DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De veiligheid in de Middellandsche Zee
Proces-N iemöller
begonnen.
No. 31 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag 7 Februari 1938
140e Jaargang
De algemeene toestand.
Strenger optreden tegen duikbooten.
Onverwachte bijeenkomst van het
Britsche kabinet
Het vlootvraagstuk.
Nota's van Engeland, Frankrijk
en Amerika aan Japan.
Japanners verwoesten
een stad.
Geruchten omtrent het
ontslag van von Fritsch.
Nieuw offensief bij Teruel.
PIRITUS THEELICHTJE
Verbruik: slechts één
vijfde cent per uur
Het blijft goed gaan met
de Prinsessen.
De Vlaamsche actie.
Parlementsleden gearresteerd.
Nieuws in 't kort.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTTEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 7 Februari 1938.
De gebeurtenissen der laatste dagen in
Duitschland blijven wel groote aandacht
trekken in alle landen. De bladen in ver
schillende buitenlandsche hoofdsteden
wijden er groote artikelen aan.
Maarhet meest sensationeele komt
van Fransche zijde!
In een uit Bazel gedateerd telegram dat
voorafgegaan wordt door de aanteekening
„van een gelegenheidscorrespondent",
geeft Le Temps n.L het volgende relaas
van de ontwikkeling der crisis:
Voor de opstelling van de program
redevoering, die Hitier op 30 Januari zou
uitspreken, ging hij, zooals ieder jaar ge
bruikelijk is, over tot een zeker aantal
raadplegingen in zijn villa te Berchtes-
gaden. Tijdens deze besprekingen diende
de Rijksweer verscheidene verzoeken in.
Zij eischte aftreden van Von Blomberg en
concentratie in de handen van den opper
bevelhebber van het leger der machtsbe
voegdheden ten aanzien van het leger, de
marine en het luchtwapen. Voorts oefende
zij levendig critiek uit op de Duitsche bui
tenlandsche politiek. Zij sprak zich uit
tegen te nauwe samenwerking met Italië,
tegen interventie in Spanje, tegen samen
werking met Japan en bepleitte een toe
nadering tot Londen, een ontspanning
tusschen Berlijn en Parijs en vooral een
ontspanning, gevolgd door een toenadering
tot Moskou.
De rijkskanselier hoorde deze klachten
aan zonder een standpunt te bepalen. De
atmosfeer was echter vrij geladen.
Op dat oogenbljk kwam Himmler tus-
schenbeide. Hij overhandigde Hitier een
dossier, waarin vastgesteld werd, dat een
zeker aantal generaals van de rijksweer,
met von Fritsch aan het hoofd, behoorden
tot een geheime organisatie, die er naar
streefde den tweeden zoon van den kroon
prins op den troon te plaatsen. Himmler
staat bekend voor zijn gevoelens van wan
trouwen ten opzichte van de Rijksweer.
Zoo heeft dezen zomer het gerucht de ron
de gedaan, dat Himmler, die door zijn
agenten in Rusland op de hoogte gebracht
was van zekere onderhandelingen tus
schen den Duitschen generalen staf en
dien van het roode leger, de Russische
ambassade te Berlijn een pak documenten
ter hand heeft gesteld, waarin het bestaan
aangetoond werd van deze verborgen be
trekkingen. Een proces te Moskou en de
terechtstelling van maarschalk Toetschat-
sjefski waren er het gevolg van.
Tegen het einde van Januari hing een
sfeer van angstige spanning in Berlijn en
deed het gerucht de ronde, dat Himmler
zou overgaan tot arrestatie van een zeker
aantal generaals der Rijksweer.
Toen besloot von Fritsch, die monarchis
tisch gezind is, stoutmoedig op te treden.
Hij riep een zeker aantal generaals in zijn
huis bijeen om tezamen met hen een plan
van weerstand op te stellen. Op 28 Januari,
des morgens bezette een compagnie Rijks
weer het paleis, dat in de Wilhelmstrasse
staat op mo. 64, vlak bij de kanselarij.
Tegelijkertijd werden op sommige strate
gische punten der hoofdstad schikkingen
getroffen om een vermetelen slag van de
Gestapo te beletten. De beide dagen van
28 en 29 Januari verliepen te Berlijn in
angstige spanning. Een vrij groot aantal
bekende persoonlijkheden die min of meer
bij het complot betrokken waren, verlieten
overhaast de hoofdstad. In den avond van
29 Januari vernam men toen, dat Hitier
het ontslag van, von Blomberg dat door den
Rijksweer geëischt was, had ondertee
kend en dat van von Fritsch, die schuldig
was aan ernstige overtreding der discipli
ne. Von Fritsfch, die den volgenden dag
van zijn omtslag op de hoogte gebracht
werd, "gaf te verstaan, dat hu niet.van_pla
was zich te onderwerpen. Op 31 Januari
begon generaal Keitel zijn bespr g
met Hitier. Deze besprekingen werden m
den loop der volgende dagen v°or\f,z^
De. Rijksweer ging er mee aaoord, dat
„royalistische groep" verwijder
kreeg in ruil bekrachtiging v dige
eischen: in de eerste plaats baar
autonomie, vervanging van von Blomberg
door Keitel. Geen enkele tusschënper^o
werd tusschen hem en Hitier toëgs
De pogingen van Görinig en Himml
zich meester te maken van het ministerie
van oorlog waren verijdeld.
Het is waarschijnlijk, aldus b63}^1
telegram in Le Temps, dat na de bew g
dagen, die Berlijn zoo juist heeft doorge
maakt, de hartstochten, eenige tijd uk,
bedaren zullen komen. Zonder twijfel J
ven er heel wat oorzaken voor botsingen
en conflicten over. De Rijksweer sc ïjn
voldoening te hebben gekregen maar w
wordt er van de eischen, die Hitier gesteld
zijn door de zware industrie en de junkers
ten opzichte van de economische politiek
van Göring? Dat is een nog ernstiger pro
bleem en nog bel an er ijker dan dat der
autonomie van de Rijksweer.
Er is te Londen verrassing gewekt, door
dat Zaterdagmorgen onverwacht een bij
eenkomst van het kabinet is gehouden.
Simon, Eden, Hailsham, Mcdonald, Duff
Cooper en Inskip waren aanwezig. Cham-
berlain, die Vrijdag naar Birmingham was
vertrokken, woonde de bijeenkomst niet bij.
De zitting was uitsluitend gewijd aan de
kwestie der zeerooverij in de Middellandsche
Zee. Zjj duurde bijna twee uur. In officieele
kringen weigert men eenige verklaring ovei
deze vergadering te geven en beperkt men
zich ertoe te zeggen, dat de besprekingen
liepen over den toestand in de Middelland
sche Zee.
Er bestaat echter reden om aan te nemen,
zoo meldt Havas, dat de bespreking ten
doel had de instructies voor de marine vast
te stellen, krachtens de nieuwe overeenkomst
tusschen de regeeringen van Engeland,
Frankrijk en Italië. Een tweede punt zou zijn
het geval van de Alcira, en het wordt daar
om waarschijnlijk geacht, dat de controle
op vliegvelden even gestreng zal worden
uitgeoefend als die op duikbooten. Tenslotte
acht men het mogelijk dat binnen korten
termijn een stap zal worden ondernomen bij
de autoriteiten van Salamanca over het in
cident met de „Alcira" en de „Endymion".
Het optreden tegen duikbooten.
De vlootmedewerker van de Sunday Times
meldt, dat in het Westelijk deel van de Mid
dellandsche Zee een ware anti-duikboot
blokkade zal worden toegepast. De activiteit
der onderzeebooten, zoo schrijft hij, beperkt
zich thans nog slechts tot het weinig uitge
strekte gebied van de Golf van Valencia.
Bovendien zijn deze duikbooten niet meer
„onbekend". Men weet thans, dat neg slechts
drie duikbooten aan de aanvallen op koop
vaardijschepen deelnemen, namelijk een
oude Spaansche duikboot en twee duik
booten, die Italië aan Franco heeft ver
kocht. Zy hebben alle drie hun basis op
Majorca en hun actieradius is zeer beperkt.
Daar deze feiten bekend zijn, is het moge
lijk, den patrouilledienst in het Westelijke
deel van de Middellandsche Zee te verscher
pen ten koste van de verder van de
Balearen gelegen wateren.
Italië stemt in met de Britsche en
Fransche plannen.
De „Informazione Diplomatica" meldt, dat
terstond na het vergaan van de Endymion
de Britsche regeering den regeeringen van
Italië en Frankrijk heeft voorgesteld de
veiligheidsmaatregelen in de Middellandsche
Zee te verhoogen. Het voorstel kwam hierop
neer, dat de drie regeeringen haar oorlogs
bodems het recht zouden verleenen elke
duikboot welke onder water wordt aange
troffen in het Westelijk bekken van de
Middellandsche Zee, dat tot den bewakings
dienst der drie mogendheden behoort, te ver
nietigen. De Britsche regeering verzocht de
Italiaansche regeering dit voorstel te onder
zoeken. De Italiaansche regeering heeft met
dit voorstel onverwijld haar instemming
betuigd. Dientengevolge hebben de Italiaan
sche vlootautoriteiten opdracht gekregen de
voorgestelde maatrege'en in het onder den
Italiaanschen bewakingsdienst staande deel
van het Westelijk bekken van de Middel
landsche Zee ten uitvoer te brengen.
Het Britsche geduld is uitgeput.
Na de bijeenkomst der Britsche ministers
en hun beraadslaging over de zeeschuimerij
heeft de Engelsche regeering een in krach
tige bewoordingen gestelde nota aan Franco
gezonden, waarin uitdrukking gegeven wordt
aan haar misnoegdheid over de herhaalde
aanvallen op Britsche schepen. Ofschoon de
tekst van de nota niet zal worden gepubli
ceerd vóór Eden vandaag een verklaring in
het Lagerhuis zal hebben afgelegd, gelooft
men, dat de nota duidelijk te kennen geeft,
dat het geduld van Enge
land geheel is uitgeput.
Evenals de regeeringen van Groot-
Britannië en Frankrijk, heeft de Ameri-
kaansche regeering een in strenge bewoor
dingen gestelde nota gezonden aan Tokio,
waarin de regeering der Vereenigde Staten
Japan mededeelt, dat tenzij vóór 20 Febru
ari verzekerd wordt, dat Japan niet over
gaat tot het bouwen van slagschepen of
kruisers boven de maat, zij gedwongen zal
worden de „trapsgewijze clausule" van het
Londensche vlootverdrag toe te passen en
over te gaan tot het bouwen van zulke
groote schepen als noodig is om met Japan
te kunnen concurreeren.
Dit optreden van Amerika is een gevolg
van het uitwisselen van inlichtingen tus
schen Groot-Britannië, Frankrijk en de
Vereenigde Staten en is erop berekend Ja
pan een laatste kans te geven de groote
van zijn schepen en geschut binnen de
grenzen van het vlootverdrag te houden of
anders de verantwoording op zich te ne
men voor een onbeperkten vlootbouw in de
twee voornaamste vlootcategoriën. De
Amerikaansche nota is aan de Japansche
regeering overhandigd door de ambassa
deur der Vereenigde Staten te Tokio.
Aan de nota wordt toegevoegd, dat de
Amerikaansche regeering gaarne voor 20
Februari hierop antwoord zal ontvangen.
Zoo dit niet het geval is of indien het ant
woord de gevraagde inlichtingen en verze
keringen niet behelst, zou de Amerikaan
sche regeering gedwongen worden aan te
nemen, dat de Japansche regeering tot den
aanbouw of aanschaffing van vaartuigen
overgaat, welke geen rekening houden met
de bij verdrag bepaalde grenzen. De Ame
rikaansche regeering zal in dat geval ge
noodzaakt zijn in overleg te treden met de
andere onderteekenaars van het vlootver
drag om de volledige vrijheid van handelen
te hernemen. Indien daarentegen de Japan
sche regeering, ook indien zij bezig is of
voornemens is tot den aanbouw van der
gelijke bij verdrag verboden vaartuigen
over te gaan, zich bereid toont terstond
kennis te geven van de tonnage en het ge-
schutkaliber, waartoe zij wil overgaan, zal
de Amerikaansche regeering van haar kant
bereid zijn om met de Japansche regeering
de kwestie der tonnages en geschutkalibers
te bespreken, indien Japan althans nu be
reid is met eenige beperking in te stem
men. Het zal echter noodig zijn, dat derge
lijke raadplegingen voor 1 Mei voltooid
zijn.
Naar vernomen wordt heeft minister
Huil na de gisteravond gehouden kabinets
vergadering een particulier onderhoud ge
had met president Roosevelt, waarschijnlijk
over de nota aan Japan. Tevens wordt van
marinezijde onthuld, dat reeds plannen ge
reed liggen voor slagschepen van ongeveer
43.000 ton met 16 of 18-inch kanonnen, ten
bedrage van 85 millioen dollar elk.
Vlootbouwplannen van Japan
zullen geheim gehouden worden.
Tijdens een bijeenkomst, die gister in het
Japansche ministerie van marine is gehou
den, werd besloten, de Japansche vloot
bouwplannen niet openbaar te maken.
Naar hieraan toegevoegd wordt, zal het
ministerie van marine de regeering den
raad geven, vóór 20 dezer in dezen geest
op de nota's van de Amerikaansche en de
Britsche regeeringen te antwoorden.
Het ministerie van buitenlandsche zaken
heeft een communiqué gepubliceerd, waar
in gezegd wordt dat Japan, aangezien het
niet gebonden is door het verdrag tot be
perking van den vlootbouw, van oordeel is
dat het niet verplicht is, de gedane voor
stellen te aanvaarden, en zelfs niet op de
overhandigde nota's behoeft te antwoorden.
Evenwel zal het tot op zekere hoogte ant
woorden, daar het zich wil houden aan de
beginselen van het internationaal fatsoen.
De regeering zal haar houding bepalen, na
overleg te hebben gepleegd met de marine-
autoriteiten.
Veel dooden en gewonden.
De moderne stad Heoengtsjau, ten Zuiden
van de Delta bij Kanton, is vrijwel geheel
door Japansche vliegtuigen en oorlogssche
pen verwoest. Vele vluchtelingen komen
thans Macao binnen. In Heoengtsjau zijn
velen gedood of gewond.
Japansche overwinning.
Generaal Matsoei maakt bekend, dat een
belangrijke overwinning is behaald op de
Chineesche troepen in de spoorwegzone
Tientsin-Nanking, op 100 mijl ten noorden
van Nanking. Het communiqué meldt, dat
de Chineezen rampspoedige verliezen heb
ben geleden. Zij vluchten in wanorde naar
het noorden uit Pengpoe langs de spoorlijn
TientsinNanking en ook dwars door het
land in Noordwestelijke richting. De Japan
sche troepen achtervolgen hen van nabij en
hebben reeds 1500 Chineezen gedood en
vele gewond.
Chineezen lijden zware verliezen.
De woordvoeder van het Japansche leger
heeft tegenover de pers verklaard, dat de
troepen die hun opmarsch naar het Noor
den en Westen van Fengpau voortzetten in
de buurt van Fang Tsjan een beslissend
succes hebben behaald door den Chineezen,
die op de vlucht zijn geslagen, zware ver
liezen toe te brengen. De Chineezen bieden
geen ernstigen tegenstand meer.
De strijd aan het Zuidelijk front.
De Japansche troepen zijn aan het zui
delijk front in de buurt van Pengfoe over
de Hoe Aiho getrokken. Zij hebben Hoeai
Yoean veroverd.
De Japanneezen zullen bij hun verderen
opmarsch naar Soetsjau geen natuurlijke
verdedigingslinie der Chineezen ontmoeten.
Aan Japansche zijde acht men het de
vraag of de Chineezen over voldoende troe
pen beschikken om hun stellingen op doel
treffende wijze te kunnen verdedigen tegen
de gemotoriseerde eenheden der Japannee
zen.
I Aan Chineezen zijde ziet men met een
zekere bezorgdheid de volgende Japansche
operaties tegemoet. Men acht een directen
aanval op Hankau niet onmogelijk.
Contact met de Fransche legerleiding?
De diplomatieke redacteur van de Eve-
ning Standard meldt, dat generaal von
Fritsch door Himmler, het hoofd der Duit
sche politie, ervan beschuldigd werd, op het
gebied der buitenlandsche politiek te intri
geeren en in het bijzonder eigenmachtig
niet-officieele relaties met de Fransche le
gerleiders te onthouden. Hij zou door mid
del van vertrouwenslieden met Daladier in
verbinding hebben gestaan. Himmler zou
hebben vastgesteld, dat von Fritsch en an
dere officieren der rijksweer tegenover de
vertegenwoordigers van buitenlandsche mo
gendheden, o.a. tijdens bezoeken aan Parijs,
niet geaarzeld hebben, buitenlandsche aan
gelegenheden te bespreken, en o.a. ten aan
zien van den oorlog in Spanje een standpunt
te vertolken, dat in strijd was met de offi
cieele politiek der Duitsche regeering.
Het Fransche persbureau Havas teekent
hierbij aan, dat Daladier, de minister van
landsverdediging, wien het bovenstaand be
richt was voorgelegd, de beweringen in het
Engelsche blad met stelligheid heeft tegen
gesproken.
De arrestatie van von Fritsch
geloochend.
Van Duitsche officieele zijde wordt de
volgende commentaar geleverd op de be
richten omtrent gevangenhouding van gene
raal von Fritsch: „Het is monsterachtig, dat
dergelijke geruchten de ronde kunnen doen.
Zij zijn volkomen onjuist, zooals ieder voor
zichzelf kan uitmaken".
Fransche gebouwen getroffen.
Zaterdagmorgen hebben volgens een
mededeeling der regeering eenige Junkers-
vliegtuigen van Franco's legermacht een
veertigtal bommen uitgeworpen op Alicante.
Er zouden twintig gewonden zijn. Het voor
naamste doelwit der vliegtuigen was de
electrische centrale van Riegos de Levante,
behoorende aan een Fransche maatschappij.
De gebouwen droegen de Fransche kleuren
en bovendien wapperde de Fransche vlag op
het dak. De aangerichte schade is belangrijk.
Het schijnt, dat de toestellen der opstande
lingen tevenss als doelwit hadden het vlieg
veld van de Air France, waar mitrailleur
kogels neervielen. Ook het vliegveld staat
onder bescherming van de Fransche vlag.
Strijd in sector Granada.
De regeeringstroepen hebben Vrijdag een
aanval geopend en hebben zich meester ge
maakt van La Pena in den sector van
Granada. Hiermede hebben zij de verbin
ding kunnen bewerkstelligen der regeerings-
linies tusschen de wegen van Jaen in het
Noorden en die van Murcia in het Oosten,
welke uitkomen in Granada.
Het bombardeeren van open steden.
Franco's verdediging.
Radio-Nacional heeft een mededeeling
omgeroepen, waarin geantwoord wordt op
de protesten van Barcelona tegen het bom
bardeeren van achter het front gelegen
steden.
In deze mededeeling wordt eraan herin
nerd, dat de regeeringstroepen begonnen
zijn met het bombardeeren van steden, die
geen enkel militair object vormen, zooals
Algeciras, Tetoean en Ceuta. De rechtschen,
zoo wordt verklaard, hebben slechts steden
gebombardeerd, die een zekere militaire be-
teekenis hebben, en in dit verband wordt
erop gewezen, dat zich in Barcelona meer
dan 180 militaire objectieven bevinden.
Van het front van Teruel.
De strijdkrachten van Franco zouden er in
geslaagd zijn de linies der regeeringstroepen
in den sector van Teruel over een front-
Geen comtnuniqué's meer.
Aangezien met prinses Juliana
en prinses Beatrix nog steeds
alles naar wensch gaat, zal er in
overleg met dr. de Groot de
eerstvolgende dagen geen offi
cieele mededeeling worden ge
daan.
breedte van 40 K.M. te doorbreken. Vrijwel
het geheele in bezit genomen gebied bevond
zich van den aanvang der vijandelijkheden
af in handen der regeering. Onder leiding
van generaal Davila zijn drie troepenafdee-
lingen in Oostelijke richting opgerukt naar
de Alfambra.
42 getuigen worden met gestoten
deuren gehoord.
Vanochtend is het proces tegen ds.
Niemöller, den bekenden leider der
belijdende kerk, voor het speciale
gerecht in Moabit te Berlijn be
gonnen.
Eenige honderden personen ver
drongen zich bij den ingang van het
gebouw, doch slechts eenige bloed
verwanten en vrienden van den pre
dikant w.erden tot de zaal toegelaten.
Het rechtscollege, bestaande uit drie
rechters, trad te half tien precies bin
nen, waarna de beschuldigde, die in
het zwart gekleed was en bleek zag,
werd binnengeleid.
Onmiddellijk werd een aanvang met het
verhoor gemaakt. De president stelde de
gebruikelijke vragen betreffende de iden
titeit van ds. Niemöller. Te 9.45 uur was
deze formaliteit vervuld, waarna de per
sonen, die haar op speciale kaarten moch
ten bijwonen, werden uitgesloten. D e
procureur verklaarde, dat
de behandeling met geslo
ten deuren zou geschieden.
De gerechtsbeambten ont
ruimden de zaal.
Onder de aanwezigen werd de bekende
predikant Jacobi opgemerkt. Men ver
wacht, dat de behandeling verscheidene
dagen zal duren. Twee-en-veertig getui
gen zijn gedagvaard.
Uit Ostende wordt aan de bladen gemeld,
dat partijgangers van Grammens met ha
mers, die bevestigd waren aan stokken,
daar ter plaatse Fransche naamplaten heb
ben vernield. Onder de daders bevonden
zich de Vlaamsch-nationalistische senator
van den Bulcke, en de Vlaamsch-nationa
listische afgevaardigden Leuridan, Tolle-
naers en de Vroe. Tegen hen is proces-ver
baal opgemaakt. Uit voorzorg werden de
parlementsleden op het bureau van politie
vastgehouden. Zij zouden eerst gisteravond
worden vrijgelaten. Senator van den Bulcke
is door een voorbijganger in het gelaat ge
slagen.
Duitsch schip met man en muis ver
gaan? - Sedert eenige dagen heeft men niets
meer gehoord van het Duitsche s.s. Richard
Borchardt, dat 18 man aan boord heeft. Het
heeft 25 Januari Hamburg verlaten met een
lading steenkool, met bestemming Pasajes.
Den 28en Januari vertrok het van Norden
ham, doch sedert dien heeft men het schip
niet meer gezien. Thans zijn op de kust van
Helgoland wrakstukken aangespoeld, die
naar men meent afkomstig zijn van de
Richard Borchardt. Het schip zou dan
tijdens den storm, die de vorige week op de
Noordzee woedde met man en muis vergaan
zijn.
Militaire auto verongelukt. - Een mili
taire auto is te Neervoeteren bij Bourg-
Leopold (België) tegen een boom gereden.
Vijf soldaten, deel uitmakende van de
grenswacht te Maeseyck, werden ernstig
verwend overgebracht naar het hospitaal van
het Kamp van Beverloo.
