DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 293 Dit nuihmer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Dinsdag 14 December 1937
139e Jaargang
De algemeene toestand.
DE HOUDING DER VEREENIGDE STATEN
EN ENGELAND.
Minister Eden doet een sobere mededeeling
in het Lagerhuis.
ROOSEVELT'S BOODSCHAP.
De beschieting van de Britsche
kanonneerbooten.
Nanking gister gevallen.
ALKMAARSGHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTE NTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 14 December.
De incidenten in het Verre Oosten heb
ben in de geheele wereld de pennen in be
weging gebracht en natuurlijk ook diploma
tieke besprekingen tot gevolg gehad. Wat
deze laatste betreft, op het oogenblik is
daarover nog niets bekend en dat er de noo-
dtge voorzichtigheid betracht is, komt heel
duidelijk tot uiting in de houding van
Eden, die de Lagerhuis-leden verzocht, geen
vragen te stellen, waarop hy zou moeten
antwoorden. Na welk verzoek het Engelsche
Lagerhuis voldeed.
De Britsche pers is vanzelfsprekend zeer
verontwaardigd over de incidenten en alge
meen wordt de wer sch geuit, dat er Britsch-
Amerikaansche samenwerking tot stand zal
komen tegenover de bedreiging, welke zich
tot de beide Angelsaksische landen richt.
Ook de bladen, welke tot nu toe de Japan-
sche excessen wel niet goedkeurden, maar
er toch op wezen, dat Tokio deze wandaden
niet goedkeurde, zijn er op het oogenblik
minder zeker van, dat de Japansehe mili
taire extremisten niet hebben gezegevierd
over de gewetensbezwaren van de Japan
sehe burgerlijke leiders.
Allen zijn het evenwel eens, dat een be
slissende factor voor het bepalen van de
houding de Amerikaansche reactie zal zijn,
welke de Japansehe batterijen hebben ge
lost op de Britsche schepen, kunnen wor
den toegeschreven aan het even slechte
richten als van de partijgangers bij de
Zuidamerikaansche pronunciamentos van de
vorige eeuw, dan is toch de aanval op de
Panay een onuitwrichtbare schande.
Het blad vraagt zich verder af, of men in
Amerika tevreden zal zijn met de veront
schuldigingen, waarmede Japan zoo kwistig
is geweest. Het blad merkt op, dat de Ver-
eenigde Staten dikwijls het belang, dat zij
in het Verre Oosten hebben, hebben ver
geten. De Vereenigde Staten zijn een mo
gendheid aan den Stillen Oceaan en liggen
tégenover het Verre Oosten. De afstand tus-
schen beiden wordt met iedere nieuwe uit
vinding kleiner.
Op het oogenblik zijn de belangen van
Engeland en de Vereenigde Staten gelijk en
daarom zullen de Vereenigde Staten kun
nen rekenen op steun van Engeland bij een
eventueele actie.
De Amerikaansche pers neemt in haar
commentaar op het tot zinken brengen van
de Panay kennis van het onmiddellijk aan
geboden excuus van Japan. Maar de New
York Times is van meening, dat Japan niet
kan beloven, dat dergelijke incidenten zich
niet zullen herhalen. Zoolang het Japansehe
leger in China blijft, zyn deze garanties het
papier, waarop zij geschreven worden, niet
waard. De guerilla duurt voort en de eeni-
ge garantie, welke Tokio zou kunnen geven,
is het terugtrekken van zyn leger en het
eindigen van het imperalistische avontuur.
De „Herald Tribune" verlangt, dat de
verantwoordelijke officieren teruggeroepen
zullen worden en streng zullen worden ge
straft. Wanneer dit niet het geval zal zijn,
moeten met een d°r<*eliike regeering geen
diplomatieke betrekkingen meer worden
onderhouden.
n
De Duitsche pers vindt het uittreden van
Italië uit den Volkenbond veel belangrijker
dan de incidenten in China. Over het laat
ste wordt niets gezegd, over het eerste heel
veel! De Berliner Boersenzeitung verklaart,
dat de laatste hoop van Genève door de be
slissing van Hitier de bodem is ingeslagen.
Duitschland zal nooit meer toetreden tot een
orgaan, dat er uiteindelijk naar streefde,
langs den weg van „democratie" of „ge
meenschap" hen, die rechtsgelijkheid ver
langen, in te sluiten en te overheerschen.
Het lot van den Volkenbond was eigenlijk
reeds beslist, toen Barthou den weg voor
Busland vrijmaakte.
De Deutsche Allgemeine Zeitung schrijft,
dat groote Fransche en Engelsche bladen
zich nog bezig houden met de mogelijkheid
van een volkenbondshervorming.
Maar ook daarvoor is het te laat. Behalve,
dat verschillende mogendheden formeel uit
getreden zijn, hebben zich vele andere in
nerlijk of practisch van den bond afgekeerd.
Wat in Genève is overgebleven, is voor
Duitschland in het geheel geen Volkenbond
mee, maar een rompvergadering.
Het blad besluit dan ook het gebruik van
het woord volkenbond te beperken en liever
van „Entente van Genève" te zullen spreken.
De Deutsche Diplomatisch-politische Kor-
respondenz schrijft, dat de Volkenbond zich
niet steeds van het ideaal van gerechtig
heid, betrouwbaarheid en oprechtheid had
moeten laten verwijderen, indien hij werke
lijk instrument van den vrede had willen
worden. Meer en meer is gebleken, dat de
oprichters van den bond bedoelden het be
staande met geweld te behouden en dat een
zuivere belangenpolitiek met den mantel
van vredesbescherming en ethiek omhuld
President Roosevelt heeft gisteren
een boodschap aan den Japanschen
keizer gezonden, waarin hij zijn diepe
bewogenheid tot uiting heeft gebracht
over het bombardeeren van de Panay.
Tegelijkertijd heeft de Amerikaan
sche regeering aan de Japansehe regee
ring den eisch gesteld, dat volledige
schadevergoeding zal worden betaald,
verontschuldigingen zullen worden aan
geboden en waarborgen gegeven, dat
soortgelijke aanvallen niet herhaald
zullen worden.
Naar gisterochtend op het Witte Huis te
Washington werd verklaard, zou de politiek
der regeering met betrekking tot het zinken
van de Panay worden vastgesteld op natio-
nalen patriottischen grondslag, met volkomen
achterwege laten van politieke overwegin
gen. Roosevelt verwachtte dat het Ameri
kaansche volk en de pers hem hun welwil-
lenden steun zouden schenken.
Cordell Huil had een krachtig protest aan
de Japansehe regeering voorbereid. Alvorens
dit protest op te stellen, had Huil zich oe-
rsden met zyn adviseurs voor het Verre
Oosten.
De boodschap van Roosevelt, tezamen met
de eischen der Amerikaansche regeering,
werd door staatssecretaris Huil aan Saito den
Japanschen ambassadeur, overhandigd. Huil
deelde Saito hiorby mede. dat de president
ten zeerste geschokt is door de berichten
over het bombardeeren zonder onderscheid
van Amerikaansche en andere niet-Chinee-
sche schepen op de Jangtse.
Hij eischte, dat de Japansehe keizer hier
van in kennis zou worden gesteld. Voorts
zeide Huil tot Saito, dat alle feiten betref
fende de Panay bijeengebracht worden en
binnenkort aan (Je Japansehe regeering
zouden worden overhandigd.
Saito stelde Huil ervan in kennis, dat hy
opdracht had gekregen van Hiroto Japans
volstrekte leedwezen en verontschuldigin
gen tot uitdrukking te brengen en mede te
deelen, dat de Japansehe regeering zich in
spande hulp te verleenen aan de over-
levenden van de Panay. Tenslotte deelde
Saito mede, dat hij vernomen had, dat zich
onder de overlevenden van de Panay 59
leden van de bemaning en 13 vluchtelingen
bevinden.
De reactie in Amerika.
Eenige bekende senatoren hebben elk op
zijn wyze uitdrukking gegeven aan hun op
vattingen betreffende het tot zinken bren
gen van de Panay. Senator Borah zeide: „Ik
zie niets in de situa'ie, da' een drastische
actie zou noodig maken".
Senator Mac Caran uit Nevada verklaarde:
„Wy hadden al lang uit de Chineesche
wateren weg moeten zijn".
Shipstead, de boeren- en arbeidersver
tegenwoordiger uit Minnesota, eischt terug
trekking van alle Amerikaansche strijd
krachten uit China.
Senator Pittman, de voorzitter van de
commissie voor buiter.landsche betrekkin
gen, zeide „De hooggeplaatste Japansehe
officieren, die verantwoordelijk zijn voor
Jeze euveldaden moeten gestraft worden.
Alleen een dergelijke bestraffing zal blijk
geven van de goed? trouw van Japan. De
Japansehe regeering roept jegens zichzelf
een redelijke argwaan op, dat dergelijke in
cidenten opzettelijk uitgelokt worden om
de neutrale onderdanen in China af te
schrikken.
Het bombardement van de Panay.
Uit Hankou verneem, men nog te
Sjanghai, dat de Japansehe vliegtuigen de
Panay aanvielen, toen het schip voor Hohsi-
ten, gelegen op 40 K.M. stroomopwaarts van
Nanking, lag.
Volgens telefonische inlichtingen, die de
werd. Een instituut, dat er zich toe geleend
heeft de overweldiging van vrije volks
groepen te bekrachtigen met schending van
het door alle volken erkende zelfbeschik
kingsrecht, stond het slecht de resultaten
van den Abessinischen oorlog niet te erken
nen.
Het verantwoordelijkheidsgevoel voor het
behoud en de bevestiging van den Europee-
schen vrede, waarvan Duitschland en Italië
doordrongen zijn, is tenslotte het motief,
waarom beide landen duidelijk met het in
stituut van Genève afgerekend.
Amerikaansche consul-generaal te Hankou
uit Nanking had gekregen, bevonden zich
aan boord van de Panay 75 opvarenden,
waarvan er 50 gered konden worden. An
dere berichten zeggen echter, dat er zich
met de vluchtelingen mee. wel 150 men-
schen op de Panay bevonden.
De Panay was een rivierkanonneerboot
van 450 ton waterverplaatsing, in 1927 ge
bouwd, gewapend met twee stukken van
7.6 c.M. en 10 machinegeweren en met een
normale bemanning van 65 man. Er zyn zes
zulke Amerikaansche kanonneerbooten op
de Jangtse gestationneerd.
De Engelsche Bee en Lady Bird zijn iets
grooter (625 ton) en veel zwaarder gewa
pend, n.L met twee stukken van 15.2 c.M.,
1 van 7.6 c.M., 1 van 4 c.M. luchtafweerge
schut en 8 a 10 machinegeweren. Zij hebben
60 man aan boord.
De woordvoerder van het Japansehe leger
te Sjanghai heeft meegedeeld, dat drie Ja
pansehe vliegtuigen betrokken zijn bij de
vernieling van de Panay en de Amerikaan
sche tankschepen. Japan is bereid de vlie
gers te straffen, maar eerst zal een diep
gaand onderzoek moeten plaats vinden. De
woordvoerder vertelde voorts nog, dat zij
gemeend hadden met Chineesche oorlogs
schepen te doen te hebben. Toen hun was
uitgelegd, dat het Amerikaansche schepen
waren, toonden zy zich diep geschokt. Er
zijn bevelen gegeven om voortaan grooter
opmerkzaamheid Tè betrachten.
Mededeeling van Eden in het
Lagerhuis.
Er heerschte gistermiddag in het Lager
huis een eenigszins geladen stemming en
toen het vragenuur aanbrak, werd van
verscheidene zijden gevraagd of de regee
ring geen nadere mededeelingen kon doen
over de Japansehe aanvallen op de Britsche
kanonneerbooten in de Jang-tse.
Eden antwoordde, dat de berichten
juist waren en dat Britsche' schepen
tot vier maal toe waren aangevallen.
Op den ernst van deze incidenten be
hoefde hij wel nauwelijks te wijzen,
maar hy verzocht met het oog op de
nog niet te overziene gevolgen om
vandaag niets meer te behoeven te
zeggen. Er kwamen geregeld nieuwe
rapporten binnen en de regeering was
in nauwe verbinding met die der Ver.
Staten.
Desniettemin vroeg Mander hoe het ma
ken van verontschuldigingen door den Ja
panschen opperbevelhebber te rijmen viel
met het door Reuter geseinde bevel van
den vice-admiraal om alles neer te schieten
wat in den weg stond?
Eden antwoordde, dat juist dit een der
vragen was die Me regeering bezig was
nader te onderzoeken.
Naar Reuter verder meldt had Eden
vanochtend reeds met Chamberlain overleg
geoleegd over het gebeurde. Zij waren
iuist hierover aan het praten, toen de
Amerikaansche zaakgelastigde zich bij
Eden l;et aandienen om met hem van ge
dachten te wisselen over de aanvallen op
de Britsche en Amerikaansche schepen.
Het Britsch-Amerikaansche overleg.
Naar aanleiding van het bovenstaande
merkt Reuter op, dat de Britsche en Ame
rikaansche regeeringen steeds met elkan
der in verbinding gebleven zijn ten aanzien
van het Verre Oosten, niet alleen te Lon
den en Washington, maar ook te Tokio en
Sjanghai. Het is waarschijnlijk, dat deze
samenwerking nog nauwer zal worden, nu
schepen van beide landen aangevallen zijn.
Het Verre Oosten vormt thans het ernstig
ste probleem, dat de aandacht der Britsche
ministers opeischt.
Met belangstelling wacht men in Britsche
kringen te Londen de reactie van het
Amerikaansche publiek af op het tot zin
ken brengen van vier Amerikaansche sche
pen. In diplomatieke kringen te Londen
gelooft men, dat eenzijdig optreden niet
veel meer tot stand kan brengen dan ver
ontschuldigingen en beloften voor schade
vergoeding, benevens herhaalde verzeke
ringen, dat de incidenten niet weer zullen
voorkomen.
Wanneer derhalve in den huidigen toe
stand een bepaalde actie noodig geacht
wordt, is men van oordeel, dat deze slechts
kan worden ondernomen, wanneer er over
eenstemming heerscht tusschen alle bui-
tenlandsche mogendheden, die vitale be
langen in China hebben.
Het magere succes van de Brusselsche
conferentie heeft intusschen aan het licht
gebracht, hoe moeilijk het is een dergelijke
overeenstemming tot stand te brengem.
Hirota biedt ten deele verontschul
digingen aan.
Hirota, de Japansehe minister van bui-
tenlandsche zaken, heeft gistermiddag een
bezoek gebracht aan Sir Robert Craigie,
den Britschen ambassadeur en namens de
Japansehe regeering zijn diepen spijt be
tuigd over het incident met de Lady Bird,
dat zich gisteren in Woehoe heeft afge
speeld.
De Fransche pers over de incidenten.
Ten aanzien van de internationale inci
denten in het Verre Oosten schrijft de
Kerillia in de Epoque, dat men op het
oogenblik ziet de vernietiging van de posi
tie, welke de blanke beschaving ten koste
van geweldige offers in het Verre Oosten
heeft opgebouwd. Het is een ongehoorde
paradox dat Duitschland, dat eens de eerste
was om bij monde van Wilhelm II de nood
zakelijkheid van een Europeesche samen
werking tegen het gele gevaar te bepleiten,
dat Duitschland, welks geheele politiek is
gegrondvest op de rassenleer, Japan op het
oogenblik steunt, hierin bijgestaan door
Italië, de bakermat van de Europeesche
beschaving.
Gerard schrijft in de Republique nieuws
gierig te zyn naar de maatregelen, welke
het Foreign Office zal nemen. Minister
Eden was gisteren in zyn verklaring zeer
terughoudend. Het is waarschijnlijk dat de
Britsche regeering zal aandringen op een
gemeenschappelijk optreden van Engeland,
Frankrijk en de Ver. Staten.
Waarschijnlijk zal hij te Parijs goed ont
vangen worden, doch te Washington? De
afwezigheid van een reactie in de Ver.
Staten is in deze niet het minst verontrus
tend.
La Rochassière schrijft in de Petit Jour
nal, dat de gevolgen van het incident in de
eerste plaats afhankelijk zijn van de reactie
van de openbare meening. Er is geen
staatshoofd, dat meer gevoelig is voor een
volksbeweging dan Roosevelt en er is niets,
wat de Amerikaansche gevoeligheid meer
kan kwetsen dan een Japanschen aanval.
Dit heeft men te Tokio zoo goed gevoeld,
dat men niet heeft gewacht met het aanbie
den van een overstelpend aantal veront
schuldigingen.
In de Humanité verklaart Peri, dat door
den aanval van gisteren zich een nieuw
vraagstuk heeft voorgedaan. Dit vraagstuk
treft niet alleen de Ver. Staten of Engeland,
doch alle groote vlootmogendheden, die
belang hebben by den vrede. Tot nu toe
hielden zij zich afzijdig, voortgaan hiermede
zou een soort zelfmoord zyn.
De Civet uit in de Ordre de meening, dat
indien de groote mogendheden zich niet
willen beperken tot de politiek van het van
dag tot dag leven en indien zij zich in de
toekomst willen handhaven, dan moeten zij
nu krachtig optreden.
Optreden van de
mogendheden.
Westersche
De diplomatieke redacteur van de „Daily
Express" bericht, dat de Britsche regeering
bereid zou zijn tot krachtig optreden in het
Verre Oosten, ingeval zy zeker was van de
medewerking /an Frankrijk en de Ver.
Staten.
Volgens den medewerker van het blad
zou o.a. een gemeenschappelijke vloot-
demonstratie in de Chineesche Zee op het
programma staan. De minister-president
zou dit in de vergadering van het kabinet
hebben aangeraden, voor het geval de me
dewerking van de Ver. Staten verkregen
zou worden.
Gisteren tegen het vallen van den
avond werd bekend gemaakt, dat
Nanking toen geheel bezet was met
Japansehe troepen.
Aan deze bezetting ging een bom
bardement vooraf, waarin de Japan
sehe marine een groote rol speelde.
Het was dan ool" voornamelijk aan de
marine te danken, dat Nanking zich
moest overgeven, want de Chineezen
verdedigden de stad met een groote
verbitterdheid.
In een Japansch communiqué wordt
medegedeeld, dat ongeveer 2500 krijgsge
vangenen gemaakt zy-H buiten de muren
van Nanking, terwijl het Chineesche gar
nizoen te Tsjinkiang, gioot 20.006 man,
dat zich terugtrok op Nanking, geleidelijk
verminderd was tot 3000 man, die vernie
tigd werden toen zy verschenen naby de
achterhoede van de Japansehe troepen, die
Nanking belegerden.
Vorming eener „voorloopige
regeering."
Spoedig na den val van Nanking
zou men hedenmorgen om 10 uur te
Peiping overgaan tot de vorming van
een „voorloopige regeerintg der repu
bliek China". Aan deze vorming
eener regeering wordt deelgenomen
door twee voormalige presidenten der
Chineesche republiek, drie oud
premiers, vijf oud-ministers van
financiën en vier oud-ministers van
staat, die allen verantwoordelijke
functies zullen bekleeden.
Deze voorloopige regeering zal onder
verdeeld worden in drie commissies, een
wetgevende, een uitvoerende en een rech
terlijke. De wetgevende commissie zal
onder leiding staan van dr. Tang Erho,
voormalig minister van binnenlandsche
zaken en financiën.
Hij zal tot taak hebben het leidende
beginsel der regeering te formuleeren.
Voorts zullen in deze commissie zitting
nemen Wang Ko Min, Tsji Tsje Joean,
Tsjoe Sjen, Wan Gi Tang, Toeng, Kang,
Tsjang Tsjau Tsoeng en Kau Ling Wei. De
uitvoerende commissie zal onder leiding
staan van Wang Ko Min, voormalig diplo
maat en minister van financiën en gouver
neur van de Bank van China, die toezicht
zal uitoefenen op de uitvoering van het
regeeringsprogram, dat door den uitvoe
renden Joean zal worden geformuleeerd.
De rechterlijke commissie zal voorgeze
ten worden door Toeng Kang, den vroe-
geren president van het Hof van cassatie
en minister van Justitie.
De Asahi Sjimboen noemt verder de na
men van de twee vroegere presidenten
Tsau Koen en Soe Sji Tsjang, die even
eens belangrijke functies in de voorloo
pige regeering zouden bekleeden, tesamen
met Woe Pai Foe.
De voorloopige regeering zal een mani-
fesit uitgeven waarin de Nanking-regee-
ring gehekeld zal worden wegens slecht
bestuur. Het totalitaire staatssysteem zal
ernstig afgekeurd worden en tevens zal te
kennen worden gegeven, dat de voorloo
pige regeering alle verdragen eerbiedigen
zal, die gesloten zijn tusschen die buiten-
landsche mogendheden, welke vriend
schappelijke betrekkingen met China
handhaven. Tevens zal het manifest de
noodzakelijkheid in het licht stellen om 't
Chineesche volk te rehabiliteeren. De
voorloopige regeering zal de communis
ten uitroeien, doch de diensten van die
leden van de Kwo-min-tang aanvaarden,
die begrijpen, dat het leidende beginsel
van de voorloopige regeering hecht geves
tigd is. Tenslotte omvat het platform van
de voorloopige regeering samenwerking
met Japan en Mantsjoekwo, onderdruk
king van het communisme, economische
en industrieele ontwikkeling, herstel van
de boerendorpen en versnelling van de
autonomie.
DE AVONTUREN VAN EEN BAKKER
IN DUITSCHLAND.
Beschuldigd van hoogverraad.
Voor het gerechtshof te Salzburg
heeft, onder beschuldiging van hoog
verraad, een bakker terechtgestaan, die
bij deze gelegenheid verslag heeft uit
gebracht van zijn avonturen. Deze bak
ker, Maximilian Reiter geheeten, is in
1933 uit Oostenrijk naar Duitschland
gevlucht en in Augustus LL weer uit
het derde rijk uitgeweken, waarna hij
in Oostenrijk werd aangehouden.
In 1933 is hy, als nationaal-socialist, uit
den vrywilligen arbeidsdienst in Oostenrijk
weggeloopen en heeft zich gemeld bij het
Oostenrijksche legioen in Duitschland. Na
in Juni 1934 deelgenomen te hebben aan de
„zuivering" waarbij Röhm en zijn aanhan
gers vermoord werden, werd hij met verlof
gezonden, maar moest reeds spoedig weer
aantreden ter onderdrukking van wanorde
lijkheden in de gelederen der nationaal-so-
cialisten. In dien tijd werden voor het Oos-
tenryksch legioen dikwijls lezingen gehou
den over Oostenrijk, volgens Reiter ter
voorbereiding van den Juli-putsch.
Na het mislukken van dezen putsch werd
Reiter overgeplaatst naar de „zwarte garde",
waarbij hy dienst moest doen in concentra
tie-kampen, wat hij echter weigerde, aan
gezien hij niet lijdelijk kon toezien bij de
wreedheden, die daar dagelijks bedreven
werden. Tengevolge van zijn weigering
werd hij daarop naar een strafkamp gezon
den, waaruit hij echter dank zij invloedrijke
vrienden spoedig weg kon komen. Tenslotte
verkreeg hij de Duitsche burgerrechten, en
zou juist in aanmerking komen voor den
dienstplicht, toen hij besloot naar huis te
rug te gaan. Hij wist uit te wijken naar Tsje-
choslowakije, vanwaar hij doorreisde naar
Oostenrijk.
Tegenover den rechter verklaarde hij
grooten spyt te hebben ooit zich te heb
ben laten leiden door een opruier. Reiter
werd veroordeeld tot een jaar kerkerstraf.
A
