DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
TWEE JAAR BURGEROORLOG IN SPANJE.
Britsch plan inzake de vrijwilligerskwestie.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTTEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 161 Dit nummer bestaat uit twee bladen. Directeur: C KRAK
Dinsdag 12 Juli 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
In een Witboek het plan uitvoerig uiteengezet.
Havens voor de ontscheping.
De algemeene toestand.
Weerlooze menschen lijden
Aartsbisschop van Canterbury
over den toestand.
Het katholicisme in
Duitschland.
Anti-godsdienstige
propaganda.
BIJ DE KAART.
ALKMAARSCHE COURANT.
De Britsche regeering heeft een Wit
boek gepubliceerd, waarin uitvoerig het
Engelsche plan tot terugtrekking der
vrijwilligers uit Spanje wordt omschre
ven.
Het. is een ingewikkeld plan en de
uitvoering er van eischt minstens eenige
maanden van voorbereiding, zoodat
men niet al te veel verwachtingen mag
koesteren van de practische resultaten.
Jn het betreffende Witboek dan worden
allereerst de volgende havens voorgeschre
ven voor het ontschepen van de vrijwilli
gers: Londen, Hamburg, Marseille, Lissa
bon en Genua. De buitenlandsche vrijwil
ligers, die te Londen zullen worden ont
scheept omvatten hen, die gerepatrieerd
zullen worden naar Engeland, België, Dene
marken, Estland, Finland, Letland, Luxem
burg, Nederland, Noorwegen, Polen en
Zweden. De buitenlandsche vrijwilligers in
Spanje zullen geëvacueerd worden naar ge
bieden, die zullen worden bepaald in de
nabijheid van de havens, Palamos, Carta-
gena, Malaga, Cadiz. Er zullen 2000 vrijwil
ligers per dag geëvacueerd worden, wan
neer in de beide deelen van Spanje gelijke
aantallen vrijwilligers zijn.
Wanneer het aantal ongelijk is zal de
partij met het kleinste aantal dagelijks 1000
vrijwilligers uitleveren en de partij met het
grootste aantal vrijwilligers een aantal, dat
verhoudingsgewijze grooter is. De insche
ping van de eerste groepen vrijwilligers
moet beginnen op den 51sten dag na de
aanvaarding door de internationale com
missie van de resolutie betreffende het
terugtrekkingsplan en de evacuatie moet
voltooid zijn 100 dagen nadien. Nog 35 da
gen zijn toegestaan voor de evacuatie van
zieken, gewonden, krijgsgevangenen en
vrouwen.
Verbod, om naar Spanje te gaan.
Het Britsche plan tot terugtrekking der
vrijwilligers voorziet verder in een verbod
voor personen om zich naar Spanje te bege
ven, wanneer zij propaganda zouden kun
nen gaan maken voor een van beide par
tijen. Voorts is een verbod opgenomen voor
schepen, die varen onder de vlag van een der
onderteekenende mogendheden om oorlogs
materiaal te vervoeren naar Spaansche ha
vens.
Hamburg zal de ontschepingshaven zijn
voor vrijwilligers, die naar Duitschland ge
repatrieerd zullen worden en voor vrijwil
ligers, die in Cadiz en Malaga ingescheept
zijn voor repatrieering naar België, Dene
marken, Estland, Finland, Letland, Littauen,
Luxemburg, Nederland, Noorwegen,
Polen en Zweden, benevens voor krijgsge
vangenen naar die landen, welke inge
scheept zijn in Palamos en Carthagena.
Vrijwilligers en krijgsgevangenen, die te
Cadiz en Malaga ingescheept zijn voor bo
vengenoemde landen, zullen te Londen ont
scheept worden, alleen vrijwilligers en
krijgsgevangenen, die naar Portugal gere
patrieerd worden zullen te Lissabon wor
den ontscheept.
Marseilles zal de ontschepeingshaven zijn
voor alle vrijwilligers, die naar Frankrijk
gerepatrieerd worden en voor vrijwilligers,
die te Palamos en Carthagena ingescheept
zijn voor repatrieering naar Albanië, Bul
garije, Tsjechoslowakije, Griekenland, Hon
garije, Roemenië, Turkije, Rusland en Zuid-
Slavië. Tevens zullen hier ontscheept wor
den de krijgsgevangenen voor die landen,
v/elke te Cadiz en Malaga ingescheept zul
len worden.
Te Genua worden ontscheept alle vrijwil
ligers, die gerepatrieerd worden naar Italië
en de vrijwilligers, die te Cadiz en Malaga
ingescheept worden voor repatrieering naar
Albanië, Bulgarije, Tsjechoslowakije, Grie
kenland, Hongarije, Roemenië, Turkije en
Joegoslavië, benevens de krijgsgevangenen
voor die landen, ingescheept te Palamos en
Carthagena.
De havens waar speciale niet-inmengings-
posten geplaatst zullen worden zijn Bilbao,
Huelva, Cadiz, Malaga, Carthagena, Ali-
cante, Valencia en Barcelona.
De uitvoering van het plan.
Reuter is. van meening, dat in verband
met de omvangrijkheid en ingewikkeldheid
van djt plan het wel een maand zou kun
nen duren voor de antwoorden der beide
Spaansche partijen verwacht kunnen wor
den.
Zoodra deze partijen hun toestemming
hebben gegeven, zal de volledige niet-in-
mengingscommissie bijeenkomen teneinde
het plan definitief aan te nemen. Deze de
finitieve aanvaarding zal den datum aange
ven, te rekenen van welken de periodes in
den tijdtabel der terugtrekking beginnen
zullen. Een bijeenkomst der commissie is
ook noodig voor de aanstelling der leden
van de twee tel-comissies, doch deze bij
eenkomst zou kunnen gehouden worden
voor de toestemming der beide Spaansche
1 partijen te ontvangen.
ALKMAAR, 12 Juli.
De Britsche regeering heeft men zie
hierboven een Witboek uitgegeven over
het vrywilligersvraagstuk. Ter gelegen
heid daarvan schrijft de „Times", er ver
heugd over te zijn. dat de betrokken
mogendheden van stonde af aan het goede
besluit genomen hebben en eenstemmig
hebben vastgehouden aan de niet-inmen-
gingspolitiek. Volgens het blad hebben de
rechtschen meer steun ontvangen dan hun
tegenstanders. Het is een overwinning voor
de diplomatie, dat de leden der commissie
in voldoende harmonie hebben kunnen
werken om een plan op te stellen, dat het
grootste deel van het witboek uitmaakt.
Eén verkeerde stap in de laatste twee jaren
had alle landen in een oorlog kunnen ver
wikkelen. In plaats daarvan hebben allen
zich vereenigd om de buitenlandsche
hulp te verminderen en thans hangt het
niet van de commissieleden af, of het plan
in werkin g treedt, maar van de autoriteiten
van B en Barcelona.
De r Herald" schrijft als volgt: „De
Italis a druk op Chamberlain om het
Enge' aliaansche accoord in werking
te st zonder de terugtrekking der
vrijv s af te wachten, neemt snel toe.
Het is lelijk, dat men te Rome het ter
rein bereidt voor een nieuwe nota van
Mussolini aan Chamberlain, behelzende,
dat indien het accoord niet terstond in
werking treedt, de Italiaansche openbare
meening hem (Mussolini) zal nopen zijn
geheele vrijheid van handelen te hei-
nemen.
De ontstemming, die te Rome ontstaan
is, doordat het Britsch-Italiaansche accoord
nog steeds niet in werking is getreden,
vindt in de Italiaansche bladen uiting m
nieuwe aanvallen op Frankrijk, dat vei
antwoordelyk wordt gesteld voor de moei
lijkheden, die de inwerkingtreding van dit
document vertragen. Volgens de Italiaan
sche bladen zou de openbare meening in
Frankrijk volkomen in onwetendheid wor
den gelaten omtesftt d# actie, die Frankrijk
zou voeren om de uitvoering dezer accoor-
den te verhinderen. Zij zou geheel onkun
dig worden gelaten van de „talrijke ver
pletterende verantwoordelijkheden", die
Parijs op zich heeft genomen, zoowel wat
betreft de toepassing der accoorden van
Rome als de practische verwezenlijking
van het Londensche niet-inmengingsplan.
Men zou voor haar „hoogst ernstige feiten"
verbergen, die een bewijs zouden zijn van
de toenemende onzekerheid in de gedrags
lijn van Frankrijk, ja zelfs van de „toene
mende dubbelzinnigheid."
De oprichting van een permanent bureau
voor de vluchtelingen vormt nog steeds de
voornaamste zorg van de gedelegeerden in
het intergouvernementeele comité te
Evian.
Over het algemeen schijnt het, dat de
immigratielanden, zelfs indien zij bereid
zijn, met de vestiging van een zeker aantal
vluchtelingen accoord te gaan, aarzelen
zich te binden en welomschreven voor
stellen te doen. Zij verlangen, dat de ver
deeling der vluchtelingen geschiedt in
verhouding tot de oppervlakte van het
grondgebied. Deze immigratietlanden wij
zen er op, dat zij zich niet kunnen binden,
zoolang zij niet by benadering weten, wat
het cijfer der totale immigratie van vluch
telingen zal zijn. Hieruit vloeit de noodza
kelijkheid voort, een permanent bureau
voor de vluchtelingen op te richten, dat
het voorloop ige werk van Evian kan voort
zetten en, na zich met de Duitsche autori
teiten in verbinding te hebben gesteld, een
practische oplossing van het vluchtelingen
vraagstuk kan trachten tot stand te bren
gen.
De vertegenwoordigers van het joodsche
agentschap vooi Palestina hebben de jour
nalisten ontvangen en tegenover dezen
uiting gegeven aan hun verwondering
over het feit, dat de Britsche vertegen
woordiger in zijn uiteenzetting voor de
intergouvernementeele commissie niet
Palestina heeft genoemd, dat toch alleen
reeds de helft der Duitsche vluchtelingen
heeft opgenomen.
In een vergadering van het bisdom heeft
de aartsbisschop van Canterbury gesproken
over „De gruwelen in Spanje en op grooter
schaal in China en de onderdrukking, waar
onder in zekere landen weerlooze menschen
te lijden hebben". Hij noodigde de geeste
lijken uit Zondag a.s. „met hun joodsche
broeders te bidden voor deze slachtoffers".
Hij noemde de methoden, die volgens zijn
inlichtingen in Weenen zijn toegepast „dui-
velsch". De vrees, waaronder de wereld ge
bukt gaat, is te wijten „aan de politiek der
onverantwoordelijke regeeringen van zekere
landen". De aartsbisschop verdedigde de
politiek van den minister-president. Indien
kalmte en moraal terugkeeren, zal de gene
zing zich het eerst openbaren in een nieuw
streven naar een staking en een verminde
ring der opgestapelde bewapeningen door
middel van internationale overeenkomsten.
Een der eerste stappen zou het verbod van
luchtbombardementen moeten zijn. Daarna
zou men kunnen probeeren van den Vol
kenbond een beschermer van het inter
nationale recht te maken.
De „Osservatore Romano" publiceert
een bespreking van een document, af
komstig van Conrad Gröber, aartsbis
schop van Freiburg, in Breisgau, waarin
een overzicht wordt gegeven van den
godsdienstigen toestand in Duitschland
na vijf jaar nationaal-socialistisch be
wind. Het blad merkt op, dat het door
den bisschop opgehangen sombere
beeld in alle streken van Duitschland
teruggevonden kan worden.
Het eerste deel van het document behan
delt de anti-godsdienstige propaganda, de
anti-christelijke denkbeelden van Rosen-
berg en de zedenprocessen. Het zegt, dat
verzaking van den godsdienst vooral bij
onderwijzers en ambtenaren wordt aange
moedigd. In Freiburg zijn in 1937 3374 men
schen afgevallen.
Het tweede deel maakt melding van het
vernielen en bezoedelen van kruisen enz.
Ir. het derde hoofdstuk wordt beschreven
hoe de uitoefening van den godsdienst be
lemmerd wordt. Men verhindert, aldus het
document, ambtenaren de diensten bij te
wonen. De roomsch-katholieke „Volks-
verein", 30.000 leden tellende, werd ontbon
den, het concordaat ten spijt. Sportvereni
gingen zijn niet meer geoorloofd.
Ook anderen confessioneelen verenigin
gen wordt het moeilijk gemaakt.
Het vierde hoofdstuk beschrijft de belem
meringen, die de prediking in den weg wor
den gelegd. Vliegende blaadjes van gods
dienstigen aard zijn verboden. In Baden zijn
22 roomsche blader, verdwenen, verschei
dene roomsch-katholieke boeken zijn ver
boden. In het vijfde hoofdstuk behandelt de
bisschop de belemmering van het onderwijs,
Bijbelsch onderricht is overal afgeschaft.
Ambtenaren kunnen hun kinderen practiscH
niet naar roomsche scholen zenden.
De laatste hoofdstukken behandelen de
katholieke verenigingen, werken van
barmhartigheid enz.
Vandaag precies 2 jaar geleden het
was op den 12den Juli 1936 weid de
leider der monarchisten in het Spaansche
parlement vermoord. Er heerschte in de
weken, welke aan dezen moord vooraf
gingen, groote onrust in de republiek. Een
deel van het leger bleek niet te vertrou
wen en hooggeplaatste officieren beraam
den een opstand.
Vijf dagen na den moord kwamen plot
seling de Spaansche garnizoenen in Marok
ko in verzet tegen de wettige regeering
en een dag later breidde de opstand, die
goed was voorbereid, zich uit over ver
schillende garnizoenen in Spanje zelf.
De burgeroorlog was begonnen. De aan
hangers der monarchie hadden den strijd
opgevat tegen de republikeinen!
Met belangstelling volgde het buiten
land de krijgsverrichtingen in het land.
dat op dat oogenblik nog geteisterd werd
door een werkelijken burgeroorlog, waar
twee groote Spaansche groepen tegenover
elkaar stonden. Maar weldra veranderde
de situatie. Geleidelijk begonnen andere
Europeesche landen zich voor den burger
oorlog te interesseeren en vooral Italië,
Duitschland en Rusland meenden voor
deel te kunnen trekken uit den oorlog. De
twee eerstgenoemde landen begonnen de
monarchisten te steunen, eerst door wa
penzendingen, later door troepen. Rus
land meende de republikeinen te moeten
helpen en steunde deze ook al met wapens,
terwijl Frankrijk oogluikend toezag, dat
Fransche vrijwilligers in Spanje dienst
namen in de rijen der republikeinen.
Weldra was de toestand toen zoo, dat als
het ware een Europeesche oorlog in het
klein in Spanje woedde en van 2 Spaan
sche partijen was vanaf dat oogenblik geen
sprake meer. Veel meer moest men van
dien tijd af spreken van 'n strijd tusschen
het nationaal-socialisme en fascisme eener-
zijds en van het communisme anderzijds.
Die strijd duurt voort tot op dit oogen
blik en nog steeds is het einde niet te zien.
En nu onze kaart!
Wij meenen te kunnen volstaan met het
opsommen van de meest bizondere gebeur
tenissen.
Hier volgen dan de data, die bizonder
belangrijk waren:
1936:
12 Juli Calvo Sotelo, de leider der mo
narchisten in het Spaansche par
lement wordt vermoord.
17 Juli Opstand van de Spaansche garni
zoenen in Marokko.
18 Juli Verschillende garnizoenen in
Spanje in opstand. La Linea, Al-
geciras, Cadiz, Sevilla, Burgos,
Valladodid, enz.
20 Juli De openlijke opstand in Madrid
in de Montana-kazernes, onder
leiding van generaal Fanjul. Deze
opstand wordt in den kiem ge
smoord.
In Navarre, Castilië, Arragon,
Galicië slaagt de militaire op
stand spoedig. In Andalusië en de
groote industriesteden handhaaft
zich het Frente Popular.
11 Aug. Santander in handen der Witten.
15 Aug. Valt Badajoz.
Eind Aug. Bezetten de witten ongeveer
half Spanje.
Generaal Yaque verovert 4 Sept.
Talavera.
23 Sept. Bezet hij Torryos, den 27sten
Sept. valt Toledo hem in handen
en is het Alcazar ontzet.
Generaal Mole verbreekt de ver
binding met Frankrijk door op 4
Sept. Irun te bezetten, 14 Sept.
valt San Sebastian.
5 Oct. Het begin van het beleg van
Madrid.
1937:
29 Maart Bilbao valt in handen der Witten.
18 Oct. Geheel Noord-Spanje bezet.
9 Febr. Val van Malaga.
Half Dec. Strijd om Teruel. De stad valt in
handen der regeeringstroepen,
wordt door de nationalisten her
overd.
Begin van het groote offensief,
dat tot heden nog voortduurt.
1938:
3 April Lerida valt in handen der Na
tionalisten.
18 April De kust bereikt by Vinaroz.
13 Juni Castellon gevallen.
CUX