FLITSEN VAN HET WITTE DOEK.
De film: Een Rijk van
c
n
Pe nieuwe filmacteur
Rolf Moebius.
TEGENSTELLINGEN
Hèt middel tot hei scheppen
van een irreëele wereld.
Miniatuur-filmpjes.
ONZE BIOSCOPEN.
DERDE BLAD.
Ontbreekt het de
film aan kracht om
zich vrij te maken van
een realistische weer
gave en dingen uit te
beelden, die geheel en
al ontsproten zijn aan
de fantasie van haar
makers?
Het schjjnt op het
oogenblik wel zoo,
maar is niettemin on
waar en alleen al het
voorbeeld van de tee
kenfilm leert, dat
fantasie zeer zeker in
de film op haar plaats
is. Walt Disney, Max
Fleischer en hun vele,
minder bekende, col
lega's scheppen met
de middelen der film
een fantastische we
reld, zooals nooit een
menschenoog te aan
schouwen kreeg, be
volkt met wonderlijke
wezens, die begiftigd
zijn met bovennna-
tuurlijke krachten.
Doode dingen krijgen
stemmen, lichtschijn
sels glanzen op plaat
sen waar we het niet
voor mogelijk zouden hebben gehouden,
kortom het heelal is vol verschijnselen,
waarvan we alleen in onze droom het
bestaan kunnen hebben vermoed.
Maar daarbij blijft het. De filmindustrie
zet ons wekelijks een nieuwe reeks blij—
en treurspelen voor, misdadigers- en lief
desgeschiedenissen in moderne en histori
sche costumes, romantiek en sensatie in
velerlei vormen, spanning en ontroering
in snelle afwisseling. Maar alles blijft aan
de aarde gebonden, en ook al zijn de ge
beurtenissen der filmverhalen vaak wei
nig waarschijnlijk, ze blijven niettemin
volkomen realistisch en niets van hetgeen
we te zien krijgen is ten slotte afkomstig
uit een andere wereld dan die waarin we
dagelijks verkeeren. En toch bezit de film
wel bij uitstek de middelen om een
irreëele wereld te ver-beelden en in haar
wonderlijke effecten aan een ongebrei
delde fantasie uiting te geven.
Maar het schijnt, dat in de zakelijke
sfeer van een moderne studio waar
alles nauwkeurig berekend en zoo effi
ciënt mogelijk gaat, en waar de woorden
„productie-schema" en „booking office"
in vele gevallen het alpha en omega zijn
het teere gewas, dat men „fantasie"
noemt, niet gedijen kan.
In de „feature film" de hoofdfilm
blijft de fantasie beperkt tot een speel-
schen of ironischen zwaai, die de schrijver
van het scenario zich met den 'oop der
gebeurtenissen heeft gepermitteerd, maar
de eigenlijke momenten van fantasie zijn
alleen in het bijprogramma te vinden, in
de teekenfilm.
Toch zijn er groote films gemaakt, clie
men „irreëel kan noemen, alleen zijn ze
reeds jaren oud. De Duitschers zijn er het
beste in geslaagd om een wereld vol
onwezenlijke verschijningen, spookge
stalten en geesten te scheppen. „Het kabi
net van dr. Caligari" van Robert Wiene,
met zijn expressionistische décors en
wonderlijke camera-effecten is misschien
wel het beste voorbeeld.
Maar er zijn er meer: „The invisible
man" was een film, die ook iedereen zich
zal herinneren en de tot zeer lugubere
effecten afdalende werken als „Het mon
ster van Frankenstein" of „Vampyr" kun
nen er gerust ook toe gerekend worden.
„Dr. Jekyll en mr. Hyde" week ook vol
komen af van de alledaagsche realiteit. „The
man who could work miracles", hoewel
minder krachtig van toon, een gedeelte van
„Thingstocome" en enkele passages uit
„Midsummernightsdream" lieten zien, dat
de filmregisseurs de wonderlijke eigen
schappen van hun uitdrukkingsmiddel nog
wel voor andere dingen weten te gebruiken
dan voor het maken van series van comedies
en historische melodrama's. „Topper", een
film die in ons land nog moet verschijnen,
is eveneens een poging in deze richting.
Verder kunnen nog genoemd worden
„Liliom", „Amphyérion" en een van de beste
Amerikaansche films van de laatste jaren
„Peter Ibbetson", die eigenlijk on-Ameri-
kaansch is (en dan ook gebaseerd is op een
boek van den Franschman George du
Maurier) en tenslotte „Grazige weiden".
De beste voorbeelden kwamen uit Europa
en met het uiteenvallen en uitsterven van
de Europeesche avant-garde werd een tijd
perk van film-fantasieën afgesloten, dat veel
merkwaardigs en belangwekkends had ge
bracht.
Dat de Amerikanen, die nu onweerleg
baar de leiding in de filmwereld hebben,
minder aanleg bezitten om een irreëele
wereld te scheppen, kan zeker voor een
groot deel verklaard worden uit het verschil
in volksaard voor zoover dan van een
algemeene Europeesche en een algemeene
Amerikaansche karakteristiek gesproken
kan worden. Een wereld van feeën, spoken,
vampiers, heksen, monsters en kabouters
leeft nog heden ten dage in de verbeelding
van millioenen Europeanen, half of geheel
onder de oppervlakte van het bewuste den
ken voort. Onze overlevering, onze litera
tuur, ons gevoelsleven zijn vol van sym
bolische en mystieke dingen. By de Ameri
kanen zijn de overleveringen echter veel
meer tot de realiteit beperkt. De Ameri
kaansche beschaving is jonger en haar ont
staan ligt veel minder in het duister ver
scholen dan bij onze cultuur het geval is,
terwijl de overplanting Iran de Europeesche
beschaving naar de Nieuwe Wereld het
grootste deel van de oude overlevering te
niet deed gaan en de legenden van de oor
spronkelijke bewoners van het veroverde
werelddeel maar in geringe mate door de
nieuwe bewoners werden overgenomen.
Er is, wanneer men de filmfantasieën van
de „oude en de „nieuwe" wereld vergelijkt,
dan ook een groot verschil waar te nemen.
Hier, voornamelijk onder Duitschen invloed,
een hang naar mysticisme, vaak somber van
toon, zoekend naar een oplossing voor
eeuwenoude en onoplosbare menschelijke
problemen. Ginds een veel luchtiger, kinder-
lyk-speelsche fantasie, die zich uit in een
onschuldig muzikaal vormen- en kleuren
spel, zooals we dat uit zoo vele teekenfilms
hebben leeren kennen. Het bizarre en on
doorgrondelijke ligt den Amerikaan blijk
baar niet wanneer hij zich begeeft op paden,
die van de alledaagschheid afwijken en een
Fritz Lang, die in Duitschland met zijn
„Metropolis" zijn volle fantasie in werking
stelde om een vraag te behandelen, waar
mee de mensch zich door de eeuwen heen
heeft meenen te moeten pijnigen, moet zich,
wanneer hij in Amerika aan het werk gaat,
aanpassen aan de andere mentaliteit van zijn
opdrachtgevers, zooals blijkt uit de twee
films „Fury" en „You only live once",
waarin een socialen tendens is uitgesproken.
Dood is de fantasie in de film niet men
zie slechts wat Disney en zijn collega's
doen, of wat in een enkele scène van een
min of meer surréalistische showfilm ge
geven wordt maar de creatie van het
imaginaire is anders, tastbaarder dan in
een vorige periode. Wellicht echter beteekent
de overstelpende belangstelling voor een
grootscheepsche film-fantasie in dezen
nieuwen stijl „Sneeuwwitje en de zeven
dwergen" een hernieuwde belangstelling
ervoor.
Rollenwisseling.
De rol, die Lloyd Nolan zou vervullen in
„You and me", welke film onder regie van
Fritz Lang zal worden gemaakt, is nu aan
Barton MacLane gegeven, omdat Nolan
geen vrijen tyd meer over had. Sylvia Syd-
ney en George Raft spelen de voornaamste
rollen. Het scenario werd geschreven door
Norman Krasna, die ook „Fury" ontwierp.
Film van Emil Jannings.
Emil Jannings zal de hoofdrol spelen in
een Tobisfilm, welke over het leven van Ro
bert Koch, den beroemden bioloog, die de
verwekkers van de tuberculose ontdekte,
handelt. In deze film, die eenige gelijkenis
met „Het leven van Louis Pasteur" zal ver-
toonen, komen verscheidene figuren uit het
Berlijn van de tachtiger jaren voor:: Wilhelm
I, Bismarck en de leden van den Rijksdag.
Het zal net een jaar geleden
zijn, dat we (zoo schrijft men
ons) voor de tweede maal
in onze journalistieke loop
baan een bezoek brachten
aan de Ufastad Babelsberg,
Europa's filmcentrum. Wan
neer week in week uit de
noodige duizenden meters
celluloid voor je op het witte
projectiedoek worden afge
draaid is het een welkome
en voor een juiste apprecia
tie ook nuttige afleiding, om
eens gedurende enkele dagen
een blik achter de schermen
te werpen.
We waren er niet voor de
eerste maal, dus bewogen
ons rustig en vrij op de uit
gestrekte complexen en in
de vele en enorme opname
hallen. We praatten met al
les wat bekend en beroemd
was en aangezien de meeste
sterren er in werkelijkheid
precies zoo uitzien als op
het witte doek, was het niet
moeilijk hen terstond e
herkennen. Men ziet bij
zulke gelegenheden ook vele
volslagen onbekende gezich
ten. En gezichten, die waar
schijnlijk wel altijd onbe
kend zullen blyven ook.
Komparserie zeggen de Duit
schers. Wij noemen ze figu
ranten. Als je ze zoo ziet
loopen zou je ze voor de grootste beroemd
heden verslijten. Zoo prachtig zien ze er
vaak uit. Onze aandacht werd toen een
paar maal getrokken door een heel jongen
man nog, die blijkbaar bescheiden en te
ruggetrokken meestal de eenzaamheid
scheen te zoeken. Als het in de cantines of
studio's druk was ,kon men hem alleen
op de terreinen zien. Ook zat hij soms op
een bank rustig voor zich uit te staren.
We versleten hem ook voor een van het
groote leger figuranten. Totdat we enkele
weken later de eerste scène-foto's van
„Fanny Ellsler" op ons redactiebureau
ontvingen. Daar zagen we hem tot onze
groote verbazing terug als de tegenspeel
ster van Lilian Harvey. Hij speelde de rol
van den Hertog van Rijksstada En weer
later zagen we de film zelf en we dachten
er aan, dat bescheiden menschen vaak
niet de slechtsten zijn
Hij kreeg een tweede hoofdrdol en wel
in „Speciaal verlof", de bekende film van
Karl Ritter, waarin Rolf Moebius op wel
heel ontroerende wijze de moeilijke rol
van den jongen luitenant vervulde.
Hij is een type, dat zich moeilijk „geeft"
Kol! Moebius
en eenigen tijd noodig heeft om zich aan
zijn omgeving aan te passen.
Zijn eerste rol kreeg hij nadat hij slechts
enkele maanden aan het tooneel werkzaam
was geweest. Men nam hem hoofdzake
lijk, omdat hij zooveel op den hertog van
Rijksstad leek. Hij werd dus zonder al te
veel ervaring en ondervinding in de rij
van geroutineerden opgenomen en dezul
ken hebben het in het begin meestal niet
gemakkelijk. De resultaten waren eigen
lijk voor iedereen een verrassing en een
openbaring.
Nu ziet men Rolf Moebius niet langer
meer alleen in het park of op een bank,
nu gaan de autogrammenjagers hem niet
meer voorbij, zonder zijn handteekening te
hebben gevraagd, nu houden journalisten
en andere voorbijgangers hem niet meer
voor een figurant. Rolf Moebius staat aan
het begin van een succesvolle loopbaan en
zijn nieuwe rol na „Fanny Elssler" en
..Speciaal Verlof" is ir. „Dreiklang", een
film met Lil Dagover en Paul Hartman en
waarin hij de rol van een scholier vervult.
En ook daarna zullen wij ongetwijfeld nog
menigmaal iets van hem hooren. Iets
goeds.
What is in a name?
Met namen van films kan het raar loopen.
Paramount kondigde eenigen tijd geleden
„Marching herds" aan. Kort daarop veran
derde de titel in „The lone star rises" en nu
heet het nummer „The Texans". Wie volgt....
Nieuwe film van Jean Benoit.
De Fransche cinéast, Jean Benoit-Levy,
die onder meer „la Maternelle" en „Hélène
Willfür" maakte, is bezig aan een werk, dat
„Altitude 3200" zal heeten en voor een deel
in de bergen van de Cóte d'Azur speelt.
Paul Muni's nieuwste rol.
Paul Muni zal misschien de hoofdrol spe
len in een nieuwe Warner Brosfilm „Het le
ven van Clarence Brown".
Gary Cooper gaat aan den slag.
Samuel Goldwyn onderhandelt op het
oogenblik over een manuscript betreffende
het leven van den Amerikaanschen generaal
Pershing. Diens levensgeschiedenis zal mo
gelijk worden gefilmd met Gary Cooper in
den titelrol. m
Hepburn en Grant in „Holiday".
Doris Nolan, die in „Top of town" gedebu
teerd heeft, zal samen met Katherine Hep
burn en Cary Grant optreden in „Holiday",
waarover George Cukor de regie zal voeren.
Erna Sack in vroolijke film.
Erna Sack, de bekende zangeres van de
staatsopera in Dresden is door de U.F.A. ge-
engageerd voor een vroolyke muzikale film.
DE DERTIENDE STOEL EN
DRIE OM CHRISTINE.
Victoria-theater.
Een welvoorzien programma, met twee
zeer aantrekkelijke hoofdnummers van
verschillend genre, wacht deze week den
bezoekers van het Victoria-theater.
Allereerst een vlotte film uit Zuid-
Duitschland, waar de sneeuw op de bergen
ligt en waar in een klein plaatsje Christine
haar entree maakt als onderwijzeres. Zij
komt een mannelijken collega vervangen.
Zij neemt ieder voor zich in. De burgemees
ter, die weduwnaar is, toont groote belang
stelling en vereering voor Christine. De
jonge man, die wat gevoelig sentimenteel
is, hecht zich sterk aan de nieuwe onder
wijzeres en dan komt in 't dorpshotel ook
de jeugdige professor Eggert, die niet wil
weten dat hij de beroemde orkestleider is.
De laatste heeft natuurlijk by Christine de
beste kansen en alles lykt reeds voor elkaar
als een jaloersche vriendin van den musicus
alles dreigt te doen mislukken. Maar Eggert
is vasthoudend en ten slotte wint hy ook.
Marie Andergast was uitstekend in de
hoofdrol, maar ook Hans Sönker en Frits
Kampers, de laatste als de burgemeester,
gaven in deze goed opgenomen film
een zeer goede prestatie.
Bijzonder soannend en geheimzinnig is 't
tweede hoofdnummer: De Dertiende Stoel,
waarin Lewis Stone op schitterende wijze
een mysterieusen moord in Engelsch-Indië
tot klaarheid brengt Een helderziende dame
die later blijkt de moeder van een der
jonge meisjes te zijn, tracht door middel
van 'n seance den waren schuldige te ont
dekken. Doch er wordt nog een nieuwe
moord gepleegd en men staat voor een on
doorgrondelijk raadsel, tot in een tweede
seance op een handige wijze de ware
moordenaar wordt ontdekt. Wij zullen, om
de spanning niet weg te nemen, niets ver
der over den schuldige vertellen, doen
alleen naast de creatie van Lewis Stone
noemen de vertolking van de beide meisjes
Helen door Magde Evans en Elissi Landi.
Het geheel houdt den toeschouwer tot het
einde gevangen.
Wij noemen nog het zeer interessante
nieuws van Polygoon, Haarlem, dat o.a. de
acht en tachtig-jarige mevr. MannBouw
meester laat zien en hooren, en verder vela
sportgebeurtenissen der Paaschdagen in
beeld brengt o.m. de Alkmaarsche motor
races.
Een programma dat Uw belangstelling
waard is.
DE LAATSTE DER MOHIKANEN.
Roxy-theater.
James Cooper herleefd! Cooper, de be
faamde schrijver van Indianen-boeken,
welke wij in onze jongensjaren allen zoo
gretig verslonden, zal nu weer op de lippen
komen van allen, die indertijd door Spoor
zoeker en Woudlooper werden aangetrok
ken en in hun verbeelding meetrokken
naar de wig-wan van den Grooten Adelaar,
om, na het begraven van de tomahawkte,
de vredespijp te rooken. Zij zullen met
voldoening de kennismaking met de bruine
broeders hernieuwen, nu hen in het Roxv-
theater daartoe de kans gebeden wordt.
Immers, daar draait gedurende de eerst
volgende dagen „De laatste der Mohikanen
een verfilming van een boek uit de serie
van James Cooper.
Maar ook de jongeren van thans zulllen
ongetwijfeld deze film willen zien, die ver
haalt van den trouw van een Indiaan, van
vechtwijzen der wilde horden, van misken
ning en eerherstel en zoo veel meer, wat
den liefhebber van avonturen boeit. De
film zien geeft nog veel meer voldoening
dan het lezen van het boek, omdat hier al
les aanschouwelijk is voorgesteld: uitge
strekte wouden met breede rivieren, hooge
bergtoppen en diepe kloven, groote ben
den van Indianen in o'orlogsroes, enz. Een
film met indrukwekkende natuuropnamen
en massa-regie.
Vooraf gaat, na geïllustreerd Polygoon-
wereldnieuws, nog „Dank je, Jeeves", een
klucht met een sensationeel tintje.
„ZIJN LAATSTE STRIJD".
City-theater.
In City draait deze week „Kid galahad",
in ons land onder den naam „Zijn laatste
strijd". Die strijd blijkt een boksmatch te
zijn en de laatste omdat Kid Galahad,
de nieuwe wereldkampioen, na deze over
winning niet van plan is den ring weer te
betreden. Dat er vóór dit oogenblik nog
heel wat gebeurt ligt voor de hand. We
krijgen een beeld van de Amerikaansche
bokswereld of moeten we zeggen: on
derwereld? waar blijkbaar de liefde
voor de edele bokssport geworden is tot
haat tusschen de diverse managers en tot
unfair play tusschen de boksers zelf.
Intrigeeren en omkoopen is gewoonte hier.
Weddenschappen worden afgesloten op de
overwinning van dengene, die volgens
onderlinge overeenkomst de winnaar zal
worden.
Maar Kid Galahad is een uitzondering,
die den regel bevestigt: hy heeft capaci
teiten, een goeie rechtsche, slaat al zijn
tegenstanders achtereenvolgens k. o. en
heeft geen omgekochte tegenstanders
noodig om de overwinning in de wacht te
sleepen. Een onbetrouwbaar manager is
echter een ernstig gevaar voor zijn roem
ruchte carrière: Onze held heeft n.1. des
manager's zuster het hoofd op hol ge
bracht en Nick schijnt daar bezwaar tegen
te hebben. Het is zelfs zoo, dat hij Kid wil
laten verliezen door hem verkeerde ad
viezen te geven. Maar zijn snoode plan
nen lukken hem toch niet: zijn zuster en
de nachtvlinder Fluff weten hem op het
laatste nippertje te bekeeren, Kid krijgt
nu goeden raad en met zijn beroemde
rechtsche slaat hij den laatsten hinderpaal
voor het wereldkampioenschap uit den
weg, d. w. z. knock out.
Met Nick loopt het minder best af: die
wordt vlak na afloop van de match ver
moord, omdat hy zich niet aan de af
spraak, Kid te laten verliezen, had gehou
denDe wetenschap, dat Kid en zijn
Mary elkaar straks in de armen zullen
kunnen vallen vergoedt echter veel, zoo
niet alles
Vooraf: Movietone-nieuws, teeken
filmpje en een „kleuren"-film.
TANGO NOTTURNO.
Theater Harmonie.
Fritz Kirchhoff, de regisseur van deze
prachtfilm is een kunstenaar. Als het van
hem afhing, had deze film geen woord van
een verduidely kenden tekst noodig. Hij geeft
dien tekst in zijn beeld, hy vertolkt de moe
deloosheid in den zoekenden man, die onder
lantaarnlicht in den motregen over een trot
toir slentert Hij geeft het geluk weer in den
blik van een vader en een moeder, die samen
van de verrukking van een jarig jochie ge
nieten, hy schildert in felle kleuren de ont
zetting in het masker van een vrouw, die
thuis komt en haar kind dood vindt.
Tango Notturno is het levensverhaal van
een armen componist, die een miskend genie
is. En van een bekoorlijke zangeres, een
vrpuw, die met haar donkere stem door
woord en melodie een beschaafd publiek
weet te fascineeren. Die beiden vinden el
kaar en uit hun huwelijk komt het kind, dat
eenmaal door zijn ontijdigen dood zijn moe
der tot een zwerfster zal maken.
Waar was die moeder toen het knaapje
onbewaakt van de trap viel om niet meer op
te staan? Er is een Indisch officier, die den
dienst in de tropen heeft verlaten om deze
vrouw, die in zijn herinnering de eenige ter
wereld was, terug te zien. Hij vindt haar
als vrouw van den gevierden componist Ge-
rard, als moeder van den kleinen Charlie. En
op den avond, dat Charlie sterft was zijn
moeder bij kapitein Lincoln om hem te vra
gen haar geluk niet te verstoren. Eerst als
zij weg en onvindbaar is, ontmoeten elkaar
de beide mannen en worden vrienden. En
dan, na maanden van vruchteloos zoeken,
vindt de componist Gerard zijn vrouw terug
als een aan alcohol en cocaïne verslaafd we
zen. Nog wil hij haar redden, maar een schot
valt en de vrouw is dood.
Dan redt hij den naam van de groote zan
geres Mado Doucet en weerspreekt niet, dat
hij een moord zou hebben gepleegd.
Tot eindelijk door het rechterlyk onder
zoek de ware staat van zaken blijkt en beide
vrienden vergetelheid zoeken in den vreemde.
Pola Negri is ouder dan vroeger, maar
niet minder groot als artiste. Zij en Albrecht
Schönhals brengen in deze stemmingsfilm
het publiek tot bewondering en ontroering.
Vooraf: enkele één-acters waaronder een
alleraardigste karakterstudie van kwaad
sprekende vrou\v#i.