DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN*
Duitsch-Poolsche verklaring over de
minderheden.
No. 262 Dit nummer bestaat uit vier bladen. Directeur: C. KRAK.
Zaterdag 6 November 1937
139e Jaargang
De algemeene toestand.
De Duitsche minderheid in Polen en de Pootsche
minderheid in Duitschland op gelijken voet.
Hitier ontvangt een Pooleche
delegatie.
De hertog van Windsor niet
naar Amerika.
Japansche troepen bij
Sjanghai geland.
Opmarsch der Japanners in
het Noorden.
Spaak kabinets-formateur.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door bet geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VER TENTTEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telel. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 6 November.
De kranten zijn. vlug geweest, misschien
wel te vlug in het oog der gedelegeerden,
die in Brussel aan de Negenmogendheden-
conferentie deelnemen. Want zij hadden
den titel van het ontwerp, dat minister
Spaak als voorzitter der conferentie giste
ren zou aanbieden, reeds gepubliceerd en
geen der diplomaten wist er iets van:
Die hoorden het pas uit den mond van
Spaak, die de ontwerp-nota aan Japan op
de vergadering voor las!
Het ontwerp bevatte de volgende
punten:
1. Japan heeft de geldigheid van het
Negenmogendhedenverdrag, waarvan ar
tikel 1 de territoriale onaantastbaarheid
en de onafhankelijkheid van China vast
legt, niet betwist. De conferentie, die
krachtens dit verdrag bijeen is, behoorde
dus niet op vijandige gevoelens van Japan
te stuiten.
2. Weliswaar is de conferentie bijeen
geroepen in verband met een resolutie van
het consultatieve comité van den Volken
bond, zij heeft echter een eigen bestaan,
aangezien zij is bijeengekomen ter toe
passing van het Negenmogendhedenver
drag. De mogendheden konden evenzeer
zijn bijeengeroepen zonder besluit van
Genève, aangezien de 'toestand in het
Verre Oosten een bijeenkomst rechtvaar
digt. Trouwens, de Vereenigde Staten, die
vertegenwoordigd zijn, zijn geen lid van
den Volkenbond en a contrario is Rusland,
dat geen deel uitmaakt van het Negen
mogendhedenverdrag, eyepeens aanwezig.
3. De conferentie heeft het voornemen
een beperkte oommissie te benoemen, om,
wanneer Japan er mede accoord gaat
onderhandelingen te openen. Op deze
wijze zal in groote mate rekening worden
gehouden met den wensch van Tokio om
slechts een klein aantal mogendheden, die
de meeste belangen hebben in het Verre
Oosten, tusschenbeide te zien komen.
De nota besloot met uiting te geven aan
de hoop, dat Japan onder deze omstandig
heden welwillénd deniogelijkheid onder
het oog zal willen zien in contact te treden
met China en de cqnferentie.
De debatten op de zitting van gisteren
werden zeer vertraagd, doordat het ont-
werp-memorandum van Spaak opmerkin
gen van verscheidene afgevaardigden uit
lokte en doordat er eénige moeilijkheden
ten aanzien van de procedure rezen. De
mogendheden, die in de eerste plaats bij
het vraagstuk belang hebben, hadden vóór
de bijeenkomst de instelling van een
redactiecommissie voorgesteld. Het denk
beeld van een beperkte Commissie, waarin
Engeland, de Vereenigde Staten en België
vertegenwoordigd zouden zijn, stuitte op
Fransch verzet. Qagr Frankrijk op het
standpunt stond, dat zijn belangen in de
Zuidzee onthouding van elke internatio
nale actie niet mogelijk maken, werd be
slist, dat de conferentie zelf de noodige
wijzigingen in het voorgestelde document
zou aanbrengen. De delegaties zullen
schriftelijk haar amendementen formulee
ren en aan het secretariaat overhandigen,
dat den tekst, waarover men zich op de
eerstvolgende bijeenkomst zal uitspreken,
zal voorbereiden. De uitwerking van dit
document zal een kiesche arbeid zijn.
Spaak wenscht, in het verlangen naar
onderhandelingen met Japan, zich te be
perken tot het opsommen van de Japan-
sche grieven tegen China zonder die te be
spreken, doch Wellington Koo wenscht,
dat ook de klachten van de regeering te
Nanking in het memorandum zullen wor
den opgenomen, hetgeen invloed zou kun
nen uitoefenen op het verzoeningsgezinde
karakter. Men vreest door het opsommen
van de klachten van beide zijden een
negatief antwoord van Tokio, dat toch al
geneigd is de conferentie te beschouwen
als een rechtbank waarvoor het niet
wenscht te verschijnen, in de hand te
werken.
Daarom stelde Litwinof, die Wellington
Koo wilde steunen, voor, dat men in plaats
van een memorandum met argumenten
Japan slechts een nota zou zenden, waar
in het verzocht wordt zich in verbinding
te stellen met de conferentie.
Zoo kon men twee tegenovergestelde
stroomingen waarnemen, die men overi
gens feeds vóór den aanvang der conferen
tie voorzien had.
Tenslotte besloot men zijn toevlucht te
nemen tot de procedure van schriftelijke
amendementen.
We moeten behalve de besprekingen
van de Brusselsche conferentie, ook de
gebeurtenissen in China zelf blijven vol
gen en dan valt het op, dat de vredesstem-
men steeds luider beginnen te klinken.
Zoo heeft de Japansche afgezant te
Washington op een persconferentie aldaar
verklaard, dat Japan de vijandelijkheden
zou staken zoodra dit mogelijk was. De
vredesonderhandelingen zelve moeten
echter alleen door China en Japan ge-
De Poolsche en de Duitsche regeering
hebben een gemeenschappelijke verklaring
opgesteld over de behandeling van de Pool
sche minderheden in Duitschland en de
Duitsche minderheden in Polen.
Deze verklaring is gisteravond tegelijker
tijd te Berlijn en Warschau gepubliceerd.
In de verklaring wordt gezegd, dat de beide
regeeringen na onderhandelingen, welke in
een vriendschappelijken geest werden ge
voerd, tot overeenstemming zijn gekomen
over een aantal principes, waardoor zij zich
in de toekomst bij de behandeling der min
derheden zullen laten leiden.
De officieele tekst.
De officieele tekst der Duitsch-Poolsche
overeenkomst betreffende de behandeling
der minderheden luidt als volgt:
De Duitsche en Poolsche regeeringen heb
ben de gelegenheid aangegrepen, om van
den toestand der Duitsche minderheid in
Polen en dien der Poolsche minderheid in
Duitschland het onderwerp van een vriend
schappelijke bespreking te maken. Beide re
geeringen zijn ervan overtuigd, dat de be
handeling dezer minderheden van groote
beteekenis is voor de ontwikkeling der na
buurbetrekkingen tusschen Duitschland en
Polen en dat in elk der beide landen het
welzijn der minderheid met te grooter ze
kerheid gewaarborgd kan worden, indien
men weet, dat in het andere land volgens
dezelfde beginselen gehandeld wordt. Met
voldoening kunnen de regeeringen dus con-
stateeren dat elk der beide staten, binnen
het kader van zijn souvereiniteit, de volgen
de beginselen voor de behandeling der min
derheden als richtsnoer beschouwt:
le. Het wederzij dsche respect der Duit
sche en Poolsche volken alleen al verbiedt
een streven naar gewelddadige assimilatie
der minderheid, het in het geding brengen
van het feit, dat iemand tot de minderheid
behoort, of het verhinderen dat men er
openlijk voor uitkomt, tot de minderheid
te behooren. In het bijzonder zal men geen
enkelen druk op de jonge leden der min
derheid uitoefenen om hun het gevoel, dat
zij tot de minderheid behooren, te ontne
men.
2e. De leden der minderheid hebben het
recht hun taal vrijelijk te gebruiken in
woord en geschrift, zoowel in hun persoon
lijke en economische betrekkingen als in de
pers en de openbare bijeenkomsten. De le
den der minderheid zullen geen enkel na
deel ondervinden van het gebruik van hun
moedertaal en van het in stand houden van
hun nationale gebruiken in het openbare en
particuliere leven.
3e. Het recht der leden van de minderheid
bijeen te komen in vergaderingen van cul
tureel en economisch karakter wordt ge
waarborgd.
4e. De minderheid heeft het recht scholen,
waar de moedertaal gebruikt wordt, te
handhaven en op te bouwen. Beoefening
van het godsdienstig leven in de moeder
taal en kerkelijke organisatie zijn den leden
der minderheid toegestaan. Men zal zich
niet mengen in de bestaande betrekkingen
op godsdienstig gebied en in de werkzaam
heid der liefdadigheidsinstellingen.
5e. Het behooren tot de minderheid kan
geen verhindering zijn of nadeel berokke
nen bij de keuze of de uitoefening van een
beroep of een economische bezigheid. De le
den der minderheid genieten op economisch
gebied dezelfde rechten als de onderdanen
van den staat, waarvan zij afhankelijk zijn,
voerd worden en indien het zoover komt,
moet Japan het volgende eischen:
1. geen enkele gebiedsuitbreiding voor
Japan, maar vorming van een Chineeschen
staat der vijf noordelijke provincies, wel
ker ordedienst verzekerd zou worden door
een Chineesch corps en welker veiligheid
door dit corps, met of zonder hulp van
buitenlandsche troepen, zou worden ge
waarborgd;
2. Japan zou waarborgen eischen tegen
een doordringen van bolsjewistische in
vloeden in China;
3. er moet een gedemilitariseerde
zóne ingesteld worden rondom de conces
sies van Sjanghai;
4. economische samenwerking en sta
king van het anti-Japansche drijven.
Dat ziet er werkelijk niet kwaad uit.
Als nu de bemiddelingspoging, die Ame
rika schijnt te willen doen, maar succes
heeft!
in het bijzonder ten aanzien van eigendom
en verkrijging van onroerende goederen.
Bovengenoemde beginselen mogen op gee
nerlei wijze inbreuk maken op den plicht
van de leden der minderheid een onbegrens
de loyaliteit jegens den staat, waartoe zij
behooren, in acht te nemen. Deze beginse
len zijn vastgesteld om de minderheid re
delijke levensomstandigheden en een leven
in eendracht met het volk van den staat,
waarvan zjj afhankelijk zijn, te waarbor
gen, hetgeen zal bijdragen tot een geleide
lijke consolidatie der vriendschappelijke na
buurbetrekkingen tusschen Duitschland en
Polen.
Hitler ontvangt een Poolsche
delegatie.
Rijkskanselier Hitler heeft gistermorgen
een delegatie van den bond van Polen in
Duitschland ontvangen. Het was voor het
eerst sedert de verdwijning der politieke
partijen in het n4t.-soc. Duitschland, dat
Hitler een delegatie ontvangt van een in
Duitschland georganiseerde, niet-nat.-soc.
politieke groep.
De ontvangst van drie leden der Poolsche
minderheid door Hitler werd bijgewoond
door de ministers van buitenlandsche en
binnenlandsche zaken, von Neurath en
Frick en door staatssecretaris Meissner.
Vervolgens werd de Poolsche ambassa
deur, Lipski, door den rijkskanselier ont
vangen.
Ook verneemt men, dat de Duitsche auto
riteiten gisteren achttien Poolsche onderda
nen onder wie twee vrouwen, die tijdens de
onlusten der Poolsche minderheid in Duitsch-
Opper-Silezië, gearresteerd waren, op vrije
voeten gesteld hebben.
Dantzig.
Men verneemt tenslotte nog dat Hitler
den Poolschen ambassadeur de verzekering
heeft gegeven, dat het vraagstuk van Dant
zig de Poolsch-Duitsche betrekkingen in
geen enkel opzicht kan schaden.
Duitsche commentaren.
De Duitsche avondbladen bevatten reeds
eenig commentaar op de Poolsch-Duitsche
verklaring. Het Berliner Tageblatt acht de
verklaring nog geen verplichtingen tusschen
de beide staten te scheppen, doch wel een
grondslag waarop de beide landen verder
kunnen bouwen. Het belangrijkste van de
verklaring acht het blad het gebruik van
het volksbegrip. Het is te hopen dat hier
door een begin gemaakt is met een nieuw
minderheidsrecht.
De National Zeitung zegt, dat de erva
ringen, de minderheden die bij den Volken
bond aanklopten voor allen even teleurstel
lend zijn geweest. De tekst van de Poolsch-
Duitsche verklaring vindt zijn grond in ver
scheidene verklaringen van den Führer,
welke uitgaande van de nationaal-socialis-
tische rassentheorie, de denationaliseering
ontkenden.
Waardeering in Polen.
Het officieuze Poolsche agentschap Iskra
levert commentaar op de Duitsch-Poolsche
minderhedenverklaring. Het agentschap
merkt op, dat het noch een overeenkomst
noch een verdrag is, doch een daad van
„fair play" en voegt hieraan toe, dat terwijl
zij zich rekenschap ervan geven, dat de be
handeling der minderheden niet gescheiden
moet worden van het geheel van betrekkin
gen tusschen beide landen, de regeeringen
van Polen en Duitschland een bewijs heb
ben geleverd van wederkeerige loyaliteit en
den geest van de non-agressie verklaring
van 1934 hebben bevestigd. Deze verklaring
zal de betrekkingen van goede nabuur
schap tusschen Polen en Duitschland ver
sterken en is een demonstratie,van vrede
en de uitvoering ervan zal een vredesdaad
zijn.
De hertog van Windsor heeft besloten
het bezoek, dat hij voornemens was aan de
Vereenigde Staten te brengen, niet te laten
doorgaan.
Reuter meldt nader, dat de hertog van
Windsor in een namens hem afgelegde ver
klaring zegt met grooten tegenzin en na
langdurige overweging tot dit besluit te
zijn gekomen. Hij voelt evenwel, dat gezien
de ernstige misvattingen, welke zijn gere
zen en de onjuiste verklaringen, welke zijn
verschenen betreffende de beweegredenen
voor en de bedoelingen van zijn indus-
trieele tournee er niets anders op zit dan
dit bezoek voor het oogenblik uit te stellen.
Onder dekking van een hevig artil
lerievuur en een bombardement van de
luchtmacht zijn gisteren Japansche
troepen aan land gezet in de Hangtsjau-
baai ten Zuiden van Sjanghai. Deze
troepen moeten de Chineezen te Poe-
toeng omsingelen of verdrijven.
De Chineezen hebben gepoogd de
Japansche troepen terug te slaan en
nog steeds wordt hevig gestreden.
De Japansche actie aan het front ten
Westen van Sjanghai wordt bemoeilijkt
door den steeds vallenden regen. Toch
zijn wederom Japansche afdeelingen
onder dekking van rookgordijnen de
Soetsjau-kreek overgestoken, niettegen
staande het hevige artillerie en mitrail-
leurvuur, dat groote verliezen veroor
zaakte.
Uit betrouwbare bron wordt vernomen,
dat de Japanneezen een belangrijk landings
poging hadden voorbereid in de Nangtsjau-
baai ten Zuiden van Sjanghai, op de plaats,
waar de weg Sjanghai-Nantsjau de kust be
reikt, Veertig troepentransportschepen be
schermd door vele oorlogsbodems, kruisten
voor de kust. Onder bescherming van een
rookgordijn begaven de soldaten zich in een
tachtigtal motorsloepen. De troepen zouden
uit Noord-China gekomen zijn. Of de lan
dingspoging gelukt is, is niet bekend, daar
de Japansche militaire autoriteiten zich
daarover niet uitlaten.
De woordvoerder van het Chineesche
hoofdkwartier heeft medegedeeld, dat de
Japanneezen, die zich aan den zuidelijken
oever van den Soetsjau bij Tsjiaso ver
schanst hebben, Donderdagavond aanzien
lijke versterkingen hebben ontvangen en in
den nacht tot den aanval zijn overgegaan.
Na een hevigen strijd trokken de Chinee
zen, die tusschen twee vuren geraakt waren,
terug om nieuwe stellingen langs de
Tsjoetsjiapang te betrekken. Ten Zuiden
van de Soetsjau bezetten de Japanneeezen
thans een gebied van een vierkanten kilo
meter oppervlakte.
Het Chineesche nieuwsagentschap Central
News meldt, dat vier Japansche vliegtuigen
een aanval hebben gedaan op Tsjengtsjau;
waar de wegen van Loenghai, Peiping en
Hankau samenkomen. Een der aanvallers
werd neergehaald.
Vredesonderhandelingen gewenscht?
Hoewel gewezen wordt op de afwezigheid
van een officieele bevestiging, plaatsen de
Japansche bladen op opvallende wijze be
richten uit Berlijn, waarin medegedeeld
wordt, dat Hitler voornemens zou zijn zijn
bemiddeling te verleenen om aan het con
flict tusschen China en Japan een einde te
maken.
Waarnemers zijn van oordeel, dat het be
lang, dat door de pers aan deze berichten
wordt gehecht, een aanwijzing vormt voor
het ongeduld, waarmede het Japansche pu
bliek wacht op het openen van vredesonder
handelingen.
Chineesche christenen wenden zich
tot het buitenland.
In een „open brief" aan alle christenen
ter wereld, dat te New-York gepubliceerd
is, hebben Chineesche predikanten en on
derwijzers aangedrongen op de vorming
van een vereenigd front van alle christenen,
ook in Japan, tegen den oorlog, die thans in
China woedt.
„De tegenwoordige Chineesch-Japansche
crisis kan blijken een op den proef stellen
te vormen van de moreele kracht der chris
telijke kerk in de geheele wereld", aldus
deze open brief. „De christelijke kerk moet
haar geweten levend houden in een groote
internationale crisis, zooals die, welke nu
heerscht in het Verre Oosten, wil zij haar
kracht niet inboeten en tot den ondergang
gedoemd zijn".
De open brief, die onderteekend is door
dr. W. Y. Tsjen, Chineesch predikant der
methodisten en secretaris van den nationa-
len christelijken raad van China, is uit
Sjanghai naar New-York gezonden en aldaar
gepubliceerd door de commissie der metho
disten voor buitenlandsche zendingen.
Taijoean gevallen.
De hoofdstad van Sjansi, Taijoean is in
handen der Japanneezen gevallen na den
verbitterdsten veldtocht die nog tijdens de
vijandelijkheden in Noord-China is voorge
komen.
Men verwacht, thans, dat de Japanneezen
aan alle noordelijke fronten zullen opruk
ken naar de Geleoxuer.
Na de ontscheping der troepen.
Het Chineesche telegraaf-agentschap
Central News bevestigt, dat Japansche troe
pen aan land gezet zijn te Tsjoeankoengting
in de baai van Hangtsjau. Deze troepen, die
oprukken naar het Noordwesten in de rich
ting van Sjanghai zouden te Sintsang nabij
de grens van Kiangsoe Chineeschen troepen
hebben ontmoet.
De stad Haijen in de baai van Hangtsjau
is gisteren zwaar gebombardeerd door Ja
pansche oorlogsschepen, die de transporten
begeleidde.
De ontscheping van Japansche troepen in
de baai van Hangtsjau wijzigt volkomen
den toestand aan het front van Sjanghai.
Wanneer deze nieuwe contingenten er in
slagen snel op te marcheeren naar het
Noorden zullen de Chineesche troepen zich
zonder twijfel moeten haasten terug te
trekken. Tegenover de lijn Tsjangha-
Soengkiang, waarvan de linkervleugel zelfs
dan nog bedreigd zou worden. Achter deze
linie ligt een waterrijke streek, die een
voortreffelijke natuurlijke verdediging
vormt. Wanneer verder de Japansche troe
pen langs het zuiden de Wangpoe bereiken,
zullen de Chineesche troepen met omsinge
ling bedreigd worden.
De Takoengpau meldt voorts, dat twee
detachementen Japanneezen, die trachtten
den toegang te forceeren tot de versterkte
stad Anjang in de provincie Honan aan den
spoorweg PekingHankau met zware ver
liezen zijn teruggeslagen, ondanks de voor
bereiding der artillerie.
Spaak heeft de opdracht tot vorming van
een kabinet aanvaard.
Na de besprekingen, welke Spaak gister
avond heeft gevoerd, verklaarde hij van
meening te zijn een stuk te zijn opgescho
ten.
Spaak zal vandaag een geheime zitting
presideeren der negen-mogendhedenconfe-
rentie.
Vanmiddag zal hij de besprekingen met
de gedelegeerden der politieke partijen
hervatten.
ZONDERLINGE SPRONG VAN
EEN BILJARTBAL.
Zelden zal een stoot met de biljartkeu
zooveel ongelukkige gevolgen met zich
hebben meegebracht, als onlangs te Berlijn
het geval was.
Een heer uit Boedapest, Lazle geheeten,
speelde met een vriend een partijtje bil
jart, toen hij bij ongeluk met een fermen
stoot den ivoren bal van het biljart deed
vliegen. Van den rand sprong de bal in
volle vaart door het open venster heen,
drong door een ruit van de woning aan
den overkant en kwam op een mooie Per
zische poes terecht, die daar rustig een
uiltje knapte. Het dier sprong razend van
de pijn omhoog en kwam daardoor met
een spiritusbrander in aanraking, waarop
een oude vrouw, die dat huis bewoont,
een keteltje theewater had geplaatst. De
spiritus stroomde over den vloer en in
een ommezien stond het vloerkleed in
lichter laaie. Het vuur tastte weldra de
geheele kamer aan.
Verschrikt renden Lazle en zijn vriend
naar de woning van de oude dame; zij.
vonden de deur op een kier staande oude
vrouw was blijkbaar uitgegaan. De beide
mannen deden wat zij konden om den
brand te blusschen en zij waren daar
reeds in geslaagd, toen de oude dame
thuis kwam. Zij zag twee wildvreemde
mannen in haar woning, rook een scherpe
brandlucht, ontwaarde de zwartgeblaker
de resten van haar huiskamer en meende
met roovers te doen te hebben. Zij schrok
zoo hevig, dat zij bewusteloos neerviel.
De mannen brachten haar naar het zie
kenhuis, waar de vrouw is overleden.
Hiermede was de ellende, veroorzaakt
door den biljartbal, nog niet ten einde.
Eenige dagen te voren had de oude dame
haar nichtje, dat in het huwelijk zou
treden met een zakenman, die in geldelijke
moeilijkheden verkeerde, beloofd, dat zij
haar testament zou veranderen en al haar
geld aan haar nichtje zou nalaten, om
haar in de gelegenheid te stellen zonder
zorgen in het huwelijksbootje te stappen.
De dood van de vrouw heeft dit plan ver
ijdeld, zoodat het nichtje niets ontvangt,
niet kan trouwen en haar verloofde een
faillissement tegemoet gaat.
Groot politiek proces te Wilna. - Voor
de rechtbank te Wilna zal een groot politiek
proces beginnen. Een der leiders van de
Lithausche organisaties in Polen, Constan-
tin, wordt er van beschuldigd, met geld, dat
op frauduleuze wijze Polen is binnenge
bracht, een anti-Poolsche beweging te
hebben gefinancierd, met het doel Wilna
weder by Lithauen te voegen.
250.000 schapen tijdens strengen win
ter omgekomen. - Gemeld wordt, dat in
den afgeloopen winter ongeveer 250.000
schapen omgekomen zijn ten gevolge van
den hevigen sneeuwval in Chileensch en
Argentijnsch Pategonie, en men vreest, dat
nog meer schapen in de dooiperiode zullen
bezwijken. Men heeft den strengsten win
ter achter den rug, die in de laatste 25 jaar
is voorgekomen.
