dagblad voor alkmaar en omstreken.
Vraag en aanbod
Hitier, de man, die geschiedenis maakt.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIES
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 88 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur; C. KRAK.
Eens een onbekende soldaat, thans een bouwer
van een rijk van millioenen.
ADOLF, DE EENZAME.
Donderdag 14 April 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA,
140e Jaargang
Weinig vorderingen in
Spanje.
Verbitterde tegenstand der regeering
Chineesche successen
duren voort.
De Gele Rivier overgestoken.
De algemeens toestand.
Denkt U er aan Uw
voor Zaterdag op te geven?
Hoogverraad der
Habsburgers.
Hel te verwachten optreden.
Schuschnigg's verblijfplaats.
Verschillende geruchten.
ALKMAARSCHE COURANT.
(Van onzen correspondent).
Berlijn, 12 April.
In de Rijkskanselarij te Berlijn, in de
Wilhelmstrasse, die het hartje is van de
overdag zoo drukke, 's avonds vrijwel
uitgestorven „City" (die intusschen weer
niet het oudste en historisch meest be
langwekkende deel van de klassieke
Pruisische hoofdstad vormt) zit op het
oogenblik Adolf Hitier vermoedelijk
aan zijn schrijftafel en onderteekent, als
ieder ander minister-president of staats
hoofd op zijn tijd, stukken, die zijn se
cretarissen en adjudanten, zijn chefs der
kanselarij hem voorleggen. Buiten is
stralende zonneschijn, die den strijd
heeft opgenomen tegen een killen wind-
stroom uit het Noord-Westen. De groote
stad rondom hem is weer aan het dage-
lijksch werk gegaan. Ze heeft een zeer
bewogen periode zoo juist achter zich.
De man aan de schrijftafel heeft tot gister
avond, nog laat na middernacht, geschiede
nis gemaakt. Duizenden menschen schrijven
geschiedenis in boeken, tienduizenden iri
kranten, millioenen lezen geschiedenis of
leeren ze uit het hoofd op harde schoolban
ken. Weinigen onder ons maken ze. Deze
man behoort tot die weinigen. Hy heeft zoo
even Groot-Duitschland gesticht; gewrocht
moet men eigenlijk zeggen. Groot-Duitsch
land dat beteekent nog weer een stap
verder dan het Derde Rijk, welks schepping
slechts vyf jaren achter hem ligt, en ook zijn
eigen werk was.
Vele millioenen, tientallen millioenen bui
tenlanders veroorloven zich sinds jaar en
dag de weelde, over dit alles te lachen, dan
wel te spotten, in elk geval deze prestatie
te critiseeren. Het is een zeer groot staatkun
dig werk, en het is menschenwerk. Dus er
valt met recht wel het een en ander op af
te dingen. Maar het is ten slotte ook alleen
maar voor Duitschers gemaakt; iets, wat wij
niet-Duitschers nog al eens over het hoofd
plegen te zien.
De man aan de schrijftafel is korte oogen-
blikken alleen. Het mechanische werk van
vluchtig doorlezen en onderteekenen, dat nu
eenmaal óók verricht moet worden, is ge
daan. Anderen zouden nu een sigaar, een
sigaret, een pijp opsteken. Hitier rookt niet.
drinkt niet. Hij is, sinds zijn jeugdjaren in
Braunau, Linz, Weenen en München een
stille, in zich zelf gekeerde man geweest.
Een dweeper, een idealist. Zonder cent op
zak toen nog. Onbekend, één onder mil
lioenen. Wat hy in kleinen kring zoo nu en
dan aan ideeën verkondigde, was niet eens
zoo heel erg oorspronkelijk. De wereldoor
log, die hem uit puren lust tot avontuur, tot
mee ingrijpen in een grootsch gebeuren,
naar het front lokte, had hem duizendmaal
het levenslicht kunnen uitblazen, en daar
mee de nog wat verwarde denkbeelden, die
hy zich van volk, ras, religie, van de dingen,
die hy verheerlijkte of die hy haastte, ge
vormd had en eenzelvig met zich meedroeg,
door één enkele nuchter, wit-gloeiende gra
naatscherf aan de vergetelheid kunnen af
leveren. Hitier sneuvelde niet. Ofschoon het
lot hem tot gevechtsordonnans maakte. Een
gevaarlijke baan, die nog tientallen malen
meer kans geeft op een enkele reis naar de
eeuwigheid dan het voortstormen in de eer
ste infanterie-linies.
Waarom moesten deze ideeën, veilig opge
sloten in den nimmer getroffen schedel van
dezen stillen soldaat zonder naam en in
vloed, voor den Duitschen stam bewaard
blijven? Is het een wonder, dat Duitschland
juist in de dagen, die zoo juist achter ons
liggen, en dat deze man Hitier zelf n08
slechts twee etmalen geleden, gemeend heeft
op deze vraag het antwoord te kunnen ge
ven? Het antwoord: opdat Duitschland geren
zou worden; omdat God, omdat de oor
zienigheid het zoo gewild heeft.
Hier zit de diepste kern van een religieus
geloof, waarvan men in het buitenland al c
vaak, en niet zeer juist, zegt, dat het ..«m
nieuw Heidendom" is. Dat is het niet. Het is
alleen maar een zeer levend gëlooven in een
hoogere beschikking, dat zich te heilig voelt
om vooralsnog bekneld te worden in over
geleverde kerkelijke vormenj Maar het >s
een nieuwe vroomheid, die de menschen, die
er van, vervuld zijn, te gelegener tijd zeer
vermoedelijk maken zal tot keurtroepen
voor een kerk, die haar ware, reine roeping
begrijpt.
Men spreekt thans in Duitschland van „een
wonder", dat met de Duitschers geschied is.
Als wonder beschouwt men het feit, dat de
Voorzienigheid, dat God dezen eenen stil
len, onbekenden man in het leven gelaten
heeft, niet omdat deze man Hitier zoo be
langrijk was, maar omdat hij bereid bleek,
met een onwankelbaar geloof in de juistheid
en de heiligheid der ideëen, die hij met zich
omdroeg, een missie op zich te nemen, een
zending te aanvaarden, ofschoon hij er zich
zeer van bewust was, dat deze ideëen in
zijn eigen volk op vrijwel eensgezinden haat
zouden stuiten, en andere volken, opgevoed
in de overtuiging, dat dit volk der Duit
schers een eeuwige bron van onrust en ge
vaar was, is en blijven zal, tot nog intenser
verzet zouden opwekken. Daarom spreekt
men heden in Duitschland van het wonder,
dat deze man Hitier, die alleen maar Duit-
scher zyn wil, op 10 April 1938, na een strijd
van achttien jaren, waarbij hy geen duim
breed van het pad is afgeweken, dat hij als
het eenige erkend had, in zijn stille werk
kamer het resultaat overdenken kan, dat hij
het groot-Duitsche Rijk gesticht, vijf en
zeventig millioen Duitsche zielen onder een
nieuwe banier vereenigd en de als onvermij
delijk noodlot eeuwenlang beklaagde Duit
sche oneenigheid „mitten ins Herz" gestoo-
ten en naar de eeuwige slagvelden verban
nen heeft.
Het is voor niet-Duitschers wellicht moei
lijk, dit gebeuren eens rustig-objectief, min
der met het verstand dan wel met het hart,
op zich te laten inwerken; zich nu eens niet
af te vragen, of het sympathiek is, dat het
nationaal-socialisme, gelijk deze man Hitier
zijn ideëen genoemd heeft, zekere groepen
van menschen wat hard aanpakt, zekere
veilig overgeërfde overtuigingen wat oneer
biedig als beschimmeld of misleidend in een
hoek werpt, zekere staatsinrichtingen met
hoon en spot overlaadt; maar zich één
oogenblik te verheffen boven al te gemak
zuchtig conservatisme (die laatste niet poli
tiek bedoeld) en het verbazingwekkende,
historisch en menschelijk toch wel uiterst
imponeerend te erkennen van een volk, dat
in staat blijkt, zich voor een ideaal omhoog
te werken met een onstuimigheid, een wils
kracht en een fanatiek geloof, dat nu eens
werkelijk zijn reputatie tot waarheid maakt,
dat het bergen verzetten kan.
We willen ons bereid verklaren, morgen
met den hooggeachten lezer weer tot de
„harde werkelijkheid" terug te keeren en als
braaf „critisch journalist" zorgvuldig na te
speuren, wat dit Groot-Duitschland van
heden nu in zijn schild voert, hoe het zijn
plots nog ingewikkelder geworden proble
men denkt op te lossen, wat het met zyn
toegenomen macht beginnen wil, en welke
consequenties een en ander voor zijn buren
zou kunnen hebben. Er zal nog meer dan
voorheen te verhalen zijn van allerlei sociale
en cultureele maatregelen, van welke we
weten het bij voorbaat de noodige ons
niet bevallen zullen, enkele weer eens onze
verontwaardiging zullen opwekken. Maar
we willen die taak van allen dag toch niet
hervatten zonder even den blik op het geheel
gericht te hebben, in de hoop, dat de oogen
der lezers bereid zullen zijn met ons te zien
desgewenscht met gemengde gevoelens in
het onderbewustzijn dit stuk allernieuw
ste geschiedenis: het wonder van den armen
jongen uit Braunau, die bouwmeester wilde
worden van hallen en huizen maar wien
men de kans daartoe niet gaf; waarom de
voorzienigheid er voor zorgde, dat zij tóch
bouwen mocht: een Rijk.
Er zijn tijden geweest, toen wij en mil
lioenen menschen met ons, dezen fanatieken
man met zijn heilige overtuiging evenmin
opmerkten als zijn eigen volk der Duitschers.
En die, toen hij in ons gezichtsveld ver
scheen, eerder neiging hadden tot spotten en
glimlachen. Het is geen schande, heden te
bekennen, dat we ons vergist hebben. Zeer
waarschijnlijk zou deze Hitier met alles wat
aan en om hem is, op den Nederlander een
geheel anderen indruk gemahkt hebben als
hy ten slotte op tientallen millioenen Duit
schers gemaakt heeft. Alweer: wat hij deed,
deed hij, wat hij sprak, sprak hij uitsluitend
voor zijn Duitschers en zijn Duitschland.
Wat hij bereikte, bereikte hy voor Duitsch
land. Hij was en is nationalist. Maar wat hy
deed, en wat daarbij rondom hem gebeurde,
verdient allesbehalve spot en glimlach. We
spotten met ons zelf, .als we deze dingen
niet anders willen zien. Wat hy demon
streerde was de groote waarheid, dat een
ideaal verdedigd met ijzeren onverzettelijk
heid, sterker is dan geld, dan wijsheid, dan
politieke macht, sterker dan alle materiee'.e
factoren en overwegingen, waarin we meen
den te verstikken.
Vechtpartij tusschen Stalinisten en
Trotzkisten? - Volgens het Poolsche demo
cratische dagblad „Nowa Rzeczpospolita"
zouden zich in de laatste dagen te War-
schou bloedige vechtpartijen hebben voor
gedaan tusschen Stalinisten en Trotzkisten,
die oneenigheid zouden hebben gekregen
over de op 1 Mei a.s. te houden betoogingen.
Gezaghebbende kringen bevestigen noch
ontkennen dit bericht.
Na den snellen omarsch van de troe
pen der opstandelingen, stuiten zij thans
weer op hardnekkig verzet van de troe
pen der Spaansche regeering.
De oorlog in Spanje kan nog lang duren
De Catalanen zijn bekend om hun vol
harding, wanneer het gaat om de zelf
standigheid van Catalonië, dat de
eeuwen door een aparte positie heeft
ingenomen.
De weg naar de zee is voor de opstande
lingen althans geen „promenade militaire"
getuige den hevigen strijd in de sectoren
Morella en Tortosa.
Generaal Aranda vordert in de rich
ting van Vinazoz maar zeer weinig. Cher-
ta werd, volgens zijn zeggen, veroverd. In
strijd hiermede is echter het regeerings-
bericht, dat zegt, dat de aanvallen van de
Italianen ter hoogte van dit dorp, krachtig
afgeslagen werden.
Ten Noorden van de Ebro bieden de re-
geeringstroepen feilen tegenstand. Verbit
terde gevechten zijn gister geleverd in den
sector van Balaguer, in den driehoek, die
gevormd wordt door de wegen van Bala
guer naar Lerida en van Balaguer naar
Vilagrasa. Aan het einde van den dag om
singelden de regeeringstroepen het dorp
Vallfogona, aan den weg van Lerida naar
Balaguer, 5 K.M. ten Zuiden van laatstge
noemde plaats.
De opmarsch der rechtschen op den weg
Gandesa - Tortost is uiterst moeilijk.
Meer succes schijnen de troepen der op
standelingen te hebben in de Pyreneeën,
waar althans volgens hun eigen be
richten wel negentien dorpen in hun
handen gevallen zouden zijn.
De successen der Chineesche troepen
houden nog steeds aan. Reuter meldt uit
Hankau, dat de troepen de Gele rivier
overgestoken zijn. Ze hebben een alge
meen offensief ingezet tegen de Japan-
sche troepen in de drie steden Tsjijoean,
Pingloe en Menghsien.
Aanvallen op Hankau mislukt.
Tevergeefs hebben zestig Japansche vlieg
tuigen vandaag gepoogd tweemaal een aan-
Alkmaar, 14 April.
Frankrijk heeft dus weer een nieuwe re
geering, de derde in 1938 en de 106de sinds
het bestaan der Fransche republiek. De re
publiek bestaat nog geen 70 jaar, zoodat de
gemiddelde levensduur der regeeringen ruim
een half jaar is! Hetgeen natuurlijk nimmer
bevorderlijk heeft kunnen zijn voor een
goed besturen van het land, omdat men zich
te veel met ministercrises heeft moeten bezig
houden.
Maar goed, Frankrijk heeft weer een re
geering en Daladier is op 't oogenblik de
man. Hij heeft zijn tijd niet verloren laten
gaan met onderhandelingen, maar heeft in
zeer korten tijd zijn ministerie kunnen vor
men.
De vraag mag thans gesteld worden en
wij hebben er reeds eerder op gewezen
of de regeering-Daladier sterker is dan die
van Blum. Een feit is, dat het kabinet op een
breederen basis rust, maar het door velen
zoo vurig gehoopte kabinet op nationalen
grondslag is het toch ook weer niet gewor
den.
Daladier heeft direct een handige zet ge
daan: allereerst heeft hij het aantal ministers
met 'n aantal verminderd, verder heeft hy
het verkozen, zonder staatssecretarissen te
werken en tenslotte heeft hij een dagelijk-
schen ministerraad ingesteld, in welk de
meest belangrijke ministers zitting hebben.
Dat lykt dus allemaal heel mooL Maar
Daladier heeft evenals al zijn voorgangers,
vrijwel uitsluitend rekening te houden met
de politieke partijen.
Uit hoofde van haar samenstelling, twaalf
radicalen en radicaal-socialisten, drie leden
der socialistische en republikeinsche unie en
vier gematigden, kan de regeering rekenen
op een vaste kern van bijna driehonderd
stemmen. Dit is niet de volstrekte meerder
heid, men bereikt ongeveer 44 procent van
het totaal. Aan den eenen kant vindt men
de rechtsche groepen met samen bijkans
honderd stemmen, die, als het knijpt, den
doorslag zullen moeten geven, aan den an
deren kant staan de socialisten met 155 en
de communisten met 73 stemmen. Wat het
vaste aantal zetels betreft is de huidige re
geering zwakker dan die van het volksfront,
dat, zij het met smaller basis, toch nog over
390 stemmen, waarvan 113 der radicalen, kon
beschikken. De zaak is echter gecompliceer
der dan deze rekensom. Men kan maar niet
eenvoudig de koppen tellen en klaar is kees.
Er blijft menige onberekenbare factor, die
zijn invloed kan doen gelden.
Voorloopig wordt door de niet in de regee
ring vertegenwoordigde groepen de wait-
and-see-tactiek toegepast. Van tal van om
standigheden zal afhangen hoelang men in
die afwachtende houding zal volharden.
Naarmate het extremisme terrein verliest
wordt het feller in zijn optreden. Op de
maar zeer matig geslaagde volksfrontde
monstratie van jongstleden Zondag, om
van de betooging tegen den Senaat, een ma
nifestatie, welke door de eigen regeering
was verboden, maar te zwijgen volgde het
haast algemeen worden der staking van de
Parijsche metaalbewerkers. Op dit oogenblik
zijn bij die beweging nog meer dan 130.000
gesalarieerden betrokken. Dat die stakingen
en bezettingen impopulair zijn, zelfs bij de
stakers, behoeven wij niet te herhalen. Als
er morgen over de geheele linie gestemd
kon worden zou overmorgen honderddui
zend man weer rustig aan den arbeid zijn.
Zal het de regeering gelukken uit die im
passe te geraken? De mitrailleur is het beste
argument, meenen sommigen. Zij beseffen
naar 't schynt niet, dat dit juist koren op den
molen der communisten zou wezen en de
extremisten nieuwen wind in de zeilen zou
blazen. Daladier weet beter dan wie ook, dat
de relletjes op de Place de la Concorde in
1934, die hem toen tot aftreden noopten, de
komst van het volksfront hebben verhaast.
Een ander netelig probleem is dat der
buitenlandsche politiek, met name het vraag
stuk FrankrijkItalië. In regeeringskringen
is men zich terdege bewust van het gevaar
der isolatie en als Georges Bonnet, den oud
gezant te Washington, de vrije hand wordt
gelaten is een Fransch ambassadeur te Rome
nog benoemd vóór het bezoek van Hitier.
Den weg, dien Engeland is gegaan, zal
Frankrijk eveneens moeten betreden op
straffe van zich volkomen te isoleeren en op
die wijze Duitschland in de kaart te spelen.
Dit is de meening in leidende kringen, doch
links wil van dien gang naar Canossa voors
hands nog niets weten.
De sociale vrede in het binnenland en de
houding ten aanzien van Italië en in min
dere mate van Duitschland zijn voor den
franc en voor Frankrijk momenteel wel de
meest klemmende kwesties. Slaagt men er
in een snelle en bevredigende oplossing te
vinden en de kansen stijgen met den dag
dan is een acuut gevaar geweken. In het
tegenovergestelde gevalLaten we ons
liever niet aan voorspellingen wagen. Onge
luksprofeten hebben de laatste jaren strijk
en zet gelijk gekregen.
Men houdt zijn hart vast als men hoort
hoe het in de partijen kraakt aan alle kan
ten. Bij de socialisten maakt de Pivert-groep
het de leiding lastig. Als de tegen eigen be
wind gerichte demonstraties niet direct een
succes mochten heeten, aan gebrek aan
activiteit der extremisten van de Seine heeft
dit niet gelegen. De radicalen liggen al lang
met elkaar overhoop, en wat de kleinere
groepen aangaat, een politieke manoeuvre,
welke tengevolge had, dat de „reactionnair"
Victor Constant in plaats van een commu-
nistischen volksfrontcandidaat voor de Sei
ne in den Senaat werd gekozen, was voor
Paul Boncour en Violette (U.S.R.) voldoende
om van hun post in de partij te loopen. Zelfs
de communisten zijn in zichzelve verdeeld;
er zyn er, die liever vandaag dan morgen
met de wapens in de vuist Spanje willen
binnenrukken om er wat beschaving te
brengen. Als men staakt worden er echter
ook geen kanonnen voor Spanje vervaar
digd. Dies is staking uit den booze.
Al deze ruzies maken veel gerucht. En
slogans als „kanonnen voor Spanje, de fron
ten open, Thorez aan de macht, weg met
den Senaat, den dood aan de cagoulards", en
dergelijke, die men dagelijks kan hooren,
zorgen voor de vulling in de entr'acte.
Hopeloos? Och, zoo ergens ter wereld, dan
wordt te Parijs de soep minder heet gegeten
dan ze wordt opgediend. Misschien zal een
Paaschzonnetje ook den politieken hemel
ietwat doen opklaren. De gisteren in de
Fransche Kamer gehouden stemming kan,
met eenig optimisme, en dat past wel bij
Paschen, als een gunstig voorteeken worden
beschouwd.
Alléén 2de handsch goederen.
35 et. p. 5 regels, uitsluitend contant.
(Dinsdags en Vrijdags inzenden).
val te doen op Hankau. Zy slaagden er door
de slechte weersomstandigheden niet in de
stad te bereiken.
Volgens het Chineesche persbureau wordt
Jihsien het eenige punt in Zuid-Sjantoeng,
waar nog hevig gevochten wordt, door de
uit drie richtingen optrekkende Chineesche
troepen bedreigd. In den afgeloopen nacht
is een kleine Japansche af deeling in Ooste
lijke richting uit de stad ontsnapt, de rest
blijft belegerd. Intusschen komen steeds Ja
pansche versterkingen uit Tientsin in Zuid-
Sjantoeng aan. Maandag alleen trokken
4000 man door Tientsin.
Tusschen 3 en 25 Maart zyn in Sjansjl
minstens 15.000 Japanneezen gesneuveld.
Onder meer vielen den Chineezen 2300 ge
weren, acht stukken veldgeschut, dertig
vrachtwagens, en 500 paarden in handen.
Negentig vrachtwagens werden vernield.
Russische troepen aan de grens.
De reisbureaux te Sjanghai hebben van't
Sovjet-consulaat instructie gekregen, voor
loopig geen visa te verstrekken voor het
reizen via Siberië. Dit heeft aanleiding ge
geven tot geruchten, dat gevechten zouden
zijn uitgebroken tusschen Mandsjoekwo en
de Sovjet-Unie. Gewoonlijk goed in gelichte
kringen opperen evenwel de veronderstel
ling, dat de instructies slechts gegeven zyn,
teneinde in verband met den gespannen toe
stand tusschen Japan en de Sovet-Unie nieu
we troepen met spoed naar Siberië te kun
nen zenden.
Het proces wegens hoogverraad, dat zal
worden aangespannen tegen den aartshertog
van Habsburg, die na de inlijving van Oos
tenrijk door Duitschland Duitsch staats
burger is geworden, doet veronderstellen,
dat de bezittingen der Habsburgers ont
eigend zullen worden.
Volgens te Berlijn uit verschillende bron
nen ontvangen inlichtingen zouden de be
zittingen der Habsburgers in Oostenrijk
afhankelijk van dit proces worden in beslag
genomen.
Men denkt, dat het proces tegen
Schuschnigg het bewijs zal moeten leveren,
dat zijn regeeringdaden in strijd waren met
de grondwet.
De cónstateering van de onwettigheid
der daden van de Oostenrijksche bondsre-
geering van Schuschnigg zou automatisch
de intrekking inhouden van het besluit,
waarbij den Habsburgers hun bezittingen
werden teruggegeven.
Uit Weenen komen verschillende be
richten over Schuschnigg, die uit zijn
villa vertrokken is met onbekende
stemming. Velen meenen, dat de oude
bondskanselier naar het concentratie
kamp Dackau zou zijn overgebracht,
maar anderen beweren, dat hij nog in
Weenen verblijf houdt.
Het schynt, dat Schuschnigg verzocht zal
worden in een Duitsche stad te gaan wo
nen, waar hij een betrekkelijke vrijheid zal
genieten, op voorwaarde dat hij zijn eere
woord zal geven dat hij een bepaald gebied
niet zal verlaten.
Men verwacht te Weenen dat eenzelfde
systeem zal worden toegepast met de mees
te vooraanstaande Oostenrijkers, die gear
resteerd zyn.
De geruchten, dat Schuschnigg in het
huwelijk zou zijn getreden met gravin
Fugger, zyn blijkbaar voorbarig geweest.
Het is evenwel niet onmogelijk, dat het hu
welijk voor het vertrek naar Duitschland
zal worden voltrokken.
Botsing tusschen Hindoes en Mohamme
danen. - Drie personen zyn gedood en een
honderdtal werd gewond tijdens een botsing
tusschen Hindoes en Mohammedanen in het
district Etah (Britsch-Indië) op 150 mijl ten
Noordwesten van Lucknow. De botsing was
ontstaan in verband met een misdadigen
aanval van een Mohammedaan op een
Ehahmaansch meisje. De politie was ge
dwongen het vuur te openen en de menigte
uiteen te drijven.
