DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Praag is gezwicht voor Londen en Parijs.
Er bleef niets anders over, daar wij
alleen stonden."
Deze Courant wordt ELKEN AVOND, behalve Zon
en Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per
3 maanden bij vooruitbetaling voor Alkmaar 2.
iranco door het geheele Rijk 2.50.
Losse nummers 5 cents. -
PRIJS PER GEWONE ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 1.25, elke regel meer 'f 0.25, groote
contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte.
Brieven francc aan de N. V. Boek- en Handelsdruk
kerij v/h. HERMS. COSTER ZOON, Voordam C 9,
postgiro 37060. Telef. 3320, redactie 3330.
No. 223 Dit nummer bestaat uit drie bladen. Directeur: C. KRAK. «K* Donderdag 22 September 1938
Hoofdredacteur: Tj. N. ADEMA.
140e Jaargang
Per radio heeft de Tsjechisch-Slowaaksche regeering de
voor haar zoo pijnlijke en moeilijke mededeeling gedaan
van haar besluit, om zich onvoorwaardelijk neer te leggen
bij de voorstellen van Londen en Parijs.
De belangrijke verklaring werd in een indrukwekkende stilte
aangehoord en ieder in Praag was tot tranen toe bewogen,
terwijl menigeen de zenuwspanning niet kon verdragen.
In de radio-mededeeling werd gezegd, dat het Tsjechische
antwoord in den loop van Woensdagmiddag aan Londen en
Parijs was overhandigd, nadat de regeering had blootgestaan
aan een pressie, die haar voorbeeld in de geschiedenis niet
kent en den vorm aannam van een dictaat, zooals dat aan
een overwonnen volk wordt opgelegd.
„Wij hebben toegegeven aldus vervolgde de verklaring
om grootere verliezen, ellende en bloedvergieten te voor
komen. Wij offeren ons op, om den vrede te redden, zooals
Christus deed, om de menschheid te redden. Wij zullen
niet trachten de schuld daarheen te wijzen, waar zij hoort;
wij zullen dit aan het oordeel van de geschiedenis overlaten.
Wij staan alleen, doch wij tezamen zijn Tsjechen. Een
nieuw leven ligt thans voor ons."
,Er bleef niets anders over".
Chamberlain naar
Godesberg.
Voorstellen aan Hitier.
De algemeene toestand.
alkmaarsche courant
V
99
Het is een historisch uur geweest voor
Tsjecho-Slowakije, dat radio-uur, waar
op de gansche wereld bekend werd ge
maakt met de uit-eindelijke beslissing
der regeering, om te bukken voor den
wil van Engeland en Frankrijk. En het
is begrijpelijk, dat de reactie van het
publiek na de radio-rede zich uitte in
demonstraties, hoewel in de rede tot
kalmte werd aangespoord.
Laat ons vandaag deze rubriek openen
met het weergeven van de geheele radio
rede, die in de Duitsche taal werd gehou
den en die aldus luidde:
De groote crisis, die Europa sedert eenige
jaren doorleeft, heeft in den laatsten tijd
rondom ons in Midden-Europa haar hoogte
punt bereikt. Na 20 jaren van rust, orde en
vrede wordt onze democratische staat zeer
zwaar getroffen. Tengevolge van de dyna
mische politiek van een onzer buurstaten,
wordt het grondgebied van onzen staat be
dreigd.
Helaas blijkt deze politiek de zwaarste
storm van de crisis van Europa, een storm
die van dien aard is, dat ook onze vrienden
ons rieden de rust en den vrede door ter
ritoriale concessies en offers te koopen, om
dat zij ons niet konden te hulp komen. Onze
autoriteiten wenschten eventueelen gebieds-
afstand aan het oordeel van een internatio
naal scheidsgerecht te onderwerpen. Deze
wensch van regeering en republiek werd
niet verhoord. Frankrijk en Engeland hiel
den vast aan de gemeenschappelijke démar
ches, die hun diplomatieke vertegenwoordi
gers hedennacht ondernomen hadden. Wij
stonden aldus voor de keuze van een oorlog,
die niet alleen onzen staat, maar ook het
wezen van de natie, het voortbestaan, zoo
wel van de Tsjechen als van de Slowaken,
zou hebben bedreigd.
De regeering is thans vastbesloten met al
haar kracht en met vasten wil de rust in het
land te bewaren en, wat ook moge geschie
den, de vrijheid en de zelfstandigheid der
natie onder de voorwaarden, die aldus
nieuw geschapen werden, te behouden. De
president der republiek kon tezamen met
de regeering, niet anders dan de voorstel
len en waarborgen der beide groote mo
gendheden aannemen. Er bleef niet anders
over, daar wij alleen stonden.
De regeering, die den staat onder de nieu
we levensvoorwaarden leiden zal, zal ook in
naam van het volk de nationale vergadering
bijeenroepen, die ongetwijfeld het besluit
van de regeering onder den druk van het
noodlot genomen, zal goedkeuren. De regee
ring is er vast van overtuigd, dat zij met
alle medewerking van het volk den Tsjecho-
Slowaakschen staat opnieuw zal opbouwen
en verder de erfenis van het verleden zal
behoeden en verder ontwikkelen. Zij zal,
tezamen met de natie, de vrijheid en zelf
standigheid in het nieuwe kader verdedi
gen, het kader, waarvan de weerstands
kracht door de liefde van allen, die tot de
natie behooren, wordt gesterkt.
Voor het verloop der verdere onderhan
delingen blijven wij steeds vastbesloten en
bereid voor de noodzaak van leven en goed
van onze republiek in te staan. Zooals het
in het duizenden jaren oude Tsjechische ko
raal heet: „Wij zijn in de eeuwen niet on
dergegaan en zullen ons ook in de toekomst
niet doen ondergaan".
Na de beraadslaging der regeering begaf
zich om 17 uur onze minister van buiten-
landsche zaken, dr. Krofta, naar den Fran-
schen en den Britschen gezant en gaf in
naam der regeering antwoord op de ge
meenschappelijke démarches, die deze he
denmorgen bij den president der Republiek
hadden gedaan. Met dit antwoord worden de
onderhandelingen tot de formeele oplossing
ingeleid, die onzerzijds ten doel zullen heb
ben het Tsjechische volk zijn levensbelan
gen en de mogelijkheid tot vrije ontwikke
ling te verzekeren die het in het raam van
de nieuwe internationale regeling wordt ge
garandeerd. Wij leggen er den nadruk op,
dat dit antwoord van de regeering op de
Britsch-Fransche voorstellen niets aan den
tot nu toe bestaanden rechtstoestand veran
dert en slechts de inleiding is tot de diplo
matieke onderhandelingen.
De verklaring eindigde, zooals gezegd,
met een oproep tot kalmte.
Betoogingen.
Zooals reeds terloops is gemeld, hebben
na de redevoering diverse betoogingen
plaats gevonden, die als een reactie op de
rede beschouwd moeten worden. Zoo heb
ben in Praag gisteravond duizenden perso
nen, waaronder vele vrouwen, gedemon
streerd op het hoofdplein en voor de bui-
tenlandsche gezantschappen. Er werd daar
bij geroepen „Leve het leger! Wij willen
een militaire dictatuur. Wij willen geen
duimbreed grond afstaan". Ook werd de
kreet gehoord „Weg met Frankrijk en En
geland!" En nu en dan klonk het volkslied.
Het Praagsche publiek werd geleidelijk
heftiger en om 10 uur in den avond slaag
de een groote menigte, die zich rond het
slot van den president bevond, erin, den tuin
binnen te dringen, onafgebroken roepend:
„Leve Sirovy, leve het leger". Om kwart
over tien verscheen generaal Sirovy op het
balkon van het slot, en zich tot de menigte
richtend zeide hij: Ik dank u voor uw uiting
van liefde voor het leger en voor den pre
sident der republiek. In de ernstige oogen-
blikken, die de republiek doormaakt, dient
de kalmte bewaard te worden. Slechts de
discipline van het geheele volk kan ons
helpen bij het tot stand brengen van het
geen wij noodig hepben.
Gij kent niet de redenen, die de re
geering ertoe gebracht hebben, de jong
ste beslissingen te nemen. Ik houd
evenveel van de republiek als gij. Ik
ben mij van mijn verantwoordelijkheid
bewust. Heb vertrouwen in mij. Een
dictatuur zou ons niet helpen. Wij krui
nen het volk niet tot zelfmoord bren
gen.
De menigte riep daarop: „Wij willen zelfs
zelfmoord. Wij willen strijden".
De generaal spoorde daarop de menigte
tot kalmte aan. Betoogingen van dezen aard,
zeide hij, komen slechts aan Hitier ten
goede.
v
Chamberlain is hedenmorgen vertrokken naar Keulen, om in de nabijheid ervan, In
Godesberg, met Hitier te confereeren. Hierboven een der nieuwste foto's van den Brit
schen minister-president en van het hotel, waarin de besprekingen gevoerd zullen
worden.
Regeering rechtvaardigt haar besluit.
De regeering te Praag heeft voor de radio
daarna de reden uiteengezet, waarom zij de
besluiten van Londen heeft aanvaard en
tenslotte zich aldus tot de bewoners der
grensgebieden gewend: De Duitsche bevol
king van de grensgebieden heeft niet de
minste reden bevreesd te zijn voor haar toe
komst, haar particuliere en nationale belan
gen en haar veiligheid. Onze staat, onze
autoriteiten en onze bestuursinstellingen
blijven voor de geheele wereld verantwoor
delijk voor de bescherming van deze belan
gen en deze veiligheid.
Des nachts keerde rust weer.
Tot vannacht 1 uur is in de straten van
Praag tegen het „vredesplan" betoogd. De
tram- en autobusdiensten hadden het ver
keer gestaakt sinds des avonds 10 uur. Dui
zenden verzamelden zich voor het paleis
van president Benesj, waarvan de hekken
waren geopend om den druk te verlichten.
Voor de legaties van Engeland, Frankrijk
en Duitschland staat een zware politiebewa
king. Later in den nacht gingen de meeste
menschen echter naar huis en toen de stra
ten voldoende ledig waren, hervatten de
openbare middelen van vervoer hun dienst.
Op het oogenblik, dat wij dit schrij
ven, is Chamberlain reeds op reis naar
Keulen, waar hij nog voor het noenmaal
zou aankomen. Het vertrek was bepaald
op hedenmorgen 10 uur en ook deze
tweede reis zou gaan per vliegtuig.
Verwacht wordt, dat Chamberlain
twee of drie dagen zal weg blijven en
men vermoedt, dat hij na zijn terug
komst een radiorede zal houden over
den politieken toestand.
Intusschen weet de Times uit gezagheb
bende kringen te berichten, hoewel de me
dedeeling niet officieel bevestigd wordt, dat
Chamberlain o.a. de volgende voorstellen
met zich mede naar Godesberg neemt:
1. een internationale commissie voor de
vaststelling der nieuwe grenzen in Tsjecho-
Slowakije en voor de uitwisseling en het
vervoer der bevolking.
2. een onmiddellijke demobilisatie.
3. een gemeenschappelijke oproep van
Hitier en alle betrokken partijen tot vrede
en orde in de pauze, welke noodig is, om de
te bereiken overeenkomst in werking té
doen treden.
4. zekere waarborgen voor het behoud en
de onschendbaarheid van den nieuwen Tsje-
cho-Slowaakschen staat.
Men gelooft, dat onder het laatste punt
ook zekere economische waarborgen zullen
worden vervat.
Men schijnt te hebben afgezien van de
grootsche ontvangst, die Hitier en Cham
berlain te Keulen zou worden bereid. Men
is ongetwijfeld tot de conclusie gekomen,
dat het na de conferentie nog tijdig genoeg
zal zijn, den Britschen premier een beeld te
geven van het enthousiasme der Duitsche
volksmenigte als de resultaten van de ont
moeting aan de verwachtingen beantwoor
den.
Britsche pers over Godesberg.
Het valt niet aan te nemen, schrijft de
„Daily Telegraph", dat de reis naar Godes
berg een zuivere ceremonie is om aan Hit-
Ier het Sudetenland te overhandigen. Men
zal zich derhalve er mede moeten vereeni
gen, dat dit plan het begin en niet het einde
Alkmaar, 22 September.
Het is zoo herinnert de Berlijnsche
N.R.C.-correspondent ons er aan op het
oogenblik nog slechts twaalf dagen geleden,
dat in vrijwel de geheele wereldpers de aan
dacht was geconcentreerd op slechts één
moeilijkheid, op de moeilijkheid namelijk
om Duitschland duidelijk te maken, dat het
Engeland toch heusch volle ernst was met
zijn aankondiging niet lijdelijk te kunnen
toezien, dat er aan de integriteit van Tsje-
choslowakije zou worden gemorreld: de
vraagstukken moesten door onderhandelin
gen tusschen de regeering te Praag en de
Sudeten-Duitschers binnen het kader van
den staat in het reine worden gebracht. Ais
Duitschland nu maar wilde inzien, dat door
alle andere methodes oorlogsgevaar zou ont
staan, dan zou de zaak wel in orde komen.
Zoo werd toen uit de westelijke hoofdsteden
bericht.
Weinige dagen later vloog Chamberlain
naar Brechtesgaden met de boodschap, dat
Engeland en Frankrijk het nu goed vonden,
indien een deel van het Sudeten-Duitsche
gebied dadelijk, een ander deel na een volks
stemming van Tsjechoslowakije zou worden
afgescheiden.
Engeland en Frankrijk, zoo luidde te Ber
lijn de voor de hand liggende conclusie, heb
ben dus het denkbeeld om voor Tsjechoslo
wakije een oorlog te riskeeren, voor goed be
graven. Inderdaad, door het entrevue van
Berchtesgaden en wat daarover bekend ge
worden is (of dit onvolledig is, gelijk de
Times beweert, komt er voor de uitwerking
weinig op aan) zijn Londen en Parijs als
actieve factoren in de Tsjechoslowaaksche
aangelegenheid uitgeschakeld. Wie eerst
meent in het belang van den vrede waar
schuwingen te moeten laten hooren, maar
dan, als hij gevaar begint te loopen, zijn
waarschuwingen waar te moeten maken,
het toch nog meer in het belang van den
vrede acht, om toe te geveh, dat de waar
schuwingen slechts Bluf waren, heeft zich
voor het behoud van den vrede verdiensten
verworven, maar dan niet nog eens ten twee
den male omdraaien, indien achteraf de
gevolgen van zijn stap mochten tegenvallen.
Ongetwijfeld zal Chamberlain veel te
hooren en vooral veel te merken krijgen,
waarbij hij zal denken: zoo was het niet ge
meend. Dat zal dan echter zijn, gelijk be
zwaren tegen goederen, die reeds afgeleverd
en betaald zijn, bezwaren die belangrijk
minder gewicht hebben dan zij zouden heb
ben gehad vóór de levering en de betaling
waren geschied.
Want in den tijd, waarin Chamberlain de
handen vol heeft gehad met het inhalen van
de toestempiing van Engeland en Frankrijk,
alsmede van Tsjechoslowakije voor hetgeen
hij te Berchtesgaden heeft voorgesteld, ge
accepteerd of geconcedeerd, heeft Hitier in
samenwerking met Italië de inschakeling
van Hongarije en Polen als actieve factoren
tegen Tsjechoslowakije weten te bewerk
stelligen. Deze groote verandering heeft zich
voltrokken in enkele dagen. In slechts één
dag heeft zich nog een tweede belangrijke
verandering voltrokken. Dinsdagavond nog
scheen het voornaamste element van gevaar
de omstandigheid, dat Praag de Engelsch-
Fransche voorstellen slechts voorwaardelijk
had aangenomen. Nu heeft Praag ze onvoor
waardelijk aangenomen. Dit heeft veel
moeite gekost, maar deze moeite hadden En
geland en Frankrijk zich kunnen besparen,
want nu geeft het niets meer. Het is te laat.
Onverschillig wat de heer Benesj nog
mag antwoorden, zoo wordt te Berlijn ge
constateerd, in alle geval is het te laat. De
Poolsche en Hongaarsche aanspraken hebben
een geheel nieuwe situatie doen ontstaan.
Het is dus stellig waar, dat Chamberlain zich
thans voor een geheel andere situatie zal
zien geplaatst als die, waarover hij rugge
spraak heeft gehouden. De conferentie te
Godesberg zal hebben te dienen om een
grondslag te vinden niet alleen voor bespre
kingen, maar vooral van handelingen en wel
voor handelingen, die ten spoedigste moeten
worden uitgevoerd.
Welke handelingen? Internationaal is het
niet zoozeer van belang, welke feiten precies
in de Duitsche pers worden genoemd, dan
wel de niet te loochenen omstandigheid, dat
deze pers bij voortduring de publieke opinie
voorbereidt, ten eerste op een zeer spoedige
actie tegen Tsjechoslowakije en ten tweede
op de wraking van de tegenwoordige Tsje
choslowaaksche regeering als partner voor
onderhandelingen. Gemeld wordt immers
niet minder, dan dat de Tsjechen zich op
maken om de Sudeten-Duitsche bevolking
met gifgassen te vermoorden en dat alles
wordt voorbereid om Marienbad, Karlsbad
en Franzensbad met ecrasiet in de lucht te
laten springen. Dat kan niets anders betee-
kenen dan dat er de grootste haast bij is
dergelijke dingen te voorkomen. „Duitsch
land kan en wil niet langer wachten", zoo
luidde een opschrift in een ochtendblad van
gister. Het is inderdaad in weinig woorden
de strekking van vele kolommen.
Ten slotte volge als een kort citaat, het
welk vele lange kolommen kan vervangen,
het volgende uit een Hannoversch blad: „Te
Londen en te Parijs verbeeldt men zich
ruimer te kunnen ademhalen, omdat Praag
thans zonder voorbehoud heeft geaccepteerd.
In Duitschland deelen wij dit kernachtig
optimisme over de duurzaamheid van het
Tsjechische regime allerminst",
„In Duitschland deelt men dit optimisme
niet!"
Natuurlijk niet, want Duitschland schijnt
immers niet tevreden te zijn met de annexa
tie van Sudeten-Duitschland. Daar moet in
de boezem der Duitsche leiders reeds de ge
dachte gekoesterd worden, dat geheel
Tsjechoslowakije opgelost moet worden.
Tot nog toe is daar echter nooit iets over
meegedeeld van officieele zijde. Wij moeten
dus dit onderwerp vandaag nog laten rusten.
Iets anders is, dat de Duitsche pers even
min tevreden is met de capitulatie der
regeering te Praag. Zij eischt meer, veel
meer. Men leze slechts, wat de Völkischer
Beobachter vanmorgen schrijft:
De achterbaksche methoden, welke de
Praagsche regeering tot dusver in haar on
derhandelingstactiek heeft gebruikt, manen
ook thans tot de grootste voorzichtigheid,
zoolang de toestanden in de af te stane
Duitsche gebieden niet by de nieuwe situatie
zijn aangepast, m.a.w., dat Praag van eiken
maatregel van onderdrukking afziet, de
arrestanten terstond in vrijheid stelt en het
bestuur in deze gebieden overdraagt aan de
Sudeten-Duitsche autoriteiten. Een derge
lijke ontwikkeling is evenwel ondenkbaar
zoolang Benesj als „hoofdvertegenwoordi
ger van het Praagsche moordsysteem" in
functie is. Bij zijn draaierijen in de onder
handelingen der laatste dagen behoorde ook
zijn verklaring, het niet met zijn ambtseed
als president te kunnen vereenigen het
grondgebied van de republiek te laten aan
tasten. Praag heeft nu met dezen eisch moe
ten instemmen en daarmede heeft voor
Benesj het uur geslagen. Het parool der
wereld kan nu luiden: Benesj, aftreden!
En de „Deutsche Allgemeine Zeitung"
zegt, dat het thans ook om de andere volks
groepen gaat, en dat dit de Praagsche regee
ring nu wel duidelijk zal zijn.
Men ziet, er moet nog heel wat water
door den Rijn vloeien, voordat de rust in
Midden-Europa teruggekeerd is.
