dagblad voor alkmaar en omstreken.
REGEERING-CMAUTEMPS IS
HEDEN AFGETREDEN.
No. 58 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Donderdag 10 Maart 1938
140e Jaargang
Socialisten en communisten konden de regeerings-
voorstellen niet steunen.
De positie der regeering
gisteravond.
Chautemps afgetreden.
Minister De Man afgetreden
Gezondheidsredenen oorzaak.
De algemeene toestand.
Het proces te Moskou.
„Beschuldigingen totaal onjuist F'
Verklaringen van Chamberlain.
Het buitenland protesteert.
Tegen Niemöller's gevangenhouding
ALKMAARSCHE COURANT.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE AD VERTE NTIEN:
Van 15 regels f 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en fbiufelsHrak-
kerij v h. HERMS COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telet. 3320. redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
In Frankrijk is een regeeringscrisis! Minister-president Chautemps, die namens
de regeering de reeds gepubliceerde volmachten vroeg, heeft moeten onder
vinden, dat de beide meerderheidsgroepen in de Kamer de socialisten en
de communisten gekant waren tegen de verleening van volmachten onder
de bestaande omstandigheden.
Het gevolg daarvan was, dat Chautemps zich gereed maakte, om naar het
Elysee te gaan om president Lebrun het collectieve ontslag van het kabinet
aan te bieden.
Dat gebeurde gisternamiddag laat, maar Chautemps trachtte daarna nog één
poging te doen: in een kabinetsraad van gisteravond werd nl. besloten, om
hedenmorgen toch in de Kamer te verschijnen en het voorstel der volmachten
in stemming te brengen.
Daarbij werd de regeeringscrisis echter slechts voor één nacht uitgesteld, want
het was niet aan te nemen, dat Chautemps een meerderheid zou krijgen. Dit
is ook niet geschied, en hedenmorgen is de regeering afgetreden.
Chautemps heeft gisteravond tegen
over de journalisten een uiteenzetting
gegeven van de positie der regeering,
zulks in verband met de tendentieuze
berichten, die in sommige kranten ver
schenen zijn.
Chautemps bestreed, om te beginnen, dat
de positie van zijn kabinet gelijk is aan die,
waarin zich sommige zijner voorgangers be
vonden, die zich onder den drang der ge
beurtenissen moesten terugtrekken. In wer
kelijkheid is de toestand volkomen verschil
lend. De vraagstukken, die ik moet oplos
sen, aldus Chautemps, kregen slechts een
dringend karakter doordat de regeering den
moed had, ze zelf aan de openbare meening
voor te leggen. Ik heb verscheidene malen
in het parlement een groote meerderheid
\ei kregen, en ik zou deze ook thans weer
gevonden hebben, indien ik niet bepaalde
nieuwe en noodzakelijke eischen had moeten
stellen.
Voortgaande verklaarde de minister-presi
dent, dat de redenen voor het vragen van
buitengewone maatregelen gelegen zijn in
een kwestie van gezond verstand en eerlijk
heid. Frankrijk moet aanzienlijke buitenge
wone credieten opnemen voor de behoeften
van zijn veiligheid. Besloten werd een auto
nome kas te belasten met het bijeenbrengen
van die gelden. Het is van elementair be
lang, dat maatregelen genomen worden om
deze leening te doen slagen. Krachtig verzet
de premier zich tegen de gedachte, dat om
dit doel te bereiken geen nieuwe sociale her
vormingen meer zouden kunnen worden
ingevoerd, of dat reeds ingevoerde zouden
moeten worden opgeheven. Hij heeft slechts
gevraagd, dat men de regeering de gelegen
heid zou laten, te oor-ieeler over de oppor
tuniieit van het indienen van voorstellen die
zware lasten met zich zouden brengen voor
de financiën.
Geen enkele dezer eischen, aldus eindigde
Chautemps, die ingegeven zijn door het ge
zonde verstand en het openbare belang zal
de vijandschap kunnen rechtvaardigen van
een meerderheid in het parlement.
De houding der socialisten.
In den aanhef van dit overzicht schre
ven wij, dat het afwachten der debatten
slechts uitstel van executie is, en dat de
regeering-Chautemps straks zal vallen.
Dat dit absoluut zeker is, blijkt wel uit
de houding der socialisten.
Vanzelfsprekend zullen de communis
ten en bloc tegen de regeeringsvoorstel-
len stemmen, maar nu de socialisten hun
houding bepaald hebben, is geen rea-
ding meer mogelijk.
Pe socialisten hebben gisteravond lang
durig vergaderd, nadat de frac ie t
middag, «en bijeenkom., bad «Jtod. He
resultaat van deze samenkomsten was, d
verscheidene afgevaardigden hestaande
waren dat de fractie onder de bestaan»
omstandigheden niet de verantwoordelijk
heid voor het veroorzaken van een 8
rngscrisis op zich moet nemen, m j6
moet neerleggen bij de b^issmg van de
„Delegation des gauches De fractie
deze opvatting tenslotte goed, waarnadezit
ting werd geschorst. De vertegenwoordigers
der fractie in de „Delegation des f
kregen opdracht de delegatie m te lKhten
over het standpunt der fractie. D
is tegenstandster van het toekennen van
volmachten aan een regeermg, waarin zy
niet vertegenwoordigd is. Overigens staal
zy in het geheel niet vijandig tegenover het
beginsel van delegatie van macht. Zij zou
bereid zijn daaraan mede te werken ten be
hoeve van een regeering, die door een harer
leden geleid wordt of waaraan zij zou deel
nemen order voorwaarden, vastgesteld door
de bevoegde partij-organen. De fractie heeft
besloten deel te nemen aan de bijeenkomst
van de delegation des gauches om de een
heid der meerderheidspartijen te handhaven.
De toestand duidelijk.
Eerst laat in den avond werd de toestand
meer duidelijk, nadat de socialisten en com
munisten hun opvatting bekend hadden ge
maakt. In politieke kringen was men van
meening, dat het kabinet zonder aarzelen
zijn ontslag zou gaan aanbieden. Tijdens de
besprekingen van den ministerraad bleek,
dat sommige ministers onmiddellijk het ont
slag van het kabinet wilden aanbieden, ter
wijl anderen eerst de debatten in de Kamer
wilden voeren. Chautemps verheelde zijn
medewerkers niet, dat deze laatste werk
wijze de voorkeur had bij verscheidene voor
aanstaande personen in het parlement, aan
gezien het de normale wijze van handelen
is en omdat de fracties niet het recht heb
ben over het lot van een regeering te be
slissen. De minister-president wilde, in ver
band met deze tegenstelling, den voorzitter
van de Kamer, Herriot raadplegen. Dit on
derhoud duurde een uur en zonder twijfel
drong Herriot erop aan, dat Chautemps in
de Kamer een verklaring af zou leggen.
Hierdoor zullen de socialisten en commu
nisten gedwongen worden openlijk voor hun
meening uit te komen. Chautemps zal waar
schijnlijk uiteenzetten, dat hij niet verder
kan regeeren, wanneer twee fracties van de
meerderheid hem niet steunen.
Gezien de houding van de socialisten en
communisten is het verloop van het debat
niet twijfelachtig.
De ministers Chautemps, Bonnet, Mar-
chandeau en Zay weigerden na afloop van
hun bespreking iets te zeggen. De minister
president beperkte zich tot de woorden:
„Voor vanavond is alles klaar, tot morgen
in de Kamer".
Chautemps
Om 10 uur hedenmorgen kwam de Fran-
sche Kamer bijeen en direct na de opening
legde Chautemps een: een regeermgsverkla-
ring af, waarin hij olm. zeide, dat hij het
voornemen had met ptille trom te vertrek
ken. Maar na besprekingen te hebben ge
voerd met eenige personen, Kwam hij tot de
meening, dat het in overeenstemming met
de grondwet was, ophelderingen aan de
Kamer en door haar aan het land te ver
schaffen. Deze ophelderingen zijn te nood
zakelijker, daar geruchten over een ramp
spoed de regeering zou door de gebeurte
nissen verjaagd worden de ronde deden.
Zoo is het geenszins. De schatkist staat niet
voor onmiddellijke moeilijkheden. De beta
lingen, die op de vervaldata verricht moeten
worden, zijn gedekt door voorschotten van
verscheidene miiliarden. Kan iemand er aan
twijfelen, dat een emissie van drie milliard
of een defensieleening niet ruimschoots vol-
teekend zullen worden? Bestaat er een va
lutacrisis? Evenmin. De wisselkoersen zijn
tot aan deze laatste drie dagen stabiel ge
bleven.
Een bedrag van vijf milliard aldus ver
volgde Chautemps, stond wettig ter be
schikking van de schatkist. Ik wantrouwde
echter de psychologische consequenties van
het opnemen van gelden bij de bank, zoo
dat ik op de gedachte kwam terstond deze
voorschotten terug te storten door de eerste
ter beschikking staande gelden van de lee
ning der autonome kas, teneinde een bewijs
te geven van den wil van het land om tot
een herstel te komen.
Ik stelde toen de eischen die ongerecht
vaardigde beroering wekten. Ik had de ge
dachte mij slechts in het belang van het
land van de volmachten te bedienen.
Ik wilde de regeering behoeden voor een
incident in de Kamer. De minister van fi
nancien bereidde ontwerpen voor ten be
hoeve van een economisch en financieel
herstel, welke zoodanig opgesteld waren
dat zij geen enkele partij onaangenaam
konden treffen.
Ik vraag vertrouwen te stellen in de re
geering zooals mijn collega, Blum, dat een
jaar geleden deed.
Ik vroeg om een sfeer van sociale kal
meering. Ik deed een beroep op hen, die
in contact waren getreden met de arbeiders
klasse. Er zijn stakingen waaraan men een
einde moet weten te maken. In een gewa
pend Europa moet men toonen dat Frank
rijk den wil heeft zijn energieën en zijn
krachten te vergrooten. In al mijn eischen
kon ik dus geenszins inbreuk plegen op de
leerstellingen van sommige partijen. Daar
om richtte ik dan ook een laatste beroep
tot de Kamer.
De regeering zal er een eer in stellen de
kracht van het leger tot een maximum te
hebben opgevoerd. Dit is echter niet vol
doende voor de kracht van Frankrijk. Daar
toe is de eenheid der Franschen noodig.
Wanneer de Franschen er krachtig naar
zouden willen streven, hun meeningsver-
schillen minder openlijk uit te vechten, zou
ik daarover bij het uit handen geven van
het bewind een diepe vreugde gevoelen.
Het zou dan slechts een klein offer zijn, dat
ik getracht zou hebben aan de edelste aller
zaken".
Met deze woorden eindigde Chautemps
zijn rede.
Chautemps biedt ontslag der
regeering aan.
Begeleid door alle leden der regeering is
Chautemps om 10.40 uur in het Elysée aan
gekomen om het ontslag der regeering aan
te bieden.
Na afloop van den Belgischen minis
terraad werd gisteravond te Brussel
vernomen, dat de minister van finan
ciën, de Man, afgetreden was.
Iri de vergadering van den ministerraad
gisteravond deelde de minister van finan
ciën, de Man, mede, dat hij door zijn
gezondheidstoestand verplicht was op aan
raden van zijn geneesheer een maand abso
lute rust te nemen, terwijl hij nog niet kon
zeggen of hij na dien tijd in staat zou zijn,
zijn ministerfunctie te hervatten. Hij bood
derhalve den minister-president zijn ontslag
aan.
Minister-president Janson verklaarde, dat
het hem onmogelijk scheen het departement
van Financiën een maand lang zonder lei
ding te laten.
Een opvolger van de Man is nog niet aan
gewezen.
De ministerraad besloot vervolgens aan
het parlement te verzoeken te stemmen over
het vierde voorloopig twaalfde van de be
grooting voor 1938.
Onregelmatigheden aan Bank van Let
land. - Naar de bladen te Riga melden, zijn
aan de deviezenafdeeling der Bank van Let
land ongeoorloofde affaires in deviezen ge
daan. Men heeft voorts geconstateerd, dat
aan verschillende personen zonder wette-
lijken grond een bedrag van 11.228 pond is
uitbetaald. Een procuratiehouder en een
boekhouder der bank zijn hierbij betrokken.
Alkmaar, 10 Maart.
Donderdagmorgen. Als wij den stapel
copy, die op de schrijftafel ligt, sorteeren en
vluchtig een blik laten gaan over wat spe
ciaal de aandacht trekt, dan zien wij, dat
naast het Russische proces en de oorlogsbe
richten uit Spanje (waar een flinke veldslag
aan den gang is) en China (waar het oor
logsnieuws weer totaal onoverzichtelijk is)
vooral het nieuws uit Frankrijk' en Oosten
rijk zeer belangwekkend is.
In Frankrijk is het kabinet-Chautemps af
getreden. Sensationeel nieuws was dat niet,
wat feitelijk kon dit aftreden reeds Dins
dagmiddag verwacht worden. De Fransche
regeering wilde volmachten van Kamer en
Senaat, om het land te redden en deze vol
machten (wij hebben ze reeds volledig ge
publiceerd) konden geen meerderheid krij
gen.
Dat kwam, omdat de communisten en
socialisten niet van plan waren, de regee-
ringsvoorstellen te steunen. De laatste cate
gorie was het au fond wel eens met de
regeeringsvoorstellen, maar wilde een regee
ring, die met ver strekkende volmachten zou
regeeren, niet steunen, als deze regeering
niet mede gevormd was door de socialisten.
Chautemps is nu afgetreden, nadat hij
eerst hedenmorgen in de Kamer en verkla
ring heeft afgelegd. Deze verklaring was
waardig: Chautemps had eerst met stille
trom willen vertrekken, maar meende, dat
het in overeenstemming met de grondwet
was, om de Kamer volledig in te lichten
over den toestand. Natuurlijk wist Chau
temps, dat hij een nederlaag zou lijden. Hy
heeft deze nederlaag geaccepteerd.
De zooveelste Fransche regeeringscrisis is
hiermee dus een feit geworden.
Wat de bijzonderheden betreft, verwijzen
wij naar de uitvoeriger berichten in de
rubriek Buitenland.
Meer sensationeel was het nieuws uit
Oostenrijk. Daar zal Zondag een volksstem
ming worden gehouden en het parool van
Schuschnigg luidt: voor een vrij, Duitsch,
onafhankelijk en sociaal christelijk, eensge
zind Oostenrijk.
Oostenrijk's regeering heeft het op 't
oogenblik zeer moeilijk. Zij ziet met leede
oogen, hoe de nazi's dag in dag uit demon-
streeren, hoe zij steeds luider roepen om tal
van hooge functionnarissen te ontslaan en
te vervangen door nationaal-socialisten.
Sschuschnigg schijnt genoeg gekregen te
hebben van deze demonstraties, die slechts
onrust veroorzaakten en die zelfs het dage-
lijksche leven bedreigden. En toen hij gister
avond naar Linz vertrok, om daar een
naar later blijken zou sensationeele rede
te houden, liet hij in Weenen een proclamatie
bekend maken, waarin werd medegedeeld,
dat Zondag een plebisciet gehouden zou
worden.
Letterlijk luidde deze proclamatie als
volgt:
Volk van Oostenrijk!
Voor de eerste maal in de geschiedenis
van ons land verlangt de leiding van den
staat een open uitspraak voor het vader
land. A.s. Zondag 13 Maart is het de dag van
de volksstemming. Hiertoe wordt gij, tot
welk beroep, welke volkslaag gij ook be
hoort, mannen en vrouwen van het vrije
Oostenrijk, opgeroepen om voor de geheele
wereld te zeggen, of de weg dien wij inge
slagen hebben, en die tot doel heeft sociale
gelijkgerechtigdheid, definitieve overwin
ning van het partijwezen en den Duitschen
vrede zoowel naar binnen als naar buiten te
bereiken, of wij dezen weg ook in de toe
komst met mij wilt gaan. Mijn parool luidt:
voor een vrij en Duitsch, onafhankelijk en
sociaal christelijk en solidair Oostenrijk, voor
vrede en arbeid, voor gelijkgerechtigheid
van allen die zich uitspreken voor Volk en
Vaderland. Dit is onze taak. Het is een his
torisch uur, wie op deze vragen instemmend
antwoordt, doet dit in he belang van allen
en in dat van den vrede. Volk van Oosten
rijk, sta als één man op en stem ja. Front
heil! Oostenrijk!
De komende Zondag zal dus weer eens
zeer belangrijk kunnen worden, zooals zoo
vele Zondagen belangrijk waren.
Wat zal de stemming opleveren? Volgens
de Weensche N.R.C.-correspondent heeft
men aldaar den indruk, dat de plotselinge
beslissing om een volksstemming te houden
(welke overigens in de overeenkomsten van
Berchtesgaden voorzien was, maar die naar
men aannam op een later tijdstip zou plaats
vinden) de bedoeling heeft de nationaal
socialisten te overrompelen en hun den tyd
te ontnemen om een degelijke agitatie in het
leven te roepen.
De houding van de nationaal-socialisten
in de laatste dagen heeft aangetoond dat hun
radicale vleugel zeer sterk is, waardoor
voortdurende wrijving ontstond. Het is na
tuurlijk op het oogenblik nog niet uit te
maken of deze toestand door een positief
resultaat van de volksstemming, waarop
men wel rekenen mag, practisch zal veran
deren, want het valt nog niet te zien hoe de
nationaal-socialisten en in het bijzonder hun
radicale elementen zich door de volksstem
ming zullen laten beinfluenceeren.
In de ochtendzitting van gisteren is
beklaagde Pletnef verhoord. Hij beves
tigde de verklaringen van Lewin en
zeide: Lewin heeft mij op de hoogte
gebracht van een binnenkort te voeren
gesprek met Jagoda. In dit gesprek
zeide Jagoda, dat men in het belang
van de uitvoering der contra-revolutie
en der omwenteling Gorki, die een ge
weldig gezag had in het binnen- zoowel
als het buitenland, en Koeibysjef uit
den weg moest ruimen.
Na Pletnef werd Kasakof verhoord. Deze
verklaarde, dat hij met Lewin had onder
handeld, waarna Jagoda hem in November
1933 zeide maatregelen te nemen voor het
ombrengen van Mensjinski, die door Kasa
kof behandeld werd.
Kasakof overlegde toen met Lewin en
maakte gebruik van de omstandigheid, dat
Mensjinski aan angina pectoris leed. De
patiënt werd behandeld met hartmiddelen
en andere artsenijnen en na twee dergelijke
behandelingen stierf hij.
Kasakof verklaarde, dat hij de opdrach
ten van Jagoda uitvoerde, omdat hij ver
wachtte, dat deze hem een wetenschappe
lijke loopbaan zou scheppen. Hij bekende,
dat de staat hem voor zijn wetenschappe-
lijken arbeid een voortreffelijk instituut ter
beschikking stelde en trachtte zichzelf te
schetsen als een blind werktuig in de han
den van Jagoda.
Vervolgens nam het gerechtshof kennis
van een rapport van deskundigen, waarin
werd vastgesteld, dat op de bereiding van
preparaten van Kasakof geen controle be
stond noch kon bestaan.
Tijdens het verdere deel der zitting heeft
de operste krijgsraad met gesloten deuren
Rakofski, Grinko, Rosengolz en Krestinski
gehoord over hun betrekkingen tot zekere
vertegenwoordigers van buitenlandsche
mogendheden. De personen waarvan hier
sprake is, werden nauwkeurig vastgesteld.
Jagoda heeft vervolgens bekend, dat hy
Maxim en Pesjkof Gorki heeft vermoord.
Hij voegde hieraan toe, dat hij behalve ter
roristische doeleinden ook een persoonlijk
doel hierbij nastreefde.
De volgende openbare zitting van den
krijgsraad zal morgen worden gehouden,
den.
Verklaring van Chamberlain.
In het Lagerhuis zijn vragen gesteld be
treffende de beschuldigingen tegen Groot
Britannië, die uitgesproken zijn in de ge
tuigenverklaringen tijdens het proces, dat
thans te Moskou behandeld wordt.
Chamberlain antwoordde hierop, dat hij
zich ervan bewust is, dat waarschijnlijk een
nadeelige invloed zal worden uitgeoefend
in het binnenland van de Sowjetunie op de
Britsch-Russische betrekkingen door de ge
tuigenverklaringen in dit proces. De pre
mier zeide echter te betwijfelen of aan
deze beweringen, die volkomen onwaar zijn,
eenig geloof geslagen zal worden in Enge
land, of in feite ergens anders, waar ook,
buiten de Sowjetunie. De premier heeft den
indruk, dat het nauwelijks noodig is, dat
hij het Huis de verzekering geeft, dat de
Britsche regeering niet schuldig is geweest
aan eenigen inbreuk op de overeenkomst
met de Sowjetregeering en dat zij geen ge
bruik heeft gemaakt van de diensten van
wie ook dergenen, welker namen genoemd
zijn als van mannen, die werkten voor de
Britsche inlichtingendienst of verwikkeld
waren in eenigerlei ondermijnende activi
teit tegen de Sowjetregeerng.
De aartsbisschop van Canterbury, de pri
maat van de Zweedsche kerk, de Grieksch-
orthodoxe aartsbisschop van Thyateira, de
voorzitter van de Protestantsche Federatie
van Frankrijk en de voorzitter van het
departement van Buitenl. Zaken van den
Federalen Raad van de Christelijke Kerken
van Amerika hebben Adolf Hitier en de
ministers van eeredienst en justitie van
Duitschland een te'egram gezonden, waarin
wordt geprotesteerd tegen het gevangen-
houden van ds. Niemöller.
Storm op Formosa. - Een zware storm
heeft, naar uit Taihokoe wordt gemeld, op
het eiland Formosa aanzienlijke schade
aangericht. Een dertigtal huizen is inge
stort, terwijl honderd zwaar beschadigd zijn.
Drie visschersvaartuigen met een bemanning
van 22 koppen worden vermist.
Zware dorpsbranden in Polen. - Drie
dorpen in Centraal- en Oost-Polen zijn gis
teren door zware branden geteister
Kielce branden 17 boerenhoeven Twee
kinderen kwamen om het leven,
andere dorpen brandden resp.
hoeven af.
