dagblad voor alkmaar en omstreken.
't Werkloozen-vraagstuk in Tsjecho-Slowakiji
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
No. 9%
Directeur: C. KRAK.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telei. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Onder de Sudeten-Duitschers meer werkloosheid
dan onder de Tsjechen.
De druk der Henlein-partij.
De buitenlanders aan de
zijde van Franco.
Volgens de Dail^ Herald minstens
man.
De algemeene toestand.
Zeven huizen te Steenwijk
in vlammen op.
ALKMAARSCHE
nummer bestaat uit drie bladen.
(Van een bijzonderen medewerker.)
Eerst even een belangrijk punt. De
coalitie-partijen hebben gezegd hoever
de grenzen gaan waarbinnen zij met de
Henlein-partij willen onderhandelen.
Ook Henlein heeft zijn program „gede
finieerd", maar glashelder is het niet te
noemen. Hij wenscht zeer veel, mis
schien wel te-veel en u weet ook wel,
alles waar dat kleine woordje van twee
letters voor staat deugt niet Intusschen:
wie al te bescheiden is trekt gemeenlijk
aan het kortste eind.
Nu hebben de coalitiepartijen het vol
gende gezegd:
1. Erkenning van den Tsjecho-Slowaak-
schen staat door de Sudeten-Duitsche partij,
een eisch, die elke propaganda ook de
zoogenaamde „fluisterpropaganda" met
plebisciet-ideeën en dergelijke dingen ten
eenen male uitsluit.
2. Geen territoriale autonomie.
3. Geen verandering in de buitenlandsche
politiek.
En 4. maar dat staat er niet bij over
de rest valt te praten.
Ik heb gisteren een langen autotocht naar
het Sudeten-Duitsche land gemaakt en ik
moest denken aan het rijm van Neder-
landschen bloede:
En wie de menschen ziet,
In 's werelds wild geraas,
Zegt niet: wat zijn ze slecht,
Maar wel: wat zijn ze dwaas!"
Hoe ik daar bij kom? Omdat wij voorbij
den beroemden berg Rip kwamen, vanwaar
voor om en bij 1200 jaar geleden de oer
vader, de heer Cech, het Boheemsche land
binnenreed. Hy wist wel wat hij deed, toen
hij hier ging wonen, want het is een zeer
rijk land, met heuvels die langzamerhand tot
bergen worden en een rijke industrie. Welis
waar rooken niet alle schoorsteenen, maar
uit vele steeg de groezelige rook ten blauwen
lentehemel. Wij kwamen o.a. in het stadje
Aussig, een stad van 42,000 inwoners, een
Duitsche stad met opschriften op winkels en
gebouwen óf alleen in het Duitsch, öf in
beide talen.
Opeens komt men van Tsjechisch in Duitsch
gebied, men bemerkt het wel en men be
merkt het niet. Alleen zie ik plotseling op
een bierlokaal staan de woorden „Bier
sanatorium" en deze kostelijke benaming
voor het „vloeiend brood" bewees mij dat
wij hier op Duitschen bodem waren ge
komen. Lokalen en hotels met typisch
Duitsche namen, u kent ze: de gouden
engel het kruis van hetzelfde edele metaal,
kortom, het is alsof men in Duitschland is.
De dorpen schenen mij hier iets minder wel
varend te zijn dan ik ze aantrof op mijn
vorigen autotocht in zuidelijke richting, doch
ik vond ook hier voortreffelijke wegen. Nu
eens weer wat beter dan weer wat minder,
maar wanneer men zoo tusschen de tachtig
en honderd kilometer kan rijden, zonder
met zijn hoofd tegen het wagendek te
botsen, dan duidt dat er op, dat de wegen
in elk geval niet slecht of verwaarloosd
"En in Aussig dan sprak ik met een Duit-
scher Niet de eerste de beste, maar met een
open oog bleek Ie hebben en
voor hel goede én voor hM -
zee niet ook voor het Sjecnie, ma
Sd mij op de neutrale vlakte en zeg du
ook voor het minder goede dat de Tsjech
sche Staat zijn burgeren bracht.
Wij kwamen natuurlijk F
den socialen toestand en hyver zQ0
teressante bijzonderheden. Ky het land
sprak de zegsman, die dit deel va
door en door kent, kijkt u een t
crisis over de wereld kwam, J*8* voor
zoo vriendelijk noch zoo wellev als
onze grenzen keer te maken. Wy dan
Sudeten-Duitschers meer °nd®r e „r0ote
de Tsjechen, want men had hier
exportindustrie (glas, porselein, ex j
kolen, ertsen) en die is na den oorlog vry wei
gestopt. Oostenrijk-Hongarye wer
loren als afzetgebied. De uitvoer
teruggeloopen en hoe! en ook
nenlandsche afzet is verminderd/
Daarbij komt ging hij door a
Duitschers na *33 de grenzen voor nei
kleine verkeer hebben gesloten, tenmins
daar komt het op neer. Dat verkeer v.as
vroeger groot vroeger gingen veel ar
beiders, die hier wonen, in Duitschland
werken. Wie nu over de grens gaat, moe
zich aan verschillende maatregelen onder
werpen en men neemt alleen dezulken, die,
gelijk men dat noemt „politisch zuverlassig"
zijn. Wat intusschen van Duitsche zijde te
begrijpen is...
Tegenover vroeger, vertelde mijn zegs
man, bedraagt het aantal dier werkers-over-
de-grens ongeveer tien procent. Daardoor
hebben al velen, zooals de Duitschers dat
noemen, „arbeid en brood" verloren.
Duitschers kwamen hier destijds veel uit
Saksen en Beieren en lieten hier nog al wat
geld zitten; dat waren de zoogenaamde
„Ausflügler"-toeristen. Maar nu komen zij
niet meer, want men geeft hun immers niet
de noodige deviezen. Alweer een groote
financieele schade. Men kan het zoo uit
drukken: De „Wechsel beziehungen" zijn
verdwenen.
En dan de werkloosheid. Een dankbaar
onderwerp in het land der Sudeten-Duit
schers.
De werkloosheid loopt terug. Dat is punt
één.
Terwijl nu op duizend inwoners in de
Tsjechische gebieden 28.9 werkloos waren in
Juli en 46.2 in Februari, bedroeg het getal
in de Duitsche gebieden in dezelfde maan
den respectievelijk 75.7 en 100.
Hieruit volgt dus, dat de Duitsche ge
bieden er beduidend ongunstiger aan toe
waren dan de Tsjechische. Dan komen wij
aan een vergelijking in Maart 1936. Op elke
duizend inwoners in de gansche republiek 54,
in de Tsjechische gebieden 44, in de Duit
sche gebieden dat wil dus zeggen in die
gebieden, waarin meer dan 50 pet. Duit
schers wonen maar even93.
Klagen derhalve de Duitschers over den
geesel der werkloosheid, dan hebben zij
gelijk.
En nu in het jaar '38 is dit aantal twin
tig procent minder in het Duitsche gebied,
maar dan toch altijd nog op duizend in
woners om en bij de 70
Het is natuurlijk van belang te weten wat
men ter ondersteuning der Duitschers, die
werkloos zijn, in de Duitsche gebieden doet.
Het komt kort gezegd hierop neer:
Men kent gemeentelijke- en staatsonder-
steuning. Ondersteuning naar Gentsch sy
steem voor „gewerkschaftlich-organisierte"
en dan voor alle overigen (niet-georgani-
seerden) de „Staatliche Ernahrungsaktion"
Niet al te veel twintig kronen drie
gulden en twintig per week voor getrouw
den; de helft voor hen die zonder betere
helft door het leven gaan.
En daarbij komt dan nog een ondersteu
ning in natura, melk, suiker, rijst, aardappe
len, enz., enz.
Maar daarmee zijn wij nog niet uitgeput.
O, ik weet dat alhoewel Multatuli al
reeds lang ter ziele is mijn verhaal een
tonig begint te worden, maar u moet toch
nog even geduld hebben; dan is er nog de
actie voor kinderen der werkloozen, in de
geheele republiek. Men kent daar een gel
delijke ondersteuning voor kleeren, schoe
nen en eten, en daarnaast bestaat dan nog
in de verschillende gemeenten een gemeen
telijke ondersteuning. Wat meft doet, moge
ook nog hieruit blijken, dat in de stad
Aussig met haar 42.000 inwoners over
de jaren 19331937 dus in vijf jaren
het hoogste aantal werkloozen 2400 is ge
weest en nu nog een duizend bedraagt; voor
ondersteuning is een bedrag uitgegeven
van drie en een half millioen kronen.
Waarbij nog komt geld voor woningbouw
en stratenaanleg en investeeringen in ge
meentelijke bedrijven, tot een totaal van
honderd millioen kronen.
Ook hier spraken wij nog over de Hen-
leinpartij en hen, die daartoe hooren. Ik
hoorde en ik zag met eigen oogen veel wat
ik u hier niet zal schrijven. Maar ik meen
het waar zeker niet kan worden gespro
ken van het ontbreken van een „druk" op
niet tot de partij behoorende leden te
kunnen samenvatten in deze twee vers
regels:
„Daar is een grens gesteld aan elke
dwinglandij,
Het lichaam bukke in dwang, de geest
blijft eeuwig vrij".
Deze partij groeit, maar gaat velen Duit
schers te ver. Wie over Duitschers spreekt,
of liever gezegd, wie er over denkt, want
dat is veiliger, voegt er bij: „nazi-Duit-
schers", met nazi-methoden, waarbij ik
over den aard der methoden hier niet wil
uitweiden. Ik ben hier niet om oude koeien
uit de sloot te halen en de Nederlandsche
lezer is afdoende ingelicht. Laat ik mogen
zeggen en dat geeft een aardig idee van
de sterkte dat bij de verkiezingen voor
parlement-senaat-land- en Bezirksverte-
genwoordigers in Aussig van de 28.000
stemmen 16.000 op de Henlein-partij wer
den uitgebracht.
Het is moeilijk, het is heel moeilijk, om
vooral wanneer men uit Duitschland komt,
daar woont en werkt en goede ooren en
oogen heeft, heelemaal neutraal te blijven.
Een mensch heeft ook nog gevoel. Maar ik
wil dit alles zien in mijn kwaliteit van Ne
derlander, ik wil het zien met enkel pro-
Nederlandsche oogen. Op gevaar af, dat er
velen zijn, die het mij euvel duiden.
En dit alles dan zoo bekykend en over
denkend, ziet ge, dan denk ik ieder oogen-
blik weer aan hetgeen mij een Fransch col
lega zei, toen wij het over de Duitschers
hadden. Hij zei het zoo typisch Fransch
en zoo teekenend juist. Hij zei het als
volgt:
„II y a deux Allemagnes, 1'Allemagne
légale et 1'Allemagne illégale. Et le peuple
Allemand c'est le peuple de ceux qui sont
illégales
Waar mij dunkt wel een groote waarheid
in schuilt.
60
De diplomatieke correspondent van de
„Daily Herald" geeft de „laatste, meest
authentieke en, naar hij gelooft, de eeni-
ge juiste verklaring over de buitenland
sche strijdkrachten, die aan de zijde van
Franco strijden". Het is een interessan
te, zeer gedetailleerde opgave. Volgens
hem bestaan deze krachten uit:
Landstrijdkrachten: Italianen, on
der bevel van generaal Berti, met generaal
Manzini als onderbevelhebber, vormen een
legioen van drie infanteriedivisies, drie ar
tillerieregimenten, een groep tanks en de
noodige hulpafdeelingen.
De infanteriedivisies zyn: Littorio (gene
raal Bergonzoli), zwarte vlammen en 23
Maart (generaal Francisci), pijlen (generaal
Roatta).
Iedere divisie bestaat uit twee brigades,
iedere brigade uit twee regimenten, ieder re
giment uit drie bataljons.
In het geheel bestaan de infanteriestrijd-
krachten dus uit 36 bataljons.
In de beide „pijr'-brigades, de brigade der
zwarte pijlen en die der blauwe pijlen, zijn
slechts weinig Spanjaarden opgenomen.
De artillerieregimenten (generaal Manca)
zijn het eerste, tweede en vijfde. Zy zijn uit
gerust met geschut van 2 y, tot 12 duim.
De tankgroep (kolonel Sabini) bestaat uit
drie bataljons, twee bataljons tanks en een
bataljon pantserwagens.
De Duitsche landstrijdkrachten bestaan
als zoodanig niet. Er zijn verscheidene dui
zenden Duitsche „technici" (officieren, artil
leristen e.d.), doch zij vormen het kader van
Spaansche eenheden.
ALKMAAR, 22 April.
Het is onrustig in Roemenië. Omdat de
politieke partijen zich al te zeer roeren.
Vandaar ook, dat de regeering zich voort
durend met den binnenlandschen toestand
bezig houdt.
Hgt Roemeensche persbureau Rador weet
thans mede te deelen, dat tijdens den op
Woensdags j.1. gehouden ministerraad de
minister van binnenlandsche zaken en
justitie bijzonderheden hebben meegedeeld
over den binnenlandschen politieken toe
stand. Zij hebben herinnerd aan de bedoe
lingen van de „IJzeren Garde" in het ver
leden en opmerkende, dat ondanks de ont
binding van deze groep de leiders niet
hebben opgehouden met samen te spannen,
verklaarde de minister, dat huiszoekingen
waren bevolen bij alle verdachten, met het
doel aan de hand van documenten het
nauwkeurige bewijs te leveren van den
aard der tegen de regeeringsbesluiten ge
voerde agitatie. De ministers verklaren in
hun uiteenzetting verder nog, dat men bij
de leiders der beweging een belangrijke
hoeveelheid documenten heeft aangetroffen,
die het bestaan aantoonden van een uitge
breide spionnageorganisatie, welke stelsel
matig de activiteit der lands-autoriteiten
naging. Documenten, afkomstig van den
leider der beweging, hebben het onweer
legbaar bewijs geleverd van het bestaan van
inlichtingengevers bij de prefectuur van
politie, den algemeenen veiligheidsdiensten
den grooten legerstaf. Men is ook op het
spoor gekomen van credieten, die door den
leider der beweging waren toegestaan tot
een bedrag van 40 millioen lei, welke in
betrekkelijk korten tijd konden worden
aangewend.
Vanwaar kon een dergelijk bedrag af
komstig zyn? was de vraag, die men zich
daarbij stelde.
Voorts heeft men een document ontdekt,
welke het bewijs leverde, dat verbindingen
waren tot stand gebracht met buitenland
sche organisaties. Men had daarbij het doel
voor het land een politiek vast te stellen
over de regeering heen.
In de nota wordt verder verklaard, dat
tal van te goeder trouw zijnde burgers zich
in deze misdadige actie hebben laten mee-
sleepen.
Tenslotte wordt gezegd, dat personen, die
bezield waren met zuiver vaderlandslieven
de overwegingen zich lieten opnemen in
en groepeering waarvan de leider met het
buitenland samenspande.
Op grond van deze uiteenzetting heeft de
ministerraad met algemeene stemmen de
volgende besluiten genomen:
1. De party „Alles voor het vaderland"
en de groepeeringen „Aartsengel
Michael" en „IJzeren Garde" zijn en
blijven verboden.
2. De minister van binnenlandsche* zaken
zal personen, die een actie voorberei
den, welke op grond van de wet op de
verdediging van de orde en binnen
landsche rust verboden is een bepaalde
verblijfplaats kunnen aanwijzen.
3. De ministers van justitie en binnen
landsche zaken zyn gemachtigd tot
vervolging der schuldigen over te gaan.
De parade van Woensdag, ter gelegen
heid van Hitler's verjaardag te Berlijn ge
houden, heeft natuurlijk bij waarnemers
allerlei vragen doen rijzen over de ver
grooting van den Duitsche weermacht, wel
ke Hitier in zijn rede van 20 Februari heeft
aangekondigd. Er zyn weliswaar geen bij
zonderheden bekend gemaakt, maar men
is volgens den Times-correspondent te we
ten gekomen, dat den besten soldaten van
de lichting, wier twee-jarige diensttijd in
September a.s. is afgeloopen, de gelegenheid
is geboden een derde jaar onder de wape
nen te blijven met de belofte dat zij in
Januari tot officier zouden worden bevor
derd, en een gratificatie van 1800 mark
zouden krijgen als zij aan het eind van het
derde jaar by de officiers-reserve blijven.
Deze methode zou, naar men zegt, tot 1940
toegepast worden, zoodat tegemoet geko
men zou worden aan het tekort aan kader
dat een erkende zwakke plek van het nieu
we leger is.
Bij de parade werd de aandacht getrok
ken door de afdeeling van het 9de regiment
cavalerie Een escadron ruiters werd ge
volgd door een bataljon wielrijders, een
nieuwigheid welke verleden jaar is inge
voerd. Er bestaan thans nog maar drie re
gimenten cavalerie (Reiter-Regimente) bij
het Duitsche leger. De andere afdeelingen
(Kavalerie-Regimente) zijn verdeeld over
de legercorpsen en vormen verkennings
troepen. Zij beschikken, behalve over de
escadrons te paard en op de fiets, over een
afdeeling lichte artillerie met anti-tank- en
vliegtuigafweer-kanonnen.
De rol welke de cavalerie bij het oude
Duitsche leger vervulde, is thans overgeno
men door de tanks, die de andere nieuwig
heid vormden. Na de lichte tanks volgden
in den stoet tien tanks, die tevoren niet aan
het publiek waren getoond. Volgens den
standaard van andere legers zouden deze
tanks „licht" worden genoemd, maar het
Duitsche leger, dat deze tanks een bijzon
dere rol heeft toebedeeld, noemt ze
„zwaar". Zij zijn zeker zwaarder dan de
tanks welke het Duitsche leger tot nog '„oe
heeft geproduceerd. Naar schatting zullen
de nieuwe tanks 20 ton wegen. Vier ervan
waren gewapend met 77 millimeter-geschut,
de andere met 37 millimeter-kanonnen. Uit
beide types kunnen ontplofbare granaten
worden geschoten. Bovendien beschikten al
deze tanks over een machine-geweer. Zij
zijn met vijf koppen bemand. De tanks kwa
men uit de tank-school van Zössen bij Ber
lijn.
U
De Daily Telegraph and Morning Post
meldt uit Berlijn, dat bijzonderheden zyn
bekend geworden over een verzoek, dat ge
richt is tot gewezen officieren van het Duit
sche leger, die thans in het buitenland ver
blijf houden.
Zelfs, indien zij de leeftijdsgrens een paar
jaar hebben overschreden, wordt hun ver
zocht naar Duitschland terug te keeren om
behulpzaam te zijn bij de opleiding van
soldaten voor het nieuwe Duitsche leger.
Het verzoek is niet gedaan in den vorm
van een bevel. Zy, die er geen antwoord op
geven, worden niet beschouwd als te zijn
tekort geschoten in hun plicht. Candidaten,
die zaken leiden ten behoeve van het Duit
sche bedrijfsleven, zal niet gevraagd wor
den deze op te geven. Duitschers, die werk
zaam zijn in andere bedrijven, worden
evenwel terugverwacht, zoodra zij kunnen.
Naar schatting zal men langs dezen weg
de beschikking krijgen over ongeveer 2500
instructeurs.
Luchtstrijdkrachten:
a. Italiaansche (generaal Bernasco-
ni, genaamd Garda), en (op Majorca) gene
raal Vellani, genaamd Velarde: acht eska
ders (96 toestellen) zware bommenwerpers
van het type Savoia 81.
Acht eskaders (80 toestellen) snelle bom
menwerpers van het type Savoia 79, een
groep (tien toestellen) verkenners van het
type Breda 61 en 35 eskaders (285 toestel
len) jagers van de typen Fiat en Romeo.
Voorts zijn volgens het blad onlangs nieu
we versterkingen aangekomen.
b. Duitsche: Condor legioen (149 toe
stellen); acht eskaders Messerschmidt jacht
vliegtuigen; twee eskaders bommenwerpers
van het type Heinkel 51; twee eskaders Dor-
nier jagers (type 17); een patrouille Heinkel
toestellen (type 45).
Voorts nog 100 toestellen, voor het mee-
rendeel Junkers en Heinkel (111). Comman
dant van het Condor-legioen is generaal
Veidt, van de zesde afdeeling der Duitsche
luchtmacht.
Aangezien de Italiaansche infanteristen
ruw geschat 30.000 man tellen, moeten de
buitenlandsche troepen aan de zijde van
Franco volgens de Daily Herald minstens
60.000 man sterk zijn.
Brandweer aanvankelijk mach
teloos tegenover vuurzee.
Hedennacht te omstreeks kwart
vóór één ontdekte een voorbijganger,
dat een zeer hevige uitslaande brand
woedde in een der pakhuizen aan de
Haven te Steenwijk. Hy waarschuwde
direct politie en brandweer. Het
Week, dat het vuur woedde in een der
houten pakhuizen, staande achter de
woning, bewoond door den heer E. de
Leeuw. Weldra deelden de vlammen
zich vandaar mede aan het pakhuis
gelegen achter de grossierderij in
koloniale waren en koffiebranderij
van de wed. Ten Ka te. Zoowel dit
laatste pakhuis dat eigendom is van
de wed. Ten Kate, als het eerste, dat
tot den nok gevuld was met rollen
asfalt en mastiek, stonden weldra in
lichter laaie. De hitte was zoo hevig,
dat men onmogelijk dichtbij kon
komen.
Schreiende kinderen.
Intusschen waren de omwonenden, voor
zoover zy niet reeds door het knetteren
van de fel brandende pakhuizen waren
gewekt, gealarmeerd. In allerijl verlieten
menschen en kinderen in nachtgewaad
hun woningen. De kleinen liepen schreien
de rond en onderwijl trachtten de vol
wassenen zooveel mogelijk van hun have
en goed' in veiligheid te brengen. De vee
houder Aalderson gaf zijn koeien en klein
vee de vrijheid, opdat zij een goed heen
komen zouden kunnen vinden.
Dit vee liep los op straat rond, hetgeen
de verwarring nog vergrootte.
Inmiddels was de brandweer van
Steenwijk gekomen en weldra werd met
eenige stralen water gegeven. Het. was
echter duidelijk dat zij alleen maar weinig
zou kunnen beginnen.
De beide pakhuizen waren reeds zoo
goed als geheel verbrand en de vlammen
hadden zich inmiddels nog medegedeeld
aan de huizen, bewoond door E. de Leeuw,
R. de Jong en de slagerij van den heer W.
Visser. Van dit laatste huis sloegen de
vlammen weer over naar de schuren en
stallen van den veehouder Aalderson en
de arbeiderswoning van den heer Jong
bloed.
Op een gegeven oogenblik stonden
zeven panden in brand. De motor
brandspuit van Steenwykerwold was
intusschen eveneens te hulp gekomen.
In de haven vond zy volop water en
met vereende krachten kon men toen
het vuur bestrijden. Weldra begon het
te minderen en na eenigen tijd hard
werken was de brandweer het vuur
meester.
De beide houten pakhuizen zijn geheel
verloren gegaan. Bovendien verbrandden
de slagerij van den heer Visser en de hui
zen, bewoond door E. de Leeuw en R. de
Jong grootendeels. Van de schuur en stal
len van den veehouder Aaldersqp is vrij
wel niets behouden. Een geit, die ni
meer in vrijheid gesteld kon worden, is in
de vlammen omgekomen. De wornng van
den heer Jongbloed kreeg veel schade.
Vanmorgen om negen uur was de
brandweer nog steeds met de nablus-
sching bezig.
De schade is zeer groot, omtrent de oor
zaak van den brand is biets bekend.
