dagblad voor alkmaar en omstreken.
Tsjecho-Slowakije zwicht onder
sterken Fransch-Engelschen druk
Praag maakte aanvankelijk belangrijke
reserves.
Uiterst verwarde toestand.
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
franco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents.
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 222 Dit oummti bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK.
Woensdag 21 September 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Nadat de Tsjecho-Slowaaksche regeering den geheelen
nacht had vergaderd, heeft zij aldus Havas tenslotte
hedenmorgen de voorstellen van Engeland en Frankrijk
inzake de Sudeten-Duitsche kwestie aanvaard.
Praag had gisteren aan de gezanten van Frankrijk en
Engeland een nota overhandigd, waarin zij haar standpunt
t. a. v. de voorstellen uiteen zette en eenige belangrijke
reserves maakte.
Tot tweemaal toe volgde hierop een bezoek der beide ge
zanten aan de regeering met het gevolg, dat zij de pressie,
die door Engeland en Frankrijk werd uitgeoefend, blijkbaar
niet meer heeft kunnen weerstaan en heeft moeten
capituleeren.
Of er ook van Fransch-Engelsche zijde nog concessies zijn
gedaan, is nog niet bekend.
De toestand is op het oogenbiik uiterst gecompliceerd.
Over het jongste Tsjechische antwoord is officiéél nog niets
medegedeeld. Het bovenstaande Havas-bericht is dan ook
nog niet bevestigd.
Bezoek van Chamberlain
aan Hitier uitgesteld.
Tallooze besprekingen.
Britsch-Fransche druk.
Tsjechische regeering
moest zwichten.
„Speculaties gevaarlijk."
De Fransche gezant bij
Benesj.
hongaarsche-Duitsche
besprekingen
te Berchtesgaden
Ook Polen roert zich.
Bladen eischen annexatie van
Teschen.
De algemeene toestand.
Contact met Berlijn,
Attlee eischt bijeenroeping
van het parlement.
Chamberlain is er tegen.
Bezorgdheid in de Fransche
pers.
ALKMAARSCHE COURANT.
Het Tsjecho-Slowaaksche persbureau
Ceteka deelde gisteren mede, dat de
Tsjecho-Slowaaksche regeering gister
middag den gezanten van FranKiijk en
Engeland een nota heeft overhandigd,
waarin zy haar standpunt formuleert
ten aanzien van het ontwerp, dat de re
geeringen van Frankrijk en Engeland
haar hebben doen toekomen en dat de
mogelijkheid schept voor diplomatieke
besprekingen in den geest van verzoe
ning, waarvan de Tsjecho-Slowaaksche
regeering steeds blijk heeft gegeven".
Reuter meldde over dit antwoord van
Praag, dat de Tsjecho-Slowaaksche nota een
aanvaarding in beginsel beteekende, doch
een aantal zeer belangrijke voorbehouden
maakte.
Wil Praag arbitrage?
Havas seinde, dat het antwoord der Tsje
cho-Slowaaksche regeering te kennen gaf,
dat het Praagsche kabinet zich met de
Fransch-Britsche voorstellen, die zonder
zijn toestemming zijn opgesteld, niet kon
vereenigen.
Derhalve werd verlangd, dat het conflict
tusschen Tsjecho-Slowakije en Duitschland
overeenkomstig het tusschen beide landen
bestaande verdrag van 1926 aan arbitrage
werd onderworpen, en dat de regeeringen
te Londen en Parijs de kwestie opnieuw in
studie namen.
De Britsche en de Fransche gezant te
Praag hebben hierop nog gisteravond een
bezoek gebracht aan den Tsjecho-Slowaak-
schen minister van buitenlandsche zaken.
Teneinde er bij de Tsjecho-Slowaak
sche regeering op aan te dringen, de
Fransch-Britsche voorstellen te aan
vaarden.
Vannacht heeft Benesj de gezanten op
nieuw ontvangen, die nogmaals aandrongen
op aanvaarding.
Terstond na het bezoek der gezanten van
Frankrijk en Engeland zijn de politieke mi
nisters op het Praagsche kasteel bijeenge
komen. Vervolgens vond een kabinetsraad
plssts.
Men is toen blijkbaar tot de conclusie
gekomen dat een aanvaarding van het
Fransch-Engelsche voorstel de eenige
mogelijkheid was die nog openstond,
hetgeen het jongste bericht van Havas
bevestigt.
Een gezaghebbende persoonlijkheid te
Praag zeide, na de vergadering van den
ministerraad tegenover den correspon
dent van Reuter, dat het onjuist zou zijn
te zeggen, dat geen beslissing is bereikt,
doch dat het gevaarlijk zou zijn bespie
gelingen te houden over het resultaat
der besprekingen.
Een half uur na afloop van den minister
raad kwam de commissie van twintig bij
een, welke den toestand heeft besproken in
het licht van het door het kabinet voorge
legde verslag.
De toestand wordt nog steeds als ge
spannen beschouwd en het feit, dat de
basis van verantwoordelijkheid voort
durend wordt verbreed, toont aan, dat
de regeering vastbesloten is een zoo
groot mogelijk aantal volksvertegen
woordigers te raadplegen.
De openbare meening, zooals deze in
een groot deel der pers wordt weerspie
geld, is nog steeds sterk gekant tegen
een toegeven.
De gezant van Frankrijk te Praag, Dela-
croix, heeft zich vanochtend om half tien
naar president Benesj begeven om uit diens
handen het op schrift gestelde antwoord der
regeering van Tsjecho-Slowakije in ont
vangst te nemen.
Wat de inhoud hiervan precies is, is nog
niet bekend gemaakt. Zooals hierboven ge
meld, zou volgens Havas Tsjecho-Slcwakije
de voorstellen aanvaarden.
Chamberlain morgen naar Godesberg.
Dat de voorstellen aan Praag tot afstand
van het Sudeten-gebied aanvankelijk groo
te bezwaren ontmoette, bewijst wel het feit,
dat gisteren te Londen werd medegedeeld,
dat Chamberlain zijn reis naar Hitier tot
Donderdag uitgesteld heeft.
Het antwoord van Praag was n.1. niet
zoodanig, dat het Hitiers goedkeuring
zou kunnen wegdragen.
De te Berchtesgaden begonnen be
sprekingen zullen thans morgenmiddag
3 uur te Godesberg hervat worden. Ver
nomen wordt, dat Chamberlain weder
om vergezeld zal zijn van Horace Wil-
son en Strang.
Hitier en von Ribbentrop zijn gisteravond
reeds 23.15 uur per trein naar Godesberg
a. d. Rijn vertrokken.
Het Duitsche nieuwsbureau meldde
gisteren uit Berchtesgaden, dat de Hon-
gaarsche minister-president, Imredy, in
gezelschap van den Hongaarschen mi
nister van buitenlandsche zaken, Ka-
nya, den chef van den Hongaarschen
generalen staf, generaal Keresztes-
Fischer en staatssecretaris Fataky, een
bezoek heeft gebracht aan Hitier. Ook
de minister van buitenlandsche zaken,
von Ribbentrop, was bij het onderhoud
op den Obersalzberg aanwezig. Bespro
ken zyn de „onhoudbare toestanden" in
Tsjecho-Slowakije.
Terwijl Hitier een uiteenzetting gaf van
de Duitsche vraagstukken, spraken aldus
het D.N.B. de Hongaarsche ministers
uitvoerig over de eveneens onwrikbare
eischen van het geheele Hongaarsche volk
tot het verkrijgen van zelfbeschikking voor
„de onderdrukte volksgenooten in Tsjecho-
Slowakije".
Gisteren in den loop van den middag zijn
Imredy en Kanya per vliegtuig naar Boeda
pest teruggekeerd.
Het Hongaarsche telegraaf-agentschap
meldt over de Duitsch-Hongaarsche bespre
kingen, dat de minister-president Imredy bij
zijn terugkeer van Berchtesgaden heeft ver
klaard, dat zijn onderhoud met Hitier en
von Ribbentrop uitsluitend geloopen heeft
over het Tsjecho-Slowaaksche vraagstuk.
Het agentschap voegt hieraan toe: „De be
sluiten van onze rasgenooten in Tsjecho-
-Slowakije hebben een krachtigen weer
klank in geheel Hongarije gevonden. De
Hongaarsche regeering kent haar plicht, om
met alle middelen hun verlangen, vrij over
zichzelf te beschikken, te ondersteunen. In
deze uren, die van historische beteekenis
zijn, kent elke Hongaar slechts één plicht
eenheid en discipline".
Havas meldt voorts uit Berlijn, dat de
Duitsch-Hongaarsche besprekingen te
Berchtesgaden de levendige belangstelling
van de Duitsche politieke kringen hebben
opgewekt. Het orgaan der Wilhelmstrasse
schrijft: „Het nat.-soc. Duitschland denkt
natuurlijk in de eerste plaats aan zijn land-
genooten, maar eerbiedigt ook de rechten
van andere volkeren. Naast de verwezenlij
king der Duitsche eischen, moet dus een
bevredigende oplossing gevonden worden
voor de andere volksgroepen, met name
voor de Polen en Hongaren, waardoor in
Midden-Europa een tijdperk van vrede en
vruchtbare samenwerking kan worden ge
opend".
De anti-Tsjechische houding in Pool-
sche politieke kringen, pers en open
bare meening wordt voortdurend ster
ker.
In een zichtbaar geïnspireerd commentaar
schrijft het agentschap „Iskra", dat Polen
bereid is 200.000 Polen in Silezië den weg
naar hun vaderland te openen. Indien dat
niet op andere wijze bereikt kan worden, zal
Polen het met geweld verwerven. De Pool-
sche staatsraison is geconcentreerd in de ge
wapende macht. In Maart van dit jaar was
het noemen van dat woord reeds voldoende
om het conflict met Littauen te regelen. Wij
zijn thans evenals toen bereid, schrijft het
agentschap. Verder wordt te verstaan gege
ven, dat de nieuwe grenzen van Tsjecho-
Slowakije niet door Polen gegarandeerd zul
len worden, indien Silezië niet aan Polen
terugvalt.
„Teschen werd Polen ontstolen!"
De Poolsche bladen eischen met nadruk
inlijving van Teschen by Polen. Zij zeggen,
dat deze provincie, „die den Polen in 1920
bij verrassing ontstolen werd", teruggege
ven behoort te worden.
Uit alle deelen des lands komen berich
ten binnen over bijeenkomsten, die gewijd
zijn aan het lot van dit gebied.
In een bijeenkomst van het „kamp der
nationale eenheid" te Gdingen is een reso
lutie aangenomen, waarin gezegd wordt, dat
Teschen, welke ook de loop der gebeurte
nissen moge zijn, naar Polen moet terugkee-
ren.
Aan de grens bij Cieszyn hebben gisteren
30.000 Polen betoogd en geëischt, dat de
Poolsche minderheid in Tsjecho-Slowakije
weer bij Polen gevoegd zal worden.
DE POOLSCHE MINDERHEDEN
IN TSJECHO SLOWAKIJE
Alkmaar, 2 September.
En zoo schijnt het dan thans vrijwel vast
te staan, dat Tsjecho-Slowakije heeft moe
ten capituleeren. Er is nog wel geen enkele
officieele mededeeling gepubliceerd, die be
vestigt, dat Praag acoord heeft moeten
gaan met de voorstellen veel twijfel laten
de aan zekerheid grenzende geruchten niet
meer.
Chamberlain zal morgen naar Hitier gaan
en deze zal zijn hooge goedkeuring hechten
aan hetgeen Engeland en Frankrijk voor
hem in orde hebben gebracht.
En de vrede is gered! Hitier zal mé-i
eischen en Engeland en Frankrijk zullen
opnieuw voor groote moeilijkheden komen
te staan. Zullen zij dan opnieuw „den vrede
redden?" Zullen zij dan opnieuw het spel
verliezen? Danzig, de Poolsche corridor,
Noord-Slees wijk, Eupen en Malmedy, El-
zas-LotharingenEngeland en Frank
rijk kunnen nog vele landen dwingen zich
in de eischen van Hitier te schikken. Ter-
wille van den vrede, die Chamberlain en
Daladier zoo bizonder dierbaar is zoolang
het tenminste den eigen vrede betreft.
Want het is wel zeer duidelijk, dat die
liefde tot den vrede van Chamberlain en
Daladier beteekent, dat de vrede van het
eigen land hun meer waard is dan de
zelfstandigheid van een ander! Zoodra de
eigen belangen op het spel stonden, zou
deze liefde tot den vrede spoedig in oorlogs
zucht verkeerd zijn!
Dat het opofferen van het Sudeten-gebied
op den duur voor Europa en voor de machts
verhoudingen in Midden-Europa funest zou
kunnen zijn; dat een verzwakt Tsjecho-
slowakije beteekent een verzwakking van
den dam, opgeworpen tegen den Duitschen
„Drang zum Osten", o.m. naar de Rpemeen-
sche petroleum; dat Engeland en Frankrijk
bezig zijn door hun voortdurend toegeven
aan de intimidaties van Duitschland hun
eigen positie schaden; dat och, wat doet
het er toe: de vrede is gered!
Polen en Hongarije probeer en thans in
troebel water te visschen door den toestand
nog te bemoeilijken met herstellen van hun
territoriale eischen aan Tsjechoslowakije. Ze
doen dit via Berlijn of Berchtesgaden, waar
Hitier op het oogenbiik is.
Wat bij de besprekingen, die de vertegen
woordigers van beide landen met Hitier
hadden, besproken of besloten is, is niet be
kend.
In Duitsche politieke kringen toont men
zich zeer gereserveerd ten aanzien van de
resultaten der besprekingen. Men meent in
zekere kringen te weten, dat Hongarye geen
zuiveren gebiedsafstand zou eischen, doch
een plebisciet, gevolgd door autonomie in
het kader van den Tsjecho-Slowaakschen
staat. Men kon echter niet te weten komen,
of de Hongaren een dergelijk standpunt in
derdaad hebben uiteengezet.
Omtrent de Duitsch-Hongaarsche bespre
kingen, die gisteren te Berchtesgaden zijn
gevoerd, heeft men voorts reden om aan te
nemen, dat Hongarye ronduit de vraag is
voorgelegd, wat de houding van dit land
zou zijn in geval Duitschland „gedwongen
zou zijn, tot een militair ingrijpen in Tsje
cho-Slowakije". Het schijnt, dat men van
Duitschen kant in ondubbelzinnige bewoor
dingen te kennen heeft gegeven, dat „hij, die
niets waagt, niets wint". Alles schynt erop
te wijzen, dat de Hongaarsche staatslieden
besloten hebben, om „indien de noodzake
lijkheid zich mocht voordoen" aan de zijde
van Duitschland te staan. Dat van deze
speculaties moeilijk een bevestiging te krij
gen is, ligt voor de hand.
Met de Slowaken worden nog steeds be
sprekingen gevoerd. Dit is de eenige min-
derhedengroep, waarmee de besprekingen
nog in een sfeer van onderling vertrouwen
worden gevoerd.
In welingelichte kringen is men te Praag
van meening, dat de regeering bereid zou
zijn aan de eischen der Slowaken voor 75
pCt. tegemoet te komen, zoodra de Slowa
ken zich met een dergelijke regeling ac-
coord zouden verklaren.
De Poolsche ambassadeur in Duitschland
heeft een bezoek aan Hitier gebracht.
In Poolsche kringen te Berlijn wordt ver
klaard, dat het doel van het bezoek van den
Poolschen ambassadeur aan Hitier is een
nieuwe preciseering van het Poolsche stand
punt in het Tsjecho-Slowaaksche vraag
stuk. Het is verder waarschijnlijk, dat Hitier
en de ambassadeur de houding van hun lan
den in deze kwestie besproken hebben.
Het verluidt, dat de Poolsche minister
van buitenlandsche zaken, Beek, in Oost-
Pruisen de gast zal zijn van Göring, die met
hem op een (politieke) jachtpartij zal gaan.
Eveneens doet het gerucht de ronde, dat
Moscicki, de Poolsche president hierbij aan
wezig zal zyn.
In een brief aan den minister-presi
dent verklaart Attlee, de leider van de
oppositie in het Engelsche Lagerhuis,
dat met het oog op den aard der aan de
regeering van Tsjecho-Slowakije voor
gelegde voorstellen, welke de ontbin
ding beoogen van een souvereinen staat
op dictaat van den heerscher van
Duitschland en Groot-Britannië er toe
brengt in de toekomst waarborgen te
geven voor grenzen op het vasteland.
Hy acht het strikt noodzakelijk, dat aleer
Groot-Britannië overgaat tot deze ernstige
afwijking van de verklaarde Britsche poli
tiek het parlement zonder verder uitstel
wordt geraadpleegd.
Chamberlain weigert.
In zyn antwoord op Attlee's verzoek tot
onmiddellijke bijeenroeping van het parle
ment zegt Chamberlain o.a.: „Ik ben thans
bezig met moeilijke en delicate onderhan
delingen met het doel een vreedzame oplos
sing te vinden voor een probleem, dat, in
dien het niet met de uiterste zorg behandeld
wordt, ernstige gevolgen voor Groot-Bri
tannië zou kunnen hebben. Het parlement
thans bijeenroepen en mij aan de debatten
laten deelnemen terwijl deze onderhande
lingen nog gaande zijn, zou mijn taak onmo
gelijk maken, doch gij kunt er zeker van
zijn, dat de noodige stappen zullen worden
genomen tot bijeenroeping van een speciale
zitting van het parlement, zoodra de zaak
zoover gevorderd is, dat ik een volledige
verklaring kan afleggen".
De „Figaro" schrijft het volgende: De
Britsche ministers hebben gisteravond in
een sfeer van groote verontrusting verga
derd, want bij de nieuwe moeilijkheden
door het antwoord van Praag, voegen zich
thans nog andere, die nog zorgwekkender
zijn.
In de berichten uit Berlijn is duide
lijk te lezen, dat Hitier, na zyn onder
houd met Chamberlain, tot de conclusie
is gekomen, dat het mogelijk is den
prijs van het accoord nog te verhoogen,
en dat hij het Fransch-Britsche ontwerp
onvoldoende zou achten. Het zou er
thans om gaan, Tsjecho-Slowakije van
de kaart van Europa te doen verdwij
nen.
Men verwacht in Londen, dat Hitier zich
thans zal opwerpen als de beschermer der
andere minderheden en de Tsjechische min
derheid, autonoom en geïsoleerd, in het hart
van ht herstelde Oostenryksch-Hongaarsche
rijk zal overlaten.
De „Epoque": Polen en Hongarije worden
gedreven en gesteund door Duitschland en
Italië. De bedoelingen van Duitschland
schijnen geen twijfel meer open te laten,
want Hitier zoekt in alle haast naar bond-
genooten. Het gaat er om te weten, of men
Duitschland en zijn bondgenooten de vrije
hand in Midden-Europa zal laten.
Amerika blijft er buiten.
Te Washington neemt men in toenemende
mate een terughoudend standpunt in ten
aanzien van de politieke crisis in Europa,
daar men in regeeringskringen vreest, dat
de toestand eerder erger dan beter wordt,
nu behalve Duitschland ook Hongaije en
Poln met hun eischen komen. Een inmen
ging, in welken vorm ook, wordt ten stel
ligste afgewezen.
De „New-York Times" drukt een geheele
pagina af met commentaren van bladen uit
alle deelen der Ver. Staten over den toe
stand in Europa. Deze commentaren, zegt
de „New-York Times", onthullen het gevoe
len, dat Tsjecho-Slowakije door Frankrijk
en Engeland is verraden, dat de oorlog
slechts is uitgesteld, maar niet vermeden,
en dat de Ver. Staten zich er volkomen
buiten moeten houden.
