad waar
deert de sympathie van Italië ten zeerste,
en is van meening, dat de houding der Sov
jets sinds de laatste vergadering te Geneve
voorzien was, Japan geeft daar echter niets
om.
Artillerie-duel bij Sjanghai.
De Japansche artillerie op den noor
delijken oever van de Soetsjau heeft
gisteren den geheelen dag de Chinee
sche stellingen op den zuidelijken
oever bestookt. Het vuur werd door de
Chineesche batterijen beantwoord.
Van Chineesche zijde wordt medegedeeld,
dat de Japanners die de Soetsjau zyn over
gestoken aan drie zijden zijn ingesloten,
zoodat hun nog alleen de terugtocht over
de kreek overblijft.
De Chineezen schatten de sterkte der Ja
pansche troepen op den zuidelijken oever
van de Soetsjau-kreek op 3000 man, terwijl
deze volgens de Japansche autoriteiten
8000 man bedraagt.
Uit Sjansi wordt gemeldt, dat de aldaar
opereerende Japansche strijdkrachten, zoo
wel uit noordelijke als uit oostelijke rich
ting oprukkend, thans tot op vijftig K.M.
afstand van de hoofdstad Taijoean zijn ge
naderd. Gisteren hebben zij Sjinsjien, ten
noorden van Taijoean, na verbitterden te
genstand van de Chineezen, veroverd. Vol
gens het Japansche militaire hoofdkwartier
in dezen sector, zouden de Chineesche ver
hezen 30.000 man bedragen.
Te Tokio en ook in andere Japansche ste
den zyn gisteren, ter gelegenheid van den
verjaardag van keizer Meiji massa-demon
straties gehouden. Tal van patriottische
vereenigingen en alle scholen en universi
teiten namen aan deze demonstraties deel.
Tsinan gebombardeerd.
Volgens een dagblad te Koengpau heb
ben de Japanneezen hevig de Chineesche
stellingen aangevallen in het oosten van
Sjansi in de nabijheid van de grens van
Hopei. Bij Sinkau op 100 K.M. ten noorden
van Taijoean heeft een zwaar gevecht gis
teren by het aanbreken van den dag aan
beide kanten talrijke slachtoffers geëischt.
Volgens het Chineesche telegraafagent-
schap „Central News" hebben de Japannee
zen gisteren voor de eerste maal Tsinan ge
bombardeerd. De schade is gering. De Chi
neesche troepen zouden de stad Ningtsing
in het zuiden van Hopei heroverd hebben.
Berichten uit Chineesche bron melden,
dat de Japansche troepen zich zouden heb
ben meester gemaakt van twee belangrijke
stellingen in Sjansi: Tsjaujang en Sinsien.
Taijoean zou thans direct bedreigd worden
door twee legercorpsen, die van het noor
den en oosten naderen.
Het lot van de Chineezenwijk
Nantao.
Over de in Sjanghai gelegen Chineezen
wijk Nantao komen in Tokio elkaar tegen
sprekende berichten binnen. Gisteren werd
gemeld dat de Chineesche troepen zich uit
Nantao terugtrekken, maar een vanmorgen
door de admiraliteit ontvangen officieele
mededeeling houdt in, dat uit Nantao Chi
neesche vluchtelingen den wijk nemen naar
de Fransche concessie, en dat hun aantal
reeds een millioen zou bedragen. De Chi
neesche militaire autoriteiten van hun kant
zouden pogingen in het werk stellen Nantao
te versterken en ook versterkingen toe te
voegen aan de Chineesche troepen ten Zui
den van de Soetsjau-kreek, teneinde den
eenigen verbindingsweg te waarborgen tus
schen Nantao en Nanking, langs den Sjang-
hai-Santsjau-Ningpo spoorweg. De corres
pondent van de „Nisji-Nisji" meldt, dat in
dien de Chineezen Nantao tot een basis van
militaire operaties tegen Japan maken,
deze wijk het lot zal deel en van Tsjapei.
Voorts wordt vernomen, dat de regeering
van Nanking verontrust zou zijn over de
dreigende verbreking der verbindingen tus
schen Nanking en Sjanghai, en daarom
streeft naar een verbinding langs bovenge-
noemden spoorweg en door middel van een
buitenlandsche scheeepvaartlijn.
De resultaten der Dinsdag door de sub
commissie der niet-inmengingscommissie ge
houden vergadering en de door Eden in het
Lagerhuis uitgesproken redevoering zyn
tijdens de bespreking van Eden met Delbos
ernstig bestudeerd.
In Britsche en Fransche kringen bestaat
den indruk, dat beide in Spanje strijdende
partijen, waarschijnlijk onder voorbehoud
van zekere waarborgen, niet zullen weige
ren internationale commissies toe te laten,
belast met de telling der buitenlandsche
vrijwilligers in beide kampen.
Overigens is men er bij beide delegaties
van overtuigd, dat het aantal in Spanje
strijdende Italianen meestal overdreven
werd en dat het waarschijnlijk niet veel af
wijkt van het cijfer 40.000, dat in een offi
cieele mededeeling der Italiaansche regee
ring werd aangegeven.
In welingelichte kringen heeft men er
kennis van gekregen, dat geen sprake is van
een Italiaansche bezetting op groote schaal
op Majorca.
Toch gelooft men aan het bestaan van
twee vliegkampen, waar zich Duitsche en
Italiaansche technici en vliegers bevinden.
Verder moet men vaststellen, dat Sov
jet-Rusland een verzoenender houding heeft
aangenomen.
Eden en Delbos zijn niet ontevreden over
de richting, waarin de debatten te Londen
zich ontwikkelen.
De poging van Pierlot, een regeering der
natoniale eenheid te vormen, schijnt geen
succes te zullen hebben.
De algemeene raad der Belgische werk
liedenpartij heeft Vandervelde namelijk op
gedragen Pierlot mede te deelen, dat de
socialisten hebben gemeend, zich niet te
mogen aansluiten bij het programma op
basis waarvan is onderhandeld.
Vijf dooden bij vliegongeluk. - Een
groot Amphibie-vliegtuig van de Ameri
kaansche marine is in de lucht is botsing
gekomen met een kleiner marine-vliegtuig.
Van het laatste toestel bereikten de beide
inzittenden met hun valschermen veilig
den grond, doch de uit vijf personen be
staande bemanning van het Amphibie-vlieg
tuig werd gedood.
Een voor Franco werkende organisatie
ontdekt. - Naar aanleiding van de arresta
tie van Tamburini en Gasarin heeft de
Fransche politie het bestaan ontdekt van
een in Frankrijk ten behoeve van het
rechtsche Spanje werkende organisatie,
waarvan Italianen en Duitschers deel uit
maakten. Veertig personen zijn over de
grens gezet, terwijl binnenkort 39 anderen
zullen worden uitgeleid.
Autodief op heeterdaad betrapt. - Gis
teravond hebben twee rijwiel-agenten te
Parijs een persoon verrast, die probeerde
een auto te stelen. De dief schoot uit twee
revolvers. Een politiebeambte werd gedood
en een voorbijganger tamelijk ernstig ge
wond. De dader pleegde vervolgens zelf
moord.
Per zeilboot over den Atlantischen
Oceaan gestoken. - De zeiler Jean Gau, die
op 12 Juli jj. met zyn boot, een jachtje
van 12 m. lengte, uit New York was ver
trokken met het doel den Atlantischen
Oce^gn over te steken, is te Puerts Ciudad
(bij Gibraltar) op de kust geloopen.
Zware mist aan het Kanaal. - In Lon
den en omgeving heerschte vannacht een
deels zoo zware mist, dat het geheele ver
keer gestagneerd werd. Op de brandpunten
van het verkeer in Londen werden hout
vuren ontstoken om opstoppingen te ver
mijden. Ook het scheepvaartverkeer in het
Kanaal ligt bijna volkomen stiL
