DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
De Kaasmarkt dreigt verloren te gaan.
r
1
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 201 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Zaterdag 27 Augustus 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Noch de Crisis Zuivelcentrale, noch de Regeering
hebben haar groote beteekenis begrepen.
Verdwijnende subsidies.
v.h. K. LEIEN van Winkel
Standplaats LAAT t.o. V. D.
ALKMAARSCHE COURANT.
Als wij het goed bezien, zal de klaroen
blazer in den Waagtoren weldra de eenige
zijn, die nog fanfares over onze kaasmarkt
zal kunnen blazen.
Voor de rest zal treurmuziek een beteren
indruk geven van de moeilijkheden waarin
deze markt verkeert en van de donkere toe
komst welk zij tegemoet gaat.
Wie op een mooien zomerdag als gister het
kleurige en fleurige beeld van koop en ver
koop ziet en met belangstelling aanschouwt
hoe duizenden uit binnen- en buitenland
naar Alkmaar zijn getrokken om daarvan te
kunnen genieten, die mag zich met eenige
bezorgdheid afvragen hoe lang dat alles nog
zal kunnen duren.
Want het blijkt van jaar tot jaar steeds
duidelijker, dat deze markt aan den tijd
wordt geofferd, dat zij alleen nog maar in
stand gehouden kan worden door krachtige
hulp van de zijde der burgerij, van over-
heidszijde en van den kant van belangheb
bende organisaties en het is de groote vraag
of men al deze instanties bereid zal kunnen
vinden de offers voor onvoorzienbaren te
aanvaarden.
Cijfers, die een duidelijke taal spreken.
Er is een tijd geweest, dat Alkmaar aan
deze markt een bom duiten verdiend heeft.
Die tijd ligt achter ons. Alkmaar verdient
niets meer aan de kaasmarkt, integendeel
de gemeente brengt daarvoor vanaf 1937
jaarlijks reeds een offer van plus minus
8000.
In 1937 bracht de markt 10.000 op, maar
zij kostte de gemeente 18.000. In 1938
wordt op een ontvangst van 9000 gerekend
tegen een uitgaaf van S 17.500, dus op een
tekort van 8500. In de eerste helft van het
vorige jaar waren de totale ontvangsten
4352 en in de eerste helft van 1938 was
dit 3881.
Wij zien dus reeds een grooter nadeeüg
saldo en er is helaas geen enkel verschijn
sel, dat er op wijst, dat hierin verbetering
zal komen.
Reeds in 1937 was de toestand van dien
aard, dat er drastische maatregelen moesten
getroffen worden om de markt voor Alk
maar te behouden. Het is toen, dat de wik-
en weegloonen van 7 cent per 20 K.G. tot
4 cent verlaagd zijn en wanneer men be
denkt, dat bij een aanvoer van gemiddeld
5 millioen K.G. elke cent verlaging een be
drag van f 2500 vraagt, dan is het duidelijk,
dat toen een offer van f 7500 gebracht werd
en de jaren der voordeelige saldi voorgoed
achter den rug waren.
Het is de groote vraag of de gemeente een
offer van f 8000 's jaars gedurende de laat
ste twee jaren wel had kunnen dragen a
er van buiten niet krachtig financieel ge
steund werd. j
Wij behoeven de geschiedenis van de kaas
marktbedreiging en wat daarop volgde niet
in den breede meer uiteen te zetten. Een
comité uit de burgerij bracht op initiatief
van de V.V.V. ruim S 2500 bijeen en de
Crisis-Zuivelcentrale, die een millioen voor
propaganda beschikbaar had, was na cle
ministeriëele goedkeuring bereid twee jaar
lang - dus voor 1937 en 1938 -eensubsi-
die van f 3000 te geven. Dit geschiedde op
voorwaarde, dat door belanghebbende in
stanties in die jaren een bedrag van f 1000
per jaar zou worden geofferd waaraan door
het comité uit de burgerij, dat later in een
Stichting is omgezet, voldaan is.
Tegenover een n a de e Lig
marktsaldo van ruim J 8000
Ttonddustwee jaar lang een
bedrag van 4000 aan subsi-
dies en dat is de r e d e n.ge-
weestdatertwe e j a a r li 8
niet meer over de bedreig g
van onze kaasmarkt is ge
sproken.
De subsidies worden niet meer
gegeven.
Twee jaren is een betrekkelijk kortetijd
in het leven van een kaasmarkt, die een g
TS vl« «orMI en reed,
nadert hit eind. van 1» en wanneer de
kalender 1 Januari 1939 wijst, zal d g
meen te alleen voor alle kosten van de markt
Tis" 1.1 een schrijven van ha.
College van B. en W. uitgegaan naar het
College van Regeeringscommissarissen vo
de uitvoering der Landbouw-Cns.wet 933
waarin met erkentelijkheid aani deni steun
der Crisis-Zuivelcentrale voor de mstanfl
houding van de kaasmarkt werd herinneTd,
door welken steun het mogelijk wasgewor-
den de wik- en weegloonen van 7 tot 4 cgni
te verlagen. Waar voor het behoud van de
markt ook in de toekomst maatregelen
noodzakelijk zijn werd verzocht ook voor de
komende jaren hetzelfde bedrag van 3000
per jaar beschikbaar te blijven stellen ten
einde zoo schreven B. en W. de kaas
markt in deze gemeente, die uit een oogpunt
van reclame van zooveel belang is, ook in de
toekomst te kunnen handhaven.
Op 21 Juli heeft het College van Regee
ringscommissarissen daarop het volgende
antwoord gezonden:
In antwoord op Uw nevenvermeld
schrijven hebben wij de eer Uw College
mede te deelen, dat het tot ons leed
wezen niet mogelijk is te bevorderen,
dat voor de jaren 1937 en 1938 voor de
instandhouding der kaasmarkt Uwer ge
meente toegekende bedragen van f 3000
ook voor de toekomst zullen worden
bestendigd.
Dat scheelt de gemeente een bedrag van
3000 en omdat ook de Stichting geen 1000
meer kan fourneeren, staat men plotseling
voor een jaarlijks .verlies van f 4000.
De tusschenkomst van den minister
ingeroepen.
Natuurlijk heeft de gemeente niet zonder
protest in het schrijven der Regeeringscom
missarissen berust, maar de tusschenkomst
van den Minister, van Economische Zaken,
den heer Steenberghe ingeroepen.
Zij,heeft Zijne Excellentie ap 5 Juli ge
schreven, dat, dank zij de subsidie van
3000, de wik- en weegloonen in 1937 van
tot 4 cent verlaagd konden worden, wat
voor de instandhouding der markt noodza
kelijk was.
Wil men aldus schreven B. en W.
de kaasmarkt ook voor de toekomst hand
haven, dan zullen de wik- en weegloonen
niet weer tot het vroegere peil mogen wor
den verhoogd en zal omgezien moeten wor
den naar middelen om het tekort, dat daar
door op de begrooting zal ontstaan te dek
ken.
B. en W. wezen er vervolgens op, dat van
de zijde der belanghebbende instanties na
de tot dusver gebrachte belangrijke offers
voor de jaren 1939 en volgende geen bijdra
gen meer te verwachten zyn en deelden
tevens het teleurstellende antwoord van het
College van Regeeringscommissarissen mede.
Met het oog daarop aldus het College
zien wij ons genoopt de aandacht van
Uwe Excellentie voor deze aangelegenheid
te vragen. Aangezien, gelijk wij reeds vroe
ger uitvoerig hébben uiteengezet, n.et de
instandhouding van de Alkmaarsche kaas
markt niet slechts plaatselijke belangen wor
den gediend, maar zij tevens in belangrijke
mate de propaganda voor het gebruik van
Noord-Hollandsche kaas in binnen- en bui
tenland bevordert, zouden wij het op prijs
stellen met betrekking tot dit onderwerp in
een onderhoud met Uwe Excellentie een na
dere toelichting te mogen geven op ons ver
zoek om voortzetting van den steun. Hierop
stellen wij temeer prijs omdat hier tweeër
lei belang op het spel staat, niet alleen het
zuivelbelang (waarvoor op het Landbouw
crisisfonds een beroep is gedaan) maar ook
dat van het vreemdelingenverkeer, waarvoor
de Alkmaarsche kaasmarkt nog steeds een
van de bijzondere attracties vormt.
Het zij ons daarom vergund aldus B. en
W. Uwe Excellentie te verzoeken, ons een
onderhoud met betrekking tot deze aange
legenheid te willen toestaan.
De minister is niet thuis.
Op 25 Juli heeft de minister als volgt ge
antwoord:
Naar aanleiding van Uw nevenver
meld schrijven moge ik Uw College me-
dedeelen, dat in verband met de bij
zondere moeilijkheden, waarin de Alk
maarsche kaasmarkt zich bevond, inder
tijd besloten is over de jaren 1937 en
1938 een bedrag van 3000 uit het
Landbouw-crisisfpnds beschikbaar te
stellen. BU de toekenning van dit be
drag heeft de uitdrukkelijke bedoeling
voorgezeten om daarmede voor een
korte en bepaalde periode een bijdrage
te verleenen teneinde de financieele
moeilijkheden, waarin Uw College zich
met betrekking tot de kaasmarkt be
vond, te helpen overbruggen en Uw
College gelegenheid te geven intusschen
andere, blijvende inkomsten voor dit
doel te verkrijgen,
In verband hiermede moet ik U tot
mijn leedwezen mededeelen, dat ik geen
aanleiding zie thans wederom uit het
Landbouw-crisisfonds eenigen steun
voor dit doel te verleenen.
Onder deze omstandigheden komt een
mondelinge toelichting van Uw verzoek
mij niet meer noodzakelijk voor.
De minister wil er dus zelfs niet over spre
ken en in Frankrijk zou men zooiets „la
mort sans phrasel' kunnen noemen.
Wonderlijke beslissingen.
Inderdaad wonderlijke beslissingen als
men bedenkt, dat nooit een reclame voor
onze zuivel zoo groot, zoo direct, zoo spre
kend is geweest als die welke uitgaat van
de Alkmaarsche kaasmarkt, van de markt,
die een wereldvermaardheid heeft gekregen
en waar men jaarlijks tienduizenden en nog
maals tienduizenden gelegenheid geeft ons
nationaal product niet alleen te zien maar
ook te proeven en zich van alles wat onze
export betreft op de hoogte te stellen.
We gelooven niet ver van de waarheid te
zijn als wij beweren, dat van die honderd
duizenden guldens, welke voor de reclame
bestemd waren, de tweemaal 3000 voor de
Alkmaarsche kaasmarkt het allerbeste be
steed waren.
En daarnaast de negatieve beslissing van
den minister, die een voorstelling van zaken
geeft alsof Alkmaar slechts in een korte pe
riode voor financieele moeilijkheden stond,
welke even overbrugd moesten worden om
daarna dadelijk weer blijvende inkomsten
voor de steeds kostbaarder wordende markt
te kunnen vinden.
Meer dan zonderling is deze departemen
tale beslissing als men bedenkt, dat het juist
minister Steenberghe was, die in den loop
van dit jaar, bij de opening van het nieuwe
gebouw van de A.N.V.V. in den Haag e
Alkmaarsche kaasmarkt in zijn rede heeft
aangehaald als een voorbeeld zoowel voor
attractie van vreem»*§liagen als voor een
levende stimulans voor het Hollandsche
product. Toen heeft de minister de vraag
gesteld of niet meer een brug moet worden
geslagen tusschen de toeristen en de econo
mische propaganda.
De vreemdeling aldus Zijne Excellentie
die de Alkmaarsche kaasmarkt bezoekt
neemt behalve zijn indruk van de schilder
achtige en karakteristieke omgeving van
het drukke marktplein ook een indruk mee
van het product van onze zuivelindustrie.
Het is alleen maar te betreuren, dat binnen
enkele maanden tijds kan blijken, dat woor
den en daden van een zoo geheel verschil
lend karakter kunnen zijn.
Wat de markt ondermijnt.
Wat de markt ondermijnt is niet zooals
men in 1937 vreesde de oprichting van
een kaasbeurs geweest.
Wanneer er ooit van een doodgeboren
kindje kan worden gesproken dan mag de
ongelukkige kaasbeurs waar alleen nog haar
initiatiefnemer als aanvoerder verschijnt en
in een wekelijkschen verliespost de conse
quentie van zijn daden draagt, op dien naam
aanspraak maken.
Wat de markt ondermijnt is de neiging
van vele handelaren waaronder groote
koopers, om het product dadelijk van de
fabriek te betrekken en dus de markt uit te
schakelen.
Zij zien daarbij willens en wetens over
het hoofd wat die markt den kooper kan
garandeeren: een volledig overzicht van het
gekochte, een officieele weging en een directe
betaling. n
Zij omzeilen de transportkosten, de wik-
en weegloonen en zij parisiteeren, wat de
prijs betreft, op de fabrieken, welke door
een aanvoer in Alkmaar het vaststellen van
een marktprijs mogelijk maken.
Zij zoeken den weg van den minsten
weerstand, zij verkiezen een kleine directe
winst boven de machtige, zij het dan indirect
winst brengende reclame, welke er van onze
markt op ontelbare bezoekers uitgaat en ons
product een wereldvermaardheid heeft ge-
geven.
Er zijn teekenen des tijds,. die niet mogen
worden misverstaan.
Er zijn fabrieken, die zich evenzeer voor
de bijproducten als voor de kaas interes
seeren, er zijn kleine fabrieken, die jaren
lang trouw gemarkt hebben en voor de
kosten van nieuwe installaties stonden,
waarna zij den strijd om het bestaan hebben
gestaakt en opgeslokt werden door grootere.
Door grootere, die blijk gaven de markt
niet van noode te hebben.
Het is begrijpelijk, dat oude, historische
gebruiken moeten wijken voor de eischen
van den tijd en men zou het slechts kunnen
betreuren en er niets aan kunnen verande
ren, als de tijdsomstandigheden oorzaak
waren, dat de markt als een lastig blok aan
het been van den handel zou moeten ver
dwijnen.
Niemand kan voorspellen, of dit in de toe
komst het geval zal zijn, maar op dit oogen-
blik zijn er eenerzijds voor fabrikant en
kooper en anderzijds voor de vreemdelingen-
trekkende gemeente nog zulke belangen aan
de instandhouding van de kaasmarkt yer-
Als van ouds
gerookte Paling
bonden, dat al het mogelijke moet worden
gedaan om deze markt zoo lang mogelijk
voor Alkmaar te behouden.
Er moet goedkoop gemarkt worden.
Is men het er over eens, dat de markt zal
moeten blijven, dan is een allereerste eisch,
dat men voor het gebruik daarvan niet veel
zal moeten betalen.
Hoe goedkooper de markt, hoe grooter het
aantal fabrieken, welke ze blijft bezoeken.
Dan is het ook duidelijk, dat, nu, wij reeds
op het hellend vlak zijn, het absoluut ver
keerd zou zijn de wik- en weegloonen weer
te verhoogen om zoodoende te trachten, de
stijgende kosten der gemeente te dekken.
Het eenige resultaat zou zijn, dat het ver
dwijningsproces zoo snel zou gaan, dat er
weldra niet meer gewikt en gewogen be
hoeft te worden en de gemeente tegenover
uitgaven zonder inkomsten zou staan.
Een andeie vraag is of de gemeente niet
op de onkosten, b.v. op de loonen en pen
sioenen van he marktpersoneel, zou kunnen
besparen, maar er zijn twee factoren, welke
ook dit vrijwel illussoir maken. Ten eerste
zou een kleine besparing geen bate van be
teekenis brengen en ten tweede en dit is
het groote argument zou het wegnemen
van de entourage, van veel wat de markt
thans zoo karakteristiek maakt, de aantrek
kelijkheid van het marktbeeld zoodanig ver
kleinen, dat het bezoek van vreemdelingen
zou verminderen en wij dus juist datgene
zouden verliezen, wat wij in onzen strijd
voor het marktbehoud het allereerste en het
allermeeste op prijs stellen.
Wat kan de burgerij doen?
De burgers van Alkmaar hebben kort ge
leden een bedrag van ruim 2500 aan vrij
willige giften geschonken en daarmede ge
toond, dat zij ook hunnerzijds bereid waren
voor het behoud van de markt een offer te
brengen.
Het is gegaan zooals het altijd met der
gelijke dingen gaat. Velen hebben geofferd,
die niet direct belanghebbenden waren en
anderen zelfs caféhouders op de kaas
markt, al behooren zij dan gelukkig tot de
uitzonderingen hebben het standpunt in
genomen, dat zij wel zouden profiteeren
van wat anderen tot stand brachten.
Er is natuurlijk opnieuw een actie voor
steun te ontketenen, het is ook mogelijk
daarbij een beroep te doen op belangheb
benden buiten onze gemeente b.v. op de
reisbureaux, diewekelijks de toeristen naar
Alkmaar gebracht hebben.
Maar het is de groote vraag hoe lang een
dergelijke actie nog kans van slagen zal
hebben en men zal daarnaast met zeker
heid weten, dat wat zij opbrengt op geen
stukken na voldoende zal zijn om de kosten
van de markt te kunnen bestrijden.
Wil men de markt behouden dan zal het
geld daarvoor van de overheid of van di
verse groote, belanghebbende organisaties
moeten komen.
Overheid en organisaties.
De groote zuivelorganisatie, een der
meest belanghebbenden by deze markt,
laat ons in den steek.
De regeering schijnt het belang van deze
markt niet te kunnen begrijpen en doet
hetzelfde.
Een brok natuur, dat voor ons land ver
loren dreigt te gaan, wordt aangekocht
door de Vereeniging voor behoud van na
tuurmonumenten en blijft behouden.
Een stukje oud-Hollandsche traditie, een
ongeschonden fragmentje van ons oude
gildewezen naast Markens huisjes en
kleederdrachten een der werkelijke be
zienswaardigheden van ons land dreigt
eveneens verloren te gaan, maar de regee
ring heeft er geen interesse voor. Men
schynt in Den Haag eenvoudig niet te be
grijpen, dat met de verdwijning van de
Alkmaarsche kaasmarkt alweer een num
mer van het reisprogramma geschrapt zal
worden en dat er op den duur zoo weinig
karakteristieks zal overblijven, dat wy de
vreemdelingen en al het voordeel dat aan
hun verblijf verbonden is, hier moeten
missen.
Men begrypt niet, dat zoo iets als onze
kaasmarkt niet alleen van stedelijke, maar
van nationale beteekenis mag genoemd
worden.
De regeering heeftvoor het behoud
daarvan niet enkele duizenden guldens be
schikbaar en laat de gemeente geheel al
leen voor de lasten en voor de kosten.
Kraaienhoff, voorzitter van de A. N. V. V.
en mr. Planten, de directeur van deze
groote organisatie.
Beide laatstgenoemden hebben terdege
ingezien wat het niet alleen voor Alkmaar,
maar voor ons geheele land zou beteekenen
als de Alkmaarsche kaasmarkt van de reis
programma's zou moeten verdwijnen.
Zy hebben begrepen, dat de gemeente,
die vanaf 1939 waarschijnlijk voor een offer
van 9000 staat wat in verloop van jaren
nog grooter zal kunnen worden op den
duur deze kosten niet zonder medewerking
zal kunnen dragen.
Maar zij hebben eveneens naar voren ge
bracht, dat de A. N. V. V. zelf al zoo weinig
Rijkssubsidie ontvangt, dat een offer van
de zijde dezer organisatie niet van groote
beteekenis zal kunnen zyn.
Desalniettemin is althans van deze zy'de
getoond, dat men begrijpt wat er hier op
het spel staat en de verzekering gegeven,
dat men het vraagstuk nader wil bekijken
en zoo krachtig mogelyk tot het vinden van
een oplossing wil medewerken.
Het is met het oog hierop, dat B. en W.
aan het bestuur van de Stichting „Fond»
tot behoud der kaasmarkt" hebben geschre
ven, dat zy zich thans tot het hoofdbestuur
van de A. N. V. V. gewend hebben met de
vraag welke weg naar de meening van het
hoofdbestuur thans moet worden ingesla
gen om te trachten een subsidie uit 's Rijks
kas te verkrijgen.
Wellicht zal aan invloedrijke bestuurs
leden dezer organisatie gelukken wat aan
het college van B. en W. niet mogelijk is
gebleken.
Misschien zal als ook deze heeren op
d» kortzichtigheid van Den Haag stuiten
de A. N. V. V. zelf bereid zijn van haar be
perkte middelen nog iets af te staan voor
een zoo belangrijk doel als het behoud van
onze kaasmarkt als een bezienswaardigheid
van nationale beteekenis.
Begin September zal het dagelyksch be
stuur der A. N. V. V. bijeenkomen. Wij
hopen van harte dat deze voor Alkmaar
zoo belangrijke kwestie de volle belang
stelling van het hoofdbestuur zal mogen
hebben en dat door den moreelen en
financieelen steun van deze machtige or
ganisatie het toekomstbeeld minder drei
gend zal worden dan het zich thans laat
aanzien.
Een laatste poging om hulp te
verkrijgen.
Het bestuur van de Stichting „Fonds tot
behoud der kaasmarkt" heeft rêeds in het
voorjaar de aandacht van de Alg. Ver. voor
Vreemdelingenverkeer op het dreigende
gevaar gevestigd en het resultaat is ge
weest, dat er op 24 Mei j.1. ten stadhuize
een conferentie heeft plaats gehad tusschen
het college van B. en W., het bestuur van
de Stichting alsmede met de heeren Baron
Doodelijk ongeval op staatsmijn Maurits.
- Gistermiddag omstreeks is in de onder-
grondsche werken van de staatmyn Maurits
de 46-jarige locomotief-machinist A. A.
Zonneveld uit Horn, tusschen een locomo
tief en een mynwagen bekneld geraakt. De
man bekwam dusdanige verwondingen, dat
hij enkele uren later overleed. Het slacht
offer was gehuwd en vader van vier kin
deren.
Aanvullingsbegrooting Zuiderzeefonds
voor 1937. - Ingediend is een wetsontwerp
tot wijziging en verhooging van de begroo
ting van het Zuiderzeefonds voor het dienst
jaar 1937. Voorgesteld wordt de begrooting
te verhoogen met f 95.000, welk bedrag is
gedekt door een verhooging van de
komsten.
m-
Tragische sterfgeval. - Gistermiddag is
de 39-jarige losser Post bij het laden van een
stoomtrawler in de Visschershaven te IJmui-
den in het water gevallen en verdronken.
De man laat een vrouw en twee kinderen
achter, een van zeven jaar en een twee dagen
oud kind, dat hy juist gistermorgen had aan
gegeven.
Remissier in vrijheid gesteld. De
remissier, A. T., die indertijd voor de Hol
landsche Escompto Bank heeft gewerkt en
die Donderdag over de Belgische grens naar
Nederland werd geleid, is door den rechter
commissaris te Amsterdam na een uitvoerig
verhoor op vrije voeten gesteld.
De deputaties van Indische vorsten op
audiëntie. - De minister van koloniën heeft
gistermiddag de deputaties van den sultan
van Jogjakarta en de afgevaardigden van
den Mangkoe Nagoro en het hoofd van het
Pakoe-Alamsche Huis te Jogjakarta, die
gisteren te den Haag zyn aangekomen, in
audiëntie ontvangen.
Om half vyf heeft de minister van alge-
meene zaken, dr. H. Colyn, de deputaties in
audiëntie ontvangen.
Hofberichten. - De koningin heeft
gisternamiddag op het Huis ten Bosch ont
vangen de hoofden van Missiën met hunne
echtgenooten ter aanbieding van gelukwen-
schen met het aanstaand regeeringsjubileum
van Hare Majesteit.
Ook de consul-generaal van Nicaragua
bracht de gelukwenschen over van regeering
en volk van Nicaragua en bood Hare Ma
jesteit een geschenk aan.
De gezant van Roemenië is gister door
H.M. de koningin ontvangen ter overhandi
ging van het ordeteeken en de halsketen
van dg Ordg van Cajol I.
*w n.y,
•nauicu zaxxen 7165.
