DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.'
Chamberlain's bezoekaanHitler weinig resultaat?
Verdubbelde activiteit der communisten
te Praag.
Praag en de ontbinding der Sudeten*
Duitsche partij.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon-
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven irancc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telei. 3320, redactie 3330.
No. 219 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Zaterdag 17 September 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
De Britsche premier Chamberlain is gistermiddag om 17.29
uur op Heston geland en onmiddellijk doorgereisd naar de
City, waar nog dienzelfden avond een onderhoud plaats vond
tusschen Chamberlain, Simon, Hoare en Halifax.
Volgens berichten uit Londen zou het resultaat van Cham
berlain's reis vrij onbevredigend zijn geweest. Hitier zou
scherpe eischen gesteld hebben en o.m. een termijn van
maximum veertien dagen gesteld hebben voor de oplossing
van het Sudeten-Duitsche vraagstuk.
De Praagsche regeering heeft gisternamiddag ontbinding der
Sudeten-Duitsche partij bevolen, terwijl de procureur een
bevel tot arrestatie van Henlein heeft uitgevaardigd.
Henlein zou met andere leiders van zijn partij naarDuitsch-
land gevlucht zijn.
CHAMBERLAIN TERUG.
De algemeene toestand.
Wapenvondsten
bij Sudetenduitschers.
Sudetenduitsche leiders
gevlucht?
Bevel tot arrestatie van
henlein.
Sudeten-Duitsche partij moet
worden ontbonden.
Het vertrouwen der bevolking niet verminderd.
Geprikkelde atmosfeer.
ALKMAARSCHE COURANT
VERSCHERPTE TOESTANCtINHETSUDETENL D
DISTRICTEN KARLSBAD^NI EGER
Toen Chamberlain op het vliegveld
Heston arriveerde, legde hij tegenover
de journalisten een korte verklaring
af, waarin hij zeide:
„Ik ben vroeger teruggekomen dan
verwacht werd. Ik heb een lang gesprek
met Hitier gehad. Het was een open
hartig, maar vriendschappelijk onder
houd en ik heb thans het voldane ge
voel, dat wij volkomen op de hoogte
zijn van elkanders opvattingen. U ver
wacht natuurlijk niet van mij, dat ik
thans spreek over de mogelijke resul
taten. Ik ga thans met mijn collega's
besprekingen voeren en ik raad u aan
geen voorbarige verslagen over de be
sprekingen te aanvaarden, die niet uit
gezaghebbende bron komen. Later, mis
schien over enkele dagen, zal ik een
nieuw onderhoud met Hitier hebben.
Hitier zeide mij, dat het dezen keer zijn
bedoeling was mij halverwege tegemoet
te komen. De heer Hitier wenscht een
oud man nog zoo'n lange reis te bespa
ren".
Chamberlain bij den koning.
Zoodra Chamberlain gistermiddag uit zijn
vliegtuig was gestapt, dat hem na een tus-
schenlanding te Keulen van München naar
Heston had gebracht, werd een microfoon
aangedragen, waarvoor Chamberlain met
vaste en heldere stem de hierboven ver
melde verklaring aflegde. Toen hij zeide,
dat Hitier hem de tweede maal halverwege
tegemoet zou komen verwekte hij hilariteit
er. applaus.
Applaus klonk, opnieuw toen Chamberlain
had uitgesproken. Een koerier overhandig
de hem een brief van den koning, welken
Chamberlain onverwijld begon te lezen.
Daarna stapte hij met lord Halifax in zijn
auto. In Whitehall was een groote menigte
den premier komen toejuichen. In Dow-
ningstreet 10 wachtten hem mevrouw Cham
berlain, sir John Simon, sir Samuel Hoare,
sir Robert Vansittart en sir Alexander Ca-
dogan. Om zeven uur kwam ook lord Run-
ciman op Downingstrteet 10 aan.
Runciman vertrok drie kwartier later.
Tien minuten later volgden hem Hoare en
Vansittart. Even later begaven Halifax en
Cadogan zich naar het Foreign Office, waar
Ashton Gwatkin en, even na hem, Runci
man reeds waren aangekomen. Chamber
lain heeft anderhalf uur met zijn naaste me
dewerkers, waaronder ook Strang en sir
Horace Wilson, beraadslaagd.
De ministers hebben besloten gisteravond
niet nogmaals een bespreking te houden.
Chamberlain heeft zich om half 10 naar den
koning begeven. Vandaag om elf uur komt
het kabinet bijeen.
De besprekingen te Berchtesgaden.
De diplomatieke medewerker van de Eve-
ning Standard meent te weten, dat Hitier m
het onderhoud met Chamberlain iedere tij
delijke regeling van het Sudeten-Duitsche
vraagstuk van de hand heeft gewezen en dat
hij een definitieve en onherroepelijke rege
ling wenscht binnen veertien dagen.
De Führer zou er in toestemmen, dat on
der internationale controle in de Sudeten-
Duitsche gebieden een volksstemming wordt
gehouden, op voorwaarde dat Tsjecho-Slo-
wakije zijn troepen en politie terugtrekt,
naar het voorbeeld van het Saargebied.
Ingeval de regeering te Praag zou weige
ren gevolg te geven aan dit voorstel, zou
haar weigering het Duitsche leger er toe
kunnen brengen over te gaan tot het bezet
ten van de Sudeten-Duitsche gebieden.
Hitier is van meening, dat in deze streken
reeds een staat van burgeroorlog bestaat.
De politieke redacteur van de „Daily Ex
press" schrijft: „Het plan dat de bespreking
te Berchtesgaden zou hebben, opgeleverd en
waaraan Hitier zijn goedkeuring zou heb
ben gehecht, zou als volgt zijn:
1. afstand dóór Tsjecho-Slowakije aan
het rijk der Sudeten-Duitsche gebieden,
waar de bevolking voor 50 procent of
meer uit Duitschers bestaat;
2. instelling van een systeem van
autonome kantons in de streken, waar
de bevolking een belangrijke Duitsche
minderheid telt, doch in 'n verhouding
van minder dan 50 procent;
3. waarborg van de nieuwe Tsjecho-
Slowaaksche grenzen door Duitschland.
Hongarije, Roemenië, Zuid-Slavië en Po
len;
4. „supergarantie" dezer grenzen door
Engeland, Frankrijk en Italië.
Duitsche militaire actie.
J"i tusschen wordt door Reuter uit Berlijn
gemeld, dat de Duitsche legerleiding tal van
maatregelen heeft genomen, om een even-
tueele mobilisatie te vergemakkelijken.
De thans in opleiding zijnde reservisten
moeten een maand extra dienen. Dit geldt
ook voor de manschappen, wier tweejarige
diensttijd deze maand afloopt. Alle mannen
beneden de 45, die een militaire opleiding
hebben gehad, moeten zich melden.
Wanneer men den westelijken autoweg,
die van Berlijn naar de Belgische grens
leidt, volgt, kan men constateeren, dat de
wegen verlaten zijn tot men het Roergebied
bereikt. Vandaar tot aan de grens is er een
ALKMAAR, 17 September.
De reis van Chamberlain naar Berchtes
gaden is niet bepaald succesvol geweest,
want hoewel officieel nog steeds het stil
zwijgen bewaard wordt, dringt geleidelijk
meer en meer de hoofdzaak der bespre
kingen tot de buitenwacht door. Het blijkt
dus, dat Hitier zeer scherpe eischen ge
steld heeft en dat hij de geheele kwestie
der Sudeten-Duitschers binnen zeer
korten tijd en in elk geval in den loop
van deze maand opgelost wil zien.
Bezien wij thans de situatie in Midden-
Europa, dan blijkt:
lo. Hitier wil Sudeten-Duitschland in
lijven, zoo mogelijk door middel van
een volksstemming en desnoods met
geweld;
2o. De Tsjechen willen hun land ver
dedigen en verklaren een volksstem
ming voor onmogelijk;
3o. Frankrijk is een bondgenoot van
Tsjecho-Slowakije en kan geen ver
zwakking van den staat toestaan,
welke als een bolwerk ligt tusschen
twee dictatuur-staten;
4o. Engelands houding jegens Frankrijk
is duidelijk: een innige samenwerking.
Bezien wij deze vier punten, dan bit] kt
hoe gevaarlijk de situatie geworden is en
dat alles gedaan moet worden, om de
situatie te redden. Men moet echter op
alles voorbereid zijn, want de berichten
uit Duitschland zijn verre van geruststel
lend.
Men zal elders kunnen lezen, hoezeer de
militaire activiteit vergroot is en hoe ver
de maatregelen gaan, die genomen zijn,
om een mobilisatie te vergemakkelijken.
Daarnaast gaat de Duitsche pers voort met
het schrijven van gruwelverhalen over
Tsjecho-Slowakije.
En nu mogen w ij zeggen, dat deze be
richten sterk overdreven en even sterk ge
kleurd zijn, de Duitschers lezen ze en
worden geprikkeld. Om slechts een paar
voorbeelden te noemen: de Duitsche och
tendbladen van heden publiceeren weer
felle artikelen tegen Benesj en de Tsjecho-
Slowaaksche democratie. Zij wijden heele
pagina's aan „gruwelsprookjes en aan de
terreur der Tsjechische beulen en gang
sters."
In een artikel, getiteld „ongemaskerde
moordenaars" verklaart de Völkische
Beobaphter, dat „de tijd rijp is voor de
verdwijning van Benesj van het Euro-
peesch tooneel en dat zijn land van de
kaart van Europa moet worden wegge
vaagd."
De eerste, pagina van het officieele par
tijorgaan publiceert een enorme carica-
tuur waarin Benesj omstraald met een
nimbus en een olijfblad vasthoudend,
glimlachend kijkt naar een als Tsjechischen
soldaat vermomden gorilla. De gorilla
slaat met sabelhouwen Sudeten-Duitschers
neer.
Het lad schrijft, dat „in Tsjecho-Slowa
kije slechts het recht van den vuist
heerscht en dat de grondslagen van den
staat Tsjecho-Slowakije zijn bedrog en
verraad. Benesj is de grootste dief van
deze eeuw. Hij heeft een onbeschaamdheid,
welke nauwelijks bij een beroepsmisdadi
ger wordt aangetroffen."
Berliner Tageblatt, schrijft, dat „een
Staat, welke zijn misdadigers bewapent,
geen staat meer is." Het regiem van Benesj,
aldus het blad, schrapt de Tsjecho-Slo-
waaksche republiek definitief van de lijst
der geciviliseerde staten. Het prijs geven
aan de terreur van 3 y, millioen Sudeten-
Duitschers bewijst, dat de onderhandelin
gen nog slechts kunnen worden gevoerd
tegen Benesj en over zijn hoofd."
Zoo gaat het door. En zoolang het op
deze manier gaat, lijkt ons een vreedzame
oplossing van het Sudeten-Duitsche vraag
stuk onmogelijk.
In een interview over den toestand in
het Sudeten-Duitsche gebied heeft Jaksch,
leider der Duitsche sociaal-democratische
partij, verklaard, dat de Tsjecho-Slowaak-
sche autoriteiten krachtig genoeg zijn om
de orde te handhaven. „Aan de onlusten",
aldus Jaksch, „wordt slechts deelgenomen
door jongelieden tusschen 17 en 25 jaar:
de rest der bevolking, zelfs de Henleinisten,
houdt zich afzijdig. Ongetwijfeld zouden
de Henleinisten niet langer de meerder
heid hebben, indien de rust zou terug kee-
ren. De toestand is als volgt: of de Hen
leinisten zullen den Staat verwoesten of
de Staat zal de Sudeten-Duitsche partij
voor goed vernietigen. Alles is afhankelijk
van de hulp, die Duitschland zal verleenen
aan het Tsjecho-Slowaaksche filiaal der
nationaal-socialistische partij."
voortdurende stroom van zware vrachtauto's
van elk type, die gecommandeerd worden
door de militaire autoriteiten en door dek
zeilen afgedekte ladingen vervoeren. Langs
de Belgische grens zijn buitengewone maat
regelen genomen. Duizenden militairen lig
gen langs de lijn van Juelich naar Aken.
Bij huiszoekingen te Oberhof en Her-
mannsdorf in het district Jagerndorf zijn
twee kisten Duitsche handgranaten, 10
automatische revolvers van denzelfden
oorsprong, 27 doozen met revolvermunitie
en 2 parabellums met 2000 patronen gevon
den. Verscheidene Henleinisten hadden een
boerderij te Oberhof tot hun verblijfplaats
gekozen, doch zij zijn 14 Sept. gearresteerd.
Onder het opschrift „Paniek in de Sude
ten-Duitsche partij" schrijft het socialisti
sche blad „A Zet", dat in talrijke steden en
gemeenten in de grensgebieden de Sudeten-
Duitsche partijsecretariaten gesloten zijn,
dat de leiders de vlucht hebben genomen,
en dat de gewone leden der partij uiting
hebben gegeven aan hun ontstemming over
de houding van hun leiders en den wensch
hebben geuit, zich met de Tsjechen te ver
staan.
De procureur der Republiek heeft een
bevel tot arrestatie van Henlein uitge
vaardigd.
De Staatspolitie is belast met de ont
binding der militaire formaties der Su
detenduitsche partij.
Reuter voegt hier aan toe, dat het
bevel tot arrestatie van Henlein is me
degedeeld aan de crimineele politie in
de verschillende landen.
Verder werd gemeld, dat de regeering
te Praag bevel heeft gegeven tot ontbin
ding der Sudeten-Duitsche partij.
Havas meldde later uit Parijs:
De Tsjechoslowaaksche gezant te Parijs
heeft zich met Hodzja in verbinding gesteld
naar aanleiding van de berichten, volgens
welke een bevel tot arrestatie van Henlein
was uitgevaardigd. Hodzja sprak deze be
richten met stelligheid tegen en de gezant
stelde minister Bonnet hiervan onmiddellijk
op de hoogte.
Volgens Reuter is er een aanklacht tegen
Henlein ingediend en het geval wordt on
derzocht door den minister van justitie. Het
zal ook door den raad van politieke minis
ters behandeld worden, doch gisteravond zou
nog geen besluit worden genomen.
De Tsjechoslowaaksche radio heeft een
communiqué verspreid, waarin wordt gezegd,
dat Henlein en de afgevaardigde Frank,
evenals de meeste Sudetenduitsche leiders,
naar Duitschland zijn gevlucht. Het commu
niqué besluit met de mededeeling, dat het in
het geheele land rustig is en dat alle berich
ten van de Duitsche radio over den toestand
in Tsjechoslowakije geheel verzonnen zijn.
Echter verklaren bevoegde kringen te Ber
lijn en Berchtesgaden, naar Havas meldt,
niets te weten van een verblijf van Henlein
in Duitschland. Zij voegen hieraan toe, dat
bij hun weten de leider der Sudetenduitsche
partij zich te Eger bevindt.
Sudeten-Duitsche leiders manen tot
kalmte.
De Sudetenduitsche leiders hebben hun
volgelingen den raad gegeven kalm te blijven
en een vredelievende houding aan te nemen.
De algemeene toestand was gisteren vaak
minder gespannen en er wordt geen melding
gemaakt van ernstige incidenten.
Te Karlsbad is het bruine huis, het hoofd-
kwartier der Sudetenduitsche partij, door de
politie omsingeld en doorzocht. Er werd
geen verzet gepleegd, het gebouw is gesloten.
In verscheidene steden, o. m. te Aussig,
Stroppau en Saaz hebben de Sudetenduitsche
leiders een bezoek gebracht aan de autori
teiten en verklaard, dat zij al het mogelijke
zullen doen om hun volgelingen tot kalmte
aan te manen. Runciman's oproep tot kalmte
heeft veel bijgedragen tot geruststelling van
het publiek.
Arrestatie van Tsjechen te Weenen,
Het te Praag verschijnende dagblad „Po-
ledni List" meldt vandaag de arrestatie te
Weenen van 15 onderdanen van Tsjechoslo
wakije van wie vier na tusschenkomst van
den consul-generaa! van Tsjechoslowakije
te Weenen werden in vrijheid gesteld.
Hetzelfde blad meldt, dat ook te Berlijn
eenige Tsjechen zijn gearresteerd.
(Van onzen specialen verslaggever).
PRAAG, 16 September.
Tusschen ze- en zeven uur wandelen
op de in helle lichtreclames stralende
Wenzelplatz is levensgevaarlijk, daar
letterlijk iedereen de laatst uitge
komen couranten verslindt en dien
tengevolge tegen iedereen opbotst.
Is er dan nieuws? Neen.
Nieuws, dat deugdelijk houvast
geeft, is er hier niet. Maar de stem
ming van vertrouwen schijnt geste
gen te zijn.
Oorzaak zijn allereerst de scherpe maat
regelen der regeering om de rust te her
stellen. Er zou in Praag geplunderd zijn.
Onjuist. Het eenige dat is geschied is dat
er is géhamsterd. Maar ook dat is alweer
geweesta De „Rote Fahne" doet opgeld.
Met letters, die zelfs een stekeblinde kan
lezen, staat op dc voorpagina: „In letzter
Stunde zurück vom Abgrund". De raad:
„Luistert naar ons, wij Tsjecho-Slowaak
sche communisten zijn Uw redders. Grijpt,
Sudeten-Duitschers, de hand die de pre
sident der republiek U ter verzoening
heeft gereikt."
Het volk voelt veelal goed, aldus de
dichter. Dus sprak ik met het volk den
ganschen dag. Conclusie: de ober uit een
der grootste hotels, de spreekbuis van
duizenden, is degeen wieps opvatting luidt:
desnoods Fransch, Engelsch of Russisch,
maar nooit Duitsch. „Von uns
kriegt der Hitier nichts", aldus de arbei
ders. Weer een ander: „Wenn der Hitier
anfangen möchte. kann er besser zu Hause
bleiben."
De meening van velen is: Het gaat niet
om het Sudeten-Duitsche gebied, maar
het gaat om ons heele land, om onze in
dustrie. Wie een vinger geeft, verliest de
heele hand. Het wantrouwen tegen de
heeren van het Derde Rijk en derzelver
methoden is in Tsjechische kringen sterk
gestegen.
Ik zag vandaag treinen met troepen naar
het grensgebied trekken, en ook nu weer
menigten van gevluchte vrouwen, kin
deren, oude mannen en veel Joden, in
treinen en op groote vrachtwagens.
Over de onderhandelingen in Berchtes
gaden wordt wemig of niet gesproken. Dat
de Engelsche minister teruggevlogen is
wordt door de meesten aldus geformu
leerd: „Mit dem" (daarmede wordt Hitier
bedoeld) redet man nicht."
De communisten ontplooien een
verdubbelde activiteit. De „Rote
Fahne" zal thans tweemaal per dag
verschijnen met uitgebreide berich
ten uit Moskou en Parijs.
Wat heeft het blad daarmede voor?
De courant zegt het: „De waarheid
moet in het volk worden gedragen en
de Sudeten-Duitscher moet ieder uur
weten wat waar is en wat hij in zijn
eigen belang en in dat van zijn volk
heeft te doen." Het is werkelijk roe
rend, deze brandende liefde uit het
ijskoude Rusland, maar wie denkt niet
aan het „visschen in troebel water?"
Ik ga morgen naar Eger, gewapend met
de noodige aanbevelingen. Deze laatste
zijn wel noodzakelijk, omdat het land hier
nu eenmaal leeft in een geprikkelde atmos
feer, en de misschien wel overprikkelde
gendarmes nu eenmaal niet aan mijn neus
kunnen zien, dat ik een buitenlander ben
en dat ik het buitengewoon goed meen
met allebei de partijen.
Eger is wel het brandpunt van de Su
deten-Duitsche activiteit, zoodat ik in een
volgende mededeeling gelegenheid hoop te
hebben tot het geven van indrukken uit
het gebied dat op dit oogenblik wel in het
centrum van de geheele Europeesche be
langstelling staat,