DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.' Chamberlain's bezoekaanHitler weinig resultaat? Verdubbelde activiteit der communisten te Praag. Praag en de ontbinding der Sudeten* Duitsche partij. Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon- en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2. franco door het geheele Rijk 2.50. Losse nummers 5 cents. PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven irancc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9, postgiro 37060. Telei. 3320, redactie 3330. No. 219 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. Zaterdag 17 September 1938 Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA. 140e Jaargang De Britsche premier Chamberlain is gistermiddag om 17.29 uur op Heston geland en onmiddellijk doorgereisd naar de City, waar nog dienzelfden avond een onderhoud plaats vond tusschen Chamberlain, Simon, Hoare en Halifax. Volgens berichten uit Londen zou het resultaat van Cham berlain's reis vrij onbevredigend zijn geweest. Hitier zou scherpe eischen gesteld hebben en o.m. een termijn van maximum veertien dagen gesteld hebben voor de oplossing van het Sudeten-Duitsche vraagstuk. De Praagsche regeering heeft gisternamiddag ontbinding der Sudeten-Duitsche partij bevolen, terwijl de procureur een bevel tot arrestatie van Henlein heeft uitgevaardigd. Henlein zou met andere leiders van zijn partij naarDuitsch- land gevlucht zijn. CHAMBERLAIN TERUG. De algemeene toestand. Wapenvondsten bij Sudetenduitschers. Sudetenduitsche leiders gevlucht? Bevel tot arrestatie van henlein. Sudeten-Duitsche partij moet worden ontbonden. Het vertrouwen der bevolking niet verminderd. Geprikkelde atmosfeer. ALKMAARSCHE COURANT VERSCHERPTE TOESTANCtINHETSUDETENL D DISTRICTEN KARLSBAD^NI EGER Toen Chamberlain op het vliegveld Heston arriveerde, legde hij tegenover de journalisten een korte verklaring af, waarin hij zeide: „Ik ben vroeger teruggekomen dan verwacht werd. Ik heb een lang gesprek met Hitier gehad. Het was een open hartig, maar vriendschappelijk onder houd en ik heb thans het voldane ge voel, dat wij volkomen op de hoogte zijn van elkanders opvattingen. U ver wacht natuurlijk niet van mij, dat ik thans spreek over de mogelijke resul taten. Ik ga thans met mijn collega's besprekingen voeren en ik raad u aan geen voorbarige verslagen over de be sprekingen te aanvaarden, die niet uit gezaghebbende bron komen. Later, mis schien over enkele dagen, zal ik een nieuw onderhoud met Hitier hebben. Hitier zeide mij, dat het dezen keer zijn bedoeling was mij halverwege tegemoet te komen. De heer Hitier wenscht een oud man nog zoo'n lange reis te bespa ren". Chamberlain bij den koning. Zoodra Chamberlain gistermiddag uit zijn vliegtuig was gestapt, dat hem na een tus- schenlanding te Keulen van München naar Heston had gebracht, werd een microfoon aangedragen, waarvoor Chamberlain met vaste en heldere stem de hierboven ver melde verklaring aflegde. Toen hij zeide, dat Hitier hem de tweede maal halverwege tegemoet zou komen verwekte hij hilariteit er. applaus. Applaus klonk, opnieuw toen Chamberlain had uitgesproken. Een koerier overhandig de hem een brief van den koning, welken Chamberlain onverwijld begon te lezen. Daarna stapte hij met lord Halifax in zijn auto. In Whitehall was een groote menigte den premier komen toejuichen. In Dow- ningstreet 10 wachtten hem mevrouw Cham berlain, sir John Simon, sir Samuel Hoare, sir Robert Vansittart en sir Alexander Ca- dogan. Om zeven uur kwam ook lord Run- ciman op Downingstrteet 10 aan. Runciman vertrok drie kwartier later. Tien minuten later volgden hem Hoare en Vansittart. Even later begaven Halifax en Cadogan zich naar het Foreign Office, waar Ashton Gwatkin en, even na hem, Runci man reeds waren aangekomen. Chamber lain heeft anderhalf uur met zijn naaste me dewerkers, waaronder ook Strang en sir Horace Wilson, beraadslaagd. De ministers hebben besloten gisteravond niet nogmaals een bespreking te houden. Chamberlain heeft zich om half 10 naar den koning begeven. Vandaag om elf uur komt het kabinet bijeen. De besprekingen te Berchtesgaden. De diplomatieke medewerker van de Eve- ning Standard meent te weten, dat Hitier m het onderhoud met Chamberlain iedere tij delijke regeling van het Sudeten-Duitsche vraagstuk van de hand heeft gewezen en dat hij een definitieve en onherroepelijke rege ling wenscht binnen veertien dagen. De Führer zou er in toestemmen, dat on der internationale controle in de Sudeten- Duitsche gebieden een volksstemming wordt gehouden, op voorwaarde dat Tsjecho-Slo- wakije zijn troepen en politie terugtrekt, naar het voorbeeld van het Saargebied. Ingeval de regeering te Praag zou weige ren gevolg te geven aan dit voorstel, zou haar weigering het Duitsche leger er toe kunnen brengen over te gaan tot het bezet ten van de Sudeten-Duitsche gebieden. Hitier is van meening, dat in deze streken reeds een staat van burgeroorlog bestaat. De politieke redacteur van de „Daily Ex press" schrijft: „Het plan dat de bespreking te Berchtesgaden zou hebben, opgeleverd en waaraan Hitier zijn goedkeuring zou heb ben gehecht, zou als volgt zijn: 1. afstand dóór Tsjecho-Slowakije aan het rijk der Sudeten-Duitsche gebieden, waar de bevolking voor 50 procent of meer uit Duitschers bestaat; 2. instelling van een systeem van autonome kantons in de streken, waar de bevolking een belangrijke Duitsche minderheid telt, doch in 'n verhouding van minder dan 50 procent; 3. waarborg van de nieuwe Tsjecho- Slowaaksche grenzen door Duitschland. Hongarije, Roemenië, Zuid-Slavië en Po len; 4. „supergarantie" dezer grenzen door Engeland, Frankrijk en Italië. Duitsche militaire actie. J"i tusschen wordt door Reuter uit Berlijn gemeld, dat de Duitsche legerleiding tal van maatregelen heeft genomen, om een even- tueele mobilisatie te vergemakkelijken. De thans in opleiding zijnde reservisten moeten een maand extra dienen. Dit geldt ook voor de manschappen, wier tweejarige diensttijd deze maand afloopt. Alle mannen beneden de 45, die een militaire opleiding hebben gehad, moeten zich melden. Wanneer men den westelijken autoweg, die van Berlijn naar de Belgische grens leidt, volgt, kan men constateeren, dat de wegen verlaten zijn tot men het Roergebied bereikt. Vandaar tot aan de grens is er een ALKMAAR, 17 September. De reis van Chamberlain naar Berchtes gaden is niet bepaald succesvol geweest, want hoewel officieel nog steeds het stil zwijgen bewaard wordt, dringt geleidelijk meer en meer de hoofdzaak der bespre kingen tot de buitenwacht door. Het blijkt dus, dat Hitier zeer scherpe eischen ge steld heeft en dat hij de geheele kwestie der Sudeten-Duitschers binnen zeer korten tijd en in elk geval in den loop van deze maand opgelost wil zien. Bezien wij thans de situatie in Midden- Europa, dan blijkt: lo. Hitier wil Sudeten-Duitschland in lijven, zoo mogelijk door middel van een volksstemming en desnoods met geweld; 2o. De Tsjechen willen hun land ver dedigen en verklaren een volksstem ming voor onmogelijk; 3o. Frankrijk is een bondgenoot van Tsjecho-Slowakije en kan geen ver zwakking van den staat toestaan, welke als een bolwerk ligt tusschen twee dictatuur-staten; 4o. Engelands houding jegens Frankrijk is duidelijk: een innige samenwerking. Bezien wij deze vier punten, dan bit] kt hoe gevaarlijk de situatie geworden is en dat alles gedaan moet worden, om de situatie te redden. Men moet echter op alles voorbereid zijn, want de berichten uit Duitschland zijn verre van geruststel lend. Men zal elders kunnen lezen, hoezeer de militaire activiteit vergroot is en hoe ver de maatregelen gaan, die genomen zijn, om een mobilisatie te vergemakkelijken. Daarnaast gaat de Duitsche pers voort met het schrijven van gruwelverhalen over Tsjecho-Slowakije. En nu mogen w ij zeggen, dat deze be richten sterk overdreven en even sterk ge kleurd zijn, de Duitschers lezen ze en worden geprikkeld. Om slechts een paar voorbeelden te noemen: de Duitsche och tendbladen van heden publiceeren weer felle artikelen tegen Benesj en de Tsjecho- Slowaaksche democratie. Zij wijden heele pagina's aan „gruwelsprookjes en aan de terreur der Tsjechische beulen en gang sters." In een artikel, getiteld „ongemaskerde moordenaars" verklaart de Völkische Beobaphter, dat „de tijd rijp is voor de verdwijning van Benesj van het Euro- peesch tooneel en dat zijn land van de kaart van Europa moet worden wegge vaagd." De eerste, pagina van het officieele par tijorgaan publiceert een enorme carica- tuur waarin Benesj omstraald met een nimbus en een olijfblad vasthoudend, glimlachend kijkt naar een als Tsjechischen soldaat vermomden gorilla. De gorilla slaat met sabelhouwen Sudeten-Duitschers neer. Het lad schrijft, dat „in Tsjecho-Slowa kije slechts het recht van den vuist heerscht en dat de grondslagen van den staat Tsjecho-Slowakije zijn bedrog en verraad. Benesj is de grootste dief van deze eeuw. Hij heeft een onbeschaamdheid, welke nauwelijks bij een beroepsmisdadi ger wordt aangetroffen." Berliner Tageblatt, schrijft, dat „een Staat, welke zijn misdadigers bewapent, geen staat meer is." Het regiem van Benesj, aldus het blad, schrapt de Tsjecho-Slo- waaksche republiek definitief van de lijst der geciviliseerde staten. Het prijs geven aan de terreur van 3 y, millioen Sudeten- Duitschers bewijst, dat de onderhandelin gen nog slechts kunnen worden gevoerd tegen Benesj en over zijn hoofd." Zoo gaat het door. En zoolang het op deze manier gaat, lijkt ons een vreedzame oplossing van het Sudeten-Duitsche vraag stuk onmogelijk. In een interview over den toestand in het Sudeten-Duitsche gebied heeft Jaksch, leider der Duitsche sociaal-democratische partij, verklaard, dat de Tsjecho-Slowaak- sche autoriteiten krachtig genoeg zijn om de orde te handhaven. „Aan de onlusten", aldus Jaksch, „wordt slechts deelgenomen door jongelieden tusschen 17 en 25 jaar: de rest der bevolking, zelfs de Henleinisten, houdt zich afzijdig. Ongetwijfeld zouden de Henleinisten niet langer de meerder heid hebben, indien de rust zou terug kee- ren. De toestand is als volgt: of de Hen leinisten zullen den Staat verwoesten of de Staat zal de Sudeten-Duitsche partij voor goed vernietigen. Alles is afhankelijk van de hulp, die Duitschland zal verleenen aan het Tsjecho-Slowaaksche filiaal der nationaal-socialistische partij." voortdurende stroom van zware vrachtauto's van elk type, die gecommandeerd worden door de militaire autoriteiten en door dek zeilen afgedekte ladingen vervoeren. Langs de Belgische grens zijn buitengewone maat regelen genomen. Duizenden militairen lig gen langs de lijn van Juelich naar Aken. Bij huiszoekingen te Oberhof en Her- mannsdorf in het district Jagerndorf zijn twee kisten Duitsche handgranaten, 10 automatische revolvers van denzelfden oorsprong, 27 doozen met revolvermunitie en 2 parabellums met 2000 patronen gevon den. Verscheidene Henleinisten hadden een boerderij te Oberhof tot hun verblijfplaats gekozen, doch zij zijn 14 Sept. gearresteerd. Onder het opschrift „Paniek in de Sude ten-Duitsche partij" schrijft het socialisti sche blad „A Zet", dat in talrijke steden en gemeenten in de grensgebieden de Sudeten- Duitsche partijsecretariaten gesloten zijn, dat de leiders de vlucht hebben genomen, en dat de gewone leden der partij uiting hebben gegeven aan hun ontstemming over de houding van hun leiders en den wensch hebben geuit, zich met de Tsjechen te ver staan. De procureur der Republiek heeft een bevel tot arrestatie van Henlein uitge vaardigd. De Staatspolitie is belast met de ont binding der militaire formaties der Su detenduitsche partij. Reuter voegt hier aan toe, dat het bevel tot arrestatie van Henlein is me degedeeld aan de crimineele politie in de verschillende landen. Verder werd gemeld, dat de regeering te Praag bevel heeft gegeven tot ontbin ding der Sudeten-Duitsche partij. Havas meldde later uit Parijs: De Tsjechoslowaaksche gezant te Parijs heeft zich met Hodzja in verbinding gesteld naar aanleiding van de berichten, volgens welke een bevel tot arrestatie van Henlein was uitgevaardigd. Hodzja sprak deze be richten met stelligheid tegen en de gezant stelde minister Bonnet hiervan onmiddellijk op de hoogte. Volgens Reuter is er een aanklacht tegen Henlein ingediend en het geval wordt on derzocht door den minister van justitie. Het zal ook door den raad van politieke minis ters behandeld worden, doch gisteravond zou nog geen besluit worden genomen. De Tsjechoslowaaksche radio heeft een communiqué verspreid, waarin wordt gezegd, dat Henlein en de afgevaardigde Frank, evenals de meeste Sudetenduitsche leiders, naar Duitschland zijn gevlucht. Het commu niqué besluit met de mededeeling, dat het in het geheele land rustig is en dat alle berich ten van de Duitsche radio over den toestand in Tsjechoslowakije geheel verzonnen zijn. Echter verklaren bevoegde kringen te Ber lijn en Berchtesgaden, naar Havas meldt, niets te weten van een verblijf van Henlein in Duitschland. Zij voegen hieraan toe, dat bij hun weten de leider der Sudetenduitsche partij zich te Eger bevindt. Sudeten-Duitsche leiders manen tot kalmte. De Sudetenduitsche leiders hebben hun volgelingen den raad gegeven kalm te blijven en een vredelievende houding aan te nemen. De algemeene toestand was gisteren vaak minder gespannen en er wordt geen melding gemaakt van ernstige incidenten. Te Karlsbad is het bruine huis, het hoofd- kwartier der Sudetenduitsche partij, door de politie omsingeld en doorzocht. Er werd geen verzet gepleegd, het gebouw is gesloten. In verscheidene steden, o. m. te Aussig, Stroppau en Saaz hebben de Sudetenduitsche leiders een bezoek gebracht aan de autori teiten en verklaard, dat zij al het mogelijke zullen doen om hun volgelingen tot kalmte aan te manen. Runciman's oproep tot kalmte heeft veel bijgedragen tot geruststelling van het publiek. Arrestatie van Tsjechen te Weenen, Het te Praag verschijnende dagblad „Po- ledni List" meldt vandaag de arrestatie te Weenen van 15 onderdanen van Tsjechoslo wakije van wie vier na tusschenkomst van den consul-generaa! van Tsjechoslowakije te Weenen werden in vrijheid gesteld. Hetzelfde blad meldt, dat ook te Berlijn eenige Tsjechen zijn gearresteerd. (Van onzen specialen verslaggever). PRAAG, 16 September. Tusschen ze- en zeven uur wandelen op de in helle lichtreclames stralende Wenzelplatz is levensgevaarlijk, daar letterlijk iedereen de laatst uitge komen couranten verslindt en dien tengevolge tegen iedereen opbotst. Is er dan nieuws? Neen. Nieuws, dat deugdelijk houvast geeft, is er hier niet. Maar de stem ming van vertrouwen schijnt geste gen te zijn. Oorzaak zijn allereerst de scherpe maat regelen der regeering om de rust te her stellen. Er zou in Praag geplunderd zijn. Onjuist. Het eenige dat is geschied is dat er is géhamsterd. Maar ook dat is alweer geweesta De „Rote Fahne" doet opgeld. Met letters, die zelfs een stekeblinde kan lezen, staat op dc voorpagina: „In letzter Stunde zurück vom Abgrund". De raad: „Luistert naar ons, wij Tsjecho-Slowaak sche communisten zijn Uw redders. Grijpt, Sudeten-Duitschers, de hand die de pre sident der republiek U ter verzoening heeft gereikt." Het volk voelt veelal goed, aldus de dichter. Dus sprak ik met het volk den ganschen dag. Conclusie: de ober uit een der grootste hotels, de spreekbuis van duizenden, is degeen wieps opvatting luidt: desnoods Fransch, Engelsch of Russisch, maar nooit Duitsch. „Von uns kriegt der Hitier nichts", aldus de arbei ders. Weer een ander: „Wenn der Hitier anfangen möchte. kann er besser zu Hause bleiben." De meening van velen is: Het gaat niet om het Sudeten-Duitsche gebied, maar het gaat om ons heele land, om onze in dustrie. Wie een vinger geeft, verliest de heele hand. Het wantrouwen tegen de heeren van het Derde Rijk en derzelver methoden is in Tsjechische kringen sterk gestegen. Ik zag vandaag treinen met troepen naar het grensgebied trekken, en ook nu weer menigten van gevluchte vrouwen, kin deren, oude mannen en veel Joden, in treinen en op groote vrachtwagens. Over de onderhandelingen in Berchtes gaden wordt wemig of niet gesproken. Dat de Engelsche minister teruggevlogen is wordt door de meesten aldus geformu leerd: „Mit dem" (daarmede wordt Hitier bedoeld) redet man nicht." De communisten ontplooien een verdubbelde activiteit. De „Rote Fahne" zal thans tweemaal per dag verschijnen met uitgebreide berich ten uit Moskou en Parijs. Wat heeft het blad daarmede voor? De courant zegt het: „De waarheid moet in het volk worden gedragen en de Sudeten-Duitscher moet ieder uur weten wat waar is en wat hij in zijn eigen belang en in dat van zijn volk heeft te doen." Het is werkelijk roe rend, deze brandende liefde uit het ijskoude Rusland, maar wie denkt niet aan het „visschen in troebel water?" Ik ga morgen naar Eger, gewapend met de noodige aanbevelingen. Deze laatste zijn wel noodzakelijk, omdat het land hier nu eenmaal leeft in een geprikkelde atmos feer, en de misschien wel overprikkelde gendarmes nu eenmaal niet aan mijn neus kunnen zien, dat ik een buitenlander ben en dat ik het buitengewoon goed meen met allebei de partijen. Eger is wel het brandpunt van de Su deten-Duitsche activiteit, zoodat ik in een volgende mededeeling gelegenheid hoop te hebben tot het geven van indrukken uit het gebied dat op dit oogenblik wel in het centrum van de geheele Europeesche be langstelling staat,

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1938 | | pagina 1