DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Aardschokken in Nederland en België.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
No. 136 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag 13 Juni 1938
PRIJS PER GEWONE AD VERTE NTIEN
Van 1—5 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
In Zuid-West-Nederland het sterkst gevoeld.
Oorsprong der schokken in België.
Slachtoffers in Vlaanderen.
Tweede trilling op Zondagmiddag
België werd ernstiger getroffen.
Twee dooden en eenige gewonden.
De algemeene toestand.
Oud-minister Eden heeft Zaterdag in
ALKMAARSCHE COURANT.
Zaterdag en Zondag heeft Nederland
kennis gemaakt met eenige lichte aard
schokken, die gelukkig weinig beteeken-
den en die alleen hier en daar eenige
materieele schade veroorzaakt hebben.
Daarnaast is er natuurlijk eenige sen
satie verwekt en vooral onder de oud-
Indiërs, die weten wat dergelijke schok
ken kunnen beteekenen, was de verras
sing het meest onaangenaam.
De aardschokken werden in ons land
het sterkst gevoeld in Zuidholland en
Zeeland, maar ook in andere deelen van
het land heeft men het trillen der aarde
waargenomen, oa. in Alkmaar en onze
omgeving.
Uit de berichten, die ons bereikten,
bleek spoedig, dat de oorsprong der
aardschokken gezocht moest worden in
Zuid-West België, waar o.a. de stad Gent
vrij ernstig getroffen is.
Even voor half één de meeste dagbla
den waren juist uitgekomen of wel de rota
tiepersen draaiden werd een gedeelte van
Nederland opgeschrikt door trillingen van
de aarde. Het was een ongewoon verschijn
sel en velen wisten niet direct, wat dit be-
teekende. Zij, die van een aardbeving spra
ken, werden uitgelachen, omdat men alge
meen meende, dat aardbevingen in ons land
niet voorkwamen.
Toch hadden de lachers ongelijk, want
wel degelijk had de aarde geschud en wel
degelijk komen aardbevingen ook hier voor.
Tot nog toe waren de trillingen echter zoo
zwak, dat alleen de Bilt ze kon registreeren
met haar gevoelige apparaten. Thans voor
het eerst had men de trillig zelf kunnen
waarnemen.
De eerste berichten.
Om 12.18 uur Zaterdagmiddag registreer
den de seismografen van het Kon. Ned. Met.
Instituut te de Bilt een vrij krachtige aard
schok, die op betrekkelijk korten afstand
van ons land zijn centrum moet hebben ge
had. Ongeveer 30 seconden nadat de seis
mografen in beweging kwamen, toonden zij
een grooten uitslag van ca. 2 c.M. en 30
seconden later, te 12.19 uur volgde een twee
de uitslag. Ongeveer een kwartier lang ble
ven de seismografen in beweging.
Uit de berichten, die uit de verschillende
deelen van het land binnenkwamen, bleek,
dat de schok voornamelijk is gevoeld ten
Zuidwesten van de lijn VenloUtrecht
Amsterdam.
In Zeeland het sterkst.
Uit bijna alle deelen van het land bereik
ten het Algemeen Nederlandsch Persbureau
te ongeveer half één berichten van cor
respondenten, waarin melding werd ge
maakt van aardschokken, die in hun woon
plaatsen waren gevoeld. Uit deze berichten
kon worden vastgesteld, dat de schokken in
het Zuiden van het land, en vooral in Zee
land het sterkst zijn waargenomen.
Bijna alle correspondenten deelden mede,
dat twee aardschokken werden gevoeld.
Geen hunner deed melding van persoonlijke
ongelukken, wel echter van materieele
schade, doch deze was in geen enkel geval
van ernstigen aard.
Den Haag trilde.
Zoo werden tal van Hagenaren verontrust
door trillingen, welke de gebouwen licht
deden schudden. Op sommige plaatsen was
dit nauwelijks merkbaar, doch op andere
Plaatsen waren de trillingen vrij hevig.
Zoo zeide men, dat op de Amerikaan-
sche legatie aan de Princessegracht een boe
kenkast was omgevallen, dat bij de Neder-
landsche Reisvereeniging aan den hoek Laan
van Meerdervoort-Zeestraat twee menschen
van hun stoel waren gevallen, dat op het
gerechtshof, in het Palace-Hotel op Scheve-
ningen, in verschillende particuliere wonin
gen vrij hevige trillingen werden gevoeld.
Voorts vernamen we nog, dat op een kan
toor de schok wel hevig gevoeld is. Een tele
foonautomaat werd ontwricht en degeen,
die de automaat bediende, viel van de stoel.
Ook in alle departementen, welke in de
binnenstad zijn gelegen, werd de beving
gevoeld. Vooral van het departement van
buitenlandsche zaken werd ons medege
deeld, dat daar de schok hevig is geweest,
n de keuken van de conciërge waren enkele
kasten omgevallen. Zij, die zich op de
bovenverdiepingen bevonden, holden in
grooten angst naar beneden.
gebouw van de Algemeene Lands-
ukkerij kon men aan het schudden der
zware machines duidelijk merken, dat er
iets bijzonders aan de hand was. Enkele der
archiefkasten, welke op de bovenste verdie
ping waren opgesteld, vielen om.
Nader vernamen wij, dat van het perceel
Vaillantlaan 409 een binnenmuur is inge
stort en dat in dezelfde laan nr. 92 een muur
scheef is komen te staan. De Vaillantlaan
schijnt dus naar verhouding de hevigste
trillingen te doorstaan hebben gehad. Ove
rigens is in Den Haag van instortingen nog
niets gebleken.
Aardschokken te Amsterdam.
Te Amsterdam werd slechts een lichte
aardtrilling waargenomen, die korten tijd
aanhield, doch dit over de geheele stad dui
delijk waarneembaar was en die in sommige
dichtbevolkte buurten van de hoofdstad on
rust verwekte. Tusschen 12.19 uur en kwart
voor één werd de brandweer en ook het
hoofdbureau van politie van alle zijden op
gebeld. Bij de brandweer kwamen zelfs
mededeelingen binnen van menschen, die in
allerijl hun woningen hadden verlaten, be
vreesd dat schokken van ernstiger aard
zouden volgen. De brandweer behoefde ech
ter in geeii enkel geval uit te rukken.
Bij het filiaal van het Kon. Ned. Met. In
stituut stond, nadat de aardtrillingen ge
voeld waren, de telefoon niet stil.
Tientallen menschen wilden de oorzaak
weten en men dacht allereerst aan een vér-
verwijderde ontploffing.
Vele personen in de binnenstad en Zuid
belden het filiaal van het meteorologisch in
stituut op met de mededeeling, dat meube
len in de woning verschoven en lampen en
schilderijen licht heen en waar zwaaiden. In
het hoofdbureau van politie was een muur
gescheurd.
Oorsprong in Zuidwest-België.
De aardbeving werd in het meteorolo
gisch instituut te de Bilt geregistreerd
om twaalf uur 18 min. en 3 seconden
Ned. tijd (10 uur 58 min. 3 sec. Green-
wichtijd).
De richting van den oorsprong dezer
tectonische aardbeving was ongeveer
Zuid 40 graden West, dit is iets bezui
den Zuidwest. De afstand was onge
veer 200 K.M. Dit gaf als oorsprong
Zuidwest-België, bij de Fransche grens
(de streek van Doornik).
Zondagmiddag te omstreeks kwart
voor drie heeft de trilling zich nog
maals herhaald. Dezen keer was zij van
minder beteekenis. De Bilt registreerde
haar om 14 uur 46 min. 20 sec. De beving
hield ongeveer 3 minuten aan en was
20 keer zoo zwak als die van Zaterdag
middag om 12.18 uur.
Ook deze nieuwe trilling werd in
verscheidene plaatsen van ons lard
waargenomen.
Zoo meldde men uit Goes, dat aldaar drie
snel op elkander volgende lichte aardschok
ken werden waargenomen, die naar schat
ting in totaal twee tot drie seconden duur
den. Hoewel veel geringer van kracht dan
Zaterdag waren de trillingen toch duidelijk
merkbaar.
In Kortgene heeft men de trillingen even
eens waargenomen. In een woning aldaar
begon een aan den wand hangende spiegel
lichtelijk te slingeren.
Dof gerommel.
Om kwart voor drie Zondagmiddag werd
in Terneuzen een vér verwijderd onder -
aardsch gerommel gehoord, dat gedurende
ongeveer zes seconden voor het oor waar
neembaar was en dat gepaard ging van een
lichten aardschok. In sommige huizen begon
nen de deuren en ramen te rinkelen en in
verschillende straten liepen de bewoners
verschrikt naar buiten, hoewel van een
paniekstemming uiteraard geen sprake was.
Daarvoor was zoowel het op onweersgerom-
mel lijkende onderaardsche gedreun als de
trilling te gering. De schok, die hier waar
genomen werd, maakte den indruk uit de
richting van Kloosterzande, dus uit Ooste
lijke richting te komen.
Buiten Zeeland niets gevoeld?
Terwijl de aardschok van Zondagmiddag
in Zeeuwsch Vlaanderen duidelijk, zij het
ook als een lichte trilling, is waargenomen,
heeft men in Noordbrabant niets dergelijks
gevoeld. Noch te Breda, noch te Eindhoven
en evenmin in het dicht bij de grens gelegen
plaatsje Bergeyk is van een aardschok iets
bespeurd. Ook in Maastricht kon men
niets vertellen over eventueele waarnemin
gen van een trilling, zoodat het waarschijn
lijk lijkt, dat de beving van gistermiddag
niet allen in sterkte veel geringer is ge
weest dan die van Zaterdag, maar ook over
een veel beperkten gebied haar uitwerking
heeft doen gevoelen.
Terwijl in Nederland slechts eenige
materieele schade kreeg van de aard
beving van Zaterdagmiddag, bleek spoe
dig, dat België ernstiger bezocht was
geworden. Voornamelijk Vlaanderen
heeft van de aardschokken te lijden ge
had en de schade aan instortingen, bran
den e.d. is vrij groot.
Eenige slachtoffers zijn eveneens te
betreuren, zij het dan niet, dat de
beving de directe oorzaak was.
Het observatorium te Brussel nam Zater
dag om 11.58 uur Belgische zomertijd een
zeer sterke aardschok waar. De schok was
zoo krachtig, dat de seismografen er door
buiten werken werden gesteld.
Deze aardschok werd vrij krachtig gevoeld
en op verschillende plaatsen zijn muren in
gestort en huizen beschadigd, terwijl ook het
telefoonverkeer in verschillende streken
van het land is gestoord.
De schokken herhalen zich.
Om 14 uur 8 (Belgische tijd) werd opnieuw
een lichte aardschok gevoeld, welke eenige
seconden aanhield. Het epicentrum van
dezen tweeden schok bevond zich op 60 kilo
meter afstand van Brussel.
Bevolking snelde de straat op.
Uit Gent, Antwerpen, Bergen en Luik
stroomden Zaterdagmiddag berichten
binnen over de uitwerking van de aard
schokken. Er ontstond groote ontstelte
nis onder de bevolking. De menschen
snelden de huizen uit, de straat op. Vrij
wel overal vertoonen de muren scheu
ren, ruiten zijn gesprongen, schoor-
steenen zijn omgevallen en meubelen
zijn omvergevallen.
Groote schade in Vlaanderen.
Op de Nieuwe Beestenmarkt en in de dok
ken te G e n t hebben twee arbeiders steenen
op het hoofd gekregen. Zij moesten, daar zij
ernstig gewond werden, naar het ziekenhuis
worden overgebracht.
Ip de Wondelghem-straat is een steenen
kruis van ongeveer 300 K.G., dat op de St.
Josephskerk was geplaatst, op straat terecht
gekomen. Een groot gedeelte van den muur
werd vernield. Op verscheidene plaatsen
zyn muurversieringen in stukken gevallen.
Een brand, welke, naar men meent, ver
oorzaakt is door een kortsluiting, die door
de aardbeving was ontstaan, heeft een ge
deelte van eenige gebouwen verwoest, ter
wijl ook artikelen in een cartonnagefabriek
een prooi der vlammen zijn geworden.
Het vuur heeft zich ook medegedeeld aan
een buizenfabriek, waar een schade van
naar schatting 200.000 franken werd aange
richt. Te St. Amandsberg heeft een man, die
door den aardschok van de wijs was ge
bracht, zich onder een wagen geworpen. Hij
werd op slag gedood.
TeKortrijk zijn tal van daken ver
nield. De straten liggen er bezaaid met dak
pannen. In het Begijnenhof zijn bijna alle
huizen gescheurd. Een man, die voor zijn
vensterraam stond te kijken, werd op straat
geslingerd. Met een gebroken been werd hij
opgenomen.
ALKMAAR, 13 Juni.
De verkiezingen in Tsjecho-Slowakije
zijn gisteren geëindigd. Drie Zondagen
lang is er gestemd en het merkwaardigste
is wel geweest de massale overgang van de
Duitsche communisten naar de partij van
Henlein. In sommige plaatsen heeft 90
procent der communisten voor Henlein
gestemd.
Dit resultaat sterkt diegenen in het ge
lijk, die beweerd hebben, dat de vooruit
gang, die de Sudeten-Duitsche partij de
laatste jaren geboekt heeft, vooral in
economische en sociale, eerder dan in na
tionale overwegingen gezocht moet wor
den.
Hoewel de definitieve uitslag tot nog toe
niet bekend is, blijkt uit de tot nu toe
bekende resultaten wel, dat de commu
nisten een grcot aantal stemmen hebben
verloren, terwijl de sociaal-democraten en
de nationale-socialisten iets zijn vooruit
gegaan. Ook de Slowaaksche partij van
Hlinka is vooruitgegaan, doch zij heeft
nergens meer dan veertig tot vijfenveertig
procent van de stemmen behaald. Wel
blijft deze partij daardoor de sterkste Slo
waaksche party, maar niets rechtvaardigt
haar bewering, het geheele Slowaaksche
volk te vertegenwoordigen.
Evenwel, men moet den definitieven uit
slag afwachten, alvorens men een uit
eindelijk oordeel kan vellen.
Men zou intusschen hebben gedacht, dat
men in Duitschland tevreden zou zijn met
de resultaten.
Merkwaardig genoeg echter is het opti
misme, dat zich in Duitsche officieele krin
gen kenmerkte na het bekend worden van
de eerste uitslagen, afgenomen. Toch ver
klaart de Völkische Beobachter, dat de
„eenheid van de Sudeten weerstand heeft
geboden aan de terreur der Tsjecho-
Marxisten."
Verder constateert het blad, dat het
aantal Tsjechische stemmen in het Sude-
tenland is toegenomen en het schrijft, dat
thans de regeering te Praag of wel zal be
sluiten de eischen van de Sudeten-Duit-
schers in te willigen, ofwel de oude poli
tiek der minderheden zal voortzetten,
welke het schip van staat zonder twijfel
„mee zal sleuren in de draaikolken van de
bolsjewistische chaos."
Intusschen lijkt het er thans heel veel
op, dat de Tsjechische regeering besprekin
gen zal voeren met de Sudeten-Duitschers.
De Tsjechische ministerraad heeft Zater
dag definitief dit besluit genomen. Als
basis voor de onderhandelingen zal eener-
zijds het door de regeering uitgewerkte
nationaliteiten-statuut dienen en ander
zijds het op 8 Juni door de gevolgmachtig-
de afgevaardigden van Henlein, Kundt,
Peters en Roche aan den minister-presi
dent overhandigde memorandum.
De onderhandelingen zullen nog deze
week beginnen, terwijl de regeering voorts
de vertegenwoordigers der Poolsche en
Hongaarsche groepen en partijen uitgenoo-
digd heeft, om nog deze week te komen
praten over de kwesties der nationaliteiten.
In Britsche diplomatieke kringen heeft
men met de grootste voldoening de berich
ten uit Praag ontvangen, inhoudende dat
de Tsjechische regeering heeft toegestemd
te onderhandelen met de leiders der
Sudeten-Duitschers op basis van het me
morandum, dat de eischen der party van
Henlein bevat.
In dit besluit ziet men een nieuw ver
zoenend gebaar van het Praagsche kabinet,
waardoor een aanmerkelijke ontspanning
wordt gebracht in den toestand van Cen
traal Europa en wordt bijgedragen tot een
bevredigende regeling van het Sudeten-
Duitsche vraagstuk.
Nader wordt gemeld, dat de onderhan
delingen over het nationaliteitenstatuut en
het memorandum binnen enkele dagen,
waarschijnlijk Woensdag worden geopend.
De ministerraad te Praag blijft in zitting
tot aan het begin der besprekingen.
zijn kieskring Leamington een rede gehou
den, waarin hij ten aanzien van den inter
nationalen toestand verklaarde, er van
overtuigd te zijn, dat er voor het oogen-
blik geen grond is, optimistisch te zijn.
Eden zeide, dat de vooruitzichten op
politiek, noch op handelsgebied, noch op
het gebied van het bedrijfsleven een der
gelijk optimisme rechtvaardigen.
Indien wij onze vrijheden willen behou
den zonder langdurigen strijd moeten wij
in het igen land een veel grooter '".rachts-
inspanning ontplooien dan tot nu toe is
geprobeerd.
De toekomst zal voor een belangrijk
deel afhangen van de vraag, of wy onze
nationale eenheid in de volgende paar
maanden zullen kunnen voltooien en in
hoeverre wij op de basis van die eenheid
geestelijk en materieel zullen kunnen her
wapenen.
Indien wij een ramp willen voorkomen,
kan dat slechts door een reusachtige en
vereenigde nationale krachtsinspannin0,
die voldoende groot moet zijn om die
naties, welke nog steeds gelooven in een
machtspolitiek te toonen, dat geweld een
wapen is, dat den gebruiker er vin niet
ten goede kan komen.
Niemand, aldus vervolgde Eden, zal den
vvensch der regeering een bevrediging van
Europa te bewerkstelligen dwarsboomen,
maar dat mag niet zyn ten koste van
vitale belangen van onze nationale repu
tatie of van onze opvatting over een be
hoorlijk optreden.
Deze bevrediging zou noch werkelijk
noch duurzaam zijn, wanneer zjj tot dien
prijs zou tot stand komen. Zij zou een wer
kelijke pacificatie later veeleer moeilijker
maken. Door een politiek van concessies
tegenover geweld kan men tydelyk een
bevrediging bereiken, doch op die manier
zal de vrede niet van langen duur zyn.
Het is een ernstig zelfbedrog te veron
derstellen, dat dat zou kunnen.
Men ziet, dat Eden eerder pessimistisch
dan optimistisch gestemd is. En toch, er zit
veel, heel veel waars in zijn rede.
Misschien moeten we zeggen: helaas.,
TeKruishouthem werd, naar ge
meld wordt, een man, die zich in een in
aanbouw bevindend huis bevond, tengevolge
van het instorten van een muur, gedood.
Naar nog uitMoeskroen wordt ge
meld, is ook daar ernstige schade aange
richt. Volgens dit bericht zouden te
Moeskroen drie en te Kortrijk tien personen
gekwetst zyn.
Dieren reageerden
De aardschokken, welke zich in België
hebben voorgedaan, hebben aanleiding ge
geven tot interessante waarnemingen, welke
gedaan zyn door den eigenaar van den die
rentuin te Berchem. Eenige minuten voordat
het verschijnsel ontstond, gaven sommige
dieren duidelijke teekenen van ongerust
heid. De leeuwen brulden niet meer op hun
gebruikelijke wijze. Hun geluid kreeg een
klagenden klank. De pauwen uitten abnor
male klanken, in plaats van hun gebruike-
lijken scherpen kreet. Alle runderen, rhino-
cerossen, bizons, antilopen, gazellen en her
ten draaiden in het rond en drukten hun kop
tegen het hekwerk, alsof zij zich in veilig
heid wilden stellen.
De eigenaar van den dierentuin meende
toen, dat een der beesten ontsnapt was en
riep al zijn personeel bijeen, om de angstige
dieren tot kalmte te brengen. Op dat oogen-
blik werd de aardschok gevoeld, en terstond
kwamen de beesten tot rust.
Merkwaardig is, dat alleen de katachtige
en de runderachtige dieren het verschijnsel
van tevoren schijnen te hebben gevoeld, ter
wijl b.v. de beren en apen geen enkel teeken
vgn zenuwachtigheid vertoonden.
Aardschokken in Frankrijk.
In Frankrijk zijn de aardschokken van
Zaterdag gevoeld van Duinkerken tot Ka-
merijk. De beving was vrij sterk, want de
instrumenten van het meteorologisch insti
tuut te Rijssel werden buiten werking ge
steld. In sommige wijken van Rijssel ont
stonden scheuren in de muren.
In Engeland ook gevoeld.
Het observatorium van West-Bromwich
heeft Zaterdag om 12 uur 9 Ned. tijd een
voor de Britsche eilanden „vrij krachtigen"
aardschok geregistreerd, waarvan het epi-
centum op 200 mijl afstand was. De schok
werd duidelijk gevoeld in de Londensche
voorstal Woolwhich, waar tegen het voetpad
geparkeerde auto's in beweging kwamen.
De aardschokken werden door het Brit
sche observatorium te Kew gekenmerkt als
„een plotselinge hevige aardbeving".
Te Kew werden de schokken gedurende
bijna vijf minuten waargenomen. Vooral in
de -ondensche City schijnt men de stooten
te hebben gevoeld. Er ontstond eenige op
schudding onder de talrijken, die zich van
hun kantoren huiswaarts begaven. In Rams-
gate kwamen verscheidene schepen in be
weging en in Ipswich was de telefoonver
binding eenige minuten gestoord.
De trilling van Zondag.
Evenals de aardtrilling hier te lande Zon
dagmiddag veel zwakker was, was dit het
geval in België. In Grammont duurde de
trilling twee en drie tiende seconde. Zy was
goed waarneembaar en minder krachtig dan
de schok van Zaterdagmiddag 14 uur 10. De
trilling bewoog zich in de richting Noord-
Zuid.
Bij de trilling van Zondagmiddag zijn drie
pennen van de seismografische installaties
in het observatorium stuk geslagen.
In Knocke is de b'eving duidelijk gevoeld
om 14 uur 25. Hier duurde zij 4 seconden.
Wederom aardschokken waargenomen.
Het observatorium van Ukkel heeft in
den nacht van Zondag op Maandag wederom
aardschokken geregistreerd. De eerste schok
werd waargenomen te 3.46 uur, deze schok
was vry sterk, doch niet zoo krachtig als de
schokken van Zondagmiddag te 14.26 uur.
De schok duurde ongeveer zeven seconden.
De tweede schok, welke minder krachtig
was, werd gevoeld te 3.57 uur en duurde
twee seconden. De apparaten werden thans
niet vernield.
De schok werd gevoeld te Braine-leComte,
waar hy gepaard ging aan een onderaardsch
gerommel, alsmede te Tubize, Soignies en
Audenaerde.
Sommige menschen meenden, dat de
schokken van vannacht heviger waren dan
die van Zondag, doch dit was slechts schijn.
Zy waren meer gevoelig door de stilte en
door hun liggende houding.
Nabeving in Zeeuwsch-Vlaanderen.
In den afgeloopen nacht tusschen vier uur
en half vijf is in Zeeuwsch-Vlaanderen
wederom een lichte nabeving waargenomen.
Regen en storm in Amerika. - Ver
scheidene steden en dorpen in Kansas
worden bedreigd door overstroomingen,
doordat zes rivieren tengevolge van re
genval en zware stormen zeer gezwollen
zijn.
Ernstig ongeluk met autobus. Een uit
Augsburg komende autobus met 34 inzit
tenden is tegen een boom gereden, tenge
volge waarvan de zijwand geheel opengere
ten werd. Vier personen werden gedood,
vijf zwaar en elf licht gewond,
