WILLEM KLOOS OVERLEDEN. Jifdscfuiften Jierk ÓL School Stad w OmoeoitiQ PORTRET VAN ZIJN VRIEND. Een machtig lyricus, wiens scheppende kracht uit „De Nieuwe Gids" bekend is. De groote „Tachtiger". DERDE BLAD. 2 Beter is een organisatie om den oorlog te weren. De voorzitter oordeelde, dat er naast de voorzorgsmaatregelen pogingen gedaan kunnen worden om de menschen bij te brengen, dat er geen oorlog moet komen. Komt deze, dan is het toch noodig, dat de menschen, die hulp moeten verleenen, goed toegerust zijn. Met de stem van den heer Heijnis tegen, werd hierna conform be sloten. Het verslag over het verstrekken van melk aan de leerlingen op de openbare school, waaruit bleek, dat deze verstrekking in 1937 75 had gekost, werd vastgesteld. De politieverordening werd zoodanig ge wijzigd, dat de burgemeester de bevoegd heid krijgt een tapverbod in te stellen bij mobilisatie en in tijden van oorlogsgevaar. Voorts werd aan B. en W. de bevoegdheid gegeven ontheffing te verleenen van het verbod om in den weg te graven, of mu ziek aan den openbaren weg te maken. B. en W. verkregen voorts de bevoegdheid om in het belang van de openbare gezondheid het uitbaggeren van slooten te gelasten. Ged. Staten hadden bepaald dat de ge meente verplicht is 75 te betalen van de vervoerkosten voor het schoolgaandkind van den heer R. E. Schermerhorn en dit op grond van diens inkomen. Nu dit inkomen is gewijzigd, stelden B. en W. voor om deze vergoeding op 50 te stellen. Voor extra hulp aan werkloozen werd aan B. en W. een crediet van 75 ver leend. Het Rijk verstrekt daarvoor dan ook een bedrag. Tot het aangaan van kasgeldleeningen werden B. en W. gemachtigd tot een be drag van 1000 tegen 1 oven het pro messe disconto van de Nederlandsche Bank. Over elke aan te gane leening be slist de raad. De heer Heijnis bepleitte het sluiten bij de boerenleenbank, die, toen er geld- schaarschte was, de gemeente steeds heeft geholpen. Rondvraag. Mevrouw SlootenSmit had destijds voorgesteld de hondenbelasting naar de personeele-belasting te heffen of een laag ste klasse van 1 in te stellen. De voorzitter: voor dit jaar stuit dit op bezwaren, omdat de begrooting is opge maakt. B. en W. zullen het voor de begroo ting van 1939 bekijken. Mevr. SlootenSmit wees er op, dat de menschen, die al 6 weken stempelen, verarmen en daarom zou zij wenschen, dat overleg gepleegd werd met het bestuur van den Eilandspolder om in April slooten en dellen op te knappen. Voor de toekomst wilde zij voorts omzien naar een nood- object in de gemeente. Ook voor den mid denstand is dit wenschelijk. De heer H e ij n i s betreurde het, dat voor de 4 of 6 menschen geen werk ver schaft was. Er was werk en samenwerking met den polder, die 1/3 wil betalen voor alle slooten, is er best voor alle menschen wat te bereiken. De voorzitter zal daar naar informee- ren, maar een bestaande regeling had de polder zelf ongedaan gemaakt. Het is ech ter een nieuw gezichtspunt waarvoor spr. alles voelt. Als het polderbestuur zich met het gemeentebestuur in verbinding stelt, dan geeft spr. de verzekering dat B. en W. voor samenwerking zijn. De heer Schot oordeelde, dat de polder wil parasiteeren op de werkloosheid. De polderlasten van de Eilandspolder zijn lager dan van eenigen polder. Laat men toch men schen in het vrije bedrijf te werk stellen. Weth. v. d. Laan oordeelde, dat men zoo den goeden kant niet uitgaat. Spr. is er voor te vinden om in overleg te treden met het polderbestuur, omdat men het volgend seizoen de menschen hier kan houden. Op een vraag van mevr. S 1 o o t e n Smit zeide de voorzitter, dat voor de steun aan kleine boeren een commissie is ingesteld. De oorspronkelijke regeling was voor de gemeente te zwaar. Volgens een nieuwe regeling kunnen de kosten bestre den worden uit de post werkverschaffing en de uitvoering is in handen van B. en W. Mevr. SlootenSmit had gaarne ge zien, dat hierover overleg met den raad was gepleegd. B. en W. willen met de regeling spoed betrachten, aldus de voorzitter, om te be reiken, dat de menschen nog de noodige meststoffen kunnen aanschaffen. De heer Kaalburg was van oordeel, dat de raad in dit opzicht vertrouwen in het college behoort te stellen. De voorzitter: Het hoofdbezwaar van mevr. SlootenSmit is, dat de commissie niet door den raad is benoemd, maar de be voegdheid daartoe berust bij B. en W. en het gaat niet aan alle kwesties, die bij B. en W. thuis behooren, in den raad te behande len. B. en W. hebben gehandeld in de geest van den raad. Mevr. SlootenSmit verzekerde nog, dat de steunregeling haar sympathiek is. De heer H e ij n i s besprak nogmaals het snelle rijden met auto's in de gemeente De voorzitter: Wij zitten er wel ach terheen, wij hebben reeds enkelen op het oog. Er zijn maatregelen getroffen. Hierop sluiting. LEEDS WENSCHT MEER INDUSTRIEËN. De Engelsche stad Leeds heeft een commissie geïnstalleerd d'e zich o.a. het maken van propaganda ten doel stelt voor Leeds als geschikte vesti gingsplaats voor industrieën. In een serie advertenties in couranten vertelt de commissie de Engelsche bedrijfswereld systematisch van de gunstige vestigingsvoorwaarden in de gemeente. De keuze van dit publiciteitsmiddel is ongetwijfeld juist; met couranten- reclame kan men er in elk geval van verzekerd zijn, dat de reclame onder oogen komt van werkelijk gezagheb bende personen. Dezen zullen immers, hoe bezet zij ook mogen zijn, de dagelijksche lectuur van hun courant niet willen en kunnen missen. ,rAstra", geïll. maandschrift. Het Paaschnummer van „Astra" bevat vele goede bijdragen. Wij noemen „Kwestie van een naam" van Wynca Loos; verder „Pops vacantie in grooten stijl" van Nile Doran, een reis-idylle, die den lust tot kam peeren wakker maakt. Van „Eenhoorn" 'n bijdrage uit den Japansch-Chineeschen oorlog, waarin „Miklós", door Leo op de Beeck, ontroert door primitieven hartstocht en kracht tot zelfverloochening. Van de artikelen noemen wij: „Het tro pisch aquarium" door Henri Grèle, de eer ste uit een serie, waarin de vraag bespro ken wordt, hoe een aquarium in te richten. „De vrouw in het sociale leven", waarin G. B. Shaw en andere bekende schrijvers hun zienswijze uiteen zetten, iets over het ont staan en de wordingsgeschiedenis van de Matthaus-Passion door E. van Elk, bijdra gen over .Leerbewerking" en over „Klee derdrachten in Oostenrijk", evenals een be spreking met foto's van de film „Towaritsj" of „Vorstelijke emigranten". In de puzzle- opgaaf zijn twee bekende spreekwoorden verwerkt. PREDIKBEURTEN. ZONDAG 3 APRIL 1938. ALKMAAR. Groote Kerk, 10 uur, ds. G. Nuis, van Nieuwendam (Amsterdam-N.) Kapelkerk, 10 uur, ds. van Dop (bevesti ging lidmaten); n.m. 5 uur, ds. Warners. Rem. Geref. Gemeente, 10.30 uur, ds. Rappold. Ev. Luth. Kerk (Oudegracht), geen dienst. Doopsgezinde Kerk, av. 7 uur, ds. Kuiper. Geref. Kerk, 10 en 5 uur, ds. von Meyen- feldt; Woensdag, voorm. 10.30 uur, ds. von Meyenfeldt, huwelijksbevestiging. Herst. Apost. Gem., Tonssaintstraat, 10 en 4.30 uur en Woensdagav. 8 uur, dienst. Vrij Ev. Gem., Geesterweg la, voorm. 10.15 en av. 7 uur, ds. Ruys, (onderwerp 's avonds „Tijdrede"). Leger des Heils (stichter William Booth), Limmerhoek no. 40; Zaterdagavond, 8 uur, openlucht-samenkomst op de Steenenbrug: Zondag, 10 uur, heiligingsdienst; 4.30 uur, openluchtsamenkomst op den Kattenberg; 8 uur, verlossingsmeeting. (Leidster kapi- teine J. M. Stofreeen), Dinsdagavond solda- tenbijeenkomst; Donderdagav., 8 uur, hei ligingsdienst. Ned. Leger des Heils (Hekelstraat no. 9); heden, Vrijdagavond, 8 uur, openbare sa menkomst; Zaterdagavond openluchtsamen komst Vlaanderhof; Zondag, 10 uur, wy- dingsdienst; 5 uur, kindersamenkomst; 8 uur, openbare samenkomst; Dinsdagavond, 8 uur Horsanne-samenkomst; Woensdag, 13 April, bizondere samenkomst, tevens sol- dateninzegening, geleid door kolonel Kerk hoven. UIT DE OMGEVING. BERGEN, av. 7 uur, ds. v. d. Kieboom. Ger. kerk, 10 en 5 uur, ds. van Minnen. Evangelisatie Maranatha, 10.30 uur, ds. Grootjans, van Amsterdam. BARSINGERHORN, geen dienst. BARSINGERHORN Doopsgezinde Ge meente, 10 u., ds. R. van der Veen (Avond maal). DRIEHUIZEN, geen dienst. DIRKSHORN, 10 uur, ds. de Leeuw. EGMOND AAN ZEE, 10 en 7 uur, ds. Roobol. EGMOND AAN DEN HOEF, 10 uur, de heer W. Wesseldijk, cand. t. d. H. D. GROOTSCHERMER, geen dienst. GROET, geen dienst. HEILOO, 10.45 uur, ds. Bloemhoff (tekst Matth. 28 74, onderwerp: „Jezus niet ken nen"). Zangkoor. Nederl. Herv. E vang. Vereeniging, a. d. Kerklaan, 10 uur, ds. Dönszelmann, van Amsterdam. HEERHUGOWAARD, 10 uur, ds. v. d. Kam (bevestiging van lidmaten; doop). KOEDIJK, 9.30 uur, ds. Klein Wassink (bevestiging nieuwe lidmaten; H. Avond maal). LTMMEN, half 10. ds. Bloemhoff. NIEUWE NIEDORP, Doopsgezinde Ge meente. ds. D. Haars (doop). NOORDSCHARWOUDE, av. 7 uur, ds. Bloemhoff. NIEUWE NIEDORP, geen dienst. OOSTGRAFTDIJK, 10 uur, ds. Loysen. (bevestiging lidmaten). OUDE-NIEDORP, 10 uur, ds. Krop. OUDORP, 10 uur, ds. Kastein (bevesti ging van lidmaten). OTERLEEK, geen opgaaf ontvangen. OUDKARSPEL, geen dienst. OUDESLUIS, 10 uur, ds. Witkop. (be vestiging van lidmaten. Coll. Fonds Noodl. kerken en personen). PETTEN, geen dienst. SCHAGEI^ geref. kerk, Landbouwstraat, 9.30 uur (voorb. H. A.) en 5 uur, de heer Visch, cand. te Kolhorn. SCHOORL, geen dienst. SCHERMERHORN, 10 uur, ds. Boeren- donk. SINT PANCRAS, 9.30 uur, leesdienst; 3 uur, ds. Krop (voorb. H. A.) STOMPETOREN, 10 uur, ds. Heep. Evangelisatie, 10 uur, dr. Oorthuijs, van Amsterdam. SCHAGERBRUG, geen dienst. SCHAGEN, 10 uur, ds. Eikema (doop, kerkkoor, maand, collecte). ST. MAARTENSBRUG, geen dienst. URSEM, av. 7 uur, ds. Buiskool. WARMENHUIZEN, 10 u., ds. Boeke. WINKEL, 10 uur, ds. N. J. v. 't Hooft. WESTGRAFTDIJK, geen dienst. ZUIDSCHARWOUDE, 10 u., ds. v. d. Heide. ZUIDSCHERMER, geen dienst. VERPLICHTE SLUITING VAN KAPPERSBEDRIJVEN. In bijlage no. 48 schrijven B. en W.: In uwe vergadering van 4 October 1937 werden in handen van ons college om be richt en raad gesteld de volgende adressen: a. van het bestuur van de afd. Alkmaar van den Ned. Kappersbond, houdende ver zoek om een verplichte sluiting van bar biers- en kapperssalons op Dinsdagnamid dag voor te schrijven; b. van het bestuur van den Ned. R.K. Kap persbond, houdende verzoek om niet over te gaan tot verplichte sluiting van barbiers- en kapperssalons op een halven dag per week: c. van den Bedrijfsraad voor het kappers- bedrijf, waarbij adhaesie wordt betuigd aan het adres onder a vermeld. Nadien zijn nog verschillende andere brie ven over deze aangelegenheid ingekomen, n.1. van den Ned. R.K. Bond van Kappers patroons St. Franciscus van Assisië, mede- deelende, dat de Bedrijfsraad buiten zijn me deweten heeft gehandeld, van de R.K. Mid- denstandsvereeniging „De Hanze", afd. Alk maar, er op wijzende, dat bij het petionne- ment, gevoegd bij het adres hiervoor onder a vermeld, slechts 9 georganiseerde kappers zijn en verzoekende niet over te gaan tot verplichte sluiting op Dinsdagnamiddag dan nadat de beide plaatselijke organisaties van kapperspatroons behoorlijk overleg hebben gepleegd en tenslotte van het Districtshoofd der arbeidsinspectie berichtende, dat de slui ting van kapperszaken in Haarlem op Don derdagnamiddag tot volle tevredenheid van belanghebbenden werkt en tot stand koming van een soortgelijke verordening voor Alk maar de naleving der Arbeidswet 1919 zeer zal bevorderen, om welke reden hij deze tot standkoming zou toejuichen. B. en W. hebben een bespreking gehou den met de beide organisaties van kappers patroons hier ter stede in bijzijn van de commissie voor het ontwerpen van strafver ordeningen. Deze bespreking vond plaats op 22 Nov. 1937, zonder dat dit tot eenig positief resul taat leidde. Wij hebben aan het slot daar van de beide besturen in overweging gege ven om samen nog eens te confereeren, ten einde tot overeenstemming te komen. Uit de ter inzage liggende brieven van be gin Januari 1938 van de beide besturen blijkt, dat er geen overeenstemming tusschen beide organisaties is te bereiken. In overeen stemming met het mede bij de stukken over gelegde advies der commissie voor het werpen van strafverordeningen d.d. 23 Mat* j.1., zijn wij van oordeel, dat, waar de k!. langhebbende organisaties het niet eens KJ* nen worden over een verplichte namicfcfo sluiting, het voor de gemeente de juiste «T dragslijn zal zijn, zich van ingrijpen in materie te onthouden. Wij geven mitsdien in overweging af te wijzen het adres van het bestuur van den Ned. Kappersbond d.d. 18 Sept. 1937, hou- dende verzoek om een verordening vast tè stellen betreffende sluiting van barbiers- en kaoperssalons op Dinsdagnamiddag na 1 uur WIJZIGING EN AANVULLING ALGEMEENE LOONVERORDENING VOOR DE WERKLIEDEN. B. en W. schrijven in bijlage no. 49: In groep III der Algemeene Loonverorde- ning voor de werklieden (Gem. blad no. 1426) komt voor de functie „maaier" bij dé plantsoenen. Omdat de met dien naam aangeduide functie slechts een deel van het jaar wordt uitgeoefend, achten wij het niet juist die in de loonverordening te handhaven. Daarnaast komt het ons echter gewenscht voor, dat voor de in groep II ingedeelde plantsoenar beiders, die daarvoor met het oog op hun bekwaamheid en geschiktheid in aanmerking komen, de mogelijkheid wordt in het leven geroepen van eventueele bevordering naar groep III. Bij bevordering naar groep III zou dan aan deze plantsoenarbeiders de titel van „tuinknecht" kunnen worden gegeven. In overeenstemming met het advies der commissie van georganiseerd overleg voor Gistermiddag bereikte ons het bericht, dat Willem Kloos in zyn woning te 's-Gravenhage plotseling is overleden. De bjjna 79-jarige dichter was reeds eenigen tijd lijdende, maar zijn heen gaan werd toch nog niet verwacht Ter wijl hij in den namiddag eenige bed- rust genoot, heeft de dood hem over vallen. Met hem getuigen wij: O als mijn lichaam gelegd ter ruste zal zijn voor het laatst, Omdat de goede dood mij zoo hartelijk kuste Mij door mijn leven, Mijn treurig leven, Maar niet door dien zoeten doods-kus verbaasd, Weent dan niet menschen, o weinigen, die wouden Wel weenen om mij Om mij, den eenzame, mij, den koude, Van al wat verheugde en al wat mij rouwde Vrij, vrij. Laat mij liggen stil als een mensch die gedaan heeft Wat dit arm mensch kon En daarom in een ander en beter bestaan leeft. O laat op mijn lijk schijnen het licht der Zon de wonder-klare Zon, Mijn eens geliefde Zon De Zon. Klaar en zacht licht van een vroegen lentedag heeft het sterfbed van den dichter beschenen en de vereering van zijn volk zal hem uitgeleide doen. Maar voor Willem Kloos was de zon van het scheppend genie al lang, al zeer lang ondergegaan. Hoe trots was hij zijn statigen gang door de nieuwe Nederlandsche letteren begon nen! Zonder aan Gorter te kort te doen mogen wij hem nog altijd houden voor den grootsten lyricus vsn onze herlevende poëzie op het eind van de negentiende eeuw. De machtige sonnetten van zijn eersten tijd werden toen door geen ander geëvenaard. Zij waren de uiting van een oer-sterk en oorspronkelijk dichterschap, dat een geluid lossloeg in onze taal als in deze lage landen na de Gouden Eeuw niet- meer was gehoord. Droeg toen deze kunst de kiemen al van een vroeg verwelken? Zeker is, dat de mo tieven noch rijk waren, noch zeer verschei den. Daar was een zeer diep bewustzijn van het dichterschap als de werking van een ontijdelijk en onkenbaar wezen, dat zich van den dichter als zijn instrument bedient. Uit deze geheimzinnige roeping van den uitver korene vloeit voort een conflict met zijn mensch-zyn, met zijn liefdesverlangen vooral. Daaruit werkt de dichter zich op met zijn „trots", maar toch niet zoo of in zijn verzen openbaart zich telkens de tegenkant ervan: de smart. Dit zyn heel in het kort de thema's van de verzen, gering in aantal, die den naam van Willem Kloos onsterfelijk zullen ma ken. Men moet zich de knusse en huisbakken sfeer van letterkundig Nederland uit die dagen indenken, om de draagkracht van deze stormachtige jeugdverzen opnieuw te overzien. Zij hebben onze geheele taal als uitdrukkingsmiddel vernieuwd, zij hebben er de onvermoede poëtische zeggingskracht als het ware plotseling van geopenbaard. En wat deze sonnetten waren voor de poëzie, dat waren de vroege critieken voor het proza. Kloos heeft zyn denkbeelden uit eengezet in een schitterenden stijl, gelyke- lyk vrucht van intuïtie en eruditie op het gebied der taal. Want deze dichter was een klassiekgevormde, die zich ernstig had toe gelegd op de studie der Ouden. Het leven van den dichter. Willem Johan Theodoor Kloos werd op 6 Mei 1859 te Amsterdam geboren. Z(jn familie was van Duitsche afkomst; zyn aller eerste verzen schreef hij in het Duitsch. Van moederszijde had hij ook eenig Fransch bloed in de aderen. Willem Kloos had een sombere jeugd bh een strengen vader en een stiefmoeder. Zyn moeder heeft hij niet gekend, maar haar na gedachtenis niet minder vurig vereerd. Ik denk altoos aan u Aanvankelijk was er weinig, dat by Kloos op een letterkundige loopbaan duidde: hli dacht er zelfs over om in Delft te gaan stu- deeren. Maar hy koos toch de klassieke let teren en op een avond brak opeens het slui merend dichterschap door en schreef hy zyn eerste verzen. Het bekende dramatisch fragment „Rhodopis" uit 1879 is echter zyn eerste Nederlandsche gedicht van beteeke- nis. „De Gids weigerde het, maar Schim mel nam hot op in „Nederland". In hetzelfde jaar leerde Kloos Jacques Perk kennen, die aan zyn „Mathilde" bezig was. In Amsterdam, waar hy studeerde vond hy ook de vele jonge krachten van zyn generatie, Karei Thym, Van Eerden, later Verwey, die de leiders zouden worden ift de vernieuwing onzer letteren, welke als de „beweging van '80" bekend is. In 1885 kreeg zij haar eigen tydschrift in „De Nieuwe Gids". Reeds vrü spoedig kwam er verwij dering onder de vrienden, die hun eigen weg gingen. De geschiedenis daarvan is zoo vaak verhrald en zoo tot in details bekend geworden, dat wy er hier niet aan behoeven te herinneren. Kloos bleef tot aan zyn dood redacteur van „De Nieuwe Gids". Maar het tijdschrift heeft maar een korte periode van bloei gekend. Na een tiental jaren begon het reeds veel van zyn beteekenis te verliezen en al bleef het bestaan: het teerde in hoofd zaak op ouden roem. In 1894 reeds viel in het leven van Willem Kloos de groote crisis, die hem tot den rand van den ondergang heeft gebracht. De dich ter is ervan hersteld, mede door de zorgen van Van Eerden, die hem als medicus zelfs eenige maanden by zich in huis nam. Maar zyn scheppend vermogen was hy daarna kwijt. Hetgeen hy schreef en dat is zeer veel geweest werd meer en meer slechts een afschaduwing van hetgeen hy in zyn vruchtbare jaren aan de Nederlandsche let teren had geschonken. De werken van Willem Kloos. Kloos heeft zich geheel aan de letteren kunnen wyden en hy heeft geregeld gear- beid. Zijn belangrykste bundel wordt ge vormd door de „Verzen" van 1894, later ge volgd door de „Nieuwe Verzen" en nog twee bundels uit 1902 en 1913. Het critisch proza werd verzameld i® eertien jaar Literatuurgeschiedenis", op genomen in de lange reeks deelen „Letter kundige Inzichten en Vergezichten". Kloos gaf bloemlezingen van Bilderdyk en Feith. Hi.i publiceerde een studie over Heinrich Heine. Hy verzorgde de omstreden uitgave van Perk's letterkundige nalatenschap. Kloos vertaalde Rostand's „Cyrano de Bergerac", Wagner's „Ring des Nibelungen", de „Navolging" van Thomas a Kempis en Grieksche klassieken. Het zou ons te ver voeren op al dit werk nader in te gaan. De vroege verzen van Kloos vormen een hoogtepunt van de nieu were poëzie. Zy zyn de karakteristieke ont plooiing van wat wy den „Tachtiger" zijn gaan noemen, maar openbaren er tevens de tragiek van. Het opgedreven individualisme, dat de beperkingen van het eigen-zelf niet erkende, bood een te schralen voedings bodems voor deze zoo forsch en grootsch be gonnen verskunst. Hoezeer het voorbeeld van de Engelschen was begrepen en op ooi- spronkelyke wyze was verwerkt, juist het idealisme en de algemeen-mensclielyke ver voering van Shelley waren voorbijgegaan door den Nederlandschen dichter, die in een te engen kring van eigen gen iedservaring bleef opgesloten. Deze a-rellgieuse en 8" sociale poëzie was de vrucht van een dichter schap, dat de befaamde „allerindividueel ste emotie" roekeloos had overschat. Een gelyksoortige critiek past in het algemeen ook op het beschouwend proza, hoe schitte rend het ook was geschreven. Maar het is niet te zeggen, hoe dit werk had kunnen uitgroeien als niet de ontwik keling ervan ontydig was afgebroken. Kloos leefde zeer teruggetrokken tusschen zyn boeken, in later jaren gesteund ook bU zyn werk door zijn echtgenoote, de schrijf ster Jeanne Reyneke van Stuwe, met wie hy in 1900 in het huwelijk trad. Hoe weinig hij zich vertoonde, toch zal men hem in den Haag by menige gelegenheid missen, war.t de markante verschynlng van den grüze® dichter werd opgemerkt waar zyn rUzig" gestalte verscheen. j

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 10