DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
DE SPAANSCHE BURGEROORLOG
„LIGT VOOR HET GRIJPEN".
No. 34 Dit nummer bestaat uit twee bladen.
Donderdag 10 Februari 1938
140e Jaargang
De algemeene toestand.
U
REISMOEILIJKHEDEN VOOR DEN VREEMDELING.
VINGERAFDRUKKEN EN FOTO'S VAN ALLEN,
DIE HET LAND BINNENKOMEN.
SPIONNAGE-GEVALLEN.
Het drijvende Poolstation.
De expeditie in groot gevaar.
De toestand van de
Prinsessen.
Het proces tegen Niemöller
Een oude kerkwet.
Weer een incident aan de
Sovjet-Russische grens?
Drie personen gedood.
Nieuws in 't kort.
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50,
Losse aumraers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij vh. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Directeur: C. KRAK.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
Alkmaar, 10 Februari.
Niet alleen Duitschlar.d is bezig met
legerhervormingen (waarbij niet vergeten
mag worden de legeruitbreiding!), ook in
Frankrijk zit men niet stil. In een ge
zamenlijke zitting van de commissies voor
leger, vloot en luchtvaart van Kamer en
Senaat, heeft Daladier, de minister van
defensie, gisteren een uiteenzetting gege
ven van de hervormingen! in de organisa
tie der landverdediging. Deze hervormin
gen bestaan vooral uit de nieuwe rol in'
leiding en coördinatie, welke is toever
trouwd aan den minister van defensie ten
aanzien van de voorbereiding en het ge
bruik van de gewapende macht, de be
wapeningsprograms, de credieten, enz.
Daladier zette uiteen dat het in het hui
dig tijdsgewricht van belang is dat alle
krachten van Frankrijk reeds in vredestijd
gecoördineerd zijn en dat zij stevig zijn
georganiseerd op den grondslag van een
algemeen defensie-plan. Door deze metho-
des kan een vredelievend volk een aanval
ler ontmoedigen.
Voorts zette Daladier uiteen dat het
noodig is bijzonder veel aandacht te be
steden aan de luchtstrijdkrachten eru aan
de groote taak, die voor de marine is
weggelegd. Ten slotte behandelde de
minister de reeds tot stand gekomen maat
regelen.
Volgens inlichtingen in de wandelgangen
der Kamer heeft Daladier vooral de eerste
resultaten naar voren gebracht van de
onder zijn leiding staande coördinatie der
defensiediensten. Uit zijn verklaringen
zou o.m. blijken dat omvangrijke aanvul
lende credieten voor het oogenblik niet
noodig zijn ter verbetering van het tempo
van den bouw, aangezien de fabrieken in
staat zijn de bestellingen te verwerken.
Dit schijnt weliswaar het geval te zijn met
de fabrieken, die afhankelijk zijn van het
ministerie van oorlog, doch niet met die,
.welke onder de ministeries van marine en
luchtvaart staan. Daladier wees in dit op
zicht op zekere lacunes en een gebrek aan
een voldoend aantal specialisten voor de
opvoering van het productietempo voor
vloot en luchtstrijdkrachten. Daladier be
sloot zijn verklaringen met te wijzen op
de noodzakelijkheid dat eerst de fabrica-
tie-diensten worden gecoördineerd, zoodat
een unificatie tot stand komt van de me
thodes, die het mogelijk hebben gemaakt
aan de behoeften van het leger te vol
doen. Eerst wanneer deze unificatie vol
ledig tot stand zal zijn gekomen, zal men
het productie-tempo kunnen opvoeren.
De vorige week ontplofte in een huis
van den Russischen emigrant Solonewitsj te
Sofia een bom; mevrouw Solonewitsj werd
gedood en groote schade werd aangericht.
Aldus luidde het telegram.
De naam Solonewitsj is voor millioenen
Russen, die hun leven in ballingschap
slijten, als een baken, een bron van hoop
en een reden om te blijven strijden tegen
het bewind van Stalin. Deze bijzondere
positie heeft de familie Solonewitsj (Iwan,
zijn vrouw Tamara, die thans is gedood,
zijn broer Boris en zijn zoon Georgi) te
danken gehad, afgezien van hun persoon
lijke energie, aan twee omstandigheden:
Zij zijn tot voor kort volwaardige bur
gers van de Sovjet-Unie geweest en ken
nen het leven daar beter dan ieder ander.
Zij hebben zich, in het buitenland ge
komen, bij geen enkele groep in. de emi-
grantenwereld aangesloten en zich geen
oogenblik opgehouden met de rivaliteiten
en politieke nuances, die in de wereld zijn
ontstaan.
De familie Solonewitsj bevond zich in
Moskou in een uitzonderlijk gunstige posi
tie: Iwan was sportredacteur en had een
belangrijke functie bij de leiding yan de
campagnes voor lichamelijke on'tyrlkk!;
ling. Zijn vrouw was verbonden aan d
„Int'ourist" en leidde op de gebruikelijke
wijze karavanen buitenlanders
stad. Boris was arts en Georgi techmis
St Openeen dag besloot het ondern^nd
gezin de vleugels uit te slaan
in het buitenland te gaan beproevem
Tamara was de eerste, die erin slaagde d
grens over te komen. Ziji wist,e t
stelling te krijgen bij de handelsv
woordiging te Berlijn. De man,ne" iken
trachten de Finsche grens te _bereike,
maar de G.P.Oe was hun voor. Zij haü^
hun plan slechts aan één vriend meege
deeld en die vriend bleek geheim ag
zijn. Zij werden gepakt en tot acht j
dwangarbeid by den aanleg van ne
ruchte kanaal naar de Witte Zee ver
deeld. Hier wisten zij op handige wijze ae
opzichters voor zich te winnen en
duurde niet lang of Iwan Solonewitsj z g
kans de overheid te winnen vooy
organiseeren van sportwedstrijden; hijze
kreeg de leiding, wat hem eenige yryheia
verschafte. Hij bemachtigde een komp
en een kaart en spoedig waren de drie
(Van onzen specialen correspondent).
Salamanca. De meest zwaar
tillende douanebeambte aan onze grens
is nog een welwillend en vriendelijk
heer vergeleken met zijn Spaanschen
collega aan de Internationale brug tus-
schen Irun en Hendaye.
Al bevinden zich in de portefeuille van
den vermoeiden reiziger, die den afstand
AmsterdamHijdaye, het Zuid-Fransche
grensdorpje, in één ruk aflegde, ook bij
zonder vele documenten, het oponthoud
achter den Spaanschen slagboom duurt toch
altijd eenige uren. Papieren niet in orde
en hoevele heeft men er niet noodig? dan
terug naar Frankrijk. Dagelijks keeren
velen, die niet in staat waren de vele grens-
hindernissen te nemen, misnoegd met de
aanteekening „niet geaccepteerd" naar de
andere zijde van de lange brug terug.
Het maken van een reis naar dit wonder
lijk mooie bergenland is dus .eenvoudiger
gezegd dan gedaan. In de eerste plaats is
een Nederlandsche pas noodig, die voorzien
moet zijn van de aanteekening „Geldig voor
reizen naar Spanje"; 2e. een visum van den
Spaanschen consul; 3e. een visum van de
Fransche autoriteiten met het z.g. non
interventie-zegel; 4e. een salvo conducto
voor het reizen in Spanje; 5e. een zelfde
papier voor het bezoeken van plaatsen aan
het front gelegen; 6e. een sauve-conduit voor
het verlaten van Spanje.
Inderdaad, het zou niet verstandig zijn,
onvoorbereid een reis naar dit zonnige land,
waar nu reeds twee jaren lang het geweer
knalt, te maken.
Wellicht dacht U met dezen papierberg,
aangevuld met introductie-papieren, de grens
gemakkelijk te kunnen passeer en? Alvorens
in een taxi te kunnen stappen, die naar het
eerste station op Spaansch gebied zal
rijden (immers de internationale spoorver
binding is verbroken), wordt de portefeuille
met nog enkele papieren gevuld, zoodat de
vreedzame reiziger langzamerhand bevreesd
begint te worden, één van die gewichtige
schakels, bij het herhaaldelijk toonen van
pas en andere documenten, te verliezen.
Het is niet alleen verboden Spaansch geld
te importeeren, doch bovendien moet men
bij het verlaten van het land in staat zijn
aan te toonen, waar men zijn geld gewisseld
heeft. Tenslotte, dat is een gloednieuwe be
paling, moet eventueel aangetoond kunnen
worden, waarvoor men zijn geld heeft uit
gegeven! Deze maatregel belet onderhand-
sche verkoopingen in het nationale gebied.
Daarom wordt in de pas een aanteekening
gestempeld, dat de reizigers met zooveel
Hollandsche florinas, ponden, francs, enz.
over de grens is gekomen, aangevuld met
een biljet, dat nauwkeurig al deze mone
taire bepalingen bevat en met de zwaarste
straffen dreigt bij overtreding;
Het zou allerminst verstandig zijn bij de
afstempeling een vergissing te maken, want
in de douaneloc ds wordt gevisiteerdop
geld.
Maar nog zijn niet alle moeilijkheden uit
den weg geruimd! De taxi stopt 100 meter
achter de grens voor het fotografisch atelier.
Naam van den pashouder, die van zijn
mannen in de moerassige wouden van
Karelie op weg naar Finland.
In. het buitenland gekomen gingen Solo
newitsj en de zijnen onmiddellijk aan het
werk. Zy publiceerden hun persoonlijke
herinneringen, vol overtuigende bijzonder
heden over het leven onder het Sovjet
bewind, dat zij van alle kanten, hebben
leeren kennen en verfoeien.
Na zich zelf op deze wijze te hebben ge
ïntroduceerd, gingen zij een klein week
blad uitgeven: „Golos Rossii" (de Stem
van Rusland) dat binnen twee jaar een
enormen lezerskring heeft gevonden.
Solonewitsj wil niets weten van reacti-
onnair monarchisme, nog minder van de
democratische en liberale ideeën van een
ander deel der Russische emigranten. Wel
beschouwd is hij voorstander van een
Russischen vorm van fascisme, gebaseerd
op de huidige realiteit van het leven in de
Sovjet-Unie. Het is te begrijpen, dat de
G.P.Oe er op uit is dit centrum van agita
tie te verdelgen.
ouders, nummers van zyn sauve-conduits
worden met pijnlijke nauwkeurigheid in een
kaartsysteem gebracht. Dan... vingeraf
drukken. Een Nederlander beschouwt dit
gewoonlijk nog als een bewijs van wan
trouwen tegen zijn persoon, als iets ont-
eerends. Vele Engelschen, Amerikanen en
Franschen denken er niet anders over en
het is opvallend, dat velen van hen' Spanje
den rug hebben toegedraaid en in de na
burige grensplaatsen het verloop van den
oorlog afwachten.
Het gaat er al bedenkelijk naar een ge-
vangenistafreel uitzien, wanneer men in een
kelder bovendien nog met een volgnummer
boven zijn hoofd gefotografeerd wordt. Het
nemen van vingerafdrukken en het foto
grafeeren zijn met ingang van 1 Januari
ingevoerd als maatregelen tegen spionnage,
die welig in het nationale gebied, ondanks
uitgebreide politiemaatregelen, hotel- en
treindetectives, censuur op brieven, tierde.
Gevallen van spionnage.
Waarschijnlijk is de ontdekking van een
geheimen zender in een grafkelder te
Salamanca in Nederland nog niet bekend.
Een jong meisje bracht iederen dag een be
zoek aan het graf van haar „vader". Bid
dend knielde zij bij de zerk neer, om als
zij haar weg vrij zag, door een verborgen
toegang den zender in werking te stellen.
Van meer recenten datum is een spion-
nagegeval, dat de geheime politie veel
hoofdbrekens heeft gekost. Belangrijk front-
nieuws, berichten over troepentransporten,
enz. bleken dagelijks ter kennis van den
vijand gebracht te worden. Daar de posities
nabij Saragossa daarvan nadeel zouden on
dervinden (een zéér belangrijk punt aan het
front) werd alles in het werk gesteld om
het lek te vinden. Aanvankelijk zonder
succes, daar wel in figuurlijken maar niet
in letterlijken zin naar een lek gezocht
werd. Na lang zoeken vond de politie het
laatste, in de Ebro. De berichten werden
in flesschen in den rivier geworpen; kilo
meters verder werden ze in netten opge
vangen!
Het geduld aan de grens wordt nogmaals
op een zwaren proef gesteld, want de taxi
chauffeur stopt op den weg naar het station
wederom.
Een laatste onderzoek in de bureaux van
den militairen commandant en bovendien
in die van de censuur.
Een blik in de registers, en zoo de komst
van den reiziger vooraf niet is gemeld, dan
staat er niets anders op het land weer te
verlaten. Een officier onderwerpt alle brie
ven, aanteekeningen en kranten aan een
nauwkeurig onderzoek.
Dan ligt eindelijk Spanje open en behoeft
geen last van politie en militairen gevreesd
te worden, wanneer niet al te groote inte
resse getoond wordt voor oorlogsobjecten,
troepenverplaatsingen, vliegtuigen, enz.
Het centrum van Salamanca.
De Plaza Mayor is het centrum van
Salamanca. Terwijl de zon reeds de
knoppen van de kastanjes bij de kathe
draal kleverig maakt, is het goed op
het terras van een der vele café's het
leven achter het front gade te slaan.
Onder de donkere poorten langs het
stadhuis komen tientallen auto's plotseling
in het helle daglicht. Zij zijn geteekend
door den oorlog, gedeukt door botsingen,
geverfd in allerlei kleuren, groen, bruin,
paars, grijs, tegen luchtaanvallen, die soms
toch doel troffen, te bemerken aan met ga
ten doorzeefde spatborden, deuren en ver
splinterde ramen. Zooals de vlaggen, die
wapperen van den raadhuisgevel de sym
pathieën van het land verraden, doen de
auto's, wellicht op mindere opvallende wij
ze, dat evenzeer. Naast de nationale vlag
gen, klappen de Italiaansche tweekleur en
de hakenkruisvlag in het zonnelicht. Aan
den rand van het balcon is tenslotte die
van Guatamala nog te zien, de staat, die
het eerst, het Franco-bewind erkende.
De auto's, die zonder ophouden over
het plein razen, zyn bijna alle van
Duitsch en Italiaansch fabrikaat
Er is dikwijls beweerd, dat achter het
front niet veel van den oorlog te bemerken
viel. Vanzelfsprekend is dat onjuist en
hangt een dergelijke bewering geheel van
persoonlijk aanpassings- en opmerkings
vermogen af.
Van dit zon-overgoten terras ligt de oor
log om het zoo eens te zeggen voor
het grijpen. De groote spiegelruiten zijn
met breede papierstrooken beplakt, zoodat
het lijkt of enorme spinnen de huizen langs
de Plaza willen binnendringen.
Glas is niet alleen peperduur, maar ook
bijna onverkrijgbaar en op deze wijze be
schermt een ieder zoo goed mogelijk zijn
ruiten tegen de trillingen van bombarde
menten.
Aan den voet van mijn glas gefiltreerde
koffie mét melk, geschonken uit twee nik
kelen kannen met langen steel inplaats
van oor ligt een geperforeerd strookje
papier: „10 centimes voor onze soldaten"
staat er op.
Onder een der poorten is juist nog de
sigaar- en sigaretten-kiosk van het Staats-
depot te zien.
Zeker honderd menschen, boeren, solda
ten, wachten in een lange file om een pakje
sigaretten te bemachtigen. Eén merk is
slechts verkrijgbaar en het is niet te
rooken. Een maand geleden was er nog
keuze, nu moet men zijn kanalen kennen
om een doos Italiaansche duur te kunnen
koopen.
Op de ramen van de winkels zijn waar
schuwingen tegen spionnen geplakt, een
man, die een vinger waarschuwend op de
lippen legt.
De „oorlog" achter het front.
Als van een stoel bij een kopje koffie „de
oorlog voor het grijpen ligt", hoeveel meer
moeten de huisvrouwen dan niet van het
leven achter het front weten te vertellen.
Er is geen bed in de stad meer te krijgen,
de huizen zijn overvol'. Waar een 40.000
burgers leefden, krioelen nu 100.000 men
schen. Levensmiddelen zijn er meer dan
voldoende, al wordt het vleesch duur en
taai. De bevolking in het nationale gebied
heeft zeker niet die offers gebracht welke
aan de andere zijde van het front noodza
kelijk bleken. Dat heeft een stempel op de
menschen gezet, zij kennen den ontzaglij
ken haat niet, die ontberingen en gebrek
aan het noodzakelijkste veroorzaakt. Na
tuurlijk, is er oorlog, misschien valt een
doode in de familie te betreuren, maar
overigens gaat het leven zijn gang zonder
heftige stoornissen. Juist om deze redenen
maakte de val van Teruel een zoo diepen
indruk op de burgerbevolking, een moreele
depressie, die verbazingwekkend was.
Iedereen sprak over de kleine stad en ik
ben er van overtuigd, dat velen een keer
in den krijgskans verwachtten. Psycholo
gisch is deze schok slecht te verklaren uit
de in-activiteit van de Spaansche bevolking
die kans had gezien om onder het krijgs
rumoer „in te dommelen". Niet het bezit
van Teruel maar deze onrustige gezichten
bij de radio, die de oorlogscommuniqué's
doorgeeft, het herhaaldelijk vragen naar de
meening van het buitenland over de krijgs-
gebeurtenissen, vormen de overwinning
van het regeeringleger.
Echter uit deze reactie, die schok, die
plotseling heel de civiele bevolking wakker
schudde, bleek dat Spanje nog Spanje was,
ondanks de vele soldaten met gele revers en
die met lange messen op de heup. (Ita
lianen en Duitschers).
Noel Leder, lid van het Noorsche
bureau voor poolonderzoek, heeft ver
klaard, dat de 4 Russen van 't drijven
de poolstation met een snelheid van 111
K.M. in 48 uur voortgedreven zijn. Zij
bevinden zich te ver zuidelijk om het
mogelijk te maken, dat Noorsche sta
tions op Oostgroenland hulpexpedities
organiseeren.
Het zal ook moeilijk zijn tijdig expedities
te zenden aar het Deensche dorp Sccrosby
Sound. Wanneer de Russen er niet in sla
gen dit dorp te bereiken, blijft er weinig
kans hen van Landzij te redden. Hun laat
ste kans is misschien Angmagsalik.
Gistermiddag om vier uur Greenwichtijd
hebben de Russische geleerden van de ex
peditie van Papanin door tusschenkomst van
het draadloos station op het Jan Mayen-
eiland hun positie opgegeven: 72 graden zes
minuten noorderbreedte, 19 graden 38 mi
nuten westerlengte. Gisteren, Dinsdag, was
de tent beschadigd tijdens een storm. De
schade kon echter hersteld worden. Het
weer is thans beter, er staat een lichte noor
denwind. De Russische geleerden kunnen
duidelijk de kust van Groenland waarne
men.
Het kasteel van Bohan door brand
verwoest. - Een hevige brand heeft gister
nacht het kasteel van Bohan by Namen
(België) geheel verwoest.
De oorzaak van den brand is onbekend.
De eigenaars van het kasteel zijn op reis,
terwijl het personeel met vacantie is.
Het parket van Dinant is van het gebeur
de in kennis gesteld.
PIRITUS THEELICHTJE
Verbruik: slechts één
vijfde cent per uur
BAARN, 10 Febr. Naar wij ver
nemen, luiden de berichten om
trent den gezondheidstoestand van
Prinses Juliana en prinses Beatrix
onverdeeld gunstig.
Toen gisteravond het gerucht de remde
deed, dat ds. Niemöller zijn verdedigers had
weggezonden, meenden zijn aanhangers aan
vankelijk, daaraan geen geloof te moeten
hechten, omdat het algemeen bekend was,
dat alle drie de verdedigers de belijdende
kerk steunen. Thans echter verklaart men
in kringen, die in nauwe relatie met de be
lijdende kerk staan, dat ds. Niemöller wel
overwogen en op aanraden van zijn advi
seurs gehandeld heeft.
In gewoonlijk welingelichte kringen ge
looft men, dat de vervolging tegen den pre
dikant onder meer wordt gesteund door een
bepaling uit Bismarck's kerkwet van 1874,
waarin de priester, die door zyn optreden
ordeverstoringen mogelijk maakt, bedreigd
wordt met een gevangenisstraf van drie
maanden tot twee jaar.
Het schijnt, dat Niemöllers antwoord op
de beschuldigingen 120 bladzijden compact
machineschrift beslaat. De bekende chirurg
prof. Sauerbruch behoort tot de talrijke ge
tuigen a decharge.
Volgens het Duitsche nieuwsbureau
zou zich op het ys van het Peipus-meer
wederom een grensincident hebben
voorgedaan, waarbij aan Estlandsche
zijde drie personen zouden zijn gedood.
Volgens een bericht uit Estlandsche bron
waren Dinsdagochtend vroeg twee man
schappen der Estlandsche grenswacht met
een koetsier op patrouille gegaan langs de
afgebakende grenslijn, welke op 500 M. van
de eigenlijke grenslijn verwijderd ligt.
Des avonds waren zij evenwel nog niet te
ruggekeerd.
In den nacht op Woensdag hebben de Sov
jet-Russische grensautoriteiten te Dow aan
de Estlandsche grenswacht medegedeeld,
dat Estlandsche grensbewakers Sovjet-Rus
sisch gebied hadden betreden om Sovjet-
Russische visschers te arresteeren by een
vuurgevecht om het leven waren gekomen.
Militaire incidenten in Oost-Pruisen? -
Volgens te Warschau uit Berlijn ontvangen
berichten zouden zich te Allenstein (Oost-
Pruisen) en Stolp (Pommeren) militairen
incidenten hebben voorgedaan in verband
met de jongste wijzigingen bij de rijksweer.
De Belgische Weidmann. - Edouard
Bru, die reeds bekend heeft drie vrouwen te
hebben vermoord, wordt er thans van ver
dacht te Luik het dienstmeisje Madeleine
Lardincis, oud 22 jaar, te hebben omge
bracht. Het lijk van het slachtoffer is 21
Maart 1937 op haar kamer gevonden, waar
de moordenaar haar een bezoek had ge
bracht. Evenals Amelie Godts, het Brussel-
sche slachtoffer, was Madeleine Lardinois
met een kous gewurgd.
Naar Duitschland ontvoerd. - Het blad
Soir" meldt: „Op 4 Januari j.L is een zekere
Heinrich Niederau uit La Galamine ver
dwenen. Uit een door de bevoegde autori
teiten ingesteld onderzoek blijkt, dat de
man op dien dag tegen 13 uur 20 gelokt is
op den weg, die van Moresnet-La Chapelle
naar Aken leidt dwars door het bosch. Die-
derau zou zich in tegenwoordigheid hebben
bevonden van een achttal Duitsche politie
ambtenaren in burger, die hem, na hem te
hebben mishandeld, over de nabyzijnde
grens zouden hebben ontvoerd. Sinds 4
Januari zou Niederau opgesloten zijn in het
Polizeipraesidium te Aken. Dit bericht heeft
uiteraard in de streek zeer groot opzien
gebaard".
Chileensche stad door brand vernield. -
Voor de tweede maal in drie jaren tyds is
het stadje Castro op het eiland Chileo vrij
wel door brand verwoest. 170 huizen wer
den een prooi der vlammen. Verscheidene
menschen liepen verwondingen op. De scna-
de is aanzienlyk.
