DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. Halifax' rede in het Hoogerhuis. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. No. 175 Dit nummer bestaat uit twee bladen. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN: Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telel. 3320, redactie 3330. Donderdag, 28 Juli 1938 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 140e Jaargang Chamberlain's verklaring nogmaals bevestigd. BUITENLANDSCHE POLITIEK VAN ENGELAND. De slag voor Gandesa. Stilte aan het Levantfront. Het incident te Eger. Was schieten noodzakelijk? De algemeene toestand. ALKMAARSCHE COURANT. Chamberlain, de Britsche premier, heeft Dinsdag in het Lagerhuis zijn groote rede gehouden, die wij gisteren hebben gepubliceerd. Woensdag heeft lord Halifax de rede van Chamberlain in het Hoogerhuis bevestigd in een lange rede. Wat den Volkenbond betreft zeide hij: De Volkenbond staat heden ten dage, naar mijn meening, voor de noodzakelijkheid een be shssing te nemen, die van invloed zal zijn op zijn geheele toekomst. Wanneer ik dacht, dat het uit was met den Volkenbond, zou ik een pessimist zijn. In deze zaak echter geloof ik niet, dat het het menschelijk vernuft te bo ven gaat middelen te beramen, waardoor de idealen van den Volkenbond worden behou den en, terwijl aan den eenen kant zijn prac- tische beperkingen erkend worden, aan den anderen kant de weg wordt open gehouden om thans en in de toekomst volledig gebruik te maken van zijn onmetelijke potentialitei- ten als instrument voor den vrede. Het zij mij vergund de principes vast te leggen, die aan een zoodanige oplossing ten grondslag moeten liggen. Het eerste doel van den Volkenbond is het voorkomen van oorlog. Dit is een negatieve wijze om het uit te drukken. De positie is, dat de Volkenbond de middelen behoort te verschaffen om iederen staat een gewettigd excuus te ontnemen zoo er al een gewet tigd excuus bestaat om zijn toevlucht te J - X u T-\-x-11. Lord Halifax nemen tot geweld. Daarom moeten wij alles doen wat wij kunnen voor de vestiging der Runciman afgelegd en zeide ter aanduiding van den status van Runciman: Deze is geheel onafhankelijk van de Britsche regeering. Ik heb hem volkomen duidelijk gemaakt en te vens allen, die erbij betrokken zijn, dat Run ciman in geen enkel opzicht optreedt als vertegenwoordiger of uit naam van de En- gelsche regeering en dat wij geen enkele verantwoordelijkheid op ons nemen voor de voorstellen die hij doet. Halifax verklaarde, dat toen hy aan Runciman den aard van zyn zending had verklaard, deze zeide: Ik be grijp thans zejr goed, dat gij mij loslaat in een klein bootje midden in den Atlantischen Oceaan. Halifax zeide dat dit zeer precies den toestand weergaf. Van de behandeling van deze kwestie hangt niet alleen het lot van Tsjechoslowakije af, maar de geheele 1 - i v o—o i van ïsjecnosrowaKije at, maar de geheele heerschappij van het recht door versterking vrede. Wij erkennen de rechtvaardigheid en der machinerie, door bestudeering van en noodzakelijkheid van verandering, maar het nitsnrakpn in ffpsrhillen en wii moeten mid- uitspraken in geschillen en wij moeten mid delen zoeken om de mogelijke oorzaken van geschillen uit den weg te ruimen en een on rechtvaardigheid te herstellen door het ven- tiléeren van grieven en door een actieven druk der openbare meening. Wij hebben al len voortdurend gezegd, dat menschelijke zaken nooit statisch kunnen'blijven, maar de verandering, die zoowel natuurlijk als juist kan zijn, moet uitgevoerd worden door vreedzame middelen, wil niet de genezing tienduizend maal erger ziin dan de kwaal Groot-Britannië heeft zijn woord gegeven om te trachten deze beginselen te verwerke lijken en wij houden ons aan die verplichting tót het uiterste van ons vermogen. De Engelsch-Italiaansche betrekkingen Daarna overgaande tot de bespreking van de Engelsch-Italiaansche betrekkingen lier dé minister van buitenlandsche zaken zich in denzelfden zin uit, als Chamberlain Dins dag in het Lagerhuis. Een van de voornaam ste doeleinden van het accoord tusschen bei de landen, zoo voegde spreker er aan toe, was het scheppen van een atmosfeer van vertrouwen in de Middellandsche zee. Dit groote doel kon niet bereikt worden, voordat de Fransch-Italiaansche betrekkingen waren verbeterd. Wellicht zijn er machten in d? wereld, die ongaarne de oude vriendschap tusschen Engeland en Italië zouden zien hersteld. Toespelingen zijn gemaakt in dezen zin, dat het accoord de bedoeling zou hebben de as BerlijnRome te breken. Van andere zijde was beweerd, dat het ware doel was een wig te drijven tusschen de Fransche en is niettemin ons verlangen om deze te zien bereikt met vreedzame middelen. In de laatste dagen was er ook een zeker contact geweest tusschen de Britsche en de Duitsche regeering, hetgeen de Engelsche regeering warm toejuichte en haar de hoop gaf, dat ook op dit punt met vreedzame mid delen een oplossing gevonden zou worden. Wat betreft het gesprek met Wiedemann, natuurlijk was het besprokene van vertrou- welijken. aard, maar de minister kan toch wel zeggen, dat het een gelegenheid was, welke van beide zijden was aangegrepen om van gedachten te wisselen over punten van gemeenschappelijk belang en dat het resul taat van het gesprek was geweest te toonen, dat hoezeer beide party en op bepaalde pun ten verschilden, zij toch geen gelegenheid wilden laten voorbijgaan om betere betrek kingen tusschen hen te vormen. Halifax ge loofde niet dat zij, die verantwoordelijk zijn voor de regeering in eenig Europeesch land, thans den oorlog wenschten. Halifax deed een beroep op ieder, dat Runciman zyn moeilijke zending zou mogen vervullen in een atmosfeer van rustig vertrouwen. Terwijl wij er bij de Tsjechische regeering op hebben aangedrongen om edelmoedig en verzoeningsgezind te zijn, vertrouwen wij op Duitschland dat het een dergelijk advies geve, waar het kan opdat een mislukking vermeden worde, mislukking waarvan de gevolgen onberekenbaar zouden zijn. Ik wil wel eerlijk zeggen, zoo ging de mi nister voort, dat de Britsche openbare mee ning zich ten spoedigste zou verklaren tegen ieders actie, welke hetzij door het verzet te gen het totstandkomen van een redelijk com promis, hetzij door het verhinderen van de nakoming daarvan, de zaak van den Euro- peeschen vrede in gevaar zou brengen. De betrekkingen met Frankrijk. Het bezoek van den koning en de koningin aan Frankrijk scheen een nieuwe kwaliteit verleend te hebben aan de van nature reeds zoo warme betrekkingen tusschen beide lan den. De hartelijkheid van de ontvangst moet het hart der vorsten hebben getroffen, zoo als het de harten van millioenen had getrof fen in ieder deel van 's konings gebieden. Hieruit spreekt de diepe overtuiging, dat het Fransche volk het eens met ons is wat be treft de waarde van de menschelijke rechten en dat wij met hen de waardeering deelen van de krachten, waardoor het menschelijke leven verlicht en verrijkt wordt. Overigens bleven de verplichtingen van Engeland jegens Frankrijk dezelfde. De vriendschap tusschen beide landen hing niet af van stukken papier, maar was gegrond vest op een ware eensgezindheid van ge dachten en bedoelingen, welke voortkomen uit het gemeenschappelijke streven naar een vreedzame oplossing van internationale ge schillen. Aan het einde van zijn rede verklaarde Halifax, dat een leidend beginsel der inter nationale betrekkingen was, dat er een of ander zeker stelsel voor redelijke discussie en herstel van bezwaren zou bestaan, zonder dat gegrepen hoefde te worden naar het nut- telooze middel van den oorlog. Uit Barcelona wordt gemeld, dat de slag voor Gandesa is begonnen. De regeerings- troepen, die Dinsdag alle hoogten bezet heb ben rondom de plaats en zich o.m. meester hebben gemaakt van het dorp Corbera, op 2 .M. ten noorden van Gandesa, hebben hun opmarsch voortgezet. De laatste berichten melden, dat in de buitenwijken van Gandesa gevochten wordt. Er zijn nog 500 krijgsge vangenen gemaakt, terwijl Dinsdag reeds 3000 rechtsche soldaten gevangen werden genomen. Intusschen hebben de rechtschen versterkingen aan troepen en geschut in den strijd geworpen. Aan het Levantfront. Uit Valencia wordt bericht, dat aan het Levantfront een stilstand is ingetreden in den veldslag in de sectoren langs de kust en in de Siërra de Espadan. De rechtschen zet ten hun pogingen in de richting van Viver voort. De Italiaansch,e troepen hebben voor deze plaats een levendigen weerstand ont moet. De regeeringstroepen hebben de aan' vallen der rechtschen in de sectoren van Caudiel, Benafer, Toras en Bejis afgeslagen. De rechtschen hebben voorts gepoogd in het Westen om de Siërra de Espadan heen te trekken, teneinde Viver uit het Noorden aan te vallen. Zij slaagden Hierin niet en wach ten thans weer een kans af. De laatste gevechten zijn byzonder hevig geweest ten Westen van Bejis, op 11 K.M. van Viver. De rechtschen vielen de stellin gen van Curillo, Rabalsador, ten zuiden van de Siërra el Toro, aan. De regeeringstroepen openden een hevig vuur en decimeerden de voortdurend aanvallende rechtschen. Ver volgens sprongen zij in de verschansingen en verdreven de Italiaansche troepen met hand granaten. Zij maakten een belangrijken buit, o.m. 10 mitrailleurs, 11 machinegeweren van Italiaansch fabrikaat, vier mortieren en 83 geweren. Tarragona weer gebombardeerd. Tarragona heeft een nieuwen luchtaanval te verduren gehad. Om half vier gisteren wierpen Junkers-bombardementstoestellen talrijke brandbommen en ontploffingspro jectielen op de stad. Verscheidene gebouwen vlogen in brand. Het aantal slachtoffers is nog niet bekend. Franco's politieke moeilijkheden. Havas meldt uit Hendaye: In verband met de gevangenneming en in staat van beschuldiging stelling van Mar- tinez Velez en Agustin Aznar, beiden leden van den nationalen raad en van de door Franco benoemde politieke junta, zouden sommige persoonlijkheden in het rechtsche Spanje wenschen, dat het aanhangige pro ces de beide raadsleden worden be schouwd als opstandig tegen den staatstucht een proces tegen de Spaansche phalanx zou worden, welke naar hun meening vast beraden naar rechts zou moeten worden georiënteerd. Een gevolg van de gevangen neming is geweest, dat voor de tweede maal Don Joaquin Garrigues is gearresteerd. Gar- rigues was professor in het handelsrecht aan de universiteit van Madrid. Hij is reeds een maal te Salamanca gevangen geweest, ver dacht linksche denkbeelden te zijn toege daan. De beide bovengenoemde raadsleden wor den er o.m. van beschuldigd in een geest van openlijke oppositie een ontwerp te heb ben ingediend tot reorganisatie van de Spaansche Traditionalistische Falanx, met het doel uit den rechtstreekschen invloed van het leger te verwijderen alles wat be trekking heeft op de politieke activiteit der partijen en van den staat. De tegenstanders van prof. Garrigues houden staande, dat hij persoonlijk het bewuste ontwerp heeft op gesteld op verzoek van Martinez Velez en Agustin Aznar. Gistermorgen is voor de militaire rechtbank te Pilsen verschenen de politieman Koranda, die in den nacht van 21 Mei op den weg van Eger twee Sudeten-Duitschers gedood heeft, die lid waren van de partij van Henlein. Het officiëele communiqué, dat dien dag werd gepubliceerd, wordt in de acte van beschuldiging opgenomen. Volgens dit communiqué sommeerde de politieagent de motorrijders in het Tsjechisch en in het Duitsch stil te hou den. ALKMAAR, 28 Juli. Zooals men weet wij hebben er her haaldelijk berichten over gepubliceerd is er een ernstig geschil gerezen tusschen Japan en Rusland over een grenskwestie in Mantsjoekwo. Blijkbaar bestaan er geen nauwkeurige kaarten van deze grens; in elk 1 hng. Zij stelde voor twee commissies te vor- men, een voor het vaststellen van de gren noodig was nog eens de grenzen aan te ge ven in dit gebied aangezien die duidelijk waren vastgesteld door het Chineesch Russische verdrag en op de bestaande kaar ten te zien waren. De Japansche regeering hield daar tegen over vol dat de grenzen niet zoo duidelijk waren als de Sowjet-regeering wel zeide en drong opnieuw aan op een nieuwe vaststel- geval zijn de kaarten van Rusland anders dan die van Japan, zoodat het verschil van meening voor de hand ligt. Gisteravond nu heeft het Japansche mi nisterie van buitenlandsche zaken een com muniqué uitgegeven, waarin wordt ver klaard, dat de Japansche regeering levendig belang hecht aan een definitieve vaststelling van de grenslijn tusschen Mantsjoekwo en Sowjet-Rusland. De hierover gevoerde on derhandelingen hebben tot dusverre, aldus de nota, niet tot een bevredigend resultaat mogen leiden wegens het gebrek aan mede werking van de Sowjet-autoriteiten, die de verzoenende houding van de Japansche re geering niet wenschten te begrijpen. Niette .p V'W y -TOur»"' ««4W1.VV de Britsche regeering. Om openlijk te spre- ™ln hecht de Japansche regeering er groot ken, aldus Halifax, een politiek met het doel be^ng aan, dat de grens definitief wordt een wig te drijven tusschen Berlijn en Rome vastgesteld in het byzonder in het gebied zou even vruchteloos zijn als een poging om tusschen het Khankameer en de rivier Toe Parijs van Londen te soheiden. men' aan8ezien juist in dit gebied het ge Wanneer de Engelsch-Italiaansche vriend- vaai var' grensincidenten het grootst is. De schap niet bestand zou zijn tegen verdacht- |aa^te jaren hebben er in deze streek veel makingen, dan is zij den naam van vriend- '"enten van grootere of kleinere betee- schap niet waard. Indien de Italiaansche re- henis plaats gevonden en laatstelijk het geering en wij in staat zijn een geest van vertrouwen en geduld te bewaren en daar mede de periode, totdat, het accoord in wer king treedt, kunnen overbruggen, dan zie ik niet in, waarom 'n uitstel, gelijk thans on vermijdelijk is, blijvend onze overeenkomst zou kunnen verstoren. De zending van Runciman. Daarna overgaande tot de Tsjechoslowaak- sche kwestie, zeide de minister, dat het er om ging om zonder de integriteit van den Tsjechoslowaakschen staat te verstoren, door vreedzame middelen wezenlijke rechten van zelfbestuur te geven zoowel aan de Duitsch sprekende bevolking als aan de andere vol ken, zooals het Poolsche en het Hongaarsche, die leven binnen de Tsjechoslowaaksche grenzen. Halifax herhaalde vervolgens in hoofdzaak de verklaring van Chamberlain, Dinsdag in het Lagerhuis met betrekking tot zen en een voor de regeling van de grens incidenten. In April 1935 trad de Russische regeering na eenige beperkende bepalingen gemaakt te hebben in dit voorstel. In Juli van dat jaar diende Japan plannen in voor een grensovereenkomst tusschen Mants joekwo en de Sowjet Unie. Drie maanden later deden de Sowjet-autoriteiten tegen voorstellen die op vele punten met de Ja pansche voorstellen overeenstemden. Zij wilde daarbij echter bepaald zien dat zoo lang geen definitieve regeling getroffen was, de oude door de Sowjet Unie aangege ven grenzen gerespecteerd zouden worden. Mantsjoekwo verlangde daar tegenover, dat zoolang de onderhandelingen duurden, geen Tsjangkoefeng-incident. Het document geeft dan een historisch overzicht van de pogingen om tot een vast stelling van de grenzen te komen. In 1932 waren deze onderhandelingen begonnen, doch toen kwam ook de kwestie van de Mantsjoerysche spoorweg ter sprake en dit leidde tot opschorting van de grensbespre- kingen. In 1935 werden zij weer hervat door een commissie met Japansche, Mants- joekwosche en Sowjet Russische vertegen woordigers, doch men ondervond toen zulke groote moeilijkheden bij het vaststellen van den grondslag voor de besprekingen, dat onmiddellijk reeds weer stagnatie ontstond. De Japansche regeering verzocht toen de Sowjet Russische regeering duidelijk aan te geven waar volgens haar de grens liep van het Khanka-meer naar de Toemen, een af stand van 630 kilometer. De Sowjet Rus sische regeering antwoordde dat het niet van de beide partijen het grensgebied in kwestie zou bezetten. Een ander geschilpunt was, dat Rusland bij de samenstelling van de commissie tot regeling van grensincidenten verlangde, dat de Sowjet-Unie als een eenheid en Japan en Mantsjoekwo als de andere eenheid be schouwd zouden worden, in tegenstelling met den eisch van Japan en Mantsjoekwo, dat zij beiden als een eenheid beschouwd zouden worden en dat in de commissie drie eenheden zitting zouden hebben. Later, toen de onderhandelingen dood liepen zegden Japan en Mantsjoekwo bereid te fijn met eventueel leden zitting te hebben als de Sowjet-Unie in de commissie, doch de re geering te Moskou trad niet in dit voorstel en sindsdien zijn geen onderhandelingen gevoerd. De nota maakt dus geen enkele sccii cuKcie minderheidstaal gehandhaafd. Een eenheid toespeling op het Tsjangkoefeng-incident vormend Duitsch bestuursgebied is in de en doet evenmin nieuwe voorstellen voor den grondslag moeten vormen van onder handelingen. Zoo schrijft de Deutsche Diplomatische politische Korrespondenz naar aanleiding daarvan het volgende: Deze ontwerpen komen in de essentieele deelen overeen met vroeger ontvangen aan kondigingen, die reeds voorwierp zyn ge weest van een gerechtvaardigde critiek der Sudeten-Duitsche party. De vriendschappe lyke vermaningen van andere regeeringen hebben dus klaarblijkelijk geen wijziging in het standpunt der Tsjechoslowaaksche re geering ten opzichte van het probleem als geheel kunnen brengen. De ontwerpen trachten onder een overvloed van bestuurs- technische details, waarvan enkele overigens eerder een achteruitgang schijnen te betee ken, het feit te verbergen, dat de Praagsche regeering niet van zins is met de principieele eischen der Sudeten-Duitsche partij en van de andere nationaliteiten rekening te hou den. Er komt noch een erkenning van de Sudeten-Duitschers als rechtsgelijk staats volk, noch toekenning van het karakter der rechtspersoonlijkheid aan de Duitsche volksgroep en in verband daarmede van zelfbestuur op het aaneengesloten door Duitschers bewoonde gebied in voor. Welis waar wordt de aanduiding „nationaliteiten statuut" gehandhaafd, maar in het zesde en in het zevende hoofdstuk komt bij de for muleering der cultuurrechten duidelijk tot uitdrukking, dat Tsjechen en Slowaken moeten doorgaan voor de eerstgerechtigde volken, terwijl de andere volksgroepen, dus ook de Duitschers aangeduid worden als „minderheidsnaties" welke rechten volgens een bevolkingssleutel aan de rechten der Tsjechen en Slowaken aangepast en dien overeenkomstig tegemoet worden Ook op het gebied van officieele taal is het begrip van de „minderheidstaal" behou den en ondanks eenige concessies is de prin cipieele plaats op den tweeden rang dier minderheidstaal gehandhaafd. Een eenheid en doet evenmin nieuwe voorstellen regeling der grens en grensgeschillen Het nationaliteitenstatuut in Tsjecho- Slowakije blijkt een zeer moeilijk geval te zijn; want reeds nu komen er bezwaren van Duitsche zijde over de door de Tsjechische regeering ontworpen wetsontwerpen, die ontwerpen niet opgenomen. Men moet zich afvragen, aldus ten slotte de Deutsche Di- plomatisch-politische Korrespondenz, waar over Hodzja dan met de vertegenwoordigers der Sudeten-Duitschers en der andere na tionaliteiten nog wil onderhandelen, wan neer zyn tot dusverre opgestelde ontwerpen zoo grondig den wil mankeeren tot begrip voor hun wenschen en eischen. Het drama speelde zich af des nachts om kwart over drie. In plaats van gehoor te ge ven aan de sommaties, reden de motorrij ders in volle vaart op den agent af. Deze vuurde daarop. De acte van beschuldiging vermeldt dan verder, dat de patrouille, waartoe de agent behoorde, bevel had ge kregen den weg van Franzensbad te bewa ken, voertuigen aan te houden en zich van de wapens te bedienen, wanneer aan som maties geen gevolg werd gegeven. De procureur is van meening, dat de be klaagde gehandeld heeft zonder alle voor zorgsmaatregelen te nemen. De beklaagde houdt zijn onschuld staande. Talrijke Duit sche journalisten zijn te Pilsen aangekomen om het proces te volgen. Het proces is gistermiddag voortgezet. Koranda legde een verklaring af, waarin hij uiteenzette hoe hij geschoten had en hoe hij trachtte het voorwiel van het motor rijwiel onder vuur te nemen, zoodat zijn geweerschot slechts bij ongeluk de motor rijders heeft geraakt. Hij wees er op, dat na de eerste sommatie de beide motorrijders zich hadden omgekeerd en hem hadden be spot. Een deskundige toonde vervolgens aan, dat de agent, die voor de eerste maal een geweer hanteerde, zeer gemakkelijk zijn doel kon missen. Tusschen den verdediger van den be klaagde en den advocaat der slachtoffers ontstond vervolgens oneenigheid, waarbij de Duitsche advocaat den Tsjechischen belee- digde. De voorzitter richtte vermaningen tot den Duitschen advocaat. Een getuige verklaarde, dat hy de politie patrouille op een honderdtal meters afstand had gezien en dat het onmogelijk is, dat de beide motorrijders zijn aanwezigheid niet hebben opgemerkt. De Duitsche advocaat verzocht in verband hiermede de bewoners van de huizen tegen over de plaats van het incident als getuigen te hooren, doch de rechtbank weigerde hier in te treden. De zitting werd daarna ge schorst, om een reconstructie van het ge beurde te Eger mogelijk te maken. Koranda is op vrije voeten gesteld. Eenige verklaringen. Omtrent het proces tegen den politieman Koranda, die de noodlottige schoten te Eger gelost heeft, meldt het Duitsche Nieuws bureau: De inspecteur van politie, Kriegl, die het bevel tot schieten heeft gegeven, is als getuige gehoord. Wegens „verdenking van een strafbare handeling" werd hy op verzoek van advo- caart niet onder eede gehoord. Hij gaf toe bevel tot schieten te hebben gegeven, doch zijn verklaringen kwamen in strijd met die van Koranda. Een Tsjechisch vaandrig legde verklaringen ai, die de bevindingen van de doktoren, die den lijkschouw hebben verricht, bevestigden, en waaruit gebleken is, aldus het D.N.B., dat het destijds gepu bliceerde officiëele bericht niet in overeen stemming met de feiten is.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 1