DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Twee militaire vliegtuigen tegen
elkaar gebotst.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.—,
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
No. 165 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven Irancc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
Zaterdag 16 Juli 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA,
140e Jaargang
De vier inzittenden omgekomen.
Ramp voor onze luchtvaart.
Bom in Jeruzalem geworpen.
Groot aantal dooden.
Engeland bestelt duizend
vliegtuigen.
De algemeene toestand.
Chineezen vluchten over de
Gele Rivier.
De guerilla machteloos?
Uittocht der joden uit
Weenen.
500 Passen per dag.
Felle strijd in Oost-Spanje.
Franco zet de opmarsch voort.
Nieuws in 't kort.
ALKMAARSGHE COURANT.
Vrijdagmiddag omstreeks half vier
zijn nabij Gilze Rijen tijdens militaire
oefeningen twee vliegtuigen met elkaai
in botsing gekomen en naar beneden
gestort. De beide toestellen, afkomstig
van Soesterberg, zijn totaal vernield.
Van de vier inzittenden werden drie
op slag gedood. De vierde werd zeer
ernstig gewond. Hij is kort na aankomst
in het ziekenhuis overleden.
Onmiddellijk is hulp naar de plaats
van het ongeval gezonden.
Nader wordt gemeld, dat het vliegongeval
heeft plaats gehad juist boven den weg tus-
schen het oude en nieuwe militaire vliegveld
te Rijen. Een der twee machines stortte
brandend op het oude vliegveld Molenheide
neer. Toen men er na eenigen tijd in ge
slaagd was de inzittenden te bergen, vond
men slechts de verkoolde lijken.
Het andere toestel viel op het aan den
anderen kant van den weg gelegen nieuwe
vliegveld. Dit toestel werd totaal vernield.
Eén der beide inzittenden werd op slag ge
dood. De tweede inzittende werd zwaar ge
wond en is zoo spoedig mogelijk naar het
ziekenhuis te Breda vervoerd, waar hij spoe
dig overleed.
Stukken vleugels vlogen rond.
Het ongeval gebeurde tijdens militaire
oefeningen. Plotseling zagen de toeschou
wers, dat bij het uitvoeren van oefeningen
twee machines tegen elkaar botsten. Stuk
ken van de vliegtuigen vlogen naar allo
kanten. Een stuk van een vleugel kwam op
den weg terecht, gelukkig zonder iemand te
treffen. Andere onderdeelen vielen in den
tuin van een in de nabijheid gelegen café.
Ook hier werd niemand getroffen.
De namen der slachtoffers.
Nader vernemen wij, dat bij het
vliegongeval bij Rijen zijn omgekomen
de adspirant reserve officier-vliegers
van Overbeeke, van Offeren en Manesse
en de reserve-sergeant-vlieger Streur.
Korten tijd na het ongeval kwamen een
officier-vlieger en een officier-geneesheer
van Soesterberg per vliegtuig op het vlieg
veld Molenheide aan. Ook uit Rijen was in-
tusschen geneeskundige hulp gearriveerd.
Verder waren op het terrein aanwezig de
burgemeester van Rijen en de officier van
justitie uit Breda. Om vier uur werden de
lijken vrijgegeven.
De stoffelijke resten der slachtoffers zijn
per ambulance-auto naar het hospitaal te
Breda overgebracht. j
De omgeving van het vliegveld werd door
de brigade van de Koninklijke Marechaussee
in samenwerking met de gemeente-politie
afgezet. Voortdurend kwamen meer belang
stellenden naar het terrein van het ongeval,
doch zij werden op voldoenden afstand ge
houden.
De omgekomenen.
De vliegers van Overbeeke, van Offeren
ên Manesse waren van October van het
vorige jaar bij de luchtvaartafdeeling ge
detacheerd. De beide eerstgenoemden be
hoorden tot de verkeersopleiding van de
KLM. Zij hadden in den zomer van het
vorige jaar de tweejarige cursus van de
rijksopleiding voor verkeersvlieger achter
den rug en deden thans op Soesterberg hun
jaardienst als militair vlieger voor het be
halen van het militaire brevet, waarna zij
het examen als verkeersvlieger zouden heb
ben af te leggen. Na het slagen hiervoor zou
den zij in October a.s. als verkeersvlieger
bij de K.L.M. in dienst treden. Hun leef^ld
was ongeveer 21 jaar. Evenals de heer Ma-
nesse waren zij thans sergeant-vl.eger Ju.st
aanstaanden Maandag zou t drietalzinbe
gonnen met het afleggen van het officiers
6 *De Vlieger Streur was van Mei j.1. te
Soesterberg in opleiding en had nog twee
dienstjaren voor den boeg.
De heer Fuchs. adjunct-chef van der,
vliegdienst der K.L.M., die de vliegeni van
Overbeeke en van Offeren onder zyn disc -
oelen heeft gehad, kenschetste hen als
rustige leerlingen, die in hun instructie
periode goede vorderingen hadden gemaakt.
Smeulende massa.
Een speciale verslaggever seinde ons
gisteravond:
In het dennebosch terzijde van den
weg van Gilze naar Rijen ligt een roo-
kende en smeulende massa, de resten
van de ranke Fokker-jager F. B, die
bemand met de adspirant reserve-offi
cier vliegers W. van Offeren en J.
Overbeeke, als een brandende fakkel
omlaag stortte, nadat het toestel in aan
raking was gekomen met de tot zijn
escadrille behoorende F 20.
De felle vuurgloed deelde zich onmiddel
lijk aan de droge hei mede, en ook de den
nen vatten vlam, zoodat het voor de toe
snellende ooggetuigen van het ongeval on
mogelijk was, ook maar iets tot redding te
doen. Een landarbeider, die vlak in de om
geving op de heide werkzaam was, en het
ongeluk voor eigen oogen zag .geschieden,
vertelde ons, dat het door de geweldige hitte
niet mogelijk was het toestel te naderen,
men bepaalde zich er toe, te zorgen, dat de
brand geen grooteren omvang aannam. Toen
het vuur eindelijk doofde, bleef een rooken-
de puinhoop achter, de machtige motor ver
smolten tot een vormlooze klomp metaal, en
daarnaast het stoffelijk overschot van de
beide jeugdige vliegers, die hier op zoo tra
gisch wijze den dood vonden.
Aan den overkant van den straatweg,
midden in ?en veld van bloeiende
lupine, ligt de F. 20, eveneens totaal
vernield, maar hier ontstond geen brand
en zoo maakt deze ruïne r.iet zulk een
tragischen indruk, al zijn de gevolgen
hier niet minder ontzettend.
De F. 20 werd bestuurd door den aspirant
reserve-officier vlieger E. C. A. Manesse,
terwijl als waarnemer meevloog de dienst
plichtig sergeant J. Streur uit Rotterdam.
Na de botsing verloor dit toestel een vleugel
en totaal onbestuurbaar kwam het enkele
honderden meters van den straatweg met
een harde klap op het lupineveld terecht.
Bestuurder Manesse bleek op slag gedood,
maar de heer Streur toonde nog teekenen
van leven. Voorzichtig werd hij opgenomen
en per ziekenauto naar Breda vervoerd,
waar hij in het Diaconessen gasthuis werd
opgenomen. Geneeskundige hulp mocht
echter niet meer baten; nog in den loop van
den middag overleed ook het vierde slacht
offer van dit ontzettend ongevaL*
Onderhoud met luitenant Molenaar.
In een der hangars van het vliegveld
Gilze Rijen spraken wij Vrijdagnamiddag
met den eerste-luitenant-vlieger F. J. Mole
naar, die per vliegtuig uit Soesterberg was
overgekomen na het vernemen van de
tijding van het ongeval.
„Het is vandaag wel een harde dag
voor de luchtvaart", zeide hij ons.
„Eerst is er een vliegtuig bij Teuge in
de sloot geraakt. Toen kregen we tijding
uit Haamstede, dat daar de D 17-208 in
zee is gedoken, maar gelukkig heeft de
bestuurder zich zwemmend kunnen
redden. En nu deze onheilstijding uit
Gilze Rijen .1"
„Waren de militaire vliegers hier in ver
band met oefeningen?"
„Ja. Zeven vliegtuigen zijn vanmorgen
van Soesterberg vertrokken voor een oefen-
vlucht naar Teuge en Gilze Rijen. Ze waren
hier tegen het middaguur geland en ge
bruikten, zooals dat gewoonte is, het mid
dagmaal in het café aan den overkant van
den straatweg. Daarna zijn ze weer opge
stegen, en bij de daarop gevolgde escadrille-
vlucht zijn twpe toestellen met elkaar ir.
aanraking gekomen".
„Heeft u zich een denkbeeld gevormd
omtrent de oorzaak?"
„Dat zal een kwestie geweest zijn van het
verkeerd beoordeelen van eikaars snelheid".
Luitenant Molenaar vertelde ons nog, dat
de eerste hulp, voor zoover noodig, was ver
leen door dr. Hoeks uit Gilze, waarna nog
twee officieren van gezondheid uit Breda
arriveerden. Met het vliegtuig uit Soester
berg kwam mede de arts van den vlieg-
medischen dienst dr. Stigter. Majoor A. K.
Steup van de L.V.A. te Soesterberg had de
leiding bij het bergingswerk.
Wrakstukken overal.
Rond het vliegveld groept de bevolking
tesamen, op eerbiedigen afstand van de
wrakstukken gehouden door manschappen
van de brigade der Kon. Marechaussee.
Maar ook al kan men van de vliegtuigen
weinig of niets meer zien, overal in het rond
ontdekt men de gevolgen van de fatale bot
sing. Langs den weg, in de tuinen van de
huizen, op de bermen, overal liggen de af
geslagen stukken van de F 20 verspreid en
in den tuin van het café tegenover het
vliegveld ontdekken wij zelfs een groot stuk
van den vleugel. Tragische gedachte, enkele
uren tevoren was het gezelschap van jeug
dige adsiprant-officieren hier vroolijk bijeen
geweest, had men in de beste stemming het
middagmaal gebruikt, thans liggen er de
wrakstukken van een der toestellen en aan
den overkant stijgt nog steeds de rook om
hoog van wat er over is van de F 8.
Geen wonder dat de kastelein, de heer
Tuytelaar, totaal verslagen is. Om twaalf
uur kwamen de vliegers, monter en opge
wekt als altijd, zijn zaak binnen. Er werden
grapjes gemaakt over en weer, en met een
joviaal tot ziens trok men tegen twee uur
weer naar de vlieghei, waar de Fokker-
jagers stonden te wachten.
Voor vier jonge vliegers zou dit de laatste
opstijging worden
Opnieuw heeft de luchtvaart haar offers
geëischt!
Gistermiddag om half twee is een
bom geworpen midden in de David-
straat in de oude stad te Jeruzalem.
Het aantal dooden zou ongeveer
twintig bedragen, hoewel eerst een ge
tal van veertig was opgegeven. Het
aantal gewonden wordt op ruim 100
geschat.
Alle slachtoffers zijn Arabieren.
Verscheidene slachtoffers van den bom'
aanslag zijn onherkenbaar verminkt. Afge
rukte lichaamsdeelen werden verscheidene
meters van de plaats der ontploffing ge
vonden.
De ontploffing was in de geheele stad
hoorbaar. Opgewonden groepen schoolden
samen langs den voornaamsten verkeers
weg. Politie en troepen zijn opgesteld op
alle belangrijke centra in de stad, teneinde
reacties in de Joodsche wijken te verhoe
den
Havas meldt verder dat men de omstan
digheden, waaronder de aanslag is gepleegd,
nog niet nauwkeurig heeft kunnen vaststel
len. De bom, aldus Havas, zou geworpen
zijn op het oogenblik, waarop een politie-
detachement passeerde, dat zich naar de
Omarmoskee begaf voor een onderzoeknaar
wapens.
Na zes uur des middags mag niemand in
Jeruzalem zich meer op straat begeven. In
de stad heerscht ♦groote opgewondenheid,
welke zich uitbreidt naar het Noorden van
Palestina.
Nog langen tijd nadat de slachtoffers van
den bomaanslag naar het lijkenhuis waren
gebracht, bleven gesluierde Mohamedaan-
sche vrouwen aan de deuren weeklagen.
Met andere Arabische boeren waren zij
naar Jeruzalem gekomen voor de op Vrij
dag gebruikelijke gebeden in de moskee.
Ook voor het ziekenhuis, waarin de ge
wonden waren opgenomen, hebben zich
hartverscheurende tooneelen afgespeeld. De
vreeselijke aanslag heeft alle bevolkings
groepen diep geschokt. De hoop op een ge
leidelijken terugkeer van de rust is de bo
dem ingeslagen, aldus Reuter.
De Britsche minister van Luchtvaart,
sir Kingsley Wood, heeft te Birming-
ham medegedeeld, dat het ministerie bij.
de nieuwe fabriek van lord
Nuffield een aanvangsorder voor den
bouw van duizend gevechtsvliegtuigen
van groote snelheid heeft geplaatst.
Hoewel natuurlijk eenige tijd zal ver
loopen, alvorens met deze bestelling een
begin gemaakt kan worden, heeft de
aankondiging allerwege groote voldoe
ning gewekt.
ALKMAAR, 16 Juli.
Mag men den Romeinschen correspon
dent van de Times gelooven, dan verwacht
men in Italië een nieuw tijdperk van
„storm en spanning", waardoor de inter
nationale toestand zeer ernstig zou worden.
Hij vertelt, dat in de Italiaansche pers
wederom aanvallen gedaan worden, welke
bijna gelijk zijn aar. die uit den tijd der
sancties. Deze aanvallen vloeien voort uit
de overtuiging, dat de oppositie in Enge
land de onderteekening van het Britsch-
Italiaansche verdrag in den weg staat. De
krachten, welke vijandig staan tegenover
het verdrag, zijn te sterk voor Chamberlain
en men is te Rome van meening, dat som
migen in Engeland het verdrag beschou
wen als een goed middel om Italië in slaap
te sussen tot Engeland sterk genoeg zal
zijn om. Italië te overheerschen.
In een hoofdartikel schrijft de Times
naar aanleiding van deze mededeelingen
van zijn correspondent, dat men in Britsche
regeeringskringen de verbolgenheid van
Italië begrijpt en dat niemand meer dan
de Britsche regeering de vertraging be
treurt. Doch het in werking treden van het
verdrag van 16 April is onderworpen aan
een regeling van het Spaansche vraagstuk.
De minister-president heeft in het parle
ment zijn woord gegeven en kan dit niet
terug nemen. De evacuatie is voorloopig
nog een farce. Als Italië er nu eens zonder
de non-interventie-commissie, ernst mede
maakte, dan werd het als een serieus land
beschouwt, dat op serieuze wijze Britsche
leeningsgelden tracht te verdienen. Dat
men dit in Rome weigert in te zien, toont
aan, dat men er r.iet weet, wat in het
democratische westen nog steeds „een man
een man, een woord een woord" beteekent.
Bij de tweede, hier aangesneden kwestie,
heeft de Britsche pers het over Duitschland
en een ander smeulend probleem.
De correspondent van de Times te Ber-
lijn geeft een overzicht van de houding
van Duitschland ten aanzien van Tsjecho-
Slowakije. Volgens den correspondent is
Duitschland vast besloten aan te dringen
op absolute autonomie voor de Sudeten-
duitschers en op het beëindigen van het
verdrag tusschen de sovjet-unie en
Tjecho-Slowakije. Het zal van den inter
nationalen toestand afhangen op het
oogenblik van den partijdag te Neurenberg
of de toestand zich verder langs geleide
lijken weg zal ontwikkelen, af wel in één
slag. Zonder twijfel zou Hitier gaarne een
oplossing zien, welke niet zou leiden tot
een annexatie van het Sudetenduitsche ge
bied, zoolang Oostenrijk nog moeilijkheden
blijft berokkenen. Doch de Duitschers ach
ten het noodzakelijk, dat de Sudetenduit-
schers hun eischen ingewilligd zullen zien
en dat de sovjet-unie haar bondgenoot aan
de Duitsche grenzen zal verliezen.
De volgende week Zondag zal de
Tsjechische premier Hodza het parlement
bijeen roepen, teneinde een aanvang te
maken met de behandeling der wetten op
de minderheden. Met twee dezer wetten,
de taalwet en het nationaliteitenstatuut, is
men gereed gekomen, doch die der plaat
selijke autonomie, waarover de grootste
strijd bestaat, is nog in bewerking.
De besprekingen met de vertegenwoor
digers der verschillende parlementaire
groepen, die Hodza voert, hebben ten doel
na te gaan of de regeering de vereischte
drie vijfde meerderheid voor de taalwet en
het nationaliteitenstatuut zou kunnen be
reiken. De Tsjechoslowaaksche regeering
b er van overtuigd een dergelijke meer
derheid te behalen, ongeacht het feit, hoe
de vertegenwoordigers der Henleinpartij
zullen stemmen, omdat reeds toezeggingen
van de zes coalitie-partijen zijn binnen
gekomen. Deze vertegenwoordigen 163 van
de 300 stemmen, zoodat nog slechts 17
stemmen noodig zijn om de vereischte
meerderheid te behalen. Deze stemmen
moeten komen van de communisten en het
tijdelijk bloc der Tsjechische fascisten en
Duitsche sociaal-democraten. Deze laatsten-
hebben geen zitting in de regeering, doch
verleenen haar in de meeste gevallen hun
steun. De Tsjechische fascisten hebben zes
en de Duitsche sociaal-democraten elf af
gevaardigden.
Wat het Hoogerhuis betreft zijn de voor
uitzichten voor de regeering nog gunstiger,
daar haar voorstellen hier nog meer steun
zullen ondervinden.
Wat de houding der Sudeten-Duitschers
betreft, meldt de Ceske Slovo, dat de
Sudeten-Duitsche arbeidersfederatie te
Reichenberg besloten zou hebben op 15
Juli een algemeene staking af te kondigen
voor alle industrieën, welke in het Sude-
tengebied gelegen zijn. Deze staking zou
een tweeledig doel hebben, n.1. een demon-
stratie'.-tegen het nationaliteitenstatuut en
een manifestatie ten gunste van de eischen
van Karlsbad.
Binnenkort zal het Turksche leger in
Koerdistan en wel in de wildernissen van
Dersim (Oost-Anatolië) manoeuvres op
groote schaal gaan houden. Van deze ge
legenheid zal men tevens gebruik maken
om een einde te maken aan het verzet van
de in dit gebied vertoevende opstandige
stammen. Circa 50.000 soldaten, toegerust
met berggeschut, zullen aan deze „ma
noeuvres" deelnemen. Ook is een aantal
vliegtuigen ter beschikking gesteld. Reeds
zijn de eerste troepenafdeelingen naar
Koerdistan vertrokken.
De minister-president heeft onlangs in
het parlement verklaard, dat de Turksche
regeering besloten heeft, krachtig op te
treden tegen de daden van insubordinatie
in dat gebied en tegen de invallen van op
standige Koerden aan de oostgrens, waar
dikwerf gevochten wordt. Het leger heeft
nu tot taak, bij deze manoeuvres een actie
te ondernemen tegen deze opstandige
Koerden. Tevens zullen middeleeuwsche
gewoonten, die in dat gebied nog bleven
voortbestaan, worden uitgeroeid en ver
vangen door de ingrijpende hervormingen,
die hei. nieuwe Turkije in de laatste jaren
heeft ingevoerd.
Door de inneming van Joeankoe,
Joentsjeng, Hotsin en andere belang
rijke plaatsen in Zuid-Sjansi zijn de
Japansche troepen er in geslaagd den
georganiseerden tegenstand der Chi
neezen in deze streken voor goed te
breken. De meeste Chineezen zijn over
de Gele Rivier naar het zuiden of het
westen gevlucht.
In Japansche militaire kringen is men
van meening, dat uit deze successen blijkt,
dat de Chineesche guerilla machteloos is
tegenover den Japanschen opmarsch, hoe
wel de Chineezen hun tegenstanders meest
in aantal overtreffen. Men zegt, dat 100.000
Chineezen, die uit zuid-Sjansi naar het
westen of het zuiden zijn teruggetrokken,
den weg naar Sian, de hoofdstad van
Sjensi, moeten inslaan, nu de Japanneezen
den spoorweg PeipingHankau ten zuiden
van Tsjengtsjau hebben afgesneden. Dit zou
zware lasten voor de provincie Sjensi en
Kansoe veroorzaken.
Italië en het Verre Oosten.
Naar aanleiding van de verklaringen, die
een naar Mandsjoekwo gevlucht Russisch
generaal tegenover Japansche journalisten
zou hebben afgelegd, schrijft Corrolo Zoli,
oud-gouverneur van Erythrea, in de „Tri-
buna", dat het Italiaansch-Duitsch-Japan-
sche pact al zijn gewicht zou doen gevoelen,
indien Rusland Japan zou willen aanvallen.
Het moet, aldus Zoli, de Sovjet duidelijk
gezegd worden dat het driezijdige pact niet
alleen negatieve waarde heeft, maar ook de
positieve beteekenls, dat de wereldcultuur
op wettige wijze verdedigd zal worden te
gen de bolsjewistische epidemie.
Rusland moet weten, dat men het niet zal
toestaan Japan aan te vallen, wanneer dit
door den oorlog met China verzwakt zou
zijn, evenmin als het Rusland vrij staat het
nationale Spanje te wurgen. Het gevaar is
hetzelfde in Oost en West. Het is goed, dat
ieder weet, dat Italië nooit zy'n belangstel
ling voor het Verre Oosten zal verliezen,
zooals het ook zijn belangstelling voor de
organisatie van Spanje niet verliest.
De uittocht der joden uit Weenen ge
schiedt in een vrij snel tempo.
Het blad „N. S. Rheinfront" verklaart,
dat ongeveer 700 aanvragen van paspoorten
dagelijks worden ingediend door joden bij
de Weensche politie. Vijf tot zeshonderd
worden dagelijks uitgereikt „met de groot
ste bereidvaardigheid". In andere gevallen
„kan een pas niet uitgereikt worden, omdat
de aanvrager den fiscus aanzienlijke bedra
gen achterstallige belasting schuldig is".
Volgens hetzelfde blad begeven zich tal
rijke emigranten naar Zuid-Amerika en Ca
nada.
In den sector van Sarrlon hebben de
rechtschen gisteren hun opmarsch voortge
zet. Langs den geheelen weg van Mora de
Rubielos tot Torrijas werd aangevallen. De
stellingen welke Albentosa beheerschen
waren gistermorgen in handen der natio
nalisten gevallen. De weg van Albentosa
naar Mora de Rubielos lag onder het artil
lerievuur der rechtschen en de aldaar gele
gerde regeeringstroepen zijn geheel van
verbinding verstoken, behalve langs berg
wegen. Niettemin hebben de republikeinen
in dit gebied reeds twee maanden stand
kunnen houden. De actie der rechtsche ar
tillerie en luchtmacht wordt steeds intenser.
De republikeinsche loopgraven, in de hoog
ten bij Mora de Rubielos en Valbona gegra
ven, worden onophoudelijk beschoten. Het
is moeilijk in dit bergachtige gebied voor
uit te komen, temeer daar het er thans zeer
warm is.
Ijsbergen bedreigen de scheepvaart -
De ijsbergen in het noordelijk deel van den
Atlantischen Oceaan drijven verder zuid
waarts af dan in jaren het geval is geweest.
De schepen hebben van de Amerikaansche
kustwacht en van de marine waarschuwin
gen gekregen. De kustwachtschoener Tahoe,'
een der drie vaartuigen, welke de internatio
nale ijspatrouille vormen tot toezicht op de
scheepsroutes in het noordelijk deel van den
Atlantischen Oceaan, heeft den ^schepen
aangeraden een meer zuidelijke route te vol
gen. Dit is de eerste maal sedert 1935, dat
dit advies is gegeven. De Tahoe rapporteer
de, dat zij een zer grooten ijsberg volgde,
welke met een snelheid van 18 tot 20 mij)
per dag naar het zuiden afdrijft.