DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Het Engelsch-lersche verdrag.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS DER GEWONE ADVERTENTDEN s
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
De lersche vrijheidsstrijd de
eeuwen door.
Een oude veete beslecht
Luchtaanvallen op Barcelona.
Amnestie in Duitschland.
Ernstig incident te Sjanghai
Gespannen toestand.
Incidenten in
Tsjecho-Slowakije.
Hitler's reis naar Italië.
Nieuws in 't kort.
(Van onzen Londenschen correspondent).
Is het een toeval dat de eenige poli
tieke gebeurtenis van deze week, die
geheel in majeur staat, beheerscht
wordt door een flambart? En dat on
danks de vele besprekingen met den
hoogen hoed in de laatsten tijd? Ik wil
niet trachten deze vraag te beantwoor
den. Ik constateer slechts dat het eenig
waarlijk vreugdevolle evenement van
deze week in het teeken van een flam
bart heeft gestaan, de flambart waar
mee Ramon de Valera, tegen alle
regelen van de diplomatieke etiquette
in, naar Londen is gekomen voor de
onderteekening van het Anglo-Iersch
verdrag.
Dat is inderdaad een heugelijke ge
beurtenis geweest, een daad van ware
verbroedering, zooals deze wereld erin
den laatsten tijd maar al te weinig
heeft gehad.
En daar mag dan ook met recht deze
brief aan worden gewijd, temeer omdat het
maar al te begrijpelijk zou zijn als men
buiten Engeland het belang en de beteeke-
nte van deze verbroedering zou onderschat
ten. Hoe vaak begaan wij op het vasteland
niet de gevaarlijke fout de Ieren als leden
van de Engelsche familie te beschouwen.
Hoe vaak heb ikzelf niet, vóór ik door
9chade (soms zelfs lichamelijke schade,
want de Ieren zijn opvliegerige heeren die
hun vuisten niet langer dan strikt noodza
kelijk is in den zak houden) en schande wijs
geworden was tegen een Ier over „jullie
Engelschen" gesproken! Iemand die zijn
geschiedenis kent zou een dergeltike blun
der natuurlijk nooit begaan. Maar niet
iedereen heeft evenveel tijd om zijn ge
schiedenis bij te houden en het is nu een
maal al te gemakkelijk, wanneer men
iemand Engelsch hoort spreken, zelfs dat
beetje geschiedenis wat men zich nog her
innert te vergeten, en hem als een
Engelschman te beschouwen. Wil men de
beteekenis van het nieuwe verdrag daarom
naar waarde kunnen schatten, dan is het
noodig zich een oogenblik te verdiepen in
den achtergrond van het geschil tusschen
Engeland en Ierland.
Geschiedenis.
De oorsprong van het lersche vrijheids-
streven gaat bijna drie eeuwen terug. Van
het oogenbelik af dat Cromwell's republi
keinen de natuurlijke leiders van het Ka
tholieke Ierland te vuur en te zwaard uit
hun bezittingen verdreven en het lersche
volk overleverden aan de economische ex
ploitatie en de politieke onderdrukking van
een vreemde kerk en vreemde landheeren,
is de rebellie van de Kelt tegen zijn Anglo-
Saksische overheerschers nooit opgehouden
Slechts enkele hoogtepunten uit dezen tel
kens weer oplaaienden strijd kunnen hier
worden aangeduid. Het jaar 1829 kan daar
bij als uitgangspunt worden genomen. In
dat jaar werden dank zij het streven van
O'Connell voor het eerst Katholieke afge
vaardigden van het lersche volk in het
parlement te Westminster toegelaten. Ier
land krijgt ten lange leste medezeggen
schap in zijn lotsbestemming. Van zelfbe
stuur is echter nog geen sprake.
De lersche volksvertegenwoordigers kun
nen hun stem doen hooren in het parle
ment, maar het blijft nog slechts een zwak
geluid waaraan de Engelsche machthebbers
weinig of geen gehoor geven. Dan staat
veertig jaar later de rijzige, gebaarde ge
stalte van 'n nieuwen leider op: Parnell.
Onder zijn geinspireerd leiderschap wordt
de lersche party in het Engelsche parle
ment voor het eerst een factor van betee
kenis Hij neemt den kreet van zijn voor
ganger Isaac Butt, over: Home Rule, en
Home Rule wordt voor tientallen jaren het
felst bestreden onderwerp van Engeland s
binnenlandsche politiek. Een oogenblik
lijkt het alsof het vurig begeerde doel zal
worden bereikt. Gladstone werpt zich op als
voorstander van Home Rule. Het politieke
getij was gunstig. Vier jaar na de verwer
ping van zijn eerste Home Rule wet in 1886,
schijnt het zeker dat de „Grand Old Man
met een voldoende meerderheid aan de
macht zal komen om zijn plan door te zet
ten. Dan verandert een vrouw den loop der
geschiedenis. Parnell besluit te trouwen
met een gescheiden vrouw, Kitty O'Shea.
Dat iu meer dan een gedeelte van zijn ka
tholieke volgelingen durft verantwoorden.
Gladstone waarschuwt hem dat hij door zijn
besluit de eenheid van de lersche partij in
gevaar heeft gebracht en dat hij hem niet
langer als leider van de partij kan accep
teeren. Maar Parnell weigert van zijn hu
welijk af te zien. Dat is het einde. Een
handvol volgelingen blijft den leider trouw,
maar de breuk in de lersche vrijheidsbewe
ging is niet meer goed te maken. Er is
twist alom, de kruistocht voor de lersche
vrijheid heeft ook voor de Engelsche voor
standers van Home Rule zijn glans verlo
ren, en wanneer Gladstone, trouw aan zijn
belofte, in 1893 met een kleine meerderheid
zijn tweede Home Rule Bill tracht door te
zetten weet hij dat hij voor een verloren
zaak strijdt.
Paasch-oproer 1916.
Een kwart eeuw later volgt de laatste en
meest tragische actie van het drama. Het
Paasch-oproer van 1916 wordt door de En
gelschen op zoo bloedige wijze onderdrukt,
dat de daardoor geschapen verontwaardi
ging de Valera in staat stelt de verschillen
de vrijheidsbewegingen in Ierland onder zijn
leiderschap te vereenigen en in naam van
het lersche volk de republiek uit te roepen.
Engeland antwoordt met het zwaard. Twee
jaar lang duurt de guerilla tegen de ver
tegenwoordigers van het Engelsche gezag.
Dan volgt een wapenstilstand. Collins en
Griffiths komen naar Londen om over een
oplossing te onderhandelen. Onder den druk
van Lloyd George's ultimatum geven zij hun
eisch voor erkenning van de republiek op,
en stellen zich tevreden met Dominion
Status. Dat is de Valera, dia in Dublin is
gebleven, echter niet genoeg, en weer volgt
oorlog, nu niet meer tusschen de Ieren en
Engelschen, maar tusschen de bevrijders van
Ierland onderling. Gezworen vrienden als
Collins en de Valera, die in 1916 zij aan zij
tegen de Engelsche onderdrukkers vochten,
komen nu als vijanden tegenover elkaar te
staan. De Valera en de zijnen delven het on
derspit, maar de rust, die op de overwinning
van de gematigden volgt, is slechts van
korten duur In de algemeene verkiezingen
van 1932 behaalt de Valera, die nu langs
constitutioneelen weg zijn doel tracht te be
reiken, de overwinning en daarmee treedt
de strijd tegen Engeland in zijn laatste phase.
Het gaat nu niet meer om vrijheid en zelf
bestuur, want die heeft men in feite reeds
bij het verdrag van 1921, waarin Ierland
Dominion Status kreeg, verworven. Het gaat
nu nog slechts om principes en de symbolen
van de vrijheid. De Valera's doel blijft de
republiek. Hij wenscht Ierland's vrijheid,
niet alleen in feite, maar ook in naam. Het
verdrag van 1921 is het eenige wat hem
daarbij in den weg staat. Dus weigert hij dit
verdrag te erkennen, schaft den eed aan den
koning af, en staakt de vervulling van zekere
financieele verplichtingen, die Ierland onder
dit verdrag op zich heeft genomen. Enge
land antwoordt met economische strafmaat
regelen, en de eeuwenoude veete ontbrandt
nog een maal. Achterdocht en wantrouwen
verbitteren de betrekkingen tusschen de
twee volkeren, zooals zij dat eeuwen lang
hebben gedaan.
Thans voorbij?
Daar schijnt nu door het nieuwe ver
drag ten langen leste een eind aan te zijn
gemaakt. In dezelfde kamer waar Lloyd
George 17 jaar geleden de lersche dele
gatie met oorlof dreigde als zij zijn
aanbod van Dominion Status niet aan
vaardde, heeft nu de zoon van één der
grootste vijanden van lersche onafhan
kelijkheid, Josepr Chamberlain, onder 'n
kopje thee een concessie aan het lersche
standpunt gedaan, die de bloed-veete
voorgoed belooft te beslechten.
De benaming van Ierland als republiek,
de afschaffing van den eed aan den koning, en
de formeele losmaking uit het rijksverband
had men reeds eerder stilzwijgend aanvaard.
Alleen het Engelsche toezicht op de lersche
defensie en de financieele aanspraken uit
het verdrag van '21 herinnerden nog aan den
tijd van de lersche onderdrukking, en ook
deze herinneringen heeft Engeland zich nu
bereid verklaard uit te wisschen. Ierland is
vrij, en niets belet het meer de bloedige
geschiedenis van zijn vrijheids-strijd te ver
geten. Slechts één doel blijft nog over: de
hereeniging van het protestantsche Ulster,
dat nog een Engelsch gebiedsdeel is, met het
katholieke onafhankelijke Eire. Of dat doel
verwezenlijkt zal worden kan alleen Ulster
zelf beslissen, Engeland zal er zich niet tegen
verzetten. Engeland heeft zijn geschillen
met Ierland geregeld. En al kan de haat en
de achterdocht die uit den eeuwenouden
strijd is ontstaan, niet in één dag worden
vergeten, er is nu toch reden voor de hoop,
dat een tragisch hoofdstuk van de geschie
denis met een gelukkig einde is besloten.
Verklaring van Negrin.
®e Spaansche minister-president en
minister van defensie, Negrin, heeft
Zaterdag voor vertegenwoordigers der
pers een verklaring voorgelezen, waarin
de doeleinden der regeering in den
tegenwoordigen oorlog worden uiteen
gezet. Deze doeleinden zijn samengevat
in de volgende punten:
1. Verzekering der volstrekte onafhanke
lijkheid en algeheele integriteit van
Spanje.
2. Bevrijding van het Spaansche grond
gebied van de buitenlandsche militaire
troepen, die het binnengevallen zijn, en van
alle elementen, die na Juli 1936 zijn geko
men.
3. Een volksrepubliek, steunende op de be
ginselen der zuivere democratie en zijn actie
uitoefenende door een regeering, die met
het volledig gezag begiftigd is, dat het alge
meen kiesrecht haar verstrekt.
4. De juridische en sociale structuur van de
republiek zal het werk zijn van den na-
tionalen wil, vrijelijk tot uitdrukking ge
bracht door een plebisciet.
5. Eerbiediging dep regionale vrijheden,
zonder benadeeling van de Spaansche een
heid.
6. De Spaansche staat zal den burgers de
volledige rechten waarborgen in het burger
lijke en sociale leven, evenals vrijheid van
geweten, terwijl de vrije uitoefening van
godsdienst verzekerd zal worden.
7. De staat zal de eigendommen, ook van
buitenlanders, op wettige wijze verkregen,
binnen de grenzen die het nationaal belang
en de bescherming der voortbrengende ele
menten zullen opleggen, waarborgen.
8. Diepgaande agrarische hervorming, die
een einde moet maken aan het oude aristo
cratische grondbezit van semifeodalen aard.
Het nieuwe Spanje zal als basis hebben een
breede, hechte boerendemocratie.
9. De staat zal de rechten der arbeiders
waarborgen door een vooruitstrevenden so
ciale wetgeving.
10. De Spaansche staat bevestigt opnieuw af
te zien van den oorlog als instrument van
nationale politiek. Hij zal de door den Vol
kenbond vertegenwoordigde politiek steu
nen.
Britsche schepen getroffen.
Hoewel storm en regen in de laatste da
gen de militaire operaties in Spanje de
strijdkrachten aan beide zijden vrijwel tot
werkloosheid dwongen, hebben vliegtuigen
van Franco toch nog een tocht van Majorca
naar het vasteland ondernomen met 't doel
bommen te strooien op Barcelona. Van re-
geeringszijde wordt gemeldt, dat zij ge
dwongen werden vóór de stad weer terug
te keeren. Wel werden de voorsteden ge
troffen, waarbij een 30-tal dooden en 40
gewonden vielen.
Een paar uren later trachtten de toestel
len opnieuw Barcelona te bombardeeren,
maar werden hierin door de jachtvliegtui
gen der regeering en door het luchtafweer
geschut verhinderd. Niettemin vielen tal
rijke bommen in de omgeving, en bij dezen
tweeden aanval zouden 15 menschen zijn
omgekomen en 20 gewond.
Tijdens de luchtaanvallen zijn de twaalf
Britsche koopvaardijschepen, die in de ha
ven van Barcelona lagen, bijna alle door
granaatsplinters getroffen. Een Britsche
zeeman werd gewond en moest naar het
ziekenhuis worden vervoerd.
Een zekere teleurstelling.
De Duitsche regeering heeft gister met
het oog op den Anschluss een beperkt
amnestiedecreet afgekondigd. Amnestie
wordt verleend aan alle personen, die ge
straft zijn voor delicten, die geen zwaar
dere straf dan een maand gevangenis mee
brengen. Voor Oostenrijk strekt de am
nestie zich uiteraard ook uit tot alle
veroordeelingen van het vroegere regiem
tegen clandestien bij de N.S.D.A.P. aange
sloten nationaal-socialisten.
De beperkte amnestie heeft in Duitsch
land een zekere teleurstelling gewekt.
Over het algemeen had men, na het groot-
sche resultaat der volksstemming van 10
April, op een mild gebaar van den
Führer gerekend, en wel op een amnestie,
waarvan, zooal niet alle vroegere politieke
tegenstanders van het nat.-socialisme, toch
minstens talrijke protestanten en katho
lieken geprofiteerd zouden hebben, die
sedert maanden gevangen zitten, omdat zij
datgene gepredikt hebben, wat zij als de
christelijke waarheid beschouwen. Zoo zit
ds. NiemöIkT nog steeds gevangen in het
concentratiekamp van Sachsenhausen.
Eenige clementie zouden, zoo zegt men,
de vijanden der nazi's stellig gewaardeerd
hebben.
De afgekondigde amnestie evenwel blijft
beperkt tot de „kameraden" der partij, die
zich vóór 10 April hebben schuldig ge
maakt aan overti edingen, welke uitslui
tend tot de partijrechtbanken behooren.
Deze amnestie schiint uitsluitend ten doel
te hebben om sommige dissidente ele
menten in de partij te verzoenen. Men
vraagt zich af. waarom er geen algemeene
amnestie is afgekondigd, waarop op Hitiers
verjaardag, 20 April j.1., gerekend was.
Naar verluidt, zoa de Gestapo zich hier
tegen gekeerd hebben.
Gisteravond is te Sjanghai hevige op
winding ontstaan, toen een afdeeling
Japansche gendarmerie, de bajonet op
het geweer, voor den duur van zes uur
feitelijk bezit nam van een gedeelte van
dan Nanking-Road.
De Japanneezen gingen tot deze actie
over, nadat een handgranaat tot ont
ploffing was gekomen, die op een Japan
sche vrachtauto was gemunt.
Elf Chineezen werden daarbij gewond.
Degene, die de bom heeft geworpen, kon
ontkomen.
Als gevolg van dit incident is de toestand
te Sjanghai thans tamelijk gespannen.
De Britsche bevelhebbers heeft vanoch
tend een afdeeling op post gezet bij de
plaats, waar zich het incident heeft voorge
daan.
Een aantal Japansche gendarmen bevindt
zich nog steeds in de straten.
Gisteravond zijn eenige gendarmen een
politiebureau binnengekomen, waar Britsche
beambten dienst deden.
Gemeld wordt, dat de Britsche bevelheb
ber den Japanneezen heeft gevraagd het ge
bied te ontruimen. Een groote menigte ziet
toe, wat er gebeurt.
De spanning neemt toe.
De algemeene spanning in de neder
zetting is nog vergroot door berichten,
welke inhouden, dat 2000 man, die deel
uitmaken van een afdeeling ongeregelde
troepen, ter sterkte van 5000 man, en
gezonden waren om het de Japanneezen
in het gebied van Sjanghai en Nanking
lastig te maken, in het geheim zijn bin
nengekomen in de door buitenlanders
bewoonde stadsdistricten.
De politie zoekt naar verdachte per
sonen en naar wapens.
Volkenbondshospitaal beschadigd.
Gedurende den Japanschen luchtaanval op
Hanjang van Vrijdag 1.1. is het hospitaal van
den Volkenbond ernstig beschdigd. Twee
Chineezen werden gedood en drie gewond.
De Japanneezen melden, dat twee Chi-
neesche divisies, die 25 kilometer van
Hangtsjau waren doorgedrongen, vrijwel ge
heel vernietigd zijn. De Chineezen trokken
over een grooten afstand terug en lieten
meer dan 2300 dooden op het slagveld.
Guerilla ten Westen van Peking.
De laatste twee dagen spelen zich op 50
K. M. van Peking gevechten af tusschen
sterke Chineesche guerrillabenden en Ja
panschen troepen. De ongeregelde Chinee
sche troepen hebben de spoorbrug te Lioe-
liho, 40 K.M. van Peking, opgeblazen.
Te Woehoe zijn drie Japansche vliegtui
gen door een Chineesch eskader vernield.
Een ander Chineesch eskader heeft bommen
laten vallen op een Japansch vliegveld te
Pengpoe. Op hun terugweg ontmoetten de
Chineesche toestellen drie Japansche vlieg
tuigen, waarvan zij er één neerschoten. Bij
het groote luchtgevecht, dat Vrijdag boven
Hankau heeft gewoed, zyn, naar thans
vaststaat, 21 Japansche vliegtuigen neerge
schoten.
Te Hanyan, een industriestadje bij Han
kau, zijn 400 burgers tijdens dit luchtge
vecht gedood. Vele gebouwen hebben zwaar
geleden. Een vliegtuigbom ontplofte bij een
schuilplaats, waardoor deze instortte en 60
menschen levend begraven werden. Een
zelfde lot werd elders aan 20 burgers be
schoren.
Zaterdagavond zyn te Troppau jeugdige
Duitschers in conflict gekomen met Tsje-
cho-Slowaaksche betoogers. De politie
greep in en arresteerde een aantal perso
nen.
De Sudetenduitscher dr. Hampel Zattig,
die zich ter plaatse bevond, maakte een
opmerking over het ruwe optreden der
politie, waarna hij onmiddellijk, tegen des
grond werd geslagen. Hij werd met een
hersenschudding naar het ziekenhuis over
gebracht.
In den nacht moest de burgemeester van
Troppau ingrijpen om de onlusten te doen
eindigen.
Gistermorgen heeft zich een tweede
incident voorgedaan, waarbij een botsing
ontstond tusschen Tsjechoslowaken en
leden der Sudetenduitsche partij. Er vie
len eenige gewonden.
Duitsche lezing.
Het Duitsche nieuwsbureau geeft een ge
heel afwijkende lezing van het gebeurde:
mandant te Troppau eischt".
gende lezing van de incidenten te Troppau:
„De Tsjechische politie te Troppau heeft
in samenwerking met communistische ele
menten groepen Sudeten-Duitschers, die de
grootste discipline bewaarden, neergeknup-
peld Daarbij werd de advocaat dr. Hampel-
Zattig door zes agenten half doodgeslagen,
zoodat hij in levensgevaarlijken toestand
naar een ziekenhuis moest worden gebracht.
Een 56-jarige vrouw, die de politie gema
tigdheid verzocht, werd eveneens neerge
slagen.
In een andere straat werden jonge Su
deten-Duitschers door 500 Tsjechen, die in
gesloten afdeeling marcheerden in 't nauw
gebracht. Ordebewaarders der Sudeten-
Duitsche partij verhinderen ernstige bot
singen, terwijl de Tsjechen door leden van
een militairen post tot verdere uitdaging
werden opgezet. Een ordebewaarder werd
door de Tsjechen geslagen. De Sudeten-
Duitsche afgevaardigde Künzl heeft aan
den minister van binnenlandsche zaken een
telegram gericht, waarin hij protesteert te
gen het onwettige optreden der Tsjechische
politie en de afzetting van den politiecom-
mandant te Aroppau eischt".
Van officieuze Duitsche zijde wordt ver
klaard, dat de grootte en de samenstelling
van het gevolg van den Führer op zijn reis
naar Italië beschouwd kunnen worden als
een bewijs, dat het doel van het bezoek aan
Rome niet zuiver representatief is. Toch is
niet aan te nemen, aldus meent men, dat de
ontmoeting verrassingen of zelfs sensa-
tioneele resultaten zou opleveren. Dat de
Spaansche kwestie, de toestand in de Mid-
dellandsche zee na de Engelsch-Italiaansche
overeenstemming en ook de resultaten der
Britsch-Fransche besprekingen een rol zullen
spelen, neemt men aan als voor de hand
liggend. Toch is men te Berlijn van meening,
dat de Duitsch-Italiaansche besprekingen de
sterk naar voren komende militaire of poli-
tiek-militante noot, die bij de gesprekken te
Londen is gebleken, zal missen.
Het is, naar het D.N.B. verneemt, de vaste
wil van Duitschland en Italië de a.s. ont
moeting der staatslieden in Italië een nieu
we bijdrage te doen zijn voor den vrede.
Werktijd voor jeugdige personen in
Duitschland. - De Rijksregeering heeft een
wet uitgevaardigd op arbeid van kinderen
en van jeugdige personen. Kinderarbeid
wordt principieel verboden. De beschermde
leeftijd is verhoogd van 16 tot 18 jaar voor
jeugdige personen. De werktijd is bepaald
op acht uur, verminderd met den tijd voor
onderwijs in de vakschool. Nachtarbeid is
voor jeugdige personen principieel verboden.
Voors is o.m. bepaald, dat van Zaterdagmid
dag twee tot Maandagmorgen 6 uur door-
jeugdige personen niet gewerkt mag worden.
Waar dit door den aard van het bedrijf toch
moet, moet een vergoeding in vrijen tijd ge
geven worden. Ook de vacanties worden in
de wet geregeld.
Erkenning verovering van Abessinië.
De nieuwe lersche gezant heeft zyn geloofs
brieven aan den „koning van Italië en keizer
van Abessinië" aangeboden. Ook de geloofs
brieven, die de nieuwe gezant van Panama
Zaterdagochtend op het Quirinaal heeft
overhandigd, waren aan den „koning van
Italië en keizer van Abessinië" gericht.
Lithauen heeft eveneens de verovering
van Abessinië erkend.
Het terrorisme in Palestina. - Gister
morgen zyn zes Arabische politiemannen
gedood tijdens een uiterst heftigen aanval
van terroristen op een verplaatsbaren post
naby Tulkaram. De aanvallers leden even
eens zware verliezen.
Mislukte besprekingen.- De bespre
kingen tusschen Engeland en de Vereenigde
Staten met het doel de tonnage vast te stel
len van de nieuwe super-slagschepen, die zy
gaan bouwen, schijnen op het doode punt te
ziin gekomen. De Amenkaansche ambtena
ren verklaren, dat Engeland erop blyft
staan dat een grens van 42.000 ton wordt
vastgesteld, terwijl de Vereenigde Staten
het üi verband met de tegenwoordige on
zekerheid omtrent de plannen van Japan
noodzakelijk achten, dat geen grens wordt
vastgesteld,
L
