DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
INNIGE VRIENDSCHAP VAN FRANKRIJK
MET DE VEREENIGDE STATEN.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTÏEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer f 0 25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HF.RMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 208 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Maandag 5 September 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Volledige ideologische overeenstemming.
Belangwekkende rede van Ameri-
kaansche ambassadeur.
Zware strijd in Spanje.
Resultaten gering.
De algemeene toestand.
Japan gebruikte weer gifgas
Hevige strijd bij Teian.
Fransche verloven
ingetrokken.
Reservisten onder de wapenen
geroepen.
Aanslag op koning Faroek
van Egypte?
De koning ongedeerd.
Legervliegtuig stort neer in
drukke straat.
Tien dooden en 25 gewonden.
ALKMAARSCHE COURANT.
De Amerikaansche ambassadeur in
Frankrijk, Bullitt, heeft gisterochtend
te Bordeau een momument voor den
Franschen vrijheidsheld Lafayette
onthuld, tevens een herinnering aan
de aankomst van de soldaten der Ver-
eenigde Staten in den wereldoorlog.
Verknocht aan de democratie.
Te Pont Grave heeft hij een belangrijke
rede gehouden, waarin hij o.m. het volgen
de zeide:
Wij eeren de nagedachtenis van de Fran
schen, die ons bijgestaan hebben bij het
veroveren van onze vrijheid en de Ameri
kanen, die medegtholpen hebben, de vrij
heid van Frankrijk en de wereld te be
houden. Tusschen de Vereenigde Staten en
Frankrijk bestaat op het oogenblik een
innige en vertrouwensvolle vriendschap,
een wederzijdsche verknochtheid aan de
idealen van vrijheid, democratie en vrede,
en volkomen overeenstemming over de
essentiëele beginselen van het menschelijk
leven.
De Amerikanen en Franschen weten,
dat men gelukkiger leeft als vrij
mensch dan als slaaf. De geschiedenis
moge dan al kundige dictatoren heb
ben gekend, toch is" een regeering df*r
het volk en voor het volk beter.
Wjj wetën, dat internationale overeen
komsten, wanneer de noodzaak hiertoe zich
doet gevoelen, stelselmatig moeten worden
gewijzigd, in een geest van wederzijdsche
hulp en begrijpen.
Wij weten, dat 't verstandiger is, zich te
onthouden van het gebruik van geweld als
een instrument van nationale politiek, zich
niet te mengen in de binnenlandsche aan
gelegenheden van anderen en steeds te
streven naar regeling van geschillen door
vreedzame onderhandelingen en accoorden.
Wij weten dat geen enkel ras hooger staat
dan het andere."
Interesse voor Europa.
„De wereldvrede', zoo ging Bulitt voort,
„is voor ons een eerste belang, omdat wij
weten, dat heden ten dage een algemeene
oorlog voor een bepaalden tijd de vernie
tiging zou beteekenen van alle waarden
der beschaving, die gedurende zooveel
eeuwen zoo moeizaam verworven zijn. Wij
bidden dat wij, zooals wij hopen, met alle
andere landen in vrede kunnen blijven
leven.
Doch zooals ik op 22 Februari 1937
reeds gezegd heb, zal, indien in Europa
nog een oorlog mocht uitbreken, nie
mand kunnen voorspellen of de Ver
eenigde Staten al of niet in een der-
gelijken oorlog zullen worden be
trokken."
Verder verklaarde Bullitt nog: „de vi
cieuze cirkel der bewapening, handelsbe
lemmeringen, economischen nood en inter
nationalen haat moet op een of andere
plaats doorbroken worden. Is het teveel, te
hopen dat men komt tot een accoord voor
de afschaffing van bombardementen van
open steden en burgerbevolkingen, tot een
algemeen verdrag tot beperking der be
wapening? Is het onmogelijk, onderhande
lingen te openen voor de wederinschake-
ling in het economische wereldbestel van
de autarkische naties, die verklaren tot
autarkie te zijn gedwongen door het gemis
aan toegang tot de grondstoffen? Het ver
breken van den vicieuzen cirkel op een
dezer beide punten zou het begin van den
vrede kunnen zijn."
Bonnet antwoordt.
De Fransche minister van buitenland-
sche zaken, Bonnet, die vervolgens het
woord voerde, zeide o.a., zich tot Bullitt
wendend: „Tusschen ons zijn geen over
eenkomsten en pacten, die in de geheim
zinnigheid der kanselarijen zijn gesloten,
noodig. Dezelfde beginselen, die ons reeds
tweemaal hebben vereenigd, hebben niets
van hun kracht ingeboet."
Voortgaande zeide Bonnet: „Wij verhee-
len ons niet den ernst van het Tsjecho-
Slowaaksche vraagstuk. Doch wij hopen,
dat dank zij het feit dat de regeeringen te
Berlijn en te Praag zich bewust moeten
zijn haar internationale verantwoordelijk
heid te moeten aanvaarden, dank zij de
nauwe en loyale samenwerking tusschen
Engeland en Frankrijk, de ernstige drei
gingen, die op Europa drukken, bezworen
zullen worden. Frankrijk zal in elk geval
trouw blijven aan de pacten en verdragen,
die het gesloten heeft. Het zal trouw blijven
aan de verplichtingen, die het op zich ge
nomen heeft."
Commentaar van de „Diplo."
De Deutsche Diplomatisch-Politische
Korrespondenz schrijft naar aanleiding
van de door den Franschen minister van
buitenlandsche zaken, Bonnet, bij de ont
hulling van een monument voor de in den
wereldoorlog gesneuvelde Amerikaansche
soldaten uitgesproken redevoering, o.m.:
„De principes, welke Bonnet in practijk
gebracht wenscht te zien, zullen wel ner
gens op tegenspraak stuiten. Zij zijn zeker
de idealen der Fransche soldaten in den
wereldoorlog geweest. Maar zij waren ook
die van hun tegenstanders. Frankrijk zal
den vrede geen grooter dienst kunnen be
wijzen dan juist in het geval, dat Bonnet
met recht voor het oogenblik bijzonder
zorgwekkend noemt, aan te dringen op de
practische ten uitvoerlegging van gerech
tigheid en vrijheid, n.L tegenover de re
geering te Praag, welke zich tot nu toe bij
haar tegenstreven steeds weer door
Frankrijk gedekt voelde, ja voorwendde te
handelen in den geest van zijn bondgenoot.
Wanneer men de zaken in het licht van
de nuchtere werkelijkheid beschouwt," al
dus de diplo, „zal men helaas niet kunnen
bevestigen, dat Frankrijk er in alle vroe
gere eeuwen steeds naar gestreefd heeft
alle moeilijkheden van dezen aard te sus
sen. Niet steeds legt men te Parijs den
nadruk op het standpunt van een univer-
seele broederlijkheid van alle naties. Des
te meer zou het in Duitschland worden toe
gejuicht, indien in de nieuwe verklaringen
van Bonnet een program zou mogen wor
den gezien, dat Frankrijk verre van alle
propaganda met allen nadruk wenscht
na te komen.
Het zou dan zeer zeker niet aan de
Duitsche bereidwilligheid ontbreken den
zelfden weg te betreden."
Waterhoos in Colorado. - Twee dorpen
ten oosten van de Rocky Mountains (Ver.
Staten) zijn door een waterhoos geteisterd.
Zes personen zijn om het leven gekomen en
verscheidene gewond. Een twintigtal huizen
werd weggevaagd.
Het communiqué van het ministerie
van landsverdediging meldt o.a. de
bezetting van enkele heuvels aan het
front van Estremadura. In Andalusië
werd een vijandelijke aanval in den
sector van Venezuela volkomen afge
slagen.
Aan het oostelijk front hebben de op
standelingen in den ochtend hevige aan
vallen ondernomen op de stellingen in den
sector van Gandesa. Ten koste van zware
verliezen slaagden zij er in enkele heuvels
te bezetten. Aanvallen bij Valenzuela wer
den afgeslagen.
Tijdens de kalmte, welke sedert een
maand aan het oostelijk front heerscht,
hebben de manschappen van de regee-
ringstroepen de oogst binnengehaald in het
gebied tusschen dt frontlijn van de re-
geeringstroepen en den weg tusschen Viver
en Sagunto. Dit gebied is door de bevol
king verlaten, aangezien de dorpen door
het bombardemen4 van de rechtschen ge
heel zijn vernield. De manschappen hebben
des nachts gewerkt.
Van de zijde der rebellen wordt gemeld,
dat zij aan het Ebrofront successen hebben
geboekt; volgens hen zouden 21 regeerings-
vliegtuigen neergehaald zijn.
Spaansch regeeringsvaartuig te
Brest.
De gewapende treiler van de Spaansche
rc-geering „Rocio", die drie dagen geleden
uit Halificia bij La Coruna is vertrokken,
is Zaterdagmiddag ter hoogte van Oues-
sant door een Fransch visschersvaartuig
gevonden en naar Brest gebracht. Het
Spaansche schip had geen levensmiddelen
meer aan boord. De bemanning, welke 29
koppen telde, zou gister naar Spanje terug
geleid worden.
„Valsch humanisme."
Te Burgos zijn de' „officieele kringen"
der Spaansche opstandelingen zeer veront
waardigd over het voorstel van den ver
tegenwoordiger van de Spaansche regee
ring, Alvarez Delvayo, die aan den voorzit
ter van de Britsche commissie tot het uit
wisselen van gevangenen heeft voorgesteld
in de beide Spaansche gebieden alle te
rechtstellingen op te schorten, welke voor
1 September 1936 zijn gelast, en de misda
den, welke nadien zijn gepleegd, ter beoor
deeling voor te leggen aan genoemde com
missie. Te Burgos noemt men dit voorstel
een „aanslag op de souvereiniteit van
Spanje onder het mom van valsch huma
nisme."
Bombardementen.
Vijf Italiaansche watervliegtuigen heb
ben get acht over Barcelona te vliegen. Zij
wierpen een vijftiental bommen op de
Alkmaar, 5 September 1938.
Hierboven wordt melding gemaakt van
een rede van den Amerikaanschen ambas
sadeur in Frankrijk, die belangrijk is als
symptoom voor de groote verandering, die
zich langzaam maar zeker bij de regeering
der Vereenigde Staten en bij de Ameri
kaansche openbare meening voltrekt. Na
dat Groot-Brittannië de Ver. Staten in
dezen reeds voorgegaan was, hoort men
thans ook in de Ver. Staten stemmen op
gaan voor een afschaffing der osolationis-
tische politiek en een verv anging hiervan
door een politiek van solidariteit met de
groote democratische mogendheden in
Europa.
Zoo heeft Roosevelt besloten, in verband
met den Europeeschen toestand tijdens het
weekend in de buurt van Washington te
blijven om op alle gebeurlijkheden voor
bereid te zijn. Van bevoegde zijde wordt
medegedeeld, dat de president in de ge
legenheid wil zijn, om in geval dat zich in
Europa een conflict mocht voordoen te
allen tüde het congres in buitengewone
zitting bijeen te roepen. Mocht een derge
lijk geval zich voordoen, dan zou de
president het congres wenschen te verzoe
ken, onverwijld de wijziging of intrekking
te bestudeeren van de neutraliteitswet,
welke in elk geval in Mei 1939 automatisch
afloopt.
Voorts zal minister Huil vandaag, of
schoon het Labor day is, te Washington
blijven om de ontwikkeling van den toe
stand in Midden-Europa van nabij te vol
gen. Hij heeft zich reeds des morgens naar
zijn departement begeven om de tele
grammen van de diplomatieke vertegen
woordigers in Europa te bestudeeren.
Nieuwe anti-semietische maatregelen
langzaam maar zeker voltrekt zich in
Duitschland en Italië het proces, waardoor
de Joodsche bevolkingsgroep de bestaans
mogelijkheid en -zekerheid ontnomen
wordt.
De jongste staaltjes der Jodenvervolgin
gen in Duitschland? Hier vo gen er een
paar;
De „Osservatore Romano" bericht dat
aan de universiteit van Weenen talrijke
professoren zijn ontslagen om redenen van
ras en politiek. Verscheidene van hen
zijn katholieken, die door de nationaal-
socialisten als „gevaarlijk voor den Staat
en het Duitsche ras" vwerden beschouwd.
Bij decreet van den minister van bin
nenlandsche zaken zijn 49 personen, meest
Joden van de Duitsche nationaliteit
vervallen verklaard, o.a. de schrijver Ernst
Glaser en baron von Knoerringer.
Ook Itali ëlaat zich tegenwoordig niet
onbetuigd. Sedert de maatregelen tegen de
joden in Italië is in de Italiaansche pers een
extremisme merkbaar, dat zich ook keert
tegen hen, die niet voldoende antisemiet
zijn.
De „Lavoro Fascista" schrijft o.a. dat
het fascisme de mentaliteit, welke uit het
oude Italië is overgebleven en welke de
geheele wereld dient, zonder iemand vrees
in te boezemen, verfoeit. Het blad keert
zich vooral tegen de bourgeoisie, welke
wordt beschuldigd van vijandigheid tegen
het fascisme, onder invloed van de Fran
sche bourgeoisie en de joodsche intelli
gentie.
Volgens de nieuwe ministeriëele decreten
zijn aan de universiteit van Turijn 50
Joodsche professoren ontslagen, aan de
universiteit van Florence veertig en aan
de universiteit van Milaan twintig. Zij
namen bijna allen vooraanstaande plaat
sen in.
In Duitschland is heden het partijcongres
der nationaal-socialisten begonnen, door
de nazi's „partijdag van Groot-Duitsch-
land" genoemd. Men verwacht in totaal
zeshonderdduizend deelnemers, waaronder
1600 studenten, schrijvers en kunstenaars
50.000 leden van de, H. J. en B. D. M.
27.000 leden van de S.S., 24.000 leden van
de S.A., 12.000 leden van de, N.S.K.K.
150.000 politieke leiders en 20.000 leden
van de K.D.F. en 4000 Duitschers uit het
buitenland
Belangrijker dan deze getallen is, wat
Hitier het congres over zijn plannen zal
meedeelen.
Men verwacht, dat Hitier plechtig zal
havenwijk en de buitenwijken, doch wer
den door het afweergeschut op de vlucht
gedreven. Twee menschen zijn om het leven
gekomen, eenige a dere licht gewond.
Vijf watervliegtuigen hebben verder de
havenwijk van Valencia gebombardeerd,
zij lieten veertig bommen vallen, doch de
meeste daarvan kwamen in zee terecht.
Van Chineesche zijde wordt ge
meld, dat er aanduidingen zijn, dat de
Japansche troepen binnenkort een
aanval willen doen ten noorden van
de Jangtse in de richting van
Kwangtsji. Hun poging de Chineesche
verdediging ten westen van Joeitsjang
te doorbreken is blijkbaar, mislukt.
Te Hoeangmei, het punt van uitgang
van den aanval, worden zeven regimenten
infanterie, dertig vechtwagens, een regi
ment cavalerie en een regiment artillerie
verzameld. Men verwacht derhalve bin
nenkort een hevigen strijd tusschen
Kwantsji en Hoeangmei.
Aan het front bij Hsintze hebben de
Japanneezen opnieuw gifgas gebruikt,
waardoor een geheel Chineesch regi
ment werd gedood'.
Bij Joeitsjang hebben de Japansche
troepen versterking ontvangen, de Chinee-
zen handhaven evenwel hun stellingen.
Een bericht met een tegenspraak.
Volgens een bericht uit Japanschen bron
zouden de Japansche troepen Zaterdag de
eerste Chineesche verdedigingslinie rond
Hankau ten N. van Teian doorbroken heb
ben.
In Chineesche militaire kringen wordt
echter verklaard, dat de Chineesche troe
pen stand houden tegen de Japansche aan
vallen op Teian. Alle Chineesche stellingen
ten noorden van Teian zijn nog intact.
Een Japansch bericht zegt voorts, dat
Maweiling, een belangrijk Chineesch ver
dedigingscentrum, vijftien kilometer ten
noorden van Teian aan den spoorweg
Nantsjang Kioenkiang Zaterdag door een
Japansche afdeeling is bezet.
Nu de Japansche strijdkrachten zoo
wordt althans uit Tokio gemeld de
buitenste verdedigingslinie van Hankau
hebben doorbroken, leggen de Chineezen
volgens berichten uit Kioekiang een
binnenste verdedigingslinie aan, die Woe-
ning in de provincie Kiangsi en Janghsin
en Kitsj oen in de provincie Hoepeh ver
bindt, en welke door ongeveer 400.000
man troepen zal worden verdedigd.
De hoofde* macht der Japanneezen rukt
thans naar Teian op.
verkondigen, dat de Sudeten-Duitschers
het recht hebben hun instemming te be
tuigen met het Derde Rijk.
Het tweede thema van den partijdag zal
zonder twijfel de strijd tegen het bolsje
wisme en de joden zijn, een nummer dat
nooit op zijn „spreekprogram" ontbreekt...
De Sudeten-Duitsche kwestie, waarvan
een oplossing op dit moment vrijwel uit
sluitend van Hitier af hangt, zal ongetwij
feld het belangrijkste zijn voor den inter
nationalen toestand. In verband met het
feit, dat Henlein zoo juist op bezoek ge
weest is bij Hitier, is de onderstaande
verklaring onder zijn directen invloed,
van belang.
In het Tsjechische district Asch heeft
gisteren bij het dankfeest voor den oogst
waaraan ook Konrad Henlein deelgenomen
heeft, de afgevaardigde Wollner o.m. ge
zegd:
„Een vergelijk tusschen de Tsjechen en
Sudeten-Duitschers is alleen mogelijk op
de basis van de acht punten van Karlsbad
Voorwaarde daarvoor is, dat alle
Tsjechen, die pas na 1918 het Sudeten
Duitsche land zijn binnen gekomen, weer
naar hun geboorteland terug keeren
Wij voeren onzen strijd niet met oorlogs
middelen," aldus vervolgde Wollner, „doch
met wettige middelen. Men moet daarom
ook niet weer in het geheim de eene plaats
na de andere door militairen laten bezetten,
maar liever een beroep doen op de godin
der gerechtigheid. Het is niet in te zien,
waarom men thans opnieuw militaire
maatregelen neemt, terwijl men te Praag
onderhandelt en lord unciman te Praag .s
om een vreedzaam advies te geven.
Ons zal men met dergelijke nieuwe
maatregelen niet in onrust brengen, daar
de Führer wil, dat den 3 K millioen Sude
ten-Duitschers op ondubbelzinnige wijze
hetzelfde recht ten deel zal vallen, dat hun
als deel van de groote en tortsche natie
toekomt.
In den strijd or.: het recht zijn geen
compromissen meer mogelijk. De eischen
van Karlsbad zijn het uitgangspunt voor
het vergelijk. Doarom zijn het niet de
laatste, doch de eerste eischen, welke wij
moeten stellen."
In verband met den internationalen
toestand hebben de Fransche officieren
en manschappen, die met verlof waren,
order gekregen zich naar hun garni
zoensplaatsen te begeven.
Reservisten van de Maginot-linie aan
de Oostgrens zijn onder de wapenen
geroepen.
Japansche wraak.
Het Chineesche Nieuwsbureau bericht,
dat de Japanneezen gisteren bij Taiwang
aan den spoorlijn Taukau-Tsingwa, 3780
onschuldige Chineezen in koelen bloede
hebben omgebracht, uit wraak voor het
dooden van Japansche schildwachten door
Chineesche guerillabenden. DeJapanneezen
veronderstelden, dat de schildwachten door
boeren uit de omliggende dorpen werden
gedood. Zij staken daarom de dorpen in de
omgeving in brand en plaatsten mitrail
leurs rondom, waarmede zij, die uit de
brandende huizen vluchtten, werden dood
geschoten.
Chineesch beroep op den Volken
bond.
Naar het in den regel goed ingelichte
Chineesche blad Takoengpau bericht, zal
China een beroep doen op den Volkenbond
om artikel 17 van het handvest in werking
te doen treden. Overeenkomstig dit artikel
kunnen onder bepaalde omstandigheden
sancties worden toegepast.
Op het oogenblik, dat koning Faroek
van Egypte het zwembad van de Spor
ting Club, waar hij de prijzen voor de
Egyptische zwemkampioenschappen had
uitgereikt, verliet, is een schot op hem
gelost.
De koning werd niet getroffen en
keerde naar zijn paleis terug, blijk
gevende van een groote koelbloedigheid.
Iemand, waarschijnlijk een Syriër, schoot
bij het passeeren van den koning zijn revol
ver in de richting van den vorst af. Een
naast hem staande toeschouwer slaagde er
in het wapen een andere richting te geven,
zoodat twee toeschouwers aan het been
gewond werden.
Geen aanslag?
In het officieele communiqué omtrent het
lossen van een schot bij het bezoek, dat
koning Faroek aan een zweminrichting
heeft gebracht, wordt van een aanslag op
het leven van den koning niets gesproken.
De gearresteerde Syriër wordt slechts be
schuldigd van het in zijn bezit hebben van
vuurwapens.
Havas meldt, dat officieel bevestigd
wordt, dat het onderzoek heeft uitgewezen,
dat de auto van koning Faroek reeds de
zweminrichting had verlaten, toen het schot
weerklonk, zoodat niet van een aanslag op
den koning gesproken kan worden.
Uit de verklaringen van den gearres
teerden Syriër blijkt, dat deze zelf de
revolver, die uit de zak van een onbekend
gebleven persoon was gevallen, had opge
raapt, en dat bij het maken van dit gebaar
het wapen per ongeluk was afgegaan.
In de Noord-Londensche voorstad Ed-
monton is een ontzettend vliegongeluk
gebeurd, dat ten menschen het leven
gekost heeft, terwijl tien personen ern
stig en twaalf licht gewond zijn.
Een legervliegtuig verloor hoogte, toen
het boven de dichtbevolkte wijk vloog. Het
stootte tegen een huis, kwam vandaar op de
straat terecht, waar een spelende jongen
gedood werd, verhief zich toen weer om
tegen het dak van een ander huis te botsen
en in brand te geraken. In een der huizen,
die brandschade opliepen, werd een vrouw
gedood, terwijl haar man en knderen ern
stige brandwonden bekwamen.
In den loop van den avond is een der
ernstig gewonden bij het vliegtuigongeluk
in Edmonton, overleden. Terwijl het acht
jarig zoontje van een vrouw die zich in het
huis bevond toen dit door het vliegtuig
werd verwoest, waarbij zij om het leven
was gekomen, eveneens is overleden. Het
aantal dooden bedroeg toen zes, maar nog
later in den avond overleden vier gewon
den, zoodat de ramp van tien menschen het
leven kostte.
