KAMER VAN KOOPHANDEL.
De Sokol-bewegirig in Tsjecho-Slowakije.
DERDE BLAD.
ALKMAARSCHE COURANT VAN DONDERDAG 5 MEI 1938.
Stad en Om grim 0
Omzetbelasting en de heffing van
directe belastingen.
WIJLEN DE HEER J. RINGERS
HERDACHT.
Van de K. v. K. te Rotterdam was inge
komen een afschrift van een door haar aan
de directie der Ned. Spoorwegen verzonden
adres, waarin gevraagd werd, om, nu he
aantal stopplaatsen voor de treinen meer en
meer beperkt wordt, de spoorwegabonne-
SPORT
Turn-organisaties op nationalen grondslag.
Gymnastiek in volmaakten vorm.
Gistermiddag kwam de K. v. K. en F in
openbare ledenvergadering bijfen ten stad-
huize, onder voorzitterschap van den heer
w. A r n t z. Afwezig waren de heeren
Rmgers (vacature), Blaauboer en Schmalz
(laatstgenoemde met kennisgeving).
De heer Ringers herdacht.
Bij de opening sprak de voorzitter,
terwijl alle aanwezigen zich van hun zetels
verhieven, treffende woorden ter nagedach
tenis van wijlen den heer J. Ringers, die
naar hü herinnerde, lid der Kamer was ge
weest van 4 April 1922 af, toen de reorgani
satie der Kamers v. K. haar beslag had ge
kregen. Het werk in de Kamer was hem lief
en bij uitstek toevertrouwd. Als man van
helder verstand en met doortastend karak
ter, heeft hij zich vooral als voorzitter van
de Verkeerscommissie en van de Financieele
commissie zeer verdienstelijk voor het be
drijfsleven gemaakt. Zijn kennis van zaken,
zijn gezond oordeel, deden waarde hechten
aan zijn woorden, waarnaar zoo gaarne werd
geluisterd. Alhoewel er groot verschil was
tusschen zijn levensbeschouwing en die van
vele andere leden, leidde dit nimmer tot
eenige verwijdering.
In Jan Ringers verloor de gemeente Alk
maar een harer beste zonen en de Kamer
rouwt over het groote verlies van een harer
kundigste, ijverigste en populairste leden,
een man, die zijn plicht op voorbeeldige
wijze heeft gedaan. Het bedrijfsleven is hem
dankbaar voor zijn vele, goede werk. Moge
ons aller vriend Jan Ringers rusten in vrede!
De heer Grondsma dankte als vriend
voor deze hartelijke woorden.
De Friesche brug en de vlotbrug.
Ingekomen waren brieven van de N.V.
Vereenigde Brandstoffenhandel, van de N.V.
N. Timmerman's graanhandel en -maalderij
en van de N.V. S. Krom te Alkmaar, waarin
werd verzocht te bevorderen, dat er spoedig
een aanmerkelijk verbetering zal tot stand
komen in de oeververbindingen over het
Groot-NoordholL kanaal ter plaatse van de
Frieschebrug en de vlotbrug.
De heer Gr o n d s m a deelde mede, dat
B. en W. en de raad overtuigd zijn van de
onhoudbaarheid van den bestaanden toe
stand. Hoewel reeds jaren de zaak aanhan
gig is en zoowel het rijk als de gemeente
gaarne verbetering willen, blijft de oplos
sing hangen op het nog steeds niet toestaan
van een bijdrage door de provincie. En juist
dit is een voorwaarde, waaraan het rijk
blijft vasthouden.
De voorzitter herinnerde eraan, dat
reeds by den bouw van de Frieschebrug er
op gewezen, dat zij te smal zou worden
menten ook geldig te doen zijn op de door
de A. T. O. (een dochteronderneming der
N. S.) geëxploiteerde autobusdiensten en
tevens te overwegen eenzelfde regeling tot
stand te brengen met andere autobus- of
tramondernemingen, die met de Spoorwegen
gelieerd zijn. Eventueele financieele offers,
welke de Spoorwegen zich daartoe zouden
moeten getroosten, achtten adressanten ge
rechtvaardigd, omdat zij de tariefsverlaging
zouden vervangen, waarop de houders van
abonnementen anders huns inziens aan
spraak zouden kunnen doen gelden. Zy
wezen er nog op, dat in Duitschland een
soortgelijke regeling bêstaat als nu gevraagd
werd.
De heer K o 1 s t e r zei, dat in verschil
lende commissies van den Spoorwegraad al
over deze abonnementen-kwestie is ge
sproken. De Spoorwegen willen echter van
een verlaging der prijzen niet weten. Alleen
is de directie nog bereid pogingen te doen om
gedaan te krijgen, dat de A. T. O. reductie
geeft aan houders van abonnementen, maar
zij wil geen moeite doen om het zelfde te
bereiken bij andere autobus-ondernemingen.
De heer L i n d deelde mede, dat verschil
lende busdiensten in Friesland reeds een
reductie geven aan houders van abonne
menten en hij vertelde voorts dat de K. v.
K. te Rotterdam nog gegevens verzamelt,
waarna zij deze in een nieuw adres zal
kenbaar maken.
Besloten werd tot zoolang met een be
slissing op het thans ingekomen adres te
wachten.
Het handelsonderwijs.
De K. v. K. te Amsterdam heeft d.d. 12
April aan den minister van onderwijs een
adres verzonden, waarvan zij aan de Kamer
v. Holl. Noorderkwartier een afschrift deed
toekomen. Adressante komt in haar uit
voerig adres tot de conclusie, dat in de
huidige regeling van het economisch onder
wijs te zeer naar uniformiteit en centrali
satie is gestreefd en te weinig rekening is
gehouden met de bijzondere en op tal van
punten gedifferentieerde behoeften van de
praktijk. In het bijzonder de openbare
handelsscholen met 5-j. cursus, eigenlijk
H. B. S.-A, zullen door deze regeling minder
in staat zijn te geven wat het zakenleven
vraagt. In een tijdsbestek als nu, waarin
het bedrijfsleven zich voor groote moeilijk
heden geplaatst ziet. dient te worden ge
zorgd, dat toekomstige dragers ervan zich
deugdelijk daartoe kunnen toerusten. Niet
aldus, dat ook verder zich voltrekt het nood
lot, dat blijkbaar rust op het Nederlandsche
onderwijs, n.1. dat welhaast elke reorgani
satie neerkomt op een verzwaring van reeds
overladen programma's, maar door diffe
rentiatie, die de mogelijkheid open laat om
het economisch onderwijs te doen beant-
Met moeite is toen nog gedaan gekregen, dat woorden aan behoeften van maatschappij en
zy althans nog iets verbreed werd. Alleen bedrijfsleven in zyn verschillende schakee-
als Alkmaar veel wilde bijdragen, zou een
dusdanige breedte kunnen worden verkre
gen, dat een behoorlijke passage op de brug
mogelijk zou zijn. De gemeente stelde zich
echter op het standpunt en spr. vond dit
zeer terecht dat het rijk het leggen van
een behoorlijke brug geheel voor eigen
rekening moest nemen, omdat het hier ging
over een overgang over een aan het rijk zelf
behoorend vaarwater. Sinds dien is de toe
stand nog erger geworden. De gebrekkige
vlotbrug is nog slechter dan die by Aker
sloot en de Kooy.
De heer Kr a m e r was van meening, dat
de toegang tot Alkmaar uit de richting Heer-
hugowaard nog slechter is geworden door de
nieuwe brug over de Schermer ringsloot.
Men kan nu slechts langs een omweg Alk
maar bereiken.
De voorzitter was het hiermee niet
geheel eens, wel komt Oudorp meer ge
ïsoleerd te liggen, zoodat de burgemeester
dier gemeente eigenlijk via Alkmaar moet
gaan om zyn dorp te bereiken. Met moeite is
verkregen, dat er bij het Kerkepad nog een
voetbrug zal worden gelegd. De weg van
Heerhugowaard komt achter het Heiligland
langs by de Frieschebrug, maar deze zelf is
daarmee niet verbeterd.
De heer Grondsma had tijdens de
groote veemarkt van onlangs nog opge
merkt, dat den heelen dag het verkeer daar
erg in de war was. Herhaaldelijk hebben
vele menschen meer dan een kwartier moe
ten wachten alvorens de brug te kunnen
passeeren.
De heer Bonnet vroeg of het niet ge-
wenscht was, dat de K. v. K. een verzoek
richt tot Ged. Staten om te helpen een eind
te maken aan den onhoudbaren toestand,
desnoods zou er een deputatie kunnen wor
den afgevaardigd om de zaak te bepleiten.
De heer Grondsma sloot zich daarby
"oe heer Valkerlng meende, dat de
verkeerscommissie de zaak wel kan afwer
Hierop werden de adressen in handen van
die commissie gesteld.
Een groet aan de marine.
Devoorzitter bracht in herinnering
de in de laatste dagen van verschillenden
kant betoonde belangstelling voor onze ma
rine, nu de oorlogsbodem »"Java
punt van vertrek is naar Indie. Omdat dit
heden Woensdag zou geschieden, stelde M
voor om de opvarenden telegrafisch een
goede reis te wenschen. Onder app aus
werd aldus besloten.
Opheffing stopplaatsen Spoorwegen.
rmgen.
De heer Kluitman lichtte dit adres
breedvoerig toe, waarbij hij tot de conclusie
kwam dat het verkeerd mag worden ge
noemd met het handelsonderwijs te manoeu
vreeren, zoodat hij voorstelde af te wach
ten hoe de tegenwoordige regeling ten aan
zien van de practijk werkt. Hij wenschte het
schrijven in handen te zien gesteld van de
onderwijscommissie, die het na bestudeering
dan zou kunnen afdoen.
Bij de verdere besprekingen bracht de
heer Grondsma nog de handelsschool te
Alkmaar ter sprake, ten behoeve waarvan
hy een request zou willen verzenden, waar
in erop wordt aangedrongen om haar weer
tot 5-jarige te maken.
Na nog eenige discussies werd besloten
overeenkomstig het advies van den heer
Kluitman, waarbij nog werd opgemerkt, dat
de handelsonderwijs-commissie om herstel
van de handelsschool zal kunnen vragen,
indien haar dat gewenscht lijkt
De wijziging van de omzetbe
lasting.
De K. v. K. te Den Haag heeft zich tot
den minister gewend met een schrijven in
verband met de omzetbelasting, naar
aanleiding van de verhooging van het
percentage der heffing, welke de minister
overweegt. De adresseerende kamer is
van meening, dat de omzetbelasting is ge
worden een heffing, die veelal uit con-
currentie-motieven of door een wijze van
calculeeren, die in bepaalde branches
gebruikelijk is, niet verhaald kan worden
op den afnemer. Een verhooging van het
percentage zou dus beteekenen een ver
zwaring van de lasten op het bedrijfsleven.
Bezwaren tegen de voorgenomen wijzi
ging van de omzetbelastingwet zyn ook
ingediend door de K. v. K. te Rotterdam.
Hoewel zij met waardeering kennis nam
van het uit het wetsontwerp sprekende
streven naar voorkoming van ongelijkheid
in den belastingdruk, merkt zij met leed
wezen op, dat het ontwerp den algemeenen
tendenz heeft om de verschillen te doen
verdwijnen door verhooging van den druk
op de tot dusver minder zwaar belaste
punten. Ten aanzien van bepaalde onder-
deelen der aanhangig gemaakte voorstel
len brengt de Rotterdamsche Kamer dan
enkele opmerkingen naar voren.
Ten aanzien van deze zelfde materie had
het Bureau der Kamer de voornaamste der
voorgestelde wijzigingen samengevoegd tot
een „nota", waarbij de beteekenis en de
gevolgen ervan waren aangegeven. Daarbij
werd ten slotte opgemerkt: „Hoewel dit
niet met zooveel woorden in de Memorie
van Toelichting wordt gezegd, zijn deze
wijzigingen klaarblijkelijk niet in de eer
ste plaats voorgesteld ter opheffing van
de misstanden, uit de wet voortgevloeid,
doch tevens om de opbrengst dezer belas
ting te verhoogen, gezien de belangrijk
hoogere uitgaven, waarvoor de regeering
komt te staan. Bij het stellen van de vraag
of onze Kamer zich tegen alle of enkele
der voorgestelde wijzigingen dient te ver
zetten, meenen wy, dat deze laatste om
standigheid niet geheel uit het oog mag
worden verloren. Het in een der vorige
vergaderingen der Kamer naar voren ge
brachte oordeel, dat de omzetbelasting bi
het tijdstip van haar einde, nl. 1 Jan. 1939,
geheel dierit te vervallen, acht het Bureau
thans niet meer doorvoerbaar. Het is dan
ook van meening, dat, indien de Kamer
zich niet over de geheele lijn met het
ontwerp vereenigt, enkel bezwaar zal
moeten worden gemaakt tegen die wijzi
gingen die een grooteren last op het be
drijfsleven leggen zonder tegelijkertijd
ernstige misstanden weg te nemen."
Het Bureau meent zich dan ook alleen te
moeten verzetten tegen: a. de voorgestelde
bepaling, waarin de vrijstelling van de
heffing van de omzetbelasting voor kleine
fabrikanten-detaillisten wordt geschrapt
en b. de verhooging van het bijzonder in
voerrecht.
Voorts wil het Bureau zich aansluiten
by het adres der Haagsche Kamer, waarin
bezwaar wordt gemaakt tegen het voor
nemen der regeering niet in het ont
werp opgenomen om het bedrag der be
lasting van 4 op 5 pet. te brengen.
Na eenige bespreking bleken alle leden
zich met dit advies van het Bureau te kun
nen vereenigen, waarna besloten werd de
meening der Kamer neer te leggen in een
adres aan de Tweede Kamer en afschrif
ten daarvan te sturen ook aan de leden
dier Kamer.
In hetzelfde adres zal dan ook worden
opgenomen een adhaesiebetuiging aan het
adres der vischrookersvereeniging De
Eendracht te Monnikendam, waarin af
schaffing gevraagd werd van omzetbelas
ting op gerookte haring.
Heffing directe belastingen.
Ingekomen was een afschrift van een
door de Rotterdamsche K. v. K. aan de
Tweede Kamer gezonden adres naar aan
leiding van het bij dat college ingediende
ontwerp van wet tot aanvulling van de
wet tot bevordering van de richtige hef'
fing der directe belastingen. Het adres
geeft eenige bezwaren ten aanzien van de
nieuwe wettelijke bepalingen op het reser
veeren door ondernemingen er. ter zake
de beroepsinstanties tegen aanslagen van
belastingplichtigen door de inspecteurs.
De heer Kluitman, die deze kwestie
grondig had bestudeerd, ging uitvoerig in
op de positie, waarin de N. V. en de ven
nootschap onder firma staan ten aanzien
van de belastingheffing. In het nieuwe
ontwerp is voor alle N.V.'s één algemeene
regel voorgesteld, waarbij het afschrijven
en reserveeren onder controle der belas
ting-administratie wordt gebracht. De be
zwaren hiertegen werden door spr. naar
voren gebracht. Dit wetsontwerp bevat
twee principes welke hij onvereenigbaar
achtte. Uit de oude wet op de richtige hef
fing der directe belastingen blijven be
staan de sancties, die bestemd waren voor
de „boosdoeners", maar zij worden nu
om hooger belastingopbrengst te krijgen
ook toegepast op personen, die geheel
te goeder trouw zijn en alleen het ongeluk
hebben aandeelhouder te wezen. Verder
blijft de dividend- en tantièmebelasting
van onverminderde toepassing, wat dus
dubbele heffing beteekent. Een leemte is
nog, dat van groote lichamen de aandeel
houders niet of slechts ten deele bekend
zijn. Wat er dan moet gebeuren, staat niet
in de wet. Spr. concudeerde ten slotte,
dat dit wetsontwerp noodzakelijk verwor- 1
pen moet worden ter voorkoming van
rampen op financieel en monetair gebied.
Men krijgt den indruk zoo zei hij dat
de minister het zoo erg maakt om ten
slotte de door hem geprefereerde winst
belasting er door te krijgen. Deze, mits
met afschaffing van de dividend- en tan
tièmebelasting, is altijd nog beter dan
deze beulswet.
Na eenige bespreking vereenigde de
Kamer zich met de meening van den heer
Kluitman, waarop besloten werd dien
overeenkomstig een adres aan de Tweede
Kamer te richten.
Uitgegane stukken.
Bij vermelding van het aan de directie
der Ned. Spoorwegen gezonden adres met
bezwaren tegen de in de nieuwe zomer
dienstregeling voorgestelde ochtend-snel
treinverbinding AlkmaarHaarlemRot
terdam en verder releveerde de secre
taris de bezwaren tegen het een paar
minuten vervroegde vertrek van dien
trein uit Haarlem, zoodat de reizigers uit
de richting Alkmaar niet meer de ochtend-
beurs te Rotterdam vroeg genoeg kunnen
bereiken. De directie der N. S. was doof
gebleven voor deze bezwaren en had ze
tot vier maal toe afgewezen, zoodat het
Bureau der Kamer nog weer Dinsdag j.1.
om verbetering had gevraagd, waarbij ge
noegen zou kunnen worden genomen met
een eenigszins vervroegd vertrek van den
trein uit Alkmaar.
Na rondvraag volgde sluiting der open
bare vergadering.
wesloot 27, naar Zaandam. J. J. Klaver,
R.K., kweeker, van Westdijk 17, naar Orsett
(Eng.) H. van Zwol, N.H., koopman in
galanterieën, en gezin, van Oudegracht 46,
naar Amsterdam. H. de Jong, geen, met
selaar, en gezin, van Korte Landstraat 14,
naar Castricum. R. Kaindl, R.K., dienst
bode, van Koorstraat 15, naar Bloemendaal.
B. Hieminga, Ger.K., kantoorbediende,
van Mient 20, naar Amersfoort. W. Hei-
dema, N.H., dienstbode, van Nieuwlander-
singel 55, naar Leeuwarden. C. Vonk,
geen, bankwerker, en gezin, van de Ruij-
terstraat 43, naar Zaandam. W. Hieminga,
Ger.K., vertegenwoordiger, van Mient 20,
naar Amersfoort. M. B. C. Hake, R.K.,
dienstbode, van van Everdingenstraat 18,
naar Delft M F. Franca, geen, journalist
en Engelina Catharina Smit, coupeuse, van
Fnidsen 113 a, naar Heiloo. N. Vlas
Tjonk, z.b., geen, van Spoorstraat 71, naar
Texel, Den Burg. M. E. A. Reijers, R.K.,
z.b., van Emmastraat 13, naar Amsterdam.
M. W. E. van Es, R.K., z.b., van Kenne-
merstraatweg 129, naar Bergen op Zoom.
W. B. C. Veldman, R.K., dienstbode, van
Nassaulaan 19, naar Oude Niedorp. B. M.
MorsViëtor, geen, z.b., en kinderen, van
Bisschop Bottemannestraat 19, naar Bergen.
G. J. Bakker, R.K., dienstbode, van Nas
saulaan 19, naar Hoorn. E. C. Rus, geen,
dienstbode, van Ropjeskuil 34, naar Amster
dam. C. W. Rocls, N.H., huishoudster,
van Emmastraat 65, naar Schiedam. C.
Jonker, Rem., muziekleeraar, en gezin, van
Kennemerstraatweg 63, naar Schoorl. B.
Reitsma, D.G., z.b. en echtg., van Spoorstr.
46, naar Hallum. H. Bos, N.H., onderwij
zer o.Lo., van Lindenlaan 88, naar Bever
wijk. K. van der Woude, geen, dienst
bode, van Nieuwlandersingel 55, naar
Leeuwarden. M. K. H. Pruimboom, geen,
ass. huish., van Koorstraat 11, naar Anna
Paulowna.
INGEKOMEN PERSONEN.
K. A. Appelman, geen, fabrieksarbeider,
Kooltuin 13, van Schoorl. F. M. A. Stade-
gaard, R.K., kantoorbediende, en gezin,
Rembrandtstraat 48, van Heiloo. E. Ste-
nekes, geen, h. i. d. huish., Stationsstraat 70,
van Baarderadeel. V. Dijkstra, geen, z.b.
Eikelenbergstraat 1, van Zaandam. Wed.
C. Swager, N.H., Houtweg 6, v. Oud
karspel. A. A. Koppe, N.H., vertegen
woordiger, Stationsstraat 82, van Rotterdam.
G. Vlottes, geen, bankwerker, Spoorstraat
56, van Castricum. T. M. Harms, geen,
echtg. van K. Erenstein, Langestraat 96a,
van Groningen. J. Jansen, R.K., dienst
bode, Spoorstraat 64, van Harenkarspel.
W. M. du Chattel, geen, rijksinspecteur
werkverschaffing, Nassauplein 42, van Was
senaar. A. L. L. Baars, R.K., dienstbode,
Nassaulaan 16, van Bergen. R. Kok, N.H,
dienstbode, Paul Krugerstraat 8, van Den
Helder L. Boon, N.H., gehuwd met A.
Kalis, Snaarmanslaan 24, van Schermer-
horn. H. J. Rits, R.K., zonder beroep,
Snaarmanslaan 115, van Bunde.
M. Hoekstra, geen, verpleegster, Wilhel-
minalaan 11, van Castricum. A. M. Rus,
N.H., echtgenoote van H. J. Kokkes, Lange
straat 63, van Heiloo. T. J. de Waard,
R.K., grondwerker, woonschip Oudegracht,
van Oudorp. H. Spijker, R.K., echtgenoote
van F. J. Wildenburg, Dr. Schaepmanstraat
17, van Coevorden. C. Koster, geen, as
sistent-accountant, Dahliastraat 13a, van
Heerhugowaard. A. Schouw, geen, echt
genoote van C. Koster, assistent accountant,
Dahliastraat 13a, van Sint-Pancras. W.
Nestra, N.H., zonder beroep, Friescheweg 40,
van Oudorp. H. Franse, R.K., dienst
bode, Nieuwlandersingel 70, van 's-Graven-
hage. C. in 't Veld, geen, ingenieur Rijks
waterstaat, en C. H. W. M. Jonkheer, Rem,
en zoon, geen, Bergerweg 142, van Vught.
F. W. Pronk, R.K., spoorwegarbeider, en
echtgenoote en kinderen, Dr. Schaepman-
kade 23, van Oudorp. W. Kerkmeer,
N.H., adj. commies P. T. T., en echtgenoote,
Comansstraat 24, van 's-Gravenhage. S.
Santin, R.K., ijsbereider, en echtgenoote en
dochter, Schoutenstraat 10, van Italië. J,
G. Pranger, geen, koopman in muziekinstru
menten en rijwielen, en echtgenoote en kin
deren, Spoorstraat 76, van Oudorp. L.
Sallem, N.H., en echtgenoote, geen, Jan van
Scorelkade 69, van Den Helder. P. Faber,
geen, stucadoor, en echtgenoote, N.H., Vogel
zang 20b, van Heerenveen.
VERTROKKEN PERSONEN.
A. Mienis, N.H., monteur, van Boezem
singel 41, naar Twisk. G. L. Pauw—van
der Glas, geen, z.b., van van Houtenkade 24,
naar Curagao. D. de Jongh, N.H., schil
der, van Bloemstraat 14, naar den Helder.
D. Swagerman, N.H., huishoudster, van
Stationsweg 50, naar Venhuizen. Wed. H.
Kops, R.K., z.b„ en kinderen, van Hooftstr.
45, naar Haarlem. A. Schilder, R.K.,
huishoudster, van 2e Tuindw.str. 23a, naar
Heerhugowaard. A. Butter, N.H., melk-
controleur, van Helderscheweg 25, naar
Schagen. J. Vroegindewey, geen, ass. ac
countant, en echtg., van Kennemerstraatweg
40, naar Heiloo. C. G. Hoogland, R.K.,
z.b., van Laat 171, naar Delft. Wed. A.
Sijperda, geen, z.b., van Schoutenstraat 20a,
naar Schoorl. J. Kuiper, N.H., z.b., van
Juliana van Stolberglaan 7, naar Baarn.
A. M. Fleskens—Dolle, R.K., z.b., van Nieu-
(Van een specialen correspondent).
Nog slechts een kort oogenblik en...
u bent van mij verlost. Wat ik u hier
vertellen wil, heeft en ik prijs mij
gelukkig niets met politiek te doen.
Ik wil u het een en ander in groote
lijnen vertellen over die bekende
Sokol-beweging, die men in alle Slavi-
schen landen vindt. Deze beweging, die
in Tsjecho-Slowakije een zeer groote
vlucht heeft genomen en tot welker
ledental o.a. ook minister Krofta be
hoort, werd in 1862 gesticht.
De man, wiens naam daaraan is verbon
den gelijk die van den heer van Gent aan
van Loos, was een zekere dr. Mirislav Tyrs,
een universiteitsprofessor in de schoone
kunsten. Het doel dezer beweging was om
bet Boheemsche volk de Tsjechen die
destijds onder Oostenrijk stonden als
schoonste geschenk te geven verhooging der
lichamelijke kracht en ook hun moreel tot
zoo groot mogelijke hoogte op te voeren.
Een politiek streven was zoo werd mij
verteld aan deze beweging te eenen-
male vreemd. Of dat nu wel precies zoo is,
zij bescheidelijk daargelaten, maar in elk
geval op den voorgrond stond het niet en
staat het ook nu niet. Velen hebben deze
beweging vergeleken met de Duitsche S.A.
en S.S. Zij hebben er derhalve een militair
karakter aan gegeven, maar wie zoo den
ken, vergissen zich. Intusschen is een goed
getraind lichaam ook in tijden van oorlog
een conditio sine qua non en wie deze
dames en heeren bij hun oefeningen ziet,
zal moeten erkennen, dat het alles gaat ge
lijk de Duitscher het pleegt uit te drukken
„wie aus einem Guss". Een bevel, een ruk,
een beweging, het is magistraal en deze
oefeningen door tienduizenden turners en
turnsters tegelijkertijd uitgevoerd, zijn ma
gistraal. Men ziet zelfs in het Derde Rijk
geen beter turnen en dat wil wel het een en
ander zeggen.
Gaan wij nu met het begin door, dan
moet ik er op wijzen, dat in den beginne
deze beweging niet een hartelijk „wees wel
kom" toegeroepen werd. Men stond er van
verschillenden kant een tikkeltje wan
trouwend tegenover. De nationale gedachte,
ziet u.... dat was aan die minder vrien
delijke ontvangst niet gansch en al vreemd.
De beweging was bij haar geboorte klein
dat is overigens niets nieuws, want ik heb
nog nooit een pasgeboren kind als een
flink uit de kluiten gewassen man gezien
maar langzamerhand breidde de beweging
zich uit, niet alleen in verschillende steden,
maar ook in verschillende landen. Slavische
landen, wel te verstaan. Ik noem o.a. de
Polen en de Kroaten.
Crises verzwakten de jonggeborene en
toen in '82 het twintigjarig bestaan werd
gevierd met het eerste Sokol-feest bleek
het, dat deze crises niet in staat waren
geweest de levenskracht te ondermijnen.
Negenduizend turners in hun roode hemden
met den daarover luchtig en losjes gewor
pen grauwkleurigen mantel, met rijbroeken
en hooge laarzen, trokken door de straten
van het in feestdos prijkende Praag en als
zy hun hand brachten aan de muts met de
valkenveer gesierd, dan klaterde het ap
plaus aan allen kant. De beweging was po
pulair geworden
In den beginne waren het enkel en alleen
mannen, die den Sokol vormden, maar zeer
spoedig werd een dames-afdeeling opgericht
en bewees het zoogenaamde „zwakke ge
slacht", dat men dit bijvoegelyk naam
woord verstandig doet niet al te eng te in
terpreteeren. Voor een Nederlander die
denkt aan het zwakke vrouwtje uit Haar
lem, dat den Spanjaarden met emmers ko
kende olie begroette was dat goed ver
staan van het woordje „zwak" zoo'n heksen
toer niet. Edoch, deze vrouwen vertoonden
zich in de eerste jaren enkel en alleen in de
turnzalen en treden sinds 1901 ook in het
openbaar op. Men kent natuurlijk verschil
lende soort leden, leden die door geen
religieuse grenzen worden gescheiden en
waar ook de politiek geen rol speelde. Alleen
„staatsfeindliche" elementen werden en wor
den geweerd niet onbegrijpelijk, want
wiens menschenliefde en gastvrijheid gaan
zoover, dat hij zyn beul by zich thuis uit-
noodigt? Men moet derhalve lid van de
staatspartij zyn. En enkel en alleen Tsje-
cho-Slowaken worden dan ook als leden
aangenomen.
Hoe staat het, informeerde ik, nu eigen
lijk met het zoo vaak verkondigde militaire
karakter? Dat ontbreekt, zei men mij.
Vroeger zagen de Oostenrijkers er een soort
van nationale armee in, maar daarvan was
geen sprake. De leden zyn niet bewapend
wat maar dat zei mijn verteller er niet
bij natuurlijk nog niet wegneemt dat zij,
als het erop aan komt, zeer wel met een
geweer of een mitrailleur kunnen weten om
te gaan. Ik moest, toen my dit alles verder
werd verteld, onwillekeurig denken aan de
organisatie der vrijmetselaars, doch kreeg
ten antwoord, dat dit denken onjuist was.
De leden komen uit de meest verschillende
standen en er is een sterke band onder hen.
Want niet wordt gevraagd waar men van
daan komt of wie men is, het tegendeel
derhalve als bij de gastvrije Grieken, die
den gast de vraag plachten te stellen
„vreemdeling wie zijt gij, waar komt gij
vandaan en wie zijn uw ouders? en men
noemt elkander broeder Bratr spreekt
elkander aan met jij en jou en de groet der
leden luidt „Nazdar", hetgeen in het Hol-
landsch vertaald zooiets wil zeggen als:
proost, of wanneer men den beker niet in
de hand heeft, gegroet.
Organisatorisch nu zit de zaak nu zoo in
elkaar: Men heeft de scholieren, jongens en
meisjes, leeftijd 614, de jongelingen,
14—18, men zou hier van de „jonge garde"
kunnen spreken en dan de leden, de eigen
lijke leden vanaf 18 jaar. Mannen en vrou
wen. In het geheele land telt deze zeer po
pulaire beweging ongeveer een klein half
millioen leden; telt men de jeugd erbij, dan
wordt het meer dan een millioen.
Wie door het land trekt, ziet overal in de
dorpen en steden kleine of grootere gebou
wen staan, dat zyn de turnlokalen der So
kol-beweging en daar wordt geregeld ge
oefend. Want het turnen is en blijft de
hoofdzaak, het is dan ook een turnbewe-
ging op nationalen grondslag. Doch ook an
dere sporten worden beoefend, ik noem
athletiek, zwemmen, wintersport, paardrij
den, schermen, roeien, speer- en discus-
werpen, kogelstooten, kortom sport, gelijk
wij dat verstaan.
In Praag werd ik ontvangen in het mooie
en groote gebouw, dat den naam draagt van
Tyrsuv Dum, het Thyrshuis. Dat is het cen
trum der organisatie. De verschillende ver-
eenigingen vormen 52 „Gauen en die 52
Gauen vormen de Sokolgemeinde Union
